Η τελευταία μέρα της γιορτής της Αποκριάς ,η Καθαρά Δευτέρα σηματοδοτεί την έναρξη της Σαρακοστής. Τι είναι όμως η Σαρακοστή; Είναι η περίοδος νηστείας ξεκινώντας από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Κυριακή του Πάσχα(7 εβδομάδες).

Το έθιμο της κυρά-Σαρακοστής είναι από τα παλιότερα έθιμα που σχετίζονται με τη γιορτή του Πάσχα, σήμερα όμως λίγο πολύ ξεχασμένο. Χρησίμευε πάντα ως ημερολόγιο για να μετράμε τις εβδομάδες από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα, καθώς η κυρά-Σαρακοστή έχει 7 πόδια, ένα για κάθε εβδομάδα της περιόδου της Σαρακοστής. Πρόκειται για ένα έθιμο που τείνει στις ημέρες μας να εκλείψει, ενώ παλαιότερα το συναντούσαμε σε όλο τον ελλαδικό χώρο με διάφορες παραλλαγές και χρησιμοποιούνταν ως ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής.

Η κυρά-Σαρακοστή, στις περισσότερες περιοχές, ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά, που απεικόνιζε μια γυναίκα, που έμοιαζε με καλόγρια, με 7 πόδια, σταυρωμένα χέρια γιατί προσεύχεται, ένα σταυρό γιατί πήγαινε στην εκκλησία και χωρίς στόμα γιατί νηστεύει. Στο τέλος κάθε εβδομάδας, αρχής γενομένης από το Σάββατο μετά την Καθαρά Δευτέρα, της έκοβαν ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο. Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή καρύδι (περιοχή της Χίου), το οποίο τοποθετούσαν μαζί με άλλα. Όποιος το έβρισκε θεωρούνταν τυχερός και γουρλής. Σε κάποιες περιοχές, το έβδομο πόδι το τοποθετούσαν μες στο ψωμί της Ανάστασης και όποιος το έβρισκε του έφερνε γούρι.

Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, η κυρά-Σαρακοστή φτιάχνεται από ζυμάρι με απλά υλικά και, κυρίως, πολύ αλάτι για να μη χαλάσει. Εξάλλου, δεν τρωγόταν, αφού χρησιμοποιούνταν ως ημερολόγιο. Αλλού πάλι, την έφτιαχναν από πανί και τη γέμιζαν με πούπουλα. Στον Πόντο, η κυρά-Σαρακοστή ήταν μια πατάτα ή ένα κρεμμύδι που το κρεμούσαν απ’ το ταβάνι και πάνω του είχαν καρφωμένα επτά φτερά κότας, ώστε να αφαιρούν ένα φτερό κάθε εβδομάδα. Εδώ το έθιμο ονομαζόταν «Κουκουράς», ο οποίος ήταν και ο φόβος των παιδιών!((Πληροφορίες από infokids.gr)

Παρακολουθήσαμε βίντεο για τη μορφή που έχει η κυρά-Σαρακοστή, επεξεργαστήκαμε φωτογραφικό υλικό και συζητήσαμε για τα χαρακτηριστικά της.

Μάλιστα και μέσα από ένα οπτικοποιημένο ποίημα, που συμπεριλαμβάνεται σε μια παρουσίαση Wakelet,δημιουργία της κας Τάνιας, γνωρίσαμε τα χαρακτηριστικά μας. Για ολόκληρη την παρουσίαση πατήστε στην εικόνα.

Γνωρίσαμε το κοινό έθιμο της κυρά Σαρακοστής που συναντάται και στην Ελλάδα και στην Καταλονία της Ισπανίας. Στην Καταλονία η αντίστοιχη  κυρά Σαρακοστή ονομάζεται Vella Quaresma. Είδαμε πολλές φωτογραφίες στο διαδίκτυο της Vella Quaresma και βίντεο βρίσκοντας  τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στη δική μας κυρά Σαρακοστή και στην Καταλονική.Οι παρακάτω φωτογραφίες συμπεριλαμβάνονται στην παρουσίαση Wakelet.

Μιλήσαμε για τα νηστήσιμα φαγητά(όσπρια, λαχανικά, φρούτα, θαλασσινά-γαρίδες, μύδια, χταπόδι, καλαμαράκια, δημητριακά-μακαρόνια, ρύζι, ψωμί, φρυγανιές, και τ’ αρτύσιμα(κρεατικά και προϊόντα αυτών-γάλα, γιαούρτι, τυρί, αβγά). Δημιουργήσαμε τη δική μας Σαρακοστή που στην ποδιά της έχει νηστίσιμα φαγητά.

Το φύλλο της κυρά Σαρακοστής από εδώ:

Το φύλλο με τα τρόφιμα από εδώ:

Οι Σαρακοστές μας:

Παίξαμε online παιχνίδια για τα τρόφιμα που αγαπά η κυρά Σαρακοστή την περίοδο της νηστείας. Πατήστε πάνω στις εικόνες.

Επεξεργαστήκαμε το αρχικό γράμμα της κυρά Σαρακοστής ( Σ, σ, ς) και παίξαμε online παιχνίδια, με τη δυνατότητα Annotate της Webex, από την παρακάτω παρουσίαση. Πατήστε στην εικόνα.

Ακούσαμε, μέχρι σ’ ένα σημείο, μέσω βίντεο το παραμύθι ” Εφτά παπούτσια για την κυρά Σαρακοστή” και το αποτελειώσαμε από το βιβλίο.

Ακούσαμε και τα 2 τελευταία βίντεο από το ημερολογίο αντίστροφης μέτρησης για την καθαρά Δευτέρα και την έναρξη της Σαρακοστής.