Εχοντας για ασπίδα μου αυτό το απόφθεγμα αντιμετωπίζω την πρώτη μου μέρα στο σχολείο, που για έναν καθηγητή δεν συμπίπτει με τη μουδιασμένη αρχή των μαθημάτων, αλλά με την πρώτη κωματώδη συνέλευση των καθηγητών.
Οπως και να’ χει, στην πρώτη συνέλευση καθηγητών της 16ης χρονιάς μου διδασκαλίας καταφτάνω οπλισμένος με το απόφθεγμα των δεκάξι μου χρόνων, με τούτο τον αμυντικό εξοπλισμό, και φτάνω εσκεμμένα αργοπορημένος. Με αυτό τον τρόπο αποφεύγω την ανυπόφορη ιεροτελεστία των χαιρετισμών για μία επανασύνδεση η οποία, μετά τις ξένοιαστες διακοπές, δεν ενώνει αλλά χωρίζει.
Διασχίζω την αίθουσα. Το βουητό αιωρείται στην αίθουσα σα μίασμα, μια θολή και απροσδιόριστη μάστιγα, μία από εκείνες τις αρρώστιες του αέρα που μόλυναν τις καταραμένες πόλεις στις ελληνικές τραγωδίες. Το πρώτο στάδιο της πανούκλας.
Ο διευθυντής κάνει μία από τις φλύαρες προγραμματικές του δηλώσεις αλλά κανείς δεν τον ακούει. Το αντίθετο, μάλιστα. Οι περισσότεροι συνάδελφοι, ακόμη κι εκείνοι που δεν έχουν κέφι, κουβεντιάζουν με τον διπλανό τους. Πραγματικό μποϊκοτάζ. Ποτέ δεν τον συμπάθησαν, ποτέ δεν έγινε αρεστός, επειδή του έλειπε η αίσθηση του γελοίου. Φέτος έχουν αποφασίσει να τον ξεκάνουν. Σημαδεύοντας το αδύνατο σημείο του, το αδύνατο σημείο κάθε ανθρώπου της εποχής μας, και συγκεκριμένα των ανθρώπων που κάνουν το επάγγελμά μας: το νευρικό σύστημα. Εχουν υιοθετήσει μια τακτική φθοράς. Πετυχημένη, πάντα πετυχημένη όταν πρόκειται για ανθρώπους.Λίγους ακόμα μήνες με αυτήν την αντιμετώπιση, και θα σωριαστεί χτυπημένος από την κατάθλιψη, την επαγγελματική νόσο του σιναφιού μας.
Για όλους τους άλλους είμαστε οι “Γιαπωνέζοι”. Μας βάφτισαν έτσι εις μνήμην των στρατιωτών της Χώρας του Ανατέλλοντος Ηλίου, οι οποίοι, ακόμη και μετά τις ατομικές βόμβες στη Χιροσίμα και το Ναγκασάκι, συνέχισαν να μάχονται υπερασπιζόμενοι τις άχρηστες θέσεις τους σε νησάκια διάσπαρτα στον Ειρηνικό, ή επειδή ποτέ δεν έμαθαν για τη συνθηκολόγηση της χώρας τους, ή επειδή αρνούνται να παραδεχτούν ότι ο θείος τους αυτοκράτορας είχε παραδοθεί.
Δεν ήταν όμως η υπεροψία του νικητή που μας έδωσε το παρωνύμιο. Ηταν η κακεντρέχεια των ηττημένων για όποιον, νικημένο επίσης, δεν παραδίνεται μπροστά στην πανωλεθρία. Ο πόλεμος για τη δημόσια παιδεία έχει τελειώσει, η μάχη για την εκπαίδευση της νέας γενιάς έχει χαθεί εδώ και καιρό, κι όμως εμείς, βλακωδώς, δεν καταθέτουμε τα όπλα.
Περιμένω την 10η του μηνός, ημέρα έναρξης των μαθημάτων, όπως οι καταραμένες πόλεις των αρχείων ελληνικών τραγωδιών περίμεναν να σηκωθεί από τη θάλασσα το δροσερό μαϊστράλι, για να σαρώσει την αρρώστια από τον αέρα. Μα ακόμα κι εκείνη τη μέρα, περιστοιχισμένος από τους μαθητές μου, αφού κλείσω πίσω μου την πόρτα της αίθουσας, θα επαναλάβω για άλλη μία φορά το απόφθεγμά μου. Τότε όμως δεν θα το κάνω για να διαχωρίσω εμένα από τους άλλους, αλλά για να προστατεύσω τους άλλους από εμένα.
Είμαι ανάμεσά σας, αλλά όχι μαζί σας.
ANTONIO SCURATI, Δάσκαλος και μαθητής, μετ.: Δήμητρα Δότση εκδ. Πόλις,σελ. 192.
Μήπως τελευταία αισθάνεστε κι εσείς λίγο Γιαπωνέζοι;