Ο Μακρυγιάννης (λιθογραφία του Karl Krazeinen) [πηγή: Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα]

Γιάννης Μακρυγιάννης, Απομνημονεύματα

Βασικά σημεία

1. Ποια η κατάστασή του;

Ο Μακρυγιάννης βρίσκεται στο Άργος ως κρατικός αξιωματούχος, διορισμένος από τον Καποδίστρια. Εκεί είναι η έδρα της υπηρεσίας του και εκεί μένει τον περισσότερο καιρό. Είναι σε διαρκή επικοινωνία με την κεντρική κυβέρνηση (η έδρα της ελληνικής κυβέρνησης τότε ήταν το Ναύπλιο, μέχρι το 1834 που μεταφέρθηκε στην Αθήνα) και τις κατά τόπους αρχές και, όποτε υπάρχει ανάγκη, πηγαίνει στους γύρω τόπους με σκοπό την τήρηση της τάξης. Δεν φαίνεται να έχει και πολλή δουλειά, γι’ αυτό αποφάσισε να μάθει περισσότερα γράμματα και να γράψει την ιστορία του. Είναι ενδιαφέρον ότι την εποχή εκείνη ένας κρατικός αξιωματούχος μπορούσε να είναι σχεδόν αγράμματος!

Και για να μην τρέχω εις τους καφενέδες και σε άλλα τοιούτα, και δεν τα συνηθώ – (ήξερα ολίγον γράψιμον, ότι δεν είχα πάγει εις δάσκαλο από τα αίτια οπού θα ξηγηθώ, μην έχοντας τους τρόπους) περικαλούσα τον έναν φίλον και τον άλλον και μ’ έμαθαν κάτι περισσότερον εδώ εις Άργος, οπού κάθομαι άνεργος.

Αφού λοιπόν καταγίνηκα ένα δυο μήνες να μάθω ετούτα τα γράμματα οπού βλέπετε, εφαντάστηκα να γράψω τον βίον μου.

Συνεχίστε την ανάγνωση

Μαρία Πολυδούρη, Γιατί μ’ αγάπησες

Σε αυτό το ποίημα μπορούμε να παρατηρήσουμε μια πλούσια γκάμα εικόνων και αισθήσεων, οι οποίες αποσκοπούν στην έκφραση του βασικού θεματι­κού κέντρου: την έκφραση δηλαδή της απόλυτης και εξιδανικευμένης παρουσίας του έρωτα. Η ποιητική του στηρίζεται σε μια σειρά από αιτιολογικές προτάσεις, οι οποίες αντιστοιχούν σε ανάλογα θεματικά μοτίβα. Η επανάληψη των αιτιολογικών συνδέσμων «γιατί» δημιουργεί μουσική αρμονία, ενώ η επαναφορά των επιρρημά­των «μόνο» και «μονάχα» δημιουργεί ένταση νοηματική και λυρική. Η χρήση του δεύτερου ενικού προσώπου δίνει στο ποίημα τη μορφή ενός ανοιχτού ερωτικού γράμματος. Η ύπαρξη αλλά και το δημιουργικό έργο της ποιήτριας βρίσκουν νόημα μόνο μέσα από την έκφραση της αγάπης αυτού του αποδέκτη που υπάρχει πίσω από το «εσύ». Ο τόνος είναι θερμός και το νόημα των στίχων βγαίνει μέσα από έναν πηγαίο λυρισμό και μια απροσποίητη ευαισθησία.

Βιβλίο του καθηγητή, σελ.100

Συνεχίστε την ανάγνωση

Πηνελόπη Δέλτα (1874-1941)

Οι αναμνήσεις από την παιδική ηλικία έχουν ειδική σημασία στο πλαίσιο του αυτοβιογραφικού εγχειρήματος. Σύμφωνα με την εύστοχη διατύπωση του Παν. Μουλλά αυτοβιογραφούμαι σημαίνει «υπακούω στο παιδί που ζει μέσα μου και που δε λέει να μεγαλώσει». […] Το σύντομο απόσπασμα από τις Πρώτες Ενθυ­μήσεις της Πηνελόπης Δέλτα περιγράφει αναδρομικά την εικόνα της πατρικής μορ­φής, όπως αυτή χαράχτηκε στη συνείδηση και τη μνήμη της μικρής κόρης. Η εικό­να του πατέρα περικλείει δύο αντιθετικές όψεις: από τη μια μεριά το φόβο και την τυραννική παρουσία του αυταρχικού και απρόσιτου άντρα, που διατάζει και επι­βάλλεται στους γύρω του, και από την άλλη το θαυμασμό, τη γοητεία και την υπε­ρηφάνεια που προκαλεί η ομορφιά, η ευγένεια και η ακεραιότητά του. Το ενδιαφέ­ρον στοιχείο εδώ είναι πως η αυτοβιογραφική αφήγηση δεν επιλέγει τελικά μία από τις δύο όψεις ως επικρατέστερη. Αντιθέτως, οι δύο αντίρροπες οπτικές αναπτύσσονται παράλληλα, για να συνθέσουν την εικόνα μιας μυθικής μορφής, που λατρεύε­ται σαν θεότητα και υποχρεώνει την αφηγήτρια να παραδεχτεί πως έγινε «η τελευ­ταία μεγάλη αγάπη της ζωής μου». Όπως συμβαίνει συχνά, ο αυτοβιογραφικός μονόλογος της Δέλτα φανερώνει περισσότερα για το δικό της τραυματισμένο ψυχι­σμό παρά για την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά των προσώπων για τα οποία γίνεται λόγος.

Βιβλίο του καθηγητή, σελ.86-87

Συνεχίστε την ανάγνωση

Ο ποιητής σε φωτογραφία του 1905

Λορέντζος Μαβίλης (1860-1912), Λήθη

Ο Μαβίλης μακαρίζει προκλητικά τους νεκρούς που λησμονούν την εγκόσμια πίκρα, ενώ θρηνεί για λογαριασμό των ζωντανών, οι οποίοι θέλουν αλλά δεν μπορούν να λησμονήσουν τα νεκρά αγαπημένα τους πρόσωπα.

Βιβλίο του καθηγητή, σελ.51

Συνεχίστε την ανάγνωση

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (Ζάκυνθος, 1801-1832). Πηγή: Βικιπαίδεια

Ελισάβετ Μουτζάν–Μαρτινέγκου

Αυτοβιογραφία

Δείτε εδώ την παρουσίαση που χρησιμοποιήσαμε στην τάξη για να γνωρίσουμε τη ζακυνθινή συγγραφέα.

Συνεχίστε την ανάγνωση

Κώστας Ταχτσής, 1927 – 1988 (πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου)

Κώστας Ταχτσής, Κι έχουμε πόλεμο!

Βασικά σημεία

1. Επεισόδια και θέματα: σκοπός είναι να ακουστούν μερικές από τις βασικές απόψεις που κυκλοφορούσαν τότε στην ελληνική κοινωνία για τον πόλεμο και να αποδοθεί η ατμόσφαιρα της πρώτης μέρας του πολέμου από τη σκοπιά των απλών ανθρώπων. Ουσιαστικά, τα πρόσωπα που μιλούν εκφράζουν τις απόψεις αυτές.

Συνεχίστε την ανάγνωση

Βιτσέντζος Κορνάρος, Ερωτόκριτος

Η υπόθεση του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται σε μια εποχή αόριστη ιστορικά, όπως όλα τα παραμύθια, και σε τόπους φανταστικούς που ανήκουν επίσης σε έναν κόσμο συμβατικό. Ο Ερωτόκριτος ερωτεύεται την Αρετούσα, κόρη του βασιλιά της Αθήνας. Η Αρετούσα γοητεύεται από τα τραγούδια που της λέει ο νέος κάτω από το παράθυρό της και τον ερωτεύεται για πάντα, κρυφά από τους γονείς τους. Ο βασιλιάς, για να τη βγάλει από τη μελαγχολία όπου έχει περιπέσει, οργανώνει ένα κονταροχτύπημα· στον νικητή θα δώσει την κόρη του. Ο Ερωτόκριτος νικά και ζητά το χέρι της, αλλά ο βασιλιάς αγανακτισμένος για το θράσος του θα τον εξορίσει. Η βασιλοπούλα αρνείται να παντρευτεί τον πρίγκιπα του Βυζαντίου και τιμωρείται με εγκλεισμό, παρέα με τη νένα της (πόσοι διάλογοι και αναστεναγμοί, λόγοι παρηγορητικοί κι ελπίδες ακούγονται σε εκείνο το ερημητήριο). Στο μεταξύ ο εχθρός πολιορκεί το βασίλειο κι ένας μοναδικός ήρωας επιτυγχάνει την απελευθέρωσή του: ο Ερωτόκριτος, που έχει αλλάξει όψη χάρη σε ένα μαγικό φίλτρο. Ο άγνωστος ζητάει το χέρι της Αρετούσας, ο βασιλιάς τού το παραχωρεί αλλά η Αρετούσα, που δεν μαντεύει την ταυτότητα του νικητή και δεν μπορεί να απαρνηθεί τον έρωτά της, δεν δέχεται. Ο Ερωτόκριτος τη βάζει σε δοκιμασία, αποκαλύπτει ποιος είναι, αγκαλιάζονται, παντρεύονται και όλοι ζουν καλά και ευτυχισμένα.

Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2003, 117-118.

Συνεχίστε την ανάγνωση

Το γεφύρι της Πλάκας στο νομό Ιωαννίνων

Δημοτικό τραγούδι, Tου γιοφυριού της Άρτας

Βασικά σημεία

1. Θεματικά κέντρα

Τα κυρίαρχα θέματα που αναδεικνύονται στο ποίημα είναι τα εξής:

• Οι θυσίες που απαιτούνται για τα μεγάλα έργα.
• Το αίσθημα της ευθύνης του πρωτομάστορα αλλά και της γυναίκας του.
• Η δύναμη της κατάρας.
• Η αδερφική αγάπη.

Συνεχίστε την ανάγνωση