My SchBlogOut

Aναδημοσιεύω από την εφ. Το Βήμα το ομότιτλο άρθρο του Γιώργη Γιατρομανωλάκη, ομ. καθηγητή Κλασικής Φιλολογίας και συγγραφέα:” Πριν από λίγες ημέρες επισκέφτηκα το Λύκειο Αξιού στη Θεσσαλονίκη συμμετέχοντας στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του ΕΚΕΒΙ «Συγγραφείς στα Σχολεία». Όταν τελείωσε η πολλαπλώς ενδιαφέρουσα συζήτηση για τη λογοτεχνία, την Παιδεία αλλά και την πολιτική, μια μαθήτρια της Β΄τάξης με πλησίασε και μου είπε χωρίς περιστροφές: «Θέλω με όλη μου την καρδιά να σπουδάσω Φιλολογία, όμως πόσα χρόνια πιστεύετε πως θα χρειαστούν για να διοριστώ; Έχετε να μου προτείνετε κάτι άλλο;». Δεν είχα και φοβάμαι πως κανείς υπουργός Παιδείας ούτε και κάποιος σοφός σύμβουλός του έχει να προτείνει κάτι άλλο. Η Έφη θα λάβει τη δέουσα απάντηση στα επόμενα χρόνια, είτε ακολουθήσει την καρδιά της είτε αναζητήσει να κάνει κάτι διαφορετικό. Η συμμαθήτριά της Χρύσα ασχολείται με τη μουσική, αλλά τα μαθήματά της δεν έχουν καμιά σχέση με τα δικά της ενδιαφέροντα. Πρέπει να δοκιμάσει να βρει μόνη τον δρόμο της, πράγμα πολύ δύσκολο, ή πρέπει να αφήσει αυτό που αγαπά και να ψάξει για «κάτι άλλο». Πάντα χωρίς βοήθεια. Ο Χρήστος γράφει στίχους και ζωγραφίζει (οι τοίχοι της σχολικής βιβλιοθήκης έχουν διακοσμηθεί από αυτόν), αλλά ούτε κι αυτός έχει κάποια βοήθεια. Βρίσκεται έξω από το εκπαιδευτικό σύστημα. Οι τρεις παραπάνω περιπτώσεις δεν είναι μοναδικές. Χιλιάδες δεκαεξάχρονα σε όλα τα λύκεια της χώρας, προικισμένα παιδιά και ταλαντούχα, «άγρια» αλλά ευγενικά, ώριμα μέσα στα άγουρα νειάτα τους, προσδοκούν να «περάσουν» σε κάποια σχολή πιστεύοντας πως έτσι θα πραγματοποιήσουν τις επιθυμίες τους. Λίγα παιδιά θα καταφέρουν να ακολουθήσουν τον δρόμο της καρδιάς τους, ακόμη λιγότερα θα μπορέσουν να αναπτύξουν τις δεξιότητες και το ταλέντο τους. Η μοίρα τους είναι κοινή, όλα είναι εναντίον τους και είναι φυσικό να τους φταίνε όλα. Είναι επομένως λογικό να αντιδρούν και οι αντιδράσεις τους είναι κατανοητές ακόμη και στην ακρότητά τους. Όμως ποιος μπορεί να συγχωρέσει μια Πολιτεία που όχι μόνο δεν βοηθά τα παιδιά της, αλλά τουναντίον τα εμποδίζει μέσα στην εγγενή της στρεβλότητα και μιζέρια; Τριάντα τόσα χρόνια τώρα αυτή η Πολιτεία «επανιδρύει» τον εαυτό της και μαζί την Παιδεία, τον πολιτισμό, την οικονομία, το σύστημα υγείας κ.λπ. Γράφει, σβήνει, κενό. Αιωνίως tabula rasa.
Το όραμα του νέου υπουργού να αποδεσμεύσει το σχολείο από τις εξετάσεις είναι ένα παμπάλαιο αίτημα. Ευχόμαστε καλή επιτυχία αλλά φοβούμαστε πως (παρά τις καλές προθέσεις) άλλο ένα «όραμα» θα πάει χαμένο. Πρέπει, είπε ο υπουργός, να αναβαθμίσουμε την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση κ.λπ. και «κυρίως» να αποσυνδέσουμε το σχολείο «από ένα εξεταστικό σύστημα το οποίο και άδικο είναι και παρέχει μόνο μία ευκαιρία στους υποψήφιους σπουδαστές και φοιτητές». Όμως το πρόβλημά μας είναι το «άδικο εξεταστικό σύστημα» ή το παντελώς άδικο, ανορθολογικό και αντιπαραγωγικό εκπαιδευτικό μας σύστημα; Το ζήτημα είναι να δοθούν πολλές ευκαιρίες στους υποψηφίους ή να δοθεί η ευκαιρία και τα μέσα σε όλα τα παιδιά να σπουδάσουν ό,τι καθένα τους επιθυμεί, και κυριότατα να τους δοθεί η ευκαιρία να βρουν δουλειά, αφού τελειώσουν; Και τι στην ευχή σημαίνει αυτή η «αποσύνδεση» του σχολείου από τις εξετάσεις; Θα περιορισθεί λ.χ. αυτή η εκπαιδευτική μονοκαλλιέργεια (ας μου επιτραπεί) όπου όλοι πρέπει τα μάθουν όλα είτε το θέλουν είτε όχι; Θα εξακολουθήσουν τα αναλυτικά προγράμματα στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση να θυμίζουν σταχανοβισμό, όπου καλός καθηγητής είναι εκείνος που καλύπτει ή ξεπερνά τη «νόρμα» αδιαφορώντας για την ποιότητα;
Ας παρακάμψει ο υπουργός τη γεμάτη φοβίες ΟΛΜΕ και ας επισκεφθεί έναν οποιονδήποτε σύλλογο καθηγητών της επικράτειας για να μάθει από πρώτο χέρι πως τα «πλάνα» και οι «νόρμες» της ύλης σκοτώνουν την εκπαίδευση. Η μάθηση δεν μπορεί να είναι ποσοτική, ή μόνο ποσοτική. Τη λογοτεχνία δεν τη διδασκόμαστε ποσοτικά, ούτε μαθαίνουμε τη γλώσσα με κουτάκια πολλαπλών ερωτήσεων. Η εκπαίδευση δεν αρχίζει, ούτε τελειώνει με τις εξετάσεις. Όλες οι βαθμίδες, όλα τα προγράμματα πρέπει να έχουν συνοχή. Εχουν τα σημερινά; Τέλος, αυτή η όποια και όποτε έρθει «αποσύνδεση» των δαιμονικών εξετάσεων από το αγαθό σχολείο θα γίνει τζάμπα; Με τις αρχές της γνωστής μας «δωρεάν Παιδείας»;Ο νέος υπουργός Παιδείας ευαγγελίζεται έναν «ανοιχτό διάλογο» για την Παιδεία από «μηδενική βάση», tabula rasa, όπως είπε. Ομως αυτός ο «αποξεσμένος πίνακας, η άγραφη πλάκα», σύμφωνα με το λεξικό Μπαμπινιώτη, δεν σημαίνει «μηδενική βάση»! Δηλώνει «νου θεωρούμενο άγραφο, κενό», χωρίς εντυπώσεις και εμπειρίες. Το παλίμψηστο της Παιδείας μας γράφεται και ξαναγράφεται επί δεκαετίες, αλλά (ιδού το θαύμα) παραμένει κενό, άδειο από νόημα και σκέψη. Ό,τι α-νόητο γράφεται σήμερα, σβήνεται αύριο και ξαναγράφεται με άλλα λόγια. Άδειος νους. Τabula rasa! Στο μεταξύ η Έφη, η Χρύσα και ο Χρήστος παραμένουν στο κενό.”

Συζήτηση για τα (νέα) βιβλία του Δημοτικού έχει ανοίξει εδώ και μέρες η εφ. Ελευθεροτυπία. Ας μείνω στο σχολιασμό για τα εγχειρίδια “Φυσικά Δημοτικού, Eρευνώ και Ανακαλύπτω”. Έτσι, «με εγκυκλοπαίδεια φυσικών επιστημών, ”κατάλληλη” για αναγνώστες άνω των έντεκα και δώδεκα χρόνων, είναι η εισαγωγή στον κόσμο της Φυσικής μέσα από τα αντίστοιχα νέα βιβλία της Ε’ και της Στ’ τάξεων . Η επιλογή να συμπεριληφθούν στο ”πείραμα” έννοιες όπως η μάζα, ο όγκος και η πυκνότητα, αναλύσεις για την ατομική δομή της ύλης, αλλά και η επιστημονικοποίηση απλών διατυπώσεων περί τα φυσικά και άλλα φαινόμενα, προκαλεί παρενέργειες που δεν είχαν υπολογιστεί από τους συγγραφείς-επιστήμονες.» «Πώς να προχωρήσω την ύλη, όταν ακόμα τα παιδιά της Ε’ τάξης προσπαθούν να καταλάβουν με τι μοιάζουν τα μόρια;» διερωτάται η εκπαιδευτικός Ειρήνη Πετροπούλου, ενώ ο Κωνσταντίνος Τσάκαλος, επίσης εκπαιδευτικός, προσδιορίζει την ουσία: «Τα νέα βιβλία δυστυχώς απαιτούν απομνημόνευση σύνθετων εννοιών και επιπλέον δίνουν έμφαση στον μικρόκοσμο αλλά και σε πολλά άλλα θέματα που είναι δύσκολα για τους μαθητές αυτής της ηλικίας, για το γνωστικό και ηλικιακό επίπεδό τους» (?) «Στη 14η κιόλας σελίδα του βιβλίου, οι ανικανοποίητοι συγγραφείς-επιστήμονες μετέτρεψαν τον απλό, βασικό ορισμό του μορίου και αντί ν’ αφήσουν τα 11χρονα να καταλάβουν ότι πρόκειται για το ”μικρότερο τμήμα ενός συστατικού που διατηρεί τις ιδιότητές του”, τους ανεβάζουν κατευθείαν επίπεδο και τους πάνε στις χημικές ενώσεις, ενημερώνοντας πως πρόκειται για ”το μικρότερο τμήμα μιας χημικής ένωσης (!) που διατηρεί τις ιδιότητές του”. Η απάντηση στην ερώτηση τι είναι χημική ένωση απαντάται αργότερα.» (?) «Στην Ε’ τάξη, λοιπόν, επιχειρούνται πολλά πειράματα. Ένα από τα πιο δημοφιλή και επαναλαμβανόμενα αφορά τις νοητικές λειτουργίες των μαθητών. Πραγματοποιείται η μετατροπή του γνωστικού αντικειμένου πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης σε μάθημα τουλάχιστον λυκειακής, ενίοτε και μεταλυκειακής τάξης.» κτλ. κτλ. (περισσότερα εδώ). Πράγματι «Στο σημερινό Αναλυτικό Πρόγραμμα Σπουδών (ΑΠΣ) Φυσικών Επιστημών Ε? και Στ? Δημοτικού υπάρχει ύλη η οποία, σύμφωνα με διεθνείς έρευνες, γίνεται κατανοητή μόνο από το 5% των μαθητών ενώ αντίστοιχη της δεν υπάρχει στα αναλυτικά προγράμματα άλλων χωρών. Προς την ίδια κατεύθυνση είναι και τα αποτελέσματα έρευνας που ανακοινώθηκε σύμφωνα με την οποία επτά στους δέκα από τους 230 καθηγητές Φυσικών Επιστημών της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στους δόθηκαν αποσπάσματα από το βιβλίο Μαθητή της Ε? Δημοτικού θεωρούν ότι αυτά διδάσκονται στο γυμνάσιο και μάλιστα σχολιάζουν ότι θα ήταν καλύτερο να διδάσκεται στο Λύκειο.» (δες εδώ).Στην ίδια εφημερίδα, στο άρθρο ”Τα εγχειρίδια των Φυσικών Επιστημών:Ανορθολογισμός και αποτυχία ” του Κ. Ραβάνη, καθηγητή ΤΕΕΑΠΗ του Παν. Πατρών, αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι « …Η δημιουργία διδακτικών εγχειριδίων για τις Φυσικές Επιστήμες, για όλες τις σχολικές βαθμίδες, αποτελεί διαδικασία και προϊόν ενός ειδικού επιστημονικού πεδίου, το οποίο αποκαλούμε διδακτικό μετασχηματισμό. Στο πεδίο αυτό μελετώνται και αξιοποιούνται εξαντλητικά οι διαπιστωμένες από την έρευνα δυσκολίες των παιδιών, οι θεωρητικά προβλεπόμενες δυνατότητές τους, η ανάλυση του παιδαγωγικού πλαισίου και των αναλυτικών προγραμμάτων, η ριζικά ανακατασκευασμένη επιστημονική γνώση για τις εξειδικευμένες ανάγκες της κάθε ηλικίας και σχολικής βαθμίδας, οι λειτουργίες των διαφόρων μορφών γραπτού κειμένου, συμβόλων και εικόνας, οι δραστηριότητες εμπέδωσης και άσκησης των παιδιών. Όταν όλα αυτά αποτελούν για τους συγγραφείς των εγχειριδίων άγνωστο πλανήτη, χωρίς καμιά αμφιβολία τα βιβλία που δημιουργούν είναι απλώς προϊόντα ενός τυφλού, αδιέξοδου και χωρίς σημεία στήριξης και αναφοράς εμπειρισμού (…)» Εδώ θέλω να παρατηρήσω ότι τόσο οι συγγραφείς των εν χρήσει εγχειριδίων φ.ε. των Ε΄& Στ΄ τάξεων δημοτικού, όσο και οι συγγραφείς των δυο προηγούμενων εγχειριδίων φ.ε. για τις ίδιες τάξεις στο πλαίσιο του εναλλακτικού βιβλίου, είναι στην πλειονότητά τους εκπαιδευτικοί με μεταπτυχιακές σπουδές στη διδακτική των φ.ε. και οι επικεφαλείς των συγγραφικών ομάδων καθηγητές στο ΠΤΔΕ του ΕΚΠΑ! Με άλλα λόγια μήπως αλλού βρίσκεται η κακοδαιμονία; Ιδέες για τη μερική λύση του γρίφου δίνει, κατά την άποψή μου, το άρθρο ”Διεφθαρμένα ή χαοτικά (ελληνικά) πανεπιστήμια; Η περίπτωση των Παιδαγωγικών Τμημάτων?? του Γ. Σταμέλου, αν. καθηγητή ΠΤΔΕ Παν. Πατρών, στο περιοδικό Σύγχρονη Εκπαίδευση τχ. 155(2008). Αν και για τους γνωρίζοντες τα πράγματα ή για αυτούς που τα ξέρουν ”από μέσα”, οι απαντήσεις σχετικά με τη συγγραφή των σχολικών βιβλίων, την κρίση/επιλογή τους κτλ. είναι περισσότερες από μία…Μια καλή ιδέα και για τη χώρα μας, όπως αλλού συμβαίνει, είναι η συγγραφή-διάθεση περισσοτέρων του ενός εγχειριδίων ανά μάθημα, τάξη, τύπο σχολείου. Αλλά πού…

Ξαναγράψιμο όλων των σχολικών βιβλίων Δημοτικού και Γυμνασίου και εξαρχής συγγραφή των βιβλίων του Λυκείου έως το 2013 (βλέπε …ΕΣΠΑ) σχεδιάζει το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, σύμφωνα με την εφ. Απογευματινή. Τι κι αν όλα σχεδόν τα βιβλία του Δημοτικού και του Γυμνασίου (με χρηματοδότηση από το ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ/ Γ΄ ΚΠΣ) έχουν ηλικία μόλις δυο-τριών χρόνων, με κάποια να μην έχουν εκδοθεί ακόμα(!) και με την αξιολόγησή τους να έχει αναβληθεί για το,… επόμενο έτος! Τα βιβλία του Λυκείου είναι λίγο… μεγαλύτερα, έχουν ηλικία 8-10 χρόνων κι είναι απομεινάρια του πολλαπλού ή εναλλακτικού βιβλίου της «μεταρρύθμισης Αρσένη» (με χρηματοδότηση από το ΕΠΕΑΕΚ Ι /Β΄ ΚΠΣ), τα οποία δεν έχουν κι ούτε πρόκειται να αξιολογηθούν. Με άλλα λόγια τα …χρήματα να απορροφώνται και σε δουλειά να βρίσκεται το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο (εμ, κάτι πρέπει να κάνει κι αυτό, τόσος κόσμος το στελεχώνει). Παραγωγή βιβλίων λοιπόν, μια από τα ίδια, και συζήτηση περί αυτών και του τρόπου εισαγωγής στα ΑΕΙ (βεβαίως, βεβαίως), ήγουν πεδίο λαμπρό νέου διαλόγου για την μετα-απο-ρύθμιση της Παιδείας, κτλ. κτλ. Κοντά σε αυτά και η εξαγγελία του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης (δες εδώ) για ”συγγραφή βιβλίων (που) θα γίνεται από μεικτές ομάδες με πιλοτική περίοδο διδασκαλίας τους σε πιλοτικά σχολεία για να δοκιμάζονται και οι νέες μέθοδοι, και έπειτα από έγκριση των καθηγητών, θα εισάγονται στα σχολεία”, ”υιοθέτηση ενιαίου εθνικού προγράμματος σπουδών, το οποίο κατά 80-85% θα επιλέγεται και θα ορίζεται σε κεντρικό επίπεδο αλλά θα υπάρχει ένα 15-20% που θα ορίζεται σε περιφερειακό επίπεδο με βάση τις ιδιαίτερες επιλογές κάθε περιοχής”, ”δημιουργία αυτοδύναμου λυκείου, που θα χορηγεί Εθνικό Απολυτήριο”…Εξαγγελίες ίδιες και απαράλλακτες, για όσους το θυμούνται, με αυτές που είχαν (ξανα)αναγγελθεί και ξεκινήσει όταν ο νυν αρχηγός του ΠΑΣΟΚ ήταν υπουργός Παιδείας (1994-96), αλλά δεν υλοποιήθηκαν, επειδή ο επόμενος υπουργός Γερ. Αρσένης ήθελε να κάνει τη δική του μεταρρύθμιση… Θα έλεγε κάποιος ότι τα χρήματα της ΕΕ εκμαυλίζουν την ελληνική παιδεία?αντί να την προάγουν. Φτου κι απ΄ την αρχή λοιπόν για να είν΄ καλά το ΕΣΠΑ!

Με τυμπανοκρουσίες (για πρώτη φορά κτλ.) ξεκίνησε πέρσι τέτοιο περίπου καιρό η καμπάνια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου για την επικείμενη (μέσω του Γ΄ ΚΠΣ ) αξιολόγηση των νέων βιβλίων του γυμνασίου. Ενημερώθηκαν σε σεμινάρια για το θέμα οι σχολικοί σύμβουλοι, στάλθηκαν στις Περιφερειακές Διευθύνσεις προσχέδια-σχέδια των ερωτηματολογίων για όλα τα μαθήματα, έγινε (;) η ανάθεση, κατόπιν διαγωνισμού, στον φορέα της έρευνας, που θα άρχιζε από τον προηγούμενο Μάρτιο- Απρίλιο, άντε το Σεπτέμβριο και ξαφνικά, όλα …τέλειωσαν. Μήπως κάποιος μπορεί να μας πληροφορήσει τι συμβαίνει;