Terra Computerata

Αρθρο του Κώστα Δεληγιάννη στην Καθημερινή

Να μια κλασική περίπτωση όπου οι αριθμοί τα λένε όλα: κάθε ημέρα, μέσα από το YouTube πραγματοποιούνται περισσότερες από δύο δισεκατομμύρια (!) προβολές, γεγονός που κατατάσσει το συγκεκριμένο site τρίτο σε αριθμό επισκεπτών μετά τη μηχανή αναζήτησης της Google και το Facebook. Αλλωστε, η αρχειοθήκη του διαθέτει ήδη τόσο πλούσιο οπτικοακουστικό υλικό, που θα χρειαζόταν κανείς… 1.700 χρόνια για να το παρακολουθήσει – νούμερο που αναμένεται να αυξηθεί με γεωμετρικούς ρυθμούς μέσα στους επόμενους μήνες, καθώς κάθε ένα λεπτό στους servers της υπηρεσίας αποθηκεύονται καινούργια βίντεο συνολικής διάρκειας 24 ωρών. Κι όλα αυτά μόλις σε πέντε χρόνια, αφού πριν από λίγες εβδομάδες το YouTube έκλεισε την πρώτη πενταετία λειτουργίας του από τον Μάιο του 2005, όταν ξεκίνησε να «τρέχει» δοκιμαστικά ως υπηρεσία διακίνησης αρχείων multimedia, προσφέροντας τη δυνατότητα στους χρήστες να «ανεβάσουν» βίντεο της επιλογής τους.

Ποιες είναι οι συνέπειες αυτής της εκρηκτικής δημοφιλίας; Κατ’ αρχάς το ότι οι τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν χάσει το μονοπώλιο που κατείχαν για δεκαετίες στην οικιακή ψυχαγωγία και ενημέρωση· σε πρόσφατη έρευνα του BBC, το 63% των συμμετεχόντων δήλωσαν πως, χάρις σε υπηρεσίες όπως το YouTube, αφιερώνουν «λιγότερο» ή «σημαντικά λιγότερο» χρόνο μπροστά στην TV. Κατά δεύτερον, ότι εδώ και πολύ καιρό οι όροι «ιντερνετική ψυχαγωγία» και «ενημέρωση» δεν περιλαμβάνουν μόνον αποσπάσματα από κινηματογραφικές ταινίες ή τηλεοπτικές σειρές και βιντεοκλίπ γνωστών μουσικών συγκροτημάτων, τα οποία ομολογουμένως έδωσαν ώθηση στο YouTube στα πρώτα του βήματα. Αντίθετα, υπολογίζεται πως, από τους χρήστες που αποθηκεύουν οπτικό υλικό στο YouTube, το 62% αναρτά ερασιτεχνικές λήψεις που ανήκουν στους ίδιους – και οι οποίες προσελκύουν ένα διόλου ευκαταφρόνητο αριθμό επισκεπτών.

Ετσι κι αλλιώς, στην ιστοσελίδα του φιλοξενούνται πανεπιστημιακές διαλέξεις (από το 2007, το πανεπιστήμιο του Berkeley «ανεβάζει» όλες τις παραδόσεις του ιδρύματος), σεμινάρια χρήσης υπολογιστών, ενημερωτικό υλικό για τη δράση μη κυβερνητικών οργανώσεων και οικολόγων από όλα τα σημεία του πλανήτη, ακόμη και ντοκιμαντέρ ή ανεξάρτητες παραγωγές που δεν κατάφεραν να προβληθούν στις κινηματογραφικές αίθουσες. Αλλά και σπάνια ντοκουμέντα τα οποία κατέγραψαν αυτόπτες μάρτυρες με μία κάμερα ή ένα κινητό, όπως τα δεκάδες βίντεο από την πρόσφατη εξέγερση στο Ιράν.

Αλλωστε, ανεξάρτητα από το είδος του οπτικοακουστικού υλικού, η επιτυχία της υπηρεσίας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο ότι έδωσε τη δυνατότητα για εύκολη ανταλλαγή αρχείων multimedia σε μία εποχή όπου, παρά την ταχεία εξάπλωση του Ιντερνετ, η διακίνησή τους είτε ήταν αδύνατη μέσω e-mail είτε εξαιρετικά χρονοβόρα αν κανείς επέλεγε κάποια εναλλακτική λύση. Εξάλλου, μέσα από το YouTube οποιοσδήποτε είχε τη δυνατότητα να δημοσιοποιήσει δωρεάν και χωρίς ιδιαίτερες τεχνικές γνώσεις αποσπάσματα διάρκειας έως και δέκα λεπτών, τα οποία οποιοσδήποτε άλλος χρήστης μπορούσε να δει σε ελάχιστα δευτερόλεπτα, χρησιμοποιώντας μία κοινότατη εφαρμογή (το Flash player της Adobe) που βρισκόταν ήδη εγκατεστημένη σε εκατομμύρια υπολογιστές.Και μάλιστα πολλές φορές χωρίς να χρειαστεί να καταφύγει στην ίδια την ιστοσελίδα της υπηρεσίας: το YouTube έδινε εξαρχής τη δυνατότητα ενσωμάτωσης των βιντεοκλίπ του σε τρίτα site, μπλογκ ή πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης. Καινοτομία που άσκησε επίδραση στα παραδοσιακά MME, με αρκετές τηλεοπτικές εκπομπές να συμπεριλαμβάνουν σήμερα ενότητες προβολής βίντεο από το Ιντερνετ και τα δεκάδες «You Tube κανάλια» που έχουν δημιουργήσει εφημερίδες και περιοδικά σαν τους New York Times, την Washington Post και το Time.

Δεοντολογία

Οπως είναι φυσικό, εκτός από όλο αυτό το υλικό, στο site φιλοξενούνται επίσης αποσπάσματα τα οποία αρνούνται το Ολοκαύτωμα, έχουν ρατσιστικό περιεχόμενο, προωθούν τη μισαλλοδοξία ή «αποδεικνύουν» διάφορες θεωρίες συνωμοσίας. Από την πλευρά του, το YouTube απαντάει πως σε αυτές τις περιπτώσεις δεν παραβιάζεται ο κώδικας δεοντολογίας του, ο οποίος απαγορεύει μόνο δυσφημιστικά αποσπάσματα ή αποσπάσματα που περιέχουν πορνογραφικές σκηνές και εξυμνούν εγκληματικές συμπεριφορές. Ακόμη όμως και για βίντεο τα οποία ανήκουν όντως σε αυτήν την κατηγορία, η υπηρεσία έχει κατηγορηθεί πως οι ελεγκτικοί της μηχανισμοί είναι εξαιρετικά αναποτελεσματικοί στην έγκαιρη απόσυρσή τους, καθώς προϋποθέτουν πως οι ίδιοι οι χρήστες θα ειδοποιούν τους διαχειριστές για τα αμφιλεγόμενα βίντεο.

Συμφωνίες

Αν και το YouTube εξαγοράστηκε το 2006 από την Google με 1,65 δισ. δολάρια, για τον διαδικτυακό κολοσσό η υπηρεσία δεν έχει αποφέρει ακόμη κέρδη, παρά τα έσοδα από τις διαφημίσεις που προβάλλονται παράλληλα με κάθε βίντεο. Μόνο το 2009 το YouTube κατέγραψε ζημίες που έφτασαν τα 500 εκατ. δολάρια. Πολλοί ειδικοί υποστηρίζουν πως αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι από νωρίς το site βρέθηκε σε τροχιά σύγκρουσης με τους μεγαλύτερους αμερικανικούς τηλεοπτικούς σταθμούς και κινηματογραφικά στούντιο –καθώς τα αποσπάσματα του οπτικοακουστικού τους υλικού προβάλλονταν αρχικά χωρίς κανένα αντίτιμο για πνευματικά δικαιώματα–, με συνέπεια οι εταιρείες αυτές να ιδρύσουν εναλλακτικές υπηρεσίες, όπως το Hulu, για την online προβολή σειρών και φιλμ.

Ωστόσο, η κατάσταση φαίνεται να αλλάζει: το YouTube όχι μόνο έχει ήδη υπογράψει συνεργασία με την MGM, το CBS και το BBC, αλλά αναμένεται να αποτελέσει τη «ραχοκοκαλιά» της Google TV, της πλατφόρμας που ανακοίνωσε πριν από λίγες ημέρες η Google, ώστε κάθε τηλεόραση να μετατραπεί ουσιαστικά σε τερματικό πρόσβασης στο Ιντερνετ και ο τηλεθεατής να μπορεί πλέον να παρακολουθήσει στο σαλόνι του τηλεοπτικές σειρές, ταινίες και αθλητικές αναμετρήσεις απευθείας από το Web. Και γι’ αυτόν τον λόγο, το YouTube πειραματίζεται ήδη με προβολές τρισδιάστατων ταινιών, με τη «ζωντανή» μετάδοση τηλεοπτικών γεγονότων, αλλά και με μία τεχνολογία αυτόματου υποτιτλισμού, η οποία, μάλιστα, υποστηρίζει εξήντα γλώσσες.