2ΕΙΔΙΚΗ ΓΛΩΣΣΙΚΗ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗ (ΕΓΔ)

Ή ΕΞΕΛΙΚΤΙΚΗ ΔΥΣΦΑΣΙΑ

Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά με ΕΓΔ έχουν φυσιολογικά αναπτυσσόμενη νοημοσύνη, κανονική όραση,  ακοή, συναισθηματική και γνωστική ανάπτυξη. Κάποια τυχόν δυσλειτουργία στους παραπάνω τομείς λοιπόν, δεν είναι αρκετή ώστε να δικαιολογήσει τη διαταραχή.

Η ειδική γλωσσική διαταραχή μπορεί να είναι εκφραστικού τύπου, αντιληπτικού τύπου ή μικτή. H διαταραχή δεν είναι ομοιογενής και δεν αφορά σε μια ομοιογενή ομάδα, διότι οι δυσκολίες εμφανίζονται σε διαφορετικό βαθμό σε μερικούς ή σε όλους τους τομείς της γλώσσας (Στ. Γεωργοπούλου, Γ. Μαλανδράκη, Χρ, Στύλιος , 2000 & Μαρκούλα Σοφία , 2003).

Γλωσσικά χαρακτηριστικά:

Τα παιδιά με Ειδική Γλωσσική Διαταραχή έχουν προβλήματα σε όλες τις δομές της γλώσσας, δηλαδή στη μορφή, τη χρήση και το περιεχόμενο.

Διαταραχές στη Μορφή της Γλώσσας

• Εμφάνιση φωνολογικής διαταραχής (αντικαταστάσεις φωνημάτων, παραλείψεις, μεταθέσεις, απλοποιήσεις συμπλεγμάτων κ.α.).
• Καθυστέρηση ή βλάβη:

– της χρήσης των λειτουργικών μορφημάτων (παράλειψη άρθρων, προθέσεων, συνδέσμων)

– της γραμματικής μορφολογίας (λανθασμένες καταλήξεις και  χρόνος των ρημάτων)

– των ερωτηματικών προτάσεων.

• Μειωμένο Μέσο Μήκος Πρότασης (=“Mean Length of Utterance” – MLU), δηλαδή παραγωγή λιγότερων λέξεων και γραμματικών μορφημάτων μέσα σε μια πρόταση, σε σύγκριση με άλλα παιδιά της ηλικίας τους
• Απλοποιημένη συντακτική δομή που συνήθως περιορίζεται στη δομή “Υποκείμενο – Ρήμα – Αντικείμενο». Πολλές φορές οι λέξεις τοποθετούνται τυχαία στη φράση.
• Μειωμένη χρήση ερωτηματικών προτάσεων.

Διαταραχές στo Περιεχόμενο  της Γλώσσας

• Τα παιδιά με ΕΓΔ μεταφέρουν λιγότερες έννοιες/ιδέες με το λόγο τους.
• Συνήθως αναφέρονται στο παρόν και σε γεγονότα που διαδραματίζονται στο άμεσο περιβάλλον.
• Στο λόγο τους χρησιμοποιούν λιγότερες κατηγορίες περιεχομένου, με προτίμηση στις φράσεις που δηλώνουν ύπαρξη ή πράξη.
• Το λεξιλόγιο είναι περιορισμένο και παρατηρούνται δυσκολίες εκμάθησης νέων λέξεων.
• Τα παιδιά αργούν να κατακτήσουν τις πρώτες λέξεις, να κάνουν συνδυασμούς λέξεων, δυσκολεύονται στην εύρεση της κατάλληλης λέξης και πολύ συχνά χρησιμοποιούν αόριστες λέξεις.
• Κάνουν υπεργενικεύσεις, δηλαδή χρησιμοποιούν μια λέξη για να περιγράψουν ένα σύνολο (π.χ. λένε γάτα όλα τα ζώα, μπάλα οτιδήποτε είναι στρογγυλό κλπ.).
• Κάνουν λάθη κατονομασίας (παραφασίες):  σημασιολογικές (τραπέζι αντί καρέκλα) ή φωνημικές (καράκλα αντί καρέκλα).

Διαταραχές στη Χρήση της Γλώσσας

Τα παιδιά με ΕΓΔ στη συζήτηση

•  Δεν παίρνουν εύκολα πρωτοβουλίες (έναρξη θέματος).
• Δυσκολεύονται να διατηρήσουν το θέμα της συζήτησης ή να μεταβούν ομαλά σε ένα άλλο θέμα.
• Δε χρησιμοποιούν ερωτήσεις.
• Χρησιμοποιούν πρώιμους μηχανισμούς επανόρθωσης.
• Δεν αυτό-διορθώνουν τα λάθη τους.
•  Δε χρησιμοποιούν όρους ευγενείας.
• Παρουσιάζουν παλιλαλία (επανάληψη ή αντήχηση λέξεων) ή ηχολαλία (επανάληψη λέξεων ή προτάσεων χωρίς όμως να κατανοούν το νόημά τους), σε σοβαρές μορφές της διαταραχής.
• Έχουν δυσκολίες με την επαγωγική ικανότητα στο λόγο που διαφαίνεται στη χρήση ελλιπών συμφραζομένων, που δεν περιέχουν αρκετές πληροφορίες (π.χ. πρόσωπα, χρόνους, τόπους) για να εξάγει νόημα ο ακροατής.
• Χρησιμοποιούν ελλιπείς πληροφορίες όταν θέλουν να περιγράψουν ένα γεγονός, απαλείφοντας άρθρα/υποκείμενα, χρησιμοποιώντας λάθος χρόνους.

Οι παραπάνω δυσκολίες επηρεάζουν έντονα την κατανόηση του  μηνύματος από τον ακροατή με αποτέλεσμα το παιδί με Ειδική Γλωσσική Διαταραχή, να απομονώνεται και να μην συμμετέχει ενεργά σε μια συζήτηση.

Μη – Γλωσσικά χαρακτηριστικά:

• Ο πρακτικός (μη-λεκτικός) δείκτης νοημοσύνης είναι στα φυσιολογικά όρια. Συνήθως, υπάρχει διαφορά μεταξύ λεκτικού και πρακτικού δείκτη νοημοσύνης.
• Συμβολικό παιχνίδι κατώτερο της χρονολογικής τους ηλικίας, ίδιας ποιότητας με παιδιών μικρότερης ηλικίας.
• Περιορισμένη ικανότητα προσοχής και συγκέντρωσης.
• Δυσκολίες στη βραχύχρονη μνήμη.
• Κινητική αδεξιότητα και αργές κινητικές απαντήσεις.
• Αδυναμίες στην επεξεργασία σύντομων ή ταχέως εναλλασσόμενων ακουστικών ερεθισμάτων
• Δυσκολίες στην απομνημόνευση της διάταξης της ακουστικής πληροφορίας/ ερεθίσματος.
• Βλάβη στην ακουστική αντίληψη.

Δυσκολίες κατά την σχολική περίοδο:

Τα παιδιά με Ειδική Γλωσσική Διαταραχή αντιμετωπίζουν τον κίνδυνο της ακαδημαϊκής αποτυχίας, ιδιαίτερα λόγω των δυσκολιών ανάγνωσης. Οι μελέτες έχουν δείξει ότι 40-75% των παιδιών με ΕΓΔ θα έχει προβλήματα στην ανάγνωση και αυτό διότι  η ανάγνωση εξαρτάται από μια ευρεία ποικιλία γλωσσικών δεξιοτήτων (γραμματική, σύνταξη, σημασιολογία, φωνολογικές δεξιότητες).

Διάγνωση και αποκατάσταση:

Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την έγκαιρη δημιουργία και εφαρμογή ενός εξατομικευμένου προγράμματος παρέμβασης, καθώς τα παιδιά με δυσκολίες στην ομιλία ή στη γλωσσική τους ανάπτυξη διατρέχουν υψηλό κίνδυνο εμφάνισης δυσκολιών στον γραπτό λόγο πηγαίνοντας σχολείο.

Εάν έχετε ανησυχίες απευθυνθείτε σε έναν επαγγελματία λογοθεραπευτή. Ο λογοθεραπευτής θα αξιολογήσει τη γλωσσική λειτουργία του παιδιού με ειδικά ανιχνευτικά εργαλεία, σε πολλαπλά επίπεδα: αρθρωτικό, φωνολογικό, μεταφωνολογικό, γραμματικο-συντακτικό, μεταγλωσσικό, λεξιλογικό και σημασιολογικό επίπεδο.

Η πρόγνωση για τα παιδιά με ΕΓΔ εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον τύπο και τη σοβαρότητα του προβλήματος. Πολλές δυσκολίες μπορούν σε μεγάλο βαθμό να ξεπεραστούν, αν και ορισμένες δυσκολίες συνήθως παραμένουν.

Βιβλιογραφία:

1. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, (1994). American Psychiatric Association.
2. Leonard, L. B., (1998). Children with specific language impairment. Cambridge, MA, USA: The Mit Press.
3. Palmour, R.M., (1997). Genetic studies of specific language impairment. Journal of Neurolinguistics, 10 (2-3), 215-230.

Πηγές:

        http://en.wikipedia.org/wiki/Specific_language_impairment

Μίχα Ασημίνα, Λογοθεραπεύτρια, MA