Terra Computerata

Του Νίκου Δήμου

Αστειεύεστε; Ανθέλληνας ο Διονύσιος Σολωμός, ο εθνικός ποιητής, ο ποιητής του εθνικού ύμνου;

•Μάλιστα. Μαζί με τον Βερέμη, την Ρεπούση, τον Λιάκο, και όλους εκείνους που τα τελευταία χρόνια «αποδομούν την εθνική συνείδηση, γκρεμίζουν τους εθνικούς μύθους, καταλύουν τα ιερά και τα όσια του έθνους» (έτσι ισχυρίζονται οι υπερ-πατριώτες).

•Διότι δεν κάνουν άλλο όλοι αυτοί οι ιστορικοί παρά να υλοποιούν τη φράση του Σολωμού: «Το έθνος πρέπει να θεωρεί εθνικό ό,τι είναι αληθές». Ανέδειξαν ιστορικές αλήθειες που πραγματικά ανατρέπουν εθνικούς μύθους. Αν είναι ανθέλληνες αυτοί – τότε είναι και ο Σολωμός.

•Μύθος το «κρυφό σχολειό». Πλήρης θρησκευτική και εκπαιδευτική ελευθερία. Οι Τούρκοι δυνάστες πιο ήπιοι από τους Ρωμιούς κοτζαμπάσηδες. Μύθος η Αγία Λαύρα. Μύθος η συμπαράσταση της Εκκλησίας (που αφόρισε την επανάσταση).

•Αυτά είναι πράγματα που οι ιστορικοί τα γνωρίζουν εδώ και πολλά χρόνια, αλλά, μόλις δοκίμασαν να τα περάσουν έστω και κουτσουρεμένα στα σχολικά βιβλία, έγινε ο κακός χαμός.

•Και οι λυσσαλέες αντιδράσεις στην εξαίρετη σειρά του Σκάι «1821» δείχνουν πως οι Έλληνες δεν αντέχουν «το αληθές». Ο λυγμός του Τράγκα περιτρέχει το διαδίκτυο. Η πιο ειλικρινής αντίδραση ήταν του θεατή που τηλεφώνησε λέγοντας: «Μη μου χαλάτε τον μύθο μου!».

•Άλλοι άρχισαν τις θεωρίες συνωμοσίας (η ΣΙΑ, η Μοσάντ, ο Σόρος) ή τις βρόμικες προπαγάνδες, διαδίδοντας πως η σειρά ισχυρίζεται πράγματα που ουδέποτε ειπώθηκαν – μόνο και μόνο για να τη διαβάλλουν.

•Η φράση του Σολωμού, που όλοι μάθαμε στο σχολείο, είναι τόσο επαναστατική, ανατρεπτική και τολμηρή, που απορώ πώς μπόρεσε να διεισδύσει εκεί μέσα!

•Τη λέμε, αλλά ουδέποτε την εφαρμόσαμε. Αν το είχαμε κάνει, θα είχαμε πρώτα-πρώτα ανατρέψει τα μισά σχολικά βιβλία, που είναι γεμάτα εθνικιστικά ψεύδη.

•Με τη ρήση του αυτή, ο Διονύσιος Σολωμός, μέσα στην άνθιση του εθνικισμού, πραγματοποιεί την υπέρβασή του. Διαλύει αυτόματα τους εθνικούς μύθους επάνω στους οποίους βασίζεται κάθε υπερ-πατριωτισμός. Η ιστορία γίνεται χώρος δικαίου.

•Πότε θα αποκτήσουμε το θάρρος και την ωριμότητα να ακολουθήσουμε πραγματικά τη φράση του Σολωμού; Τότε ο πατριωτισμός θα γίνει ένας νέος ανθρωπισμός.

lifo

Ως συνήθως ξεκινάμε και συμβουλευόμαστε τις σημειώσεις της παρουσίασης  και στη συνέχεια το χάνουμε κι αρχίζουμε ελεύθερο μπλα-μπλα. Η παρουσίαση πλαισιώνεται με τις χαρούμενες φωνούλες των παιδιών, χαρούμενες προφανώς γιατί είναι εκτός αίθουσας.

11/11/2010 Αμφιθέατρο Γυμνασίου-Λυκείου Αγ. Δημητρίου

Το project στο netschoolbook

Η σημερινή παρουσίαση στο αμφιθέατρο του 1ου Γυμνασίου Αγ. Δημητρίου για το project “Στο μυαλό του Δ. Σολωμού”. Πρόκειται για slidecast, καθώς ένα μέρος της παρουσίασης διασώθηκε και σε ηχητική μορφή οπότε επισυνάφθηκε και συγχρονίστηκε με τις διαφάνειες. Ακούγονται τα κουδούνια του σχολείου και άλλα ηχητικά εφέ.

Στα πλαίσια του project “Στο μυαλό του Διονυσίου Σολωμού” ο Νίκος Κουρής μας χάρισε μία ανάγνωση του Κρητικού του Σολωμού.

Ελπίζουμε οι μαθητές της Γ΄Λυκείου να την απολαύσουν και να παραμερίσουν για λίγο την κακοποίηση του ποιήματος από την ανάλυση στην οποία το υποβάλουμε.

Ενα πρότζεκτ σε εξέλιξη ανέβηκε στο netschoolbook. Απευθύνεται σε διδάσκοντες της λογοτεχνίας θεωρητικής κατεύθυνσης και φυσικά στους μαθητές. Πρόκειται για μία ερασιτεχνική προσπάθεια να ανασυσταθεί το “εργαστήριο” του ποιητή, ώστε να μπορέσουν οι μαθητές- ίσως- να βιώσουν το ποίημα και όχι να απομνημονεύσουν απλά τις σκέψεις των άλλων.

Η δημιουργός της συλλογής υλικού, μας εμπιστεύεται τις σκέψεις της: “Πριν από χρόνια βίωσα και εγώ στο πανεπιστήμιο το άγχος και την πλήξη που δοκιμάζουν και οι μαθητές μου τώρα, καθώς τους βομβαρδίζω με έναν όγκο υλικού στα πλαίσια της προετοιμασίας για τις πανελλήνιες εξετάσεις. Ένας όγκος που πλακώνει το ποίημα και το εμποδίζει να “μιλήσει” στα παιδιά. Κάποια κείμενα στάθηκαν για μένα η αφορμή να ξανακοιτάξω τον Κρητικό διαφορετικά. Μετά από πολλά χρόνια, πολλά διαβάσματα, πολλές εμπειρίες ανάγνωσης και διδασκαλίας, με μιαν ενορατική (;) διαδικασία το ποίημα άρχισε να ζει μαζί μου”.

Η συνέχεια επί της οθόνης…

Ευχές και κατάρες, προτάσεις επέκτασης ευπρόσδεκτες.

Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο την άνοιξη του 1798. Το όνομά του έγινε γνωστό όταν συνέγραψε το ποίημα «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», το οποίο ολοκληρώθηκε τον Μάιο του 1823, ποίημα εμπνευσμένο από την ελληνική επανάσταση του 1821, οι πρώτες δυο στροφές του οποίου έγιναν ο Ελληνικός εθνικός ύμνος το 1865.

Με τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» άρχισε μια σημαντική περίοδος για την μετέπειτα διαμόρφωση του ποιητή: είναι η εποχή στην οποία έχει κατακτήσει πλέον την γλώσσα και προσπαθεί να δοκιμαστεί σε συνθετότερες μορφές, να διευρύνει τον κύκλο των εμπνεύσεών του και να εγκαταλείψει την ευκολία του αυτοσχεδιασμού. Καρπός των αναζητήσεων αυτής της περιόδου ήταν η «Ωδή εις το θάνατο του Λόρδου Μπάιρον», «Η Καταστροφή των Ψαρών», ο «Διάλογος», η «Γυναίκα της Ζάκυνθος».

Εκτός από τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν», τα σπουδαιότερα έργα του είναι: Ο «Κρητικός», «Ελεύθεροι Πολιορκημένοι», «Ο Πόρφυρας», «Η Γυναίκα της Ζάκυνθος». Το βασικό χαρακτηριστικό της ποιητικής παραγωγής του είναι η αποσπασματική μορφή: κανένα από τα ποιήματα που έγραψε μετά τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» δεν είναι ολοκληρωμένο και με ελάχιστες εξαιρέσεις, τίποτα δεν δημοσιεύτηκε από τον ίδιο.

Νωρίτερα, μελέτησε συστηματικά τα δημοτικά τραγούδια, το έργο των προσολωμικών ποιητών, δημώδη και κρητική λογοτεχνία, που ήταν τα καλύτερα ως τότε δείγματα της χρήσης της δημοτικής γλώσσας στην νεοελληνική λογοτεχνία. Τα ποιήματα που ξεχωρίζουν από τα έργα αυτής της περιόδου είναι η «Ξανθούλα», η «Αγνώριστη», «Τα δυο αδέρφια» και η «Τρελή μάνα».

Σημαντική για την στροφή του προς τη συγγραφή στα ελληνικά θεωρείται η συνάντησή του το 1822 με τον Σπ. Τρικούπη.

Για τη διαφορά που προέκυψε μεταξύ των κκ. Αλαβάνου και Καρατζαφέρη σχετικά με την ερμηνεία της λέξης «βια» στον εθνικό ύμνο, τα λεξικά φαίνεται να συμφωνούν με την εκδοχή του δεύτερου. Συγκεκριμένα:

Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας του Γ.Μπαμπινιώτη αναφέρει στο σχετικό λήμμα βια (η) (λογοτ.) η βιασύνη: «σε γνωρίζω από την όψη, που με βια μετράει τη γη» (Δ. Σολωμός). Ιδια άποψη διατυπώνει το Ελληνικό Λεξικό Τεγόπουλος- Φυτράκης :  βια (η) (ουσ.) [<αρχ. βία] η βιασύνη: «σε γνωρίζω από την όψη, που με βια μετράει τη γη» (Δ. Σολωμός), καθώς και το Νέο Ελληνικό Λεξικό του Εμμ. Κριαρά: βία και βια, η: 4. σπουδή, βιασύνη: «Σε γνωρίζω από την όψη, που με βια μετράει τη γη» (Σολωμός).

Το Βήμα