Ο Πάσχος Μανδραβέλης στην Καθημερινή:
Δεν είναι θέμα εκτίμησης, αλλά ιστορικό γεγονός ότι στη Μακεδονία που προέλασε ο διάδοχος Κωνσταντίνος κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους το ελληνικό στοιχείο δεν ήταν παντού πλειονοτικό. Είτε το θέλουμε είτε όχι, έτσι έγιναν όλες οι «απελευθερώσεις» στην Ιστορία. Δεν προηγείτο καμιά απογραφή. Εμπαινε ο στρατός, καταλάμβανε την περιοχή και μετά ακολουθούσαν οι δάσκαλοι και οι καθηγητές που εξηγούσαν στον άρτι «απελευθερωθέντα» πληθυσμό γιατί ήταν προαιωνίως ελληνικός, βουλγαρικός, σερβικός ή σουαχίλι. Και αν κάποιος έφερνε αντίρρηση, η κατήχηση συνεχιζόταν με άλλα μέσα.
Ετσι γίνονταν τότε τα πράγματα, έτσι χτίστηκαν όλα τα κράτη-έθνη, έτσι αναπτύχθηκαν και οι εθνικισμοί στα Βαλκάνια. Δεν γίνονταν δημοψηφίσματα για να αποφασίσει ο πληθυσμός αν θέλει να συμβιώσει, όπως έγινε με το σχέδιο Ανάν, ούτε υπήρχε η σκέψη για προστασία των μειονοτήτων. Γενικώς, όποιος προλάβαινε «απελευθέρωνε». Οι Ελληνες πρόλαβαν τη Θεσσαλονίκη και οι Σέρβοι το Μοναστήρι. Καλώς ή κακώς έτσι γράφτηκε η Ιστορία και αυτή η Ιστορία είναι μία. Οι ιστορικοί μπορεί να διαφωνούν στην ερμηνεία των γεγονότων, συμφωνούν όμως στα γεγονότα καθαυτά. Μπορεί να αναθεωρηθούν πτυχές της Ιστορίας όταν έρθουν νέα στοιχεία στο φως ή μπορεί τα υπάρχοντα στοιχεία να δεθούν σε μια νέα θεωρία. Πιθανώς τώρα που εξελίσσονται οι ασκήσεις επί χάρτου στην Ιστορία, κάποιοι να διαφωνήσουν εκ των υστέρων για την απόφαση του Βενιζέλου να προελάσει ο ελληνικός στρατός στη Θεσσαλονίκη, αντί του Μοναστηρίου όπου ο ελληνόφωνος πληθυσμός ήταν μεγαλύτερος. Αλλά το «τι θα γινόταν αν…» είναι δουλειά άλλων.
Το άρθρο συνεχίζεται…