Terra Computerata

Πριν λίγο καιρό απασχόλησε την ελληνική επικαιρότητα η πρώτη ίσως σημαντική υπόθεση που στo πλαίσιo του Ιnternet έθιγε τα όρια μεταξύ ελευθερίας της έκφρασης και δυσφήμησης. Τα γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την τότε δηλωθείσα πρόθεση της κυβέρνησης να προχωρήσει στη δημιουργία ενός καινούργιου θεσμικού πλαισίου σχετικά με τη χρήση του Διαδικτύου, ήταν αρκετό για να αφυπνίσει τους πολίτες και τους πολιτικούς σχετικά με τον τρόπο λειτουργίας και τους κινδύνους που ελλοχεύουν στην περιήγησή μας στο Ιnternet.

Το Ιnternet είναι δομημένο κατά τέτοιον τρόπο ώστε να μη γνωρίζει σύνορα και μην είναι εφικτό να τεθεί εκτός λειτουργίας με κανέναν τρόπο. Η δομή του στηρίζεται στην παρουσία κόμβων σε διάφορα γεωγραφικά σημεία στους οποίους αρχικά συνδέονται όλοι οι Η/Υ που έχουν πρόσβαση στο Ιnternet. Ο οποιοσδήποτε επιθυμεί να καταστήσει κάτι κοινό στο κυβερνοχώρο ή πιο απλά να το «ανεβάσει» θα πρέπει να αποκτήσει αποθηκευτικό χώρο σε κάποιον από αυτούς τους servers. Οποιος επιθυμεί να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτό το περιεχόμενο θα πρέπει να ακολουθήσει μια συγκεκριμένη πορεία. Από τη στιγμή που θα πληκτρολογήσει στον Η/Υ του τη ζητούμενη πληροφορία ώσπου να εμφανιστεί εκείνη στην οθόνη του, η τελευταία έχει ακολουθήσει μια ιδιότυπη πορεία. Η διαδρομή αυτή συνίσταται στην αλλεπάλληλη αντιγραφή της πληροφορίας σε διάφορους κόμβους του Διαδικτύου ώσπου να αντιγραφεί στον Η/Υ του τελικού αποδέκτη της. Ειδικότερα, ο δημιουργός της πληροφορίας συνήθως την παράγει στον Η/Υ του και μετά την αντιγράφει στον server που επιθυμεί, απ΄ όπου είναι διαθέσιμη για όποιον τη χρειαστεί. Οταν κάποιος ζητήσει τη συγκεκριμένη πληροφορία, επικοινωνεί αρχικά με τον δικό του server, κατόπιν ο τελευταίος την αντιγράφει από τον server, όπου είναι αποθηκευμένο το υλικό, και τέλος η πληροφορία αντιγράφεται στον Η/Υ του τελικού αποδέκτη. Βέβαια, οι όποιες αντιγραφές της πληροφορίας είναι στιγμιαίες και διαγράφονται μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτου.

Το ζήτημα της αλλεπάλληλης αντιγραφής είναι ιδιαίτερα σημαντικό από νομικής απόψεως. Σύμφωνα με τις πρώτες νομικές αντιλήψεις σχετικά με τον κυβερνοχώρο, το γεγονός ότι μια πληροφορία έχει αντιγραφεί έστω και στιγμιαία κάπου καθιστούσε a priori όλους όσους συμμετείχαν σε αυτή τη διαδρομή κοινωνούς της πληροφορίας. Συνεπώς, εφόσον η πληροφορία είχε στοιχεία παρανομίας, ήταν δυνατόν για τον δικαστικό λειτουργό να εναγάγει ως κατηγορουμένους όλα τα εμπλεκόμενα μέρη.

Στις μέρες μας η σύγχρονη νομοθεσία και νομολογία έχει αρχίσει να περιορίζει με διάφορα κριτήρια την ευθύνη των εμπλεκομένων πλευρών. Αναφορικά με την ευθύνη των παρόχων υπηρεσιών Ιnternet και σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ενωσης, η οδηγία για το Ηλεκτρονικό Εμπόριο (ΠΔ 131/2003) αποτελεί τον θεμέλιο λίθο της προστασίας των παρόχων υπηρεσιών Ιnternet. Ειδικότερα, τα άρθρα 12 επ. προβλέπουν ότι, εφόσον τηρηθούν κάποιες προϋποθέσεις, ο πάροχος υπηρεσιών Ιnternet δεν φέρει ευθύνη για τις πληροφορίες που αποθηκεύονται προσωρινά ή μόνιμα στον server του. Επίσης, η νομολογία έχει αρχίσει να αναπτύσσει κάποια πρόσθετα κριτήρια σχετικά με το ποιος είναι υπεύθυνος σε περιπτώσεις όπου οι πληροφορίες του Διαδικτύου ενέχουν στοιχεία παρανομίας. Το βασικότερο από αυτά τα κριτήρια είναι το ποιος ασκεί τον έλεγχο της πληροφορίας. Δηλαδή, ποιος τη δημιουργεί, ποιος την «ανεβάζει» στο Ιnternet, ποιος τη ζητεί.

Στις περιπτώσεις των blogs ανακύπτουν όλα τα ανωτέρω ερωτήματα. Αν δεν υπήρχε η οδηγία για το ηλεκτρονικό εμπόριο, θα υπήρχε πρόβλημα και για τους παρόχους υπηρεσιών Ιnternet. Το κρίσιμο στοιχείο το οποίο οι δικαστικοί λειτουργοί θα πρέπει να αναζητούν σε κάθε περίπτωση είναι όχι απλά το πού δημοσιεύθηκε μια δυσφημιστική πληροφορία, αλλά ποιο μέρος είχε τον ουσιαστικό έλεγχό της. Ο απλός δημιουργός ενός blog δεν είναι δίχως άλλο και υπεύθυνος για ό,τι ανεβαίνει στο site του. Θέμα ευθύνης του θα ανέκυπτε από τη στιγμή που γνώριζε και δεν έπραξε ή αν δεν είχε λάβει από την αρχή μέτρα για την αποφυγή δυσφημιστικών σχολίων. Αν ο δημιουργός του blog είχε λάβει ουσιαστικά μέτρα, τότε θα πρέπει να αναζητήσουμε αυτόν που πράγματι δημοσίευσε το δυσφημιστικό υλικό. Και το θέμα βέβαια δεν σταματά εδώ. Διότι, όπως είναι γνωστό, αποτελούν διαφορετικά εγκλήματα η εξύβριση, η δυσφήμηση και η συκοφαντική δυσφήμηση. Ειδικότερα και αναφορικά με τη δυσφήμηση, αν το επικαλούμενο γεγονός που μπορεί να βλάψει κάποιον είναι αληθές, τότε ο κατηγορούμενος παραμένει ατιμώρητος.

Συνεπώς, καθίσταται σαφές ότι το θέμα του blogging είναι πολύπλοκο από κάθε άποψη. Δεδομένου ότι στη χώρα μας τα ζητήματα που σχετίζονται με το θέμα του blogging δεν έχουν οριοθετηθεί πλήρως από τον νόμο και τα δικαστήρια, χρειάζεται προσοχή στον τρόπο με τον οποίο θα τα χειριστούν όλα τα εμπλεκόμενα μέρη. Τουλάχιστον νομικά, το Διαδίκτυο τώρα γεννιέται. Ας μην του δώσουμε λοιπόν λάθος κατευθυντήριες γραμμές στα πρώτα του βήματα…

TO BHMA