Terra Computerata

Πώς ήταν ο Καβάφης στα νιάτα του; Υπάρχουν φωτογραφίες του από την εποχή που ήταν παιδί, όπως κι άλλες, από στούντιο όλες τους, όπου εμφανίζεται σε μεγαλύτερη ηλικία. Ντοκουμέντα, ωστόσο, τα οποία ν’ αποτυπώνουν τη μορφή του γύρω στα είκοσι δεν είχαν δημοσιευτεί έως τώρα. Εξ ου και η έκπληξη όσων βρέθηκαν, τις προάλλες, στο Σπίτι του Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, με αφορμή τις εκδηλώσεις που οργάνωσε το παράρτημα του Ελληνικού Ιδρύματος Πολιτισμού, όταν αντίκρισαν ένα άγνωστο νεανικό πορτρέτο του ποιητή, τυπωμένο σε πόστερ μεγάλων διαστάσεων.
Το πρωτότυπο της φωτογραφίας που δημοσιεύεται σήμερα στο «7» δεν προέρχεται από το Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού, όπου και το Αρχείο Καβάφη. Βρίσκεται πάντα προστατευμένο στο οβάλ κάδρο με το κοίλο τζάμι που το κοσμεί εδώ κι έναν αιώνα, κι ανήκει στον ποινικολόγο Κώστα Κούτρα, μέλος της ελληνικής επιτροπής της Διεθνούς Αμνηστίας και πρόεδρο της οργάνωσης «Δικηγόροι χωρίς σύνορα». Εναν λάτρη της καβαφικής ποίησης, αλλά και παθιασμένο συλλέκτη που την έχει στην κατοχή του κοντά τριάντα χρόνια!

Οπως εξηγεί, «μου τη χάρισε το 1980 ο φίλος και κουμπάρος μου Κώστας Ζήβας, έμπορος αντικών που χάθηκε αργότερα σε τροχαίο, και του οποίου η υπαίθρια έκθεση στο Μαρούσι εξακολουθεί να λειτουργεί. Θυμάμαι ότι ρωτώντας για την προέλευση της φωτογραφίας, μου απάντησε πως την είχε προμηθευτεί στην Αθήνα μαζί με άλλα αντικείμενα στις αρχές της δεκαετίας του ’50, από τους κληρονόμους μιας παλιάς οικογένειας της Κωνσταντινούπολης. Φυσικά, το ζήτημα της αυθεντικότητας είχε απασχολήσει και τον ίδιο. Είχε απευθυνθεί στον έμπειρο φωτογράφο Κούνιο, στο ειδικό κατάστημα κορνιζών της Λυμπεράκη, σε καβαφιστές όπως ο Γ. Π. Σαββίδης, κι είχε πειστεί πως ήταν γνήσια, τραβηγμένη στο τέλος του 19ου αιώνα σ’ επαγγελματικό φωτογραφείο, μάλλον της Αλεξάνδρειας».

Αναζητώντας τα ίχνη του πορτρέτου

Ο Κ. Κούτρας κράτησε τη φωτογραφία στο δικηγορικό γραφείο του. «Δεν είχα καμιά διάθεση να τη βγάλω προς στα έξω, προτιμούσα να μην την αγγίξει κανείς», λέει. Μέχρι που τον Φεβρουάριο του 2007 τον επισκέφθηκε η γνωστή γλύπτρια Ασπασία Παπαδοπεράκη, δημιουργός, μεταξύ άλλων, της προτομής του ποιητή στο προξενείο της Αλεξάνδρειας και συγγραφέας της εξονυχιστικής μελέτης «Η μορφή του Καβάφη». Αποσβολωμένη μπροστά στη φωτογραφία και δίχως την παραμικρή αμφιβολία για την ταυτότητα του νεαρού άνδρα, η τελευταία ζήτησε από τον Κούτρα να της την παραχωρήσει προσωρινά, ώστε ν’ ασχοληθεί κι η ίδια με την αξιολόγηση και τη μελλοντική προβολή της. Κάπως έτσι έφτασε και η μεγεθυμένη κόπια του πορτρέτου στο μουσείο της αλεξανδρινής οδού Λέψιους. Ομως, η Παπαδοπεράκη θεωρεί πως η φωτογράφιση δεν έγινε στην Αλεξάνδρεια, αλλά στην Κωνσταντινούπολη. «Διαφορετικά», λέει, «η φωτογραφία θα διασωζόταν στο αρχείο του ποιητή, δεν θα είχε παραπέσει». Συνέχεια »

Ο Κ.Π. Καβάφης, βαθύς γνώστης της Ιστορίας, χρησιμοποίησε συχνά τα νομίσματα, ειδικά της Ελληνιστικής εποχής, ως πηγή έμπνευσης στο έργο του. Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι τέσσερα από τα ποιήματά του αναφέρονται σε συγκεκριμένα νομίσματα, την εικονογραφία και τις επιγραφές των οποίων ο ίδιος γνώριζε πολύ καλά. Ο ίδιος «επιστρέφει» στο Μέγαρο Σλήμαν – Νομισματικό Μουσείο σήμερα -σε μία έκθεση λοιπόν, που εγκαινιάζεται το πρώτο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου όπου ποιήματα και νομίσματα συνδυάζονται και διαλέγονται σε μία συνύπαρξη, που μόνον απρόσμενη δεν είναι.

Με βάση 34 από τα ποιήματα του Καβάφη το Νομισματικό Μουσείο σε συνεργασία με τον καθηγητή κ. Στέφανο Γερουλάνο, ο οποίος έχει μελετήσει τη σχέση του ποιητή με τα νομίσματα του αρχαίου και βυζαντινού κόσμου, και τη νομισματολόγο, καθηγήτρια, κυρία Βάσω Πέννα οργάνωσε μία έκθεση στην οποία παρουσιάζονται 176 νομίσματα, δύο μολυβδόβουλλα και ένα χρυσόβουλλο. Το σύνολο πλαισιώνεται από 18 αρχαία αντικείμενα της ελληνιστικής, ρωμαϊκής και παλαιοχριστιανικής Αλεξάνδρειας, τα οποία προήλθαν από το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο αλλά και από κάποια προσωπικά αντικείμενα του ποιητή.

Ο ένας είναι ο 69άχρονος ποιητής που επισκέπτεται την Αθήνα για τέταρτη- και τελευταία- φορά. «Μείγμα σχολάρχη με αγγλίζουσα προφορά, δανδή των σαλονιών και περιπαικτικού φιλοσόφου», φοράει ένα καφέ φουλάρι διότι έχει μόλις υποστεί τραχειοτομία οπότε η βαθιά φωνή του με τα «απότομα τσακίσματα» ακούγεται σαν εγγαστρίμυθη. Κάποιοι λένε ότι «επισκιάζει τον Μεσολογγίτη γέροντα» (σ.σ.: Παλαμά) και τον «ωραίο Άγγελο της Δελφικής Ιδέας» (Σικελιανό). Ο άλλος είναι ο 35άρης μαέστρος που «εμφανίζεται με αντισυμβατικά ρούχα», ένα «κίτρινο πουκάμισο με τον γιακά α λα Μπάυρον», και θα τραγουδήσει στο πιάνο κάποια ποιήματα του πρώτου τα οποία μελοποίησε.

Πρόκειται για τον Κ.Π. Καβάφη και τον Δ. Μητρόπουλο που πρωτοσυναντιούνται το 1932 στο μεγαλόσχημο αστικό σπίτι της κριτικού Ελένης Ουράνη μαζί με το λογοτεχνικό κατεστημένο της δεκαετίας του ΄30. Ο Κουμανταρέας, σ΄ αυτήν την πρώτη νουβέλα του τρίπτυχου, δεν ονοματίζει κανέναν αλλά τους «φωτογραφίζει» όλους, αναπλάθοντας τα κουτσομπολιά που ακούγονταν στα λογοτεχνικά σαλόνια καθώς και το πνεύμα αυτών των δύο «ελληνικών», που διαπρέπουν στη διεθνή σκηνή. Παράλληλα όμως, μοιάζει να θέλει να μιλήσει για τις θυσίες και τη γενναιότητα που απαιτεί η δημιουργία, για την πάλη της τέχνης με τη σάρκα και για τη μοναξιά των «ανδρείων της ηδονής».

Μένης Κουμανταρέας “Το Show είναι των Ελλήνων”, Κέδρος

Ο καθηγητής Γιώργης Γιατρομανωλάκης ανιχνεύει στο διαδίκτυο την επίδραση του καβαφικού έργου στην Κίνα.

Στην καβαφική βιβλιογραφία (1886-2000) του Δ. Δασκαλόπουλου δεν αναφέρεται καμία κινεζική μετάφραση. Είναι φυσικό, αφού, σύμφωνα με τα στοιχεία που διαθέτουμε, ο πρώτος τόμος με επιλεγμένα ποιήματα του Καβάφη (σελ. 323) εμφανίζεται στα κινεζικά από τον εκπαιδευτικό εκδοτικό οίκο Hei Bei με μεταφραστή τον Huang Chan Rang το 2002.

Ο Καβάφης του Διαδικτύου είναι αχανής. Και κυριολεκτικά πρωτεϊκός. Αλλάζει από λεπτό σε λεπτό. Αυτό άλλωστε συμβαίνει και με άλλους διάσημους έλληνες συγγραφείς, τον Καζαντζάκη, τον Σεφέρη ή τον Ελύτη. Αναρίθμητες είναι οι σελίδες και οι αναφορές στο όνομά τους, κάτι που δείχνει πόσο μας βοηθά το Διαδίκτυο για να ελέγξουμε (τουλάχιστον σε ένα πρώτο επίπεδο) τη διάδοση και τη διείσδυση ενός συγγραφέα στο εγχώριο ή στο διεθνές αναγνωστικό κοινό. 

…Τα όσα συνάγονται από την άλλη ομάδα των bloggers είναι εξίσου ενδιαφέροντα. Στις 9.3.2007 ένας αναγνώστης ξαναδιαβάζει, όπως λέει, «λίγο» Καβάφη. Τον αποκαλεί μάστορα του είδους και αισθάνεται να συμπάσχει με τον «γερασμένο άνδρα που κάθεται μόνος σε ένα τραπέζι». Ενας δεύτερος παραθέτει ένα κινεζικό ποίημα και αναρωτιέται αν ο συντάκτης του έχει επηρεασθεί από τον Καβάφη. Κάποιος τρίτος προβαίνει σε εμπεριστατωμένη ανάλυση του τρόπου με τον οποίο ο Καβάφης οργανώνει τον (μνημονικό) ποιητικό χρόνο φέρνοντας ως παράδειγμα το ποίημα του 1919 «Να μείνει». 

Ο Καβάφης στην Κίνα -η (καλή) τύχη του αλεξανδρινού ποιητή στη Χώρα του Δράκου Το Βήμα της Κυριακής

Τον έχουμε προλάβει όμως τον κ. καθηγητή εδώ και αρκετά χρόνια  Ο Κ.Π. Καβάφης ταξιδεύει στο διαδίκτυο

Όταν η ποίηση γεμίζει γήπεδα… Η Ιθάκη του Καβάφη στην ιταλική της εκδοχή.

Αν θέλετε όμως κάτι πιο κοντά στην Καβαφική αίσθηση να σας προτείνουμε τις μελοποιήσεις του Δημήτρη Παπαδημητρίου. Σήμερα στο Ηρώδειο θα παρουσιάσει ένα νέο έργο του σε ποίηση Γιώργου Σεφέρη αυτή τη φορά, πλαισιωμένο τόσο από τον κύκλο Καβάφη όσο και από δημοφιλή τραγούδια του σε ποίηση Ελύτη, Αναγνωστάκη, Γκανά κ.ά

Ο συνθέτης μας λέει για το έργο του Σεφέρη: “Ποίηση που εκφράζει την αγωνία ενός ανθρώπου που ζει πιεσμένος από τη δυσαρμονία ενός συμπαντικού χάους. Ο Σεφέρης βλέπει τον ουρανό και τ? αστέρια και νιώθει αβάσταχτη πίεση – αισθάνεται τη σιωπή τους σαν λεπίδι που τον αποκεφαλίζει. Αυτή την ανησυχία του θέλησα να μεταφέρω στη μουσική μου”.

Το έργο αποτελείται από δύο ορχηστρικά και 13 τραγούδια, θα ανοίξει τη συναυλία και θα ακολουθήσει ο Καβάφης. «Μ? αρέσει αυτή η συνύπαρξη» λέει. «Είναι και οι δυο ποιητές της διασποράς σε καταγωγή -και μάλιστα Μικρασιάτης με μητέρα αιγυπτιώτισσα ο Σεφέρης, Αιγυπτιώτης με γονείς Πολίτες ο Καβάφης».