από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (12) – Ν. Καζαντζάκης, “Βίος και πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά” (μαθητικές εργασίες και σχολιασμός του αποσπάσματος)

Νίκος Καζαντζάκης: η ζωή του

 

Μια γεύση της γεμάτης ενδιαφέρουσες εμπειρίες ζωής του Νίκου Καζαντζάκη θα βρείτε στην παρουσίαση που ακολουθεί. Την παρουσίαση ετοίμασαν οι μαθήτριες Εμμέλεια Ελληνίδου και Σοφία Μαλεζίδου και ο μαθητής Κωνσταντίνος Σαρηγιαννίδης της Γ΄ γυμνασίου του Μουσικού Σχολείου Αμυνταίου (πατώντας τα βελάκια κάτω δεξιά θα δείτε την παρουσίαση σε πλήρη οθόνη):

 

Η επόμενη παρουσίαση, που δημιουργήθηκε από τη μαθήτρια της Γ΄ γυμνασίου του Μουσικού Σχολείου Αμυνταίου Βεράνη Δήμητρα, περιέχει μια επιλογή βασικών έργων του μεγάλου συγγραφέα:

 

♦

 

Νίκος Καζαντζάκης, Βίος και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά

 

 

Η σκηνή του αποσπάσματος τοποθετείται σε ένα καφενείο του Πειραιά. Πάει να ξημερώσει και ο καιρός είναι βροχερός (Είχα κατέβει στο λιμάνι να πάρω το βαπόρι για την Κρήτη. Κόντευε να ξημερώσει. Έβρεχε. Φυσούσε δυνατή σοροκάδα κι έφταναν οι πιτσιλιές της θάλασσας στο μικρό καφενεδάκι., σ. 164). Ο αφηγητής, ένας άνθρωπος των γραμμάτων και της μελέτης, διανοούμενος (διαβάζει κλασική λογοτεχνία: Έκλεισα τον Ντάντε., σ.165), και μάλλον κάπως κλειστός και επιφυλακτικός (– Πολλά φρόνιμος μου φαίνεσαι, είπε, και να με συμπαθάς, σ.166) περιμένει να πάρει το πλοίο για την Κρήτη. Τότε τον πλησιάζει ένας περίεργος τύπος. Τον λένε Αλέξη Ζορμπά και ο αφηγητής τον περιγράφει ψηλό, αδύνατο, ψαρομάλλη, με έξυπνη, φλογερή ματιά, ταλαιπωρημένο από τη ζωή, αλλά πολύπειρο:Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (11) – «Απομνημονεύματα»

Ο Μακρυγιάννης (λιθογραφία του Karl Krazeinen) [πηγή: Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα]

 

Γιάννης Μακρυγιάννης, Απομνημονεύματα

 

Βασικά σημεία

 

1. Ποια η κατάστασή του;

Ο Μακρυγιάννης βρίσκεται στο Άργος ως κρατικός αξιωματούχος, διορισμένος από τον Καποδίστρια. Εκεί είναι η έδρα της υπηρεσίας του και εκεί μένει τον περισσότερο καιρό. Είναι σε διαρκή επικοινωνία με την κεντρική κυβέρνηση (η έδρα της ελληνικής κυβέρνησης τότε ήταν το Ναύπλιο, μέχρι το 1834 που μεταφέρθηκε στην Αθήνα) και τις κατά τόπους αρχές και, όποτε υπάρχει ανάγκη, πηγαίνει στους γύρω τόπους με σκοπό την τήρηση της τάξης. Δεν φαίνεται να έχει και πολλή δουλειά, γι’ αυτό αποφάσισε να μάθει περισσότερα γράμματα και να γράψει την ιστορία του. Είναι ενδιαφέρον ότι την εποχή εκείνη ένας κρατικός αξιωματούχος μπορούσε να είναι σχεδόν αγράμματος!

Και για να μην τρέχω εις τους καφενέδες και σε άλλα τοιούτα, και δεν τα συνηθώ – (ήξερα ολίγον γράψιμον, ότι δεν είχα πάγει εις δάσκαλο από τα αίτια οπού θα ξηγηθώ, μην έχοντας τους τρόπους) περικαλούσα τον έναν φίλον και τον άλλον και μ’ έμαθαν κάτι περισσότερον εδώ εις Άργος, οπού κάθομαι άνεργος.

Αφού λοιπόν καταγίνηκα ένα δυο μήνες να μάθω ετούτα τα γράμματα οπού βλέπετε, εφαντάστηκα να γράψω τον βίον μου.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (10) – Σαν δέσμη από τριαντάφυλλα

K. Γ. Καρυωτάκης (1896-1928)

 

Βίος και έργο

Πολλές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του ποιητή περιλαμβάνει το εξαιρετικό ντοκιμαντέρ του Φρέντυ Γερμανού (προβλήθηκε το 1981) στη σειρά “Εκπομπές που αγάπησα”. Μιλούν πρόσωπα που γνώρισαν τον Καρυωτάκη στην Πρέβεζα και αφηγούνται περιστατικά από την παραμονή του εκεί. Στην εκπομπή εμφανίζεται και ο αδελφός του ποιητή, Θάνος Καρυωτάκης. 

Πλούσιο υλικό για τον Καρυωτάκη θα βρείτε και στο μπλογκ …κ’ η ποίησις είναι το καταφύγιο που φθονούμε.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (9) – Γιατί μ’ αγάπησες

 

Μαρία Πολυδούρη, Γιατί μ’ αγάπησες

 

Σε αυτό το ποίημα μπορούμε να παρατηρήσουμε μια πλούσια γκάμα εικόνων και αισθήσεων, οι οποίες αποσκοπούν στην έκφραση του βασικού θεματι­κού κέντρου: την έκφραση δηλαδή της απόλυτης και εξιδανικευμένης παρουσίας του έρωτα. Η ποιητική του στηρίζεται σε μια σειρά από αιτιολογικές προτάσεις, οι οποίες αντιστοιχούν σε ανάλογα θεματικά μοτίβα. Η επανάληψη των αιτιολογικών συνδέσμων «γιατί» δημιουργεί μουσική αρμονία, ενώ η επαναφορά των επιρρημά­των «μόνο» και «μονάχα» δημιουργεί ένταση νοηματική και λυρική. Η χρήση του δεύτερου ενικού προσώπου δίνει στο ποίημα τη μορφή ενός ανοιχτού ερωτικού γράμματος. Η ύπαρξη αλλά και το δημιουργικό έργο της ποιήτριας βρίσκουν νόημα μόνο μέσα από την έκφραση της αγάπης αυτού του αποδέκτη που υπάρχει πίσω από το «εσύ». Ο τόνος είναι θερμός και το νόημα των στίχων βγαίνει μέσα από έναν πηγαίο λυρισμό και μια απροσποίητη ευαισθησία.

Βιβλίο του καθηγητή, σελ.100

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (8) – Τ’ αγνάντεμα

Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (φωτογραφία του Παύλου Νιρβάνα) [πηγή: Βικιπαίδεια]

 

Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, Τ’ αγνάντεμα

 

Θεματικές ενότητες

 

Ο βράχος και το εξωκλήσι της Παναγίας της Κατευοδώτρας

Η αρχή του διηγήματος μας φέρνει στον χώρο των γεγονότων, σ’ ένα μικρό ξωκλήσι κάποιας έρημης ακτής. Όλον τον χειμώνα το εκκλησάκι στέκεται -έρημο κι αυτό- πάνω στον απότομο βράχο να το δέρνουν οι βοριάδες. Έρημο, αφού δε γίνονται λειτουργίες, εκτός από την ημέρα των Φώτων: τότε κατεβαίνει ένας ιερέας από το μοναστήρι του Αγίου Χαραλάμπους, που βρίσκεται παραπάνω στο βουνό, και κάνει λειτουργία για μερικές οικογένειες βοσκών που ζουν απομονωμένοι εκεί κοντά.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (7) – Πηνελόπη Δέλτα, Πρώτες ενθυμήσεις

Πηνελόπη Δέλτα (1874-1941)

Οι αναμνήσεις από την παιδική ηλικία έχουν ειδική σημασία στο πλαίσιο του αυτοβιογραφικού εγχειρήματος. Σύμφωνα με την εύστοχη διατύπωση του Παν. Μουλλά αυτοβιογραφούμαι σημαίνει «υπακούω στο παιδί που ζει μέσα μου και που δε λέει να μεγαλώσει». […] Το σύντομο απόσπασμα από τις Πρώτες Ενθυ­μήσεις της Πηνελόπης Δέλτα περιγράφει αναδρομικά την εικόνα της πατρικής μορ­φής, όπως αυτή χαράχτηκε στη συνείδηση και τη μνήμη της μικρής κόρης. Η εικό­να του πατέρα περικλείει δύο αντιθετικές όψεις: από τη μια μεριά το φόβο και την τυραννική παρουσία του αυταρχικού και απρόσιτου άντρα, που διατάζει και επι­βάλλεται στους γύρω του, και από την άλλη το θαυμασμό, τη γοητεία και την υπε­ρηφάνεια που προκαλεί η ομορφιά, η ευγένεια και η ακεραιότητά του. Το ενδιαφέ­ρον στοιχείο εδώ είναι πως η αυτοβιογραφική αφήγηση δεν επιλέγει τελικά μία από τις δύο όψεις ως επικρατέστερη. Αντιθέτως, οι δύο αντίρροπες οπτικές αναπτύσσονται παράλληλα, για να συνθέσουν την εικόνα μιας μυθικής μορφής, που λατρεύε­ται σαν θεότητα και υποχρεώνει την αφηγήτρια να παραδεχτεί πως έγινε «η τελευ­ταία μεγάλη αγάπη της ζωής μου». Όπως συμβαίνει συχνά, ο αυτοβιογραφικός μονόλογος της Δέλτα φανερώνει περισσότερα για το δικό της τραυματισμένο ψυχι­σμό παρά για την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά των προσώπων για τα οποία γίνεται λόγος.

Βιβλίο του καθηγητή, σελ.86-87

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (6) – Λήθη

Ο ποιητής σε φωτογραφία του 1905

 

Λορέντζος Μαβίλης (1860-1912), Λήθη

 

Ο Μαβίλης μακαρίζει προκλητικά τους νεκρούς που λησμονούν την εγκόσμια πίκρα, ενώ θρηνεί για λογαριασμό των ζωντανών, οι οποίοι θέλουν αλλά δεν μπορούν να λησμονήσουν τα νεκρά αγαπημένα τους πρόσωπα.

Βιβλίο του καθηγητή, σελ.51

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (5) – Αυτοβιογραφία

Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (Ζάκυνθος, 1801-1832). Πηγή: Βικιπαίδεια

 

Ελισάβετ Μουτζάν–Μαρτινέγκου

Αυτοβιογραφία

 

Δείτε εδώ την παρουσίαση που χρησιμοποιήσαμε στην τάξη για να γνωρίσουμε τη ζακυνθινή συγγραφέα.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (4) – Κι έχουμε πόλεμο!

Κώστας Ταχτσής, 1927 – 1988 (πηγή: Εθνικό Κέντρο Βιβλίου)

 

Κώστας Ταχτσής, Κι έχουμε πόλεμο!

 

Βασικά σημεία

 

1. Επεισόδια και θέματα: σκοπός είναι να ακουστούν μερικές από τις βασικές απόψεις που κυκλοφορούσαν τότε στην ελληνική κοινωνία για τον πόλεμο και να αποδοθεί η ατμόσφαιρα της πρώτης μέρας του πολέμου από τη σκοπιά των απλών ανθρώπων. Ουσιαστικά, τα πρόσωπα που μιλούν εκφράζουν τις απόψεις αυτές.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Γ΄ Γυμνασίου (3) – Ερωτόκριτος

 

Βιτσέντζος Κορνάρος, Ερωτόκριτος

Η υπόθεση του μυθιστορήματος εκτυλίσσεται σε μια εποχή αόριστη ιστορικά, όπως όλα τα παραμύθια, και σε τόπους φανταστικούς που ανήκουν επίσης σε έναν κόσμο συμβατικό. Ο Ερωτόκριτος ερωτεύεται την Αρετούσα, κόρη του βασιλιά της Αθήνας. Η Αρετούσα γοητεύεται από τα τραγούδια που της λέει ο νέος κάτω από το παράθυρό της και τον ερωτεύεται για πάντα, κρυφά από τους γονείς τους. Ο βασιλιάς, για να τη βγάλει από τη μελαγχολία όπου έχει περιπέσει, οργανώνει ένα κονταροχτύπημα· στον νικητή θα δώσει την κόρη του. Ο Ερωτόκριτος νικά και ζητά το χέρι της, αλλά ο βασιλιάς αγανακτισμένος για το θράσος του θα τον εξορίσει. Η βασιλοπούλα αρνείται να παντρευτεί τον πρίγκιπα του Βυζαντίου και τιμωρείται με εγκλεισμό, παρέα με τη νένα της (πόσοι διάλογοι και αναστεναγμοί, λόγοι παρηγορητικοί κι ελπίδες ακούγονται σε εκείνο το ερημητήριο). Στο μεταξύ ο εχθρός πολιορκεί το βασίλειο κι ένας μοναδικός ήρωας επιτυγχάνει την απελευθέρωσή του: ο Ερωτόκριτος, που έχει αλλάξει όψη χάρη σε ένα μαγικό φίλτρο. Ο άγνωστος ζητάει το χέρι της Αρετούσας, ο βασιλιάς τού το παραχωρεί αλλά η Αρετούσα, που δεν μαντεύει την ταυτότητα του νικητή και δεν μπορεί να απαρνηθεί τον έρωτά της, δεν δέχεται. Ο Ερωτόκριτος τη βάζει σε δοκιμασία, αποκαλύπτει ποιος είναι, αγκαλιάζονται, παντρεύονται και όλοι ζουν καλά και ευτυχισμένα.

Mario Vitti, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, Εκδόσεις Οδυσσέας, Αθήνα 2003, 117-118.

Συνεχίστε την ανάγνωση