TIPS

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥΣ

Πως μπορεί να βοηθήσει ο εκπαιδευτικός ένα παιδί με ΔΕΠΥ (ADHD)

• Δεν πρέπει να υπάρχει ετικετοποίηση διότι αυτή θα μειώσει ακόμη περισσότερο την αυτοεκτίμηση του παιδιού.
• Θα πρέπει να γίνει κατανοητό ότι ίσως το παιδί δυσκολεύεται να παρακολουθεί, να ακούει, να κάθεται προσεκτικά, να συγκεντρώνεται και να μαθαίνει. Με ένα χάδι στην πλάτη, μία λέξη συνθηματική, ένα βλέμμα διορθωτικό, ένα απαλό χτύπημα στο θρανίο,  ο εκπαιδευτικός μπορεί να επαναφέρει την προσοχή του μαθητή.
• Είναι απαραίτητο να υπάρχει συνεχής ενθάρρυνση, περισσότερη κατανόηση, ήρεμη και καθαρή ομιλία μέσα στην τάξη.
• Θα βοηθούσε επίσης να υπάρχει μια διακριτική βοήθεια από τον εκπαιδευτικό γι αυτό το λόγο θα ήταν σωστό ο μαθητής να κάθεται μπροστά, κοντά στον εκπαιδευτικό αλλά και στον πίνακα για να βλέπει καλύτερα.
• Αν γίνεται να βρίσκεται και μακριά από παράθυρα θα ήταν πολύ βοηθητικό γιατί αποσπάται η προσοχή του πολύ εύκολα.
• Φυσικά χρειάζεται περισσότερος χρόνος για γραφή και αντιγραφή καθώς και εξατομικευμένη βοήθεια όποτε είναι δυνατό.
• Να μη  χρησιμοποιείτε το κόκκινο μελάνι για τη διόρθωση των γραπτών διότι αυτό επιφέρει απογοήτευση και σύγχυση. Να δείχνετε υπομονή και ενθάρρυνση.
• Ρωτήστε το μαθητή διακριτικά τι είναι αυτό που δεν καταλαβαίνει ή τι είναι αυτό που τον κάνει απρόσεκτο.
• Αξιολογήστε αν το επίπεδο της άσκησης είναι πολύ δύσκολο ή πολύ εύκολο για το μαθητή και τροποποιείστε αναλόγως.
• Αποφύγετε την αρνητική κριτική.
• Αλλάζετε το διδακτικό σας στυλ συχνά κατά την διάρκεια της ημέρας. Γίνεται περισσότερο παραστατικός, δραματικός, ενθουσιώδης. Μπορείτε έτσι να κεντρίσετε την προσοχή του παιδιού. Κάντε το μάθημα ενδιαφέρον, διασκεδαστικό και αστείο.
• Αλλάξτε το τόνο της φωνής σας.
• Επιδιώξτε απευθείας βλεμματική επαφή με το παιδί για να διατηρήσετε την προσοχή του παιδιού.
• Δημιουργείστε μία ιδιαίτερη σχέση με το μαθητή. Βρείτε από κοινού ένα σινιάλο μυστικό για να υπενθυμίζει το μαθητή να διατηρεί την προσοχή του.
• Τμηματοποιείστε μεγάλες εργασίες σε μικρότερα κομμάτια, μικρότερους στόχους.
• Αν το παιδί δεν μπορεί να ολοκληρώσει μια εργασία σε δεδομένο χρόνο, μειώστε τον αριθμό των ερωτήσεων ή τις απαιτήσεις της άσκησης.
• Μην τιμωρείται τον μαθητή.
• Δώστε περισσότερο χρόνο για την ολοκλήρωση της εργασίας.
• Μοιράστε τις εργασίες φωτοτυπημένες ή τις ασκήσεις για το σπίτι έτσι ώστε ο μαθητής να μην χρειάζεται να αντιγράψει από τον πίνακα μεγάλα κείμενα ή πλήθος ασκήσεων.
• Δημιουργείστε μια λίστα με τα πράγματα που ο μαθητής θα πρέπει να φέρει στο σχολείο ή να πάρει από το σχολείο κατά την αποχώρησή του. Μάθετέ του πώς να τα τσεκάρει μόνος του. Κολλήστε το στο θρανίο του.
• Χρησιμοποιείστε ως «υπενθυμητές» διάφορα αντικείμενα όπως ένα ζάρι στην τσέπη του ή τα πολύχρωμα αυτοκόλλητα σημειωματάκια στο βιβλίο του και στο τετράδιό του.
• Υπενθυμίστε του πως θα πρέπει να έχει οργανωμένο το θρανίο του και την τσάντα του. Δείξτε του τον τρόπο.
• Υπογράψτε ένα μυστικό συμβόλαιο με τον μαθητή σας όπου συμφωνείται για τον αριθμό των εργασιών που ο μαθητής θα ολοκληρώσει σήμερα.
• Αποφύγετε δραστηριότητες βαρετές ή επαναληπτικές.
• Αναβοσβήστε τα φώτα για να επαναφέρετε την προσοχή.
• Ανταμείψτε το μαθητή. Δημιουργείστε ένα σύστημα επιβράβευσης (classroom token economy system) με πρόσθεση αλλά και αφαίρεση πόντων, (με αυτοκόλλητα αστεράκια, χαρούμενα προσωπάκια ή διαφορετικές εκφράσεις προσώπων, χαρά δυσαρέσκεια, λύπη, γκρίνια, απροσεξία, ή με σφραγίδες κτλ). Στο τέλος της ημέρας ή της εβδομάδας κερδίζουν ένα παιχνίδι, μάθημα στην αυλή, μια ελεύθερη ώρα κτλ. Δημιουργείστε ένα πίνακα και συμπεριλάβετε τα μαθήματα του παιδιού. Ανταμείψτε αναλόγως. Έτσι ελέγχεται και την πρόοδό του αλλά γίνεται αντιληπτή η επίδοσή του και από τους γονείς στο σπίτι.

Το σύστημα επιβράβευσης είναι μια μορφή συμβολαίου (behavioral contracting) που χρησιμοποιεί τεκμήρια – σύμβολα (tokens) για την ανταμοιβή του μαθητή κατά την επίδειξη μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς ή για την απόδοσή του σε μία δραστηριότητα. Ακολουθήστε τα παρακάτω βήματα όταν δημιουργείτε ένα σύστημα επιβράβευσης στη τάξη σας.

1. Εξηγήστε στους μαθητές σας τι είναι το σύστημα επιβράβευσης.
2. Επιλέξτε τα απαραίτητα τεκμήρια – σύμβολα (tokens) για τους μαθητές σας. Μπορεί να είναι πόντοι, μάρκες, ψεύτικα χρήματα, αυτοκόλλητα κτλ.
3. Δημιουργήστε ένα καθημερινό ή εβδομαδιαίο διάγραμμα με δύο έως πέντε στοχευμένες συμπεριφορές που θέλετε να βελτιώσετε. Επιβεβαιώστε πως η συμπεριφορά την οποία στοχεύετε να επιδείξει ο μαθητής σας επαινείται θετικά με τρόπο μετρήσιμο.

Ένα σύστημα επιβράβευσης μπορεί να περιλαμβάνει και πρόστιμα (fines). Επιλέξτε κάποιες συμπεριφορές που είναι προβληματικές και θα θέλατε να σταματήσουν και αφαιρέστε tokens από το σύστημα επιβράβευσης και ανταμοιβής. Η συνετή χρήση των προστίμων μπορεί να είναι αποτελεσματική στην αποθάρρυνση λανθασμένων συμπεριφορών.

Αποφασίστε πότε τα tokens θα εξαργυρώνονται με ανταμοιβή. Πχ μόλις το παιδί καταφέρει και μαζέψει 5 αυτοκόλλητα θα κερδίζει ένα τέταρτο στον υπολογιστή με το αγαπημένο του παιχνίδι.

• Είναι σημαντικό ο δάσκαλος να δημιουργήσει ένα «σχέδιο συμπεριφοράς» (behavioral plan) με στόχο την τροποποίηση της συμπεριφοράς του διαταρακτικού μαθητή. Για παράδειγμα, αν κατά την διάρκεια μιας ομαδικής εργασίας ο μαθητής ενοχλεί τους συμμαθητές του, ο δάσκαλος μπορεί να χρησιμοποιήσει τις παρακάτω ερωτήσεις για την δημιουργία ενός «σχεδίου συμπεριφοράς».

1. Ποια είναι η συμπεριφορά που θέλω ο μαθητής μου να σταματήσει;
2. Πόσο συχνά εμφανίζει αυτή τη συμπεριφορά;
3. Ποια είναι η συμπεριφορά που θα ήθελα ο μαθητής μου να επιδείξει;
4. Πόσες φορές ή για πόσο χρονικό διάστημα θα ήθελα ο μαθητής μου να εμφανίζει τη σωστή συμπεριφορά μέχρι να κερδίσει την ανταμοιβή του;
5. Τι θα άρεσε στο μαθητή μου να κερδίσει; Κάποιο προνόμιο ή μία δραστηριότητα;
6. Πότε θα του δοθεί η ανταμοιβή;

Είναι καλό να θυμόμαστε να έχουμε θετική στάση,  να επαινούμε την επιτυχία και να ενθαρρύνουμε την καλύτερη επίδοση συνεχώς.

Παρακάτω ακολουθούν ενδεικτικές εικόνες συστημάτων επιβράβευσης.

Στο βέλκρο κολλάμε την ανταμοιβή του μαθητή πχ Ηλεκτρονικός Υπολογιστής. Ο μαθητής θα πρέπει να ολοκληρώσει 5 δραστηριότητες. Μόλις κερδίσει τις 5 μάρκες του ολοκληρώνοντας τις δραστηριότητες κερδίζει 10 λεπτά στον υπολογιστή.

Στην παραπάνω εικόνα ο μαθητής δουλεύει για να πάρει κάποιο γλύκισμα. Μόλις κερδίσει 5 επιβραβεύσεις ολοκληρώνοντας 5 εργασίες ή δραστηριότητες που ο εκπαιδευτικος  ορίζει,  εξαργυρώνει τις καρτέλες του με το γλυκάκι.

Το παραπάνω διάγραμμα αφορά την συμπεριφορά του μαθητή στο σχολείο. Στοχεύει στην αξιολόγηση 3 τομέων: αν ο μαθητής δεν πειράζει τους συμμαθητές του, αν ακολουθεί οδηγίες και τέλος τη συμπεριφορά του την ώρα του φαγητού. Πρόκειται για ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα.

Το παραπάνω διάγραμμα αφορά την βελτίωση στοχευμένων συμπεριφορών όπως να ολοκληρώσει μόνος του την εργασία  μέσα στην τάξη, να ακολουθεί τους κανόνες της τάξης, να έχει ολοκληρώσει τις εργασίες για το σπίτι και τέλος αν προκάλεσε τον δάσκαλό του με τη συμπεριφορά του.

Μπορούν να δημιουργηθούν αμέτρητα συστήματα επιβράβευσης. Εξαρτάται αποκλειστικά απο την διάθεση, την φαντασία και τους στόχους του κάθε εκπαιδευτικού

Harvey C. Parker Ph.D. “Problem solver guide for students with ADHD. Ready to use interventions for elementary and secondary students”. Speciality Press, Inc. 2006

Μετάφραση: Μουρελάτου Σταμούλα  Εργοθεραπεύτρια 1ου Ειδικού Δημοτικού Σχολείου Κορυδαλλού