Terra Computerata

Η γνώση είναι άραγε ζήτημα ποσότητας; Αυτό αναρωτήθηκε ο Τζόρτζιο Ίσραελ, καθηγητής των μαθηματικών στο Πανεπιστήμιο Σαπιέντσα της Ρώμης, όταν μια μέρα μια «αυθεντία» τού υπέδειξε ένα ντοκιμαντέρ με τίτλο «Did you know 3.0».

Το θέμα του ντοκιμαντέρ είναι η κοινωνία της γνώσης. Και δείχνει πως ένα στα οκτώ ζευγάρια που παντρεύτηκαν τα τελευταία χρόνια στις ΗΠΑ γνωρίστηκαν μέσα από το Διαδίκτυο (τι να έχουν απογίνει άραγε;), πως η πρώτη χώρα στον κόσμο σε ευρυζωνικές συνδέσεις είναι οι Βερμούδες (σημαίνει άραγε αυτό πως είναι πρώτη και στην κοινωνία της γνώσης;), πως τα χρόνια που χρειάζεται ένα διαφημιστικό μήνυμα για να φτάσει σε 50 εκατομμύρια ανθρώπους είναι 38 για το ραδιόφωνο, 13 για την τηλεόραση, 4 για το Διαδίκτυο και μόνο 2 για το «Facebook», πως οι τηλεφωνικές επικοινωνίες τριπλασιάζονται κάθε έξι μήνες και πως, ολόκληρο το 2006, η μηχανή αναζήτησης Google είχε δεχθεί 2,6 δισεκατομμύρια ερωτήσεις χρηστών, ενώ σήμερα δέχεται 31 δισεκατομμύρια τον μήνα (πόσο ουσιαστικό είναι άραγε το περιεχόμενό τους;). Το ντοκιμαντέρ δείχνει επίσης ότι, μέσα σε μία εβδομάδα, οι «Τάιμς της Νέας Υόρκης» προσφέρουν περισσότερες πληροφορίες από όσες μπορούσε να συσσωρεύσει ο άνθρωπος του δέκατου αιώνα σε ολόκληρη τη ζωή του. Μάλιστα, μόνο φέτος, παρήχθησαν 40×10^19 bytes πληροφοριών (40×10 στη δέκατη ένατη δύναμη), δηλαδή περισσότερες από όσες παρήχθησαν συνολικά τα τελευταία 5.000 χρόνια. «Σημαίνει άραγε αυτό πως ο όγκος των πληροφοριών μάς κάνει πιο μορφωμένους;» συλλογίζεται ο καθηγητής Ίσραελ. Και λέει: «Το αγγλικό λεξιλόγιο διαθέτει σήμερα περίπου 540.000 λέξεις, δηλαδή πέντε φορές περισσότερες από όσες είχε την εποχή του Σαίξπηρ. Όμως, παρά τον σύγχρονο πλούτο των λέξεων, οι άνθρωποι επιμένουν σήμερα να τον διαβάζουν τον ΄΄καημένο΄΄». Όταν πέθανε ο φιλόσοφος Σπινόζα κι έψαξαν στο σπίτι του, βρήκαν δεν βρήκαν τριακόσια βιβλία. Ωστόσο, ακόμη και οι πιο διαπρύσιοι υποστηρικτές της μεταμοντέρνας τεχνολογικής κοινωνίας δεν παύουν να ανατρέχουν ακόμη σε αυτόν.

Τι σημαίνουν όλα αυτά; Σίγουρα, η αύξηση της ποσότητας είναι πολύ χρήσιμη, αλλά η γνώση δεν μπορεί να περιοριστεί στις πληροφορίες. Δεν θα έφταναν ούτε ένα τρισεκατομμύριο terabytes για να μπορέσουμε να ενοποιήσουμε την κβαντική μηχανική με τη θεωρία της σχετικότητας ή για να αποδείξουμε πως η θεωρία των χορδών είναι σωστή. Θα ήταν ευχής έργον, λοιπόν, να ξέρουμε να διαχειριζόμαστε σωστά την ορμητική ροή των πληροφοριών, χωρίς να ξεχνάμε ποτέ τα μεγάλα προβλήματα της γνώσης που βρίσκονται ακόμη ανοιχτά μπροστά μας.

Η «αυθεντία» συμβουλεύει τους «laudatores tempore acti», τους υμνητές των παλιών καιρών, να δουν οπωσδήποτε αυτό το ντοκιμαντέρ. «Όσο για μένα», λέει ο καθηγητής Ίσραελ, «ζω μια χαρά με τους τεχνολογικούς νεωτερισμούς και πιστεύω πως ξέρω να τους χρησιμοποιώ καλύτερα από πολλούς υμνητές του παρόντος. Όπως ξέρω και να γράφω σωστά τη φράση ΄΄laudatores temporis acti΄΄, χωρίς να χρειάζεται να καταφύγω στη βοήθεια του Google».

Δρόμοι Τα Νέα