Συνεχίζοντας τη συζήτησή μας για την κυρά Σαρακοστή(δες και εδώ) και συμμετέχοντας στο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ERASMUS+: “Learning to play and playing to learn”(πληροφορίες στην αντίστοιχη κατηγορία του blog) δεν μπορούσαμε να μην αναφερθούμε στο κοινό έθιμο που συναντάται και στην Ελλάδα και στην Καταλονία της Ισπανίας(χώρες μέλη του προγράμματος).

Στην Καταλονία η αντίστοιχη  κυρά Σαρακοστή ονομάζεται Vella Quaresma. Είδαμε πολλές φωτογραφίες στο διαδίκτυο της Vella Quaresma και βρήκαμε τις ομοιότητες και τις διαφορές ανάμεσα στη δική μας κυρά Σαρακοστή και στην Καταλονική.

Οι ομοιότητες τους: 1)Φορούν μαντίλι στο κεφάλι,2)φορούν μακριές φούστες,3)φορούν ποδιές,4)φορούν μπλούζες με μακριά μανίκια,5)έχουν 7 πόδια.

Οι διαφορές:1)Η κυρά Σαρακοστή είναι νεαρή κοπέλα,2)η κυρά Σαρακοστή δεν έχει στόμα,3)δε φορά γυαλιά,4)τα χέρια της είναι σταυρωμένα γιατί προσεύχεται,5)δεν κρατά τίποτα,6)η Vella Quaresma δεν εμφανίζεται σε όλες τις εικόνες φορώντας ή κρατώντας σταυρό.

Παρακολουθήσαμε στο Youtube δύο βίντεο,το ένα αναφέρονταν στο παραδοσιακό τραγούδι της Vella Quaresma και το άλλο(χωρίς ελληνική μετάφραση αλλά εύκολα κατανοητό) για την επιθυμία της Vella Quaresma να φορέσει παντελόνι.

https://www.youtube.com/watch?v=0RgLkhZ2z_4

Τα παιδιά της απογευματινής βάρδιας του ολοήμερου τμήματος δημιούργησαν τις δικές τους Vella Quaresma.

Το φύλλο κατασκευής από το pinterest.

Και σε ελεύθερη δημιουργία:

Τα παιδιά δημιούργησαν το δικό τους ημερολόγιο “κυρά Σαρακοστή” που το πήραν σπίτι τους για να μετρούν τις εβδομάδες μέχρι το Πάσχα, κόβοντας ένα πόδι κάθε Κυριακή, μέχρι την Κυριακή του Πάσχα. Η ποδιά της κυρά Σαρακοστής είναι από χάρτινο πιάτο και τα χέρια της είναι από τα κομμένα κομμάτια του πιάτου που περίσσεψαν. Στην ποδιά της κόλλησαν 4 σαρακοστιανά φαγητά-κατ’επιλογήν, που τα ξεχώρισαν μέσα από διάφορα(νηστίσιμα και αρτύσιμα).

Τα χέρια της είναι σταυρωμένα κρατώντας μια καρδιά, όντας επηρεασμένοι από μια εικόνα της κυρά Σαρακοστής στο διαδίκτυο και από το γεγονός ότι η προσευχή πηγάζει από την καρδιά μας.

Κόβοντας τα πόδια της κυρά Σαρακοστής κάναμε και τις μαθηματικές μας δραστηριότητες(αναγνώριση αριθμών πάνω σε κάθε πόδι,σειραθέτηση αυτών από το 1-7,αρίθμηση και μέτρηση).

Τα πόδια και το κεφάλι της κατασκευής, καθώς και το φύλλο με τα φαγητά ( οι εικόνες από το pinterest):

Επιστροφή στην καθημερινότητά μας μετά τον εορτασμό της Καθαράς Δευτέρας. Ξεκίνησε η Σαρακοστή!!Τι είναι όμως η Σαρακοστή;Είναι η περίοδος νηστείας ξεκινώντας από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι την Κυριακή του Πάσχα(7 εβδομάδες).

(εικόνα από kidsGo Greations)

Το έθιμο της κυρά-Σαρακοστής είναι από τα παλιότερα έθιμα που σχετίζονται με τη γιορτή του Πάσχα, σήμερα όμως λίγο πολύ ξεχασμένο. Χρησίμευε πάντα ως ημερολόγιο για να μετράμε τις εβδομάδες από την Καθαρά Δευτέρα μέχρι τη Μεγάλη Εβδομάδα, καθώς η κυρά-Σαρακοστή έχει 7 πόδια, ένα για κάθε εβδομάδα της περιόδου της Σαρακοστής. Πρόκειται για ένα έθιμο που τείνει στις ημέρες μας να εκλείψει, ενώ παλαιότερα το συναντούσαμε σε όλο τον ελλαδικό χώρο με διάφορες παραλλαγές και χρησιμοποιούνταν ως ημερολόγιο που μετρούσε τις εβδομάδες της Μεγάλης Σαρακοστής.

Η κυρά-Σαρακοστή, στις περισσότερες περιοχές, ήταν μια χάρτινη ζωγραφιά, που απεικόνιζε μια γυναίκα, που έμοιαζε με καλόγρια, με 7 πόδια, σταυρωμένα χέρια γιατί προσεύχεται, ένα σταυρό γιατί πήγαινε στην εκκλησία και χωρίς στόμα γιατί νηστεύει. Στο τέλος κάθε εβδομάδας, αρχής γενομένης από το Σάββατο μετά την Καθαρά Δευτέρα, της έκοβαν ένα πόδι. Το τελευταίο το έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο. Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή καρύδι (περιοχή της Χίου), το οποίο τοποθετούσαν μαζί με άλλα. Όποιος το έβρισκε θεωρούνταν τυχερός και γουρλής. Σε κάποιες περιοχές, το έβδομο πόδι το τοποθετούσαν μες στο ψωμί της Ανάστασης και όποιος το έβρισκε του έφερνε γούρι.

Σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, η κυρά-Σαρακοστή φτιάχνεται από ζυμάρι με απλά υλικά και, κυρίως, πολύ αλάτι για να μη χαλάσει. Εξάλλου, δεν τρωγόταν, αφού χρησιμοποιούνταν ως ημερολόγιο. Αλλού πάλι, την έφτιαχναν από πανί και τη γέμιζαν με πούπουλα.

Στον Πόντο, η κυρά-Σαρακοστή ήταν μια πατάτα ή ένα κρεμμύδι που το κρεμούσαν απ’ το ταβάνι και πάνω του είχαν καρφωμένα επτά φτερά κότας, ώστε να αφαιρούν ένα φτερό κάθε εβδομάδα. Εδώ το έθιμο ονομαζόταν “Κουκουράς”, ο οποίος ήταν και ο φόβος των παιδιών!

Για το έθιμο της κυρα-Σαρακοστής έχουν γραφτεί οι παρακάτω στίχοι:

Την κυρά Σαρακοστή
που ‘ναι έθιμο παλιό
οι γιαγιάδες μας τη φτιάχναν’
με αλεύρι και νερό.

Για στολίδι της φορούσαν
στο κεφάλι ένα σταυρό
μα το στόμα της ξεχνούσαν
γιατί νήστευε καιρό.

Και τις μέρες τις μετρούσαν
με τα πόδια της τα επτά
κόβαν’ ένα τη βδομάδα
μέχρι να ‘ρθει η Πασχαλιά.

Φτιάξτε τη μαζί με τα παιδιά

Συστατικά

3 κούπες αλεύρι
1 κούπα αλάτι
1 κούπα νερό
μπαχαρικά για διακόσμηση όπως γαρύφαλλο ή μαχλέπι

Βάζουμε τα υλικά για το ζυμάρι σε ένα λεκανάκι και τα ζυμώνουμε μέχρι να γίνει μια ελαστική και ωραία ζύμη. Πλάθουμε την κυρά Σαρακοστή με το ζυμάρι φτιάχνοντας το σώμα, τη φούστα, το πρόσωπο, τα πόδια της, τη διακοσμούμε όπως θέλουμε και τη βάζουμε σε ένα ταψί το οποίο έχουμε στρώσει με λαδόκολλα. Ψήνουμε σε προθερμασμένο φούρνο στους 160 βαθμούς για 20 με 30 λεπτά.  Μας ενδιαφέρει να στεγνώσει και όχι να «ψηθεί».(Πληροφορίες από infokids.gr)

Με τα παιδιά αφού συζητήσαμε για το έθιμο της κυράς Σαρακοστής, είδαμε και παρατηρήσαμε πολλές φωτογραφίες από το διαδίκτυο.Εξάγαμε τα συμπεράσματα ως προς το ντύσιμό της(μακριά φούστα,μακριά μπλούζα ή πουκάμισο,μαντίλι στο κεφάλι),ως προς τ’αξεσουάρ που στολίζουν την ένδυση της(σταυρός είτε στο κεφάλι, είτε φορώντας τον στο λαιμό),τι λείπει στο πρόσωπό της(στόμα:γιατί νηστεύει καιρό), γιατί τα χέρια της είναι σταυρωμένα(προσεύχεται) και τον ακριβή αριθμό των ποδιών της(7).

Τα παιδιά συμπλήρωσαν φύλλο εργασίας από εδώ για τον αριθμό 7 της κυράς Σαρακοστής.

Το φύλλο εργασίας:

Τα παιδιά της απογευματινής βάρδιας του ολοήμερου τμήματος δημιούργησαν την Κυρά Σαρακοστή σε φύλλο εργασίας.

Το φύλλο εργασίας: