Το να περάσει κανείς ένα πρωινό χαζεύοντας τον κόσμο που κοιτάζει τα έργα τέχνης δεν είναι επιστημονικό πείραμα. Είναι όμως αφορμή για να θέσει το μόνιμο ερώτημα: Τι ακριβώς αναζητούμε όταν τριγυρίζουμε τα μουσεία ως τουρίστες; Τις προάλλες, δύο κορίτσια με λουλουδάτα φορέματα τριγύριζαν στο Λούβρο. Σταματούσαν σε κάποια γλυπτά και τα περιτριγύριζαν. Κοιτούσαν αργά και δεν βιάζονταν. Το ασυνήθιστο ήταν ότι σταματούσαν.
Οι περισσότεροι επισκέπτες διέσχιζαν το Pavillon des Sessions, μια αίθουσα με γλυπτά απ’ όλο τον κόσμο πλην της Ευρώπης, χωρίς στάση. Κάποιοι κοίταζαν τα ταμπελάκια ή τους οδηγούς που κρατούσαν στα χέρια τους, σαν να έπρεπε κάποιος να τους πει τι απεικόνιζε αυτό που ολοκάθαρα έβλεπαν μπροστά τους. Σε διάστημα μιας-δύο ωρών, σχεδόν κανένας επισκέπτης δεν στάθηκε σε κάποιο έκθεμα πάνω από ένα λεπτό. Μόνο ένα ξύλινο άγαλμα του 17ου αιώνα από το Σαν Κριστόμπαλ των νησιών του Σολομώντα, που απεικόνιζε ένα ζευγάρι σε ερωτικές περιπτύξεις, έκανε κάποιους να σταματήσουν, να χασκογελάσουν και να πάρουν φωτογραφία, χωρίς όμως να χάσουν τον ρυθμό τους.
Ποιότητα θέασης
Οι ταξιδιώτες που έκαναν τον μεγάλο γύρο της Ευρώπης τον 18ο αιώνα περνούσαν μήνες και χρόνια μαθαίνοντας γλώσσες, συζητώντας με διανοούμενους και φτιάχνοντας σκίτσα των όσων έβλεπαν. Μετά οι φωτογραφικές μηχανές αντικατέστησαν τα σκίτσα, η ευκολία ήρθε στη θέση της ουσιαστικής ενασχόλησης και πολύς κόσμος έχασε την επιθυμία να κοιτάει πραγματικά. Φανταζόμαστε ότι επειδή η μηχανή μας έχει αιχμαλωτίσει μια εικόνα ή επειδή αυτή βρίσκεται αιωνίως διαθέσιμη στο Ιντερνετ, η ενασχόληση με το πρωτότυπο είναι χαμένος χρόνος.
Ετσι οι σημερινοί τουρίστες διασχίζουν τα μουσεία προσπαθώντας να καλύψουν όλη την ιστορία της τέχνης σε μία μέρα. Αν περάσουν μπροστά απ’ όλα τα εκθέματα «είδαν» το Λούβρο. Το θέμα δεν είναι η ποιότητα της θέασης αλλά ο όγκος των έργων. Αν τα μουσεία είναι μια ευκαιρία για καλλιέργεια, τότε πολλοί επισκέπτες δείχνουν να προτιμούν την καλλιέργεια «στο πόδι». Εξάλλου η βελτίωση των μέσων μεταφοράς μάς δίνει τη δυνατότητα να δούμε πολλές συλλογές μέσα σε λίγο χρόνο. Παράλληλα, έχουν ατονήσει οι παραδοσιακοί κανόνες της τέχνης που έλεγαν στους επισκέπτες τι να δουν και τι όχι και τη θέση τους πήρε η ισότητα ανάμεσα στις εικαστικές δημιουργίες. Αυτό ήταν καλό και απαραίτητο, μέχρις ενός σημείου. Εκατομμύρια εικόνες ανταγωνίζονται τώρα για να αποσπάσουν την προσοχή μας. Η δυτική κουλτούρα απελευθερώθηκε αλλά και χάθηκε σ’ έναν ωκεανό παροδικών ερεθισμάτων, χωρίς άγκυρες και σημεία αναφοράς.
Άρθρα (RSS)