Ζωρζ Σαρή (πηγή: εφημερίδα Το Βήμα)
Ζωρζ Σαρή, Και πάλι στο σχολείο…
Βασικά σημεία:
1. Η πρώτη μέρα στο σχολείο
Μια τάξη συμμαθητριών συναντιούνται στο σχολείο μετά τις διακοπές, συζητούν τις καλοκαιρινές εμπειρίες τους και ανταλλάσσουν τα μικρά μυστικά της εφηβείας. Κυριαρχεί μια ατμόσφαιρα κεφιού, χαράς και νεανικότητας, που αναδύεται μέσα από τους ζωντανούς διαλόγους των κοριτσιών, σχετικά με τις φιλίες, τους χαρακτήρες και τα ενδιαφέροντά τους.
βιβλίο του καθηγητή, σελ.126
Γρ. Ξενόπουλος (1867-1951)
Διάπλαση των παίδων
Μαθητάκος ήμουν, όταν μια θεία μου, έτσι για δώρο στα γενέθλιά μου, μ’ έγραψε συνδρομητή στη “Διάπλαση των παίδων” …
Θυμάμαι ακόμα και τώρα το χτυποκάρδι μου, όταν ξεκίνησε από τη γειτονιά μου για να πάω στα γραφεία της Διαπλάσεως και να γνωρίσω από κοντά τον Φαίδωνα, τον Ανανία, τη Μάρθα, την οικογένεια της Διαπλάσεως, όπως την ξέραμε και όπως τη σκιτσάριζε ο Αντώνης Βώττης, που στην ουσία ήταν ένας και μόνο, ο Γρηγόρης ο Ξενόπουλος. Η καρδιά μου φτερούγιζε περίεργα έτσι καθώς ανέβαινα τρία-τρία τα ξύλινα σκαλιά του παλιού μεγάρου της οδού Ευριπίδου, όπου ήταν τα γραφεία της Διαπλάσεως. Σκοτεινή ήταν, θεοσκότεινη η είσοδος, σκοτεινά ήταν και τα σκαλιά, που τα έκανε ακόμα πιο σκοτεινά το σκούρο γκρενά χρώμα των τοίχων. Σε αυτούς τους γκρενά τοίχους είχαν χαράξει με σουγιαδάκι τα διάφορα κακομαθημένα διαπλασόπουλα τα ψευδώνυμά τους.
Η Πόβλα (σημερινό όνομα Αμπελώνας). Στο βάθος το όρος Μουργκάνα. [πηγή: Ήπειρος, Θεσπρωτία, Μουργκάνα]
Σωτήρης Δημητρίου, Πάσχα τ’ Απρίλη
Πρόκειται για ένα διήγημα που αποκλίνει από την τυπική παραδοσιακή μορφή, αφού η υπόθεσή του δεν εξελίσσεται με βάση το δομικό σχήμα πλοκή – δέση – κορύφωση – λύση, αλλά υπάρχει μια χαλαρή δομή που συνδέει τα επιμέρους, δηλαδή τις αναμνήσεις του αφηγητή. Η ενότητα του αφηγηματικού πλαισίου διαρρηγνύεται συχνά από σχόλια και αναφορές στη σύγχρονη εποχή (π.χ. όταν ο αφηγητής αναφέρεται στη μαθητική ζωή και στα φοιτητικά του χρόνια). Στο σύνολό του λειτουργεί σαν μνημονική ανάκληση του αφηγητή στην παιδική του ηλικία και στις πασχαλινές διακοπές στο χωριό του. Ο τόνος είναι τρυφερός, νοσταλγικός, απολογητικός. Ο συγγραφέας-αφηγητής θυμάται με συγκίνηση τα συγγενικά του πρόσωπα, νοσταλγεί την άδολη αγάπη των απλών ανθρώπων του χωριού και ιδίως της γιαγιάς του, η μορφή της οποίας έχει καθαγιαστεί στη συνείδησή του.
βιβλίο του καθηγητή, σελ.70
♦
Βασικά σημεία
Ενότητες
Η παιδική ηλικία
– διαδρομή για το χωριό
Το πρώτο μέρος του αφηγήματος αφιερώνεται στη διαδρομή που πρέπει να καλύψει κανείς για να φτάσει στο χωριό, την Πόβλα. Ο αφηγητής σημειώνει τα κύρια σημεία και τις δυσκολίες της διαδρομής: έλεγχος στη γέφυρα του Καλαμά, λίγες ώρες υποχρεωτική στάση στο Φιλιάτι και μετά δρόμος ανηφορικός, στριφογυριστός, χωρίς άσφαλτο, που περνάει από διάφορα χωριά. Το ταξίδι κρατά μια ολόκληρη μέρα. Σίγουρα η ταλαιπωρία θα ήταν μεγάλη, αλλά στα μάτια του αφηγητή η διαδρομή είναι μαγευτική –τότε και τώρα:
Αϊ-Νικόλας, Άγιοι Πάντες, Παλιοχώρι, ανηφόρες, στροφές, μια στροφή ακόμα και να το χωριό μου, η Πόβλα. Μαγευτικός δρόμος, μαγευτικά χωριά. Λες και οι πλαγιές οι ντυμένες με κουμαριές, τσέρα, χελιδρονιές, δάφνες, οι χείμαρροι που ξεπηδούσαν εδώ και κει, τα λιθάρια και τα μονοπάτια ενσωμάτωσαν ό,τι ομορφότερο και ευγενέστερο από τις ανθρώπινες ζωές αιώνων.
Ακόμα και σήμερα, αυτή η διαδρομή, αυτά τα χωριά είναι για μένα μια διαδρομή πνευματική, μια διαδρομή νοσταλγίας και καημού.
Αντουάν ντε Σαιντ – Εξυπερύ (1900-1944)
Βασικά σημεία
1. Ενότητες και περιεχόμενο:
(α) ο τριανταφυλλόκηπος («Έτυχε όμως … έκλαψε», σελ. 185)
Στο πρώτο μέρος του αποσπάσματος ο μικρός πρίγκιπας ανακαλύπτει με απογοήτευση ότι υπάρχουν πολλά τριαντάφυλλα· άρα, το δικό του δεν είναι ένα και μοναδικό στον κόσμο (αυτή είναι η σημασία της λέξης μοναδικός γι’ αυτόν προς το παρόν) και ο ίδιος δεν έχει πια λόγο να αισθάνεται πλούσιος και ξεχωριστός.
Αντώνης Σουρούνης (1942-2016) [πηγή: Πανδέκτης]
1. Tο θέμα του κειμένου
Στο κείμενο αυτό ο Σουρούνης παίρνει αφορμή από ένα δημοσίευμα εφημερίδας, για να μιλήσει για τη μεταχείριση των δελφινιών (και γενικά των ζώων) από τον άνθρωπο.
Έρμαν Έσε, Ο λύκος
Το θέμα του κειμένου
Το διήγημα επικεντρώνεται στον αγώνα των λύκων για επιβίωση μέσα στο σκληρό περιβάλλον. Παράλληλα, αναδεικνύει και το σοβαρό θέμα της κακομεταχείρισης των ζώων από τους ανθρώπους και, γενικότερα, των αδύναμων από τους ισχυρούς.
Στο βίντεο μπορείτε να ακούσετε τις πρώτες μελοποιήσεις ποιημάτων του Καββαδία από τον συνθέτη Θάνο Μικρούτσικο στο άλμπουμ Ο Σταυρός του Νότου, ένα από τα πιο επιτυχημένα της ελληνικής δισκογραφίας. Αν δείτε το βίντεο στο YouTube, αξίζει να διαβάσετε και μερικά σχόλια που αφήνουν ναυτικοί για τον ποιητή και τη μουσική του Μικρούτσικου.
Bασικές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του Καββαδία θα βρείτε σε αυτήν την παρουσίαση.
Νίκος Κάσδαγλης (1928 – 2009)
Νίκος Κάσδαγλης, Τόκιο
Βασικά σημεία
1. Ενότητες
Στο απόσπασμα μπορούμε να διακρίνουμε δύο ενότητες:
(α) από το αεροδρόμιο στο ξενοδοχείο: εδώ ο συγγραφέας επιμένει στην οργάνωση, τη μεθοδικότητα και την ευγένεια με την οποία οι υπάλληλοι εξυπηρετούν τους ταξιδιώτες. Τονίζεται επίσης το κόστος ορισμένων υπηρεσιών (το ταξί) και η ερημιά που επικρατεί στην πόλη, παρόλο που το Τόκιο είναι πολυάνθρωπη σύγχρονη πρωτεύουσα. Η περιορισμένη νυχτερινή ζωή κάνει εντύπωση στον συγγραφέα, αφού έρχεται από μια χώρα που η νυχτερινή ζωή είναι έντονη.
Η Ιαπωνία είν’ εντυπωσιακή, κι η αίσθηση αυτή ξεκινάει από τ’ αεροδρόμιο, μόλις φτάνεις. […] Πρώτη εμπειρία: στην Ιαπωνία μην περιμένεις να σε ρωτήσουν. Πρέπει να ζητήσεις κάτι, για να ενδιαφερθούν. […]
(β) στο εστιατόριο: είναι η εκτενέστερη ενότητα του αποσπάσματος. Εδώ ο συγγραφέας υπογραμμίζει τις ιδιαιτερότητες της γιαπωνέζικης κουζίνας, αλλά και την προσεκτική περιποίηση του πελάτη.
Στο ξενοδοχείο αλλάζω τα βρεμένα ρούχα μου, κάνω κι ένα ζεστό μπάνιο, καλού κακού. Δεν έχω φάει μετά το πλούσιο πρωινό, και πεινάω σαν λύκος. Στο ξενοδοχείο έχει δυο παραδοσιακά εστιατόρια, ένα δυτικό, και την καφετερία. Θα φάω γιαπωνέζικα, να δω πώς είναι. […] Μια δεύτερη εμπειρία: στην Ιαπωνία έχει περισσότερη σημασία ο τρόπος που θα σε σερβίρουν, από το ίδιο το φαΐ.
Γρ. Ξενόπουλος (1867-1951)
Από το 1896 ο Γρηγόριος Ξενόπουλος ανέλαβε το μεγαλύτερο μέρος της έκδοσης του μακροβιότερου και γνωστότερου περιοδικού για παιδιά Η Διάπλασις των παίδων, κατά τη δεύτερη περίοδο κυκλοφορίας του. Από τότε η πενηντάχρονη ενασχόλησή του με το περιοδικό λειτούργησε σε μεγάλο βαθμό ως δημιουργική πρόκληση για το συγγραφέα, ο οποίος ανανέωσε την ύλη και εμπλούτισε το περιοδικό με νέες στήλες, με πιο αντιπροσωπευτική τη μόνιμη στήλη «Αθηναϊκές επιστολές» που έγραφε ο ίδιος με την υπογραφή «Σας ασπάζομαι, Φαίδων». Οι επιστολές αυτές αποτελούσαν ένα πρωτότυπο είδος χρονογραφήματος-σχολίου για παιδιά και νέους, με προσωπικό ύφος και με ιδιαίτερα αφηγηματικά χαρακτηριστικά. Αναφέρονταν κυρίως σε θέματα της πολιτικής, της κοινωνικής και της πολιτιστικής επικαιρότητας, και αποτελούσαν έναν ξεχωριστό τρόπο επικοινωνίας ανάμεσα στον κόσμο των ενηλίκων και στο παιδικό αναγνωστικό κοινό.
βιβλίο του καθηγητή, σελ.46
Αντόν Πάβλοβιτς Τσέχωφ (1860 – 1904). Πηγή: Βικιπαίδεια
Άντον Τσέχωφ, Ένας αριθμός
Βασικά σημεία
1. Τα πρόσωπα
(α) Ο αφηγητής και ο χαρακτήρας του
Ο αφηγητής είναι παράλληλα και ο πρωταγωνιστής του διηγήματος. Είναι ο πατέρας που έχει αναθέσει τη μόρφωση των παιδιών του σε μια δασκάλα, την δεσποινίδα Ιουλία. Η αφήγησή του ξεκινά τη στιγμή που την προσκαλεί, για να της πληρώσει τους μισθούς της. Από τα πρώτα του λόγια, θα σχημάτιζε κανείς την εντύπωση ότι πρόκειται για άνθρωπο που σκέφτεται τις ανάγκες των συνανθρώπων του:
Κάθισε να κάνουμε το λογαριασμό, της είπα. Θα ‘χεις ανάγκη από χρήματα και συ ντρέπεσαι να ανοίξεις το στόμα σου…