Για όλους -εκτός από τα παιδιά- γιορτή σημαίνει ανάμνηση. Τα παιδιά, βέβαια, παρελθόν δεν έχουν -έχουν το ζωντανό παρόν. (Όσο για το μέλλον, το έχουν κι αυτό, αλλά δεν το ξέρουν. Και, ίσως, καλύτερα.)

Εμείς, όμως, παρελθόν. Κάθε χρόνο και πιο φορτωμένο. («Θυμάσαι τα Χριστούγεννα του ’73;» «Θυμάσαι την Πρωτοχρονιά του ’65;»)

Αυτές τις θυμήθηκα τα Χριστούγεννα του ’59. Είχε χιονίσει πολύ αυτό τον χρόνο στο Μόναχο -λευκές παραμονές, κατά πως πρέπει. Ξαφνικά ζωντάνεψαν πάλι όλες οι γλυκερές καρτ ποστάλ -παιδάκια με κόκκινες μύτες και μάλλινες σκούφιες, έλκηθρα, χιονισμένα έλατα στις πλατείες, χωριουδάκια θαμμένα στο χιόνι με φωτισμένα παράθυρα και δραστήριες καμινάδες.

Ένα Adventskranz με αναμμένα κεριά

Για μένα όμως ήταν κακή χρονιά: πένθη, πικροί χωρι­σμοί, ατυχίες -έτσι όπως καμιά φορά έρχονται όλα μαζί τα δυσάρεστα. Μπήκε ο Δεκέμβρης, έκανα πως δεν έβλε­πα, πως δεν άκουγα και, κυρίως, πως δεν θυμόμουν. Κυ­ριακή άναψαν οι Γερμανοί κι άλλο κεράκι στο στεφάνι της Advent. Στο τέταρτο κερί, πανικός. Αχ! αυτές οι μέρες της υποχρεωτικής, της αναγκαστικής χαράς -πόσο σκληρές είναι γι’ αυτούς που δεν καταφέρνουν να πιάσουν την εθνική (κατά κεφαλήν) νόρμα ευτυχίας…

Ήμουν λοιπόν μόνος. Όχι μονάχα από τις περιστάσεις. Ήμουν θεληματικά, πεισματικά μόνος. Προτάσεις φίλων, προσκλήσεις, εκδρομές -τίποτα. Εξαφανίστηκα. Κι έμει­να παραμονή Χριστουγέννων στη σοφίτα μου (έκτος όρο­φος, σε μεταπολεμική φτηνοπολυκατοικία χωρίς ασανσέρ) να κοιτάω τον κεκλιμένο τοίχο.

Συνεχίστε την ανάγνωση