Η διανομή της αυτοκρατορίας κατά το σύστημα της Τετραρχίας (πηγή: Βικιπαίδεια)
1.1 Ο Διοκλητιανός και η αναδιοργάνωση της αυτοκρατορίας
Οι διοικητικές αλλαγές
(α) αίτια των μεταρρυθμίσεων του Διοκλητιανού
– ο Διοκλητιανός αντιλήφθηκε ότι η διοίκηση της αυτοκρατορίας δεν μπορούσε να στηριχθεί σ’ έναν ηγέτη.
– τα σύνορα έπρεπε να φυλάσσονται καλύτερα και ο στρατός να επεμβαίνει ταχύτερα.
Η έκταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας υπό τον Οκταβιανό Αύγουστο (63 π.Χ. – 14 μ.Χ.) [πηγή: Wikimedia Commons]
Οι συνέπειες των κατακτήσεων
2.1 Οικονομικές, κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές
Βασικά σημεία
1. Η οικονομία (σ.190)
– οι αλλαγές που προκάλεσαν οι κατακτήσεις στην οικονομία του ρωμαϊκού κράτους:
(α) από αγροτική οικονομία → ανάπτυξη βιοτεχνίας, εμπορίου
(β) επέκταση δουλείας
(γ) περιορίζονται οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις/ιδιοκτησίες και αυξάνονται οι μεγάλες και οι μεγαλογαιοκτήμονες.
Ο Αινείας εγκαταλείπει την φλεγόμενη Τροία, έργο του Federico Barocci, 1598. Galleria Borghese, Rome. [πηγή: Βικιπαίδεια]
Οι λαοί της ιταλικής χερσονήσου και ο σχηματισμός
του ρωμαϊκού κράτους (8ος – 3ος π.Χ. αι.)
Βασικά σημεία:
3.2 Οι Ετρούσκοι (σ.169-170)
(α) από πού προέρχονταν και πότε περίπου έφτασαν στην Ιταλία;
– βρέθηκαν στην Ιταλία τον 8ο π.Χ. αιώνα και κατοίκησαν το βόρειο τμήμα της ιταλικής χερσονήσου, περίπου την ίδια την εποχή που οι Έλληνες ίδρυαν αποικίες στην Κάτω Ιταλία και στη Σικελία (Β΄ αποικισμός).
– άγνωστη η καταγωγή τους· ίσως ήρθαν από κάποιο νησί του ΒΑ Αιγαίου ή τις ακτές της ΒΔ Μικρασίας.Συνεχίστε την ανάγνωση
Ο ελληνιστικός κόσμος μετά την μάχη της Ιψού (301 π.Χ.). Στον χάρτη σημειώνονται τα βασίλεια των τεσσάρων Διαδόχων του Μ. Αλεξάνδρου: του Κασσάνδρου στη Μακεδονία, του Λυσιμάχου στη Θράκη και τη Μικρά Ασία, του Σελεύκου στις ασιατικές περιοχές και του Πτολεμαίου στην Αίγυπτο. (πηγή: Wikimedia Commons)
Ελληνιστικοί χρόνοι (323 – 30 π.Χ.)
1.2 Τα χαρακτηριστικά του ελληνιστικού κόσμου
Βασικά σημεία:
(α) Οικονομικά
– ο ελληνιστικός κόσμος λειτούργησε μέσα σε ενιαίο οικονομικό σύστημα: κοινή οικονομική πολιτική, συναλλαγές και νομίσματα (ελληνικά, αφού αποσύρθηκαν τα περσικά) σε περιοχές της κυρίως Ελλάδας και της πρώην περσικής αυτοκρατορίας.
– έλεγχος όλης της γης καθώς και του μεγαλύτερου μέρος της παραγωγής από τους βασιλείς.
– ώθηση στην ανάπτυξη εμπορίου χάρη στην πλούσια παραγωγή.
– εμφάνιση τραπεζών και επιταγών (!).
Ο Παρθενώνας σε προοπτική αναπαράσταση του 1948 από τον Αναστάσιο Ορλάνδο
ΥΣΜΑ (πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών)
Ο Δρ Αρχαιολογίας Θεόδωρος Παπακώστας (ή αλλιώς Archaeostoryteller) εξηγεί στο παρακάτω απόσπασμα από το βιβλίο του Χωράει όλη η αρχαιότητα στο ασανσέρ; τι κάνει τον Παρθενώνα μοναδικό μνημείο.
Δύο άγνωστοι συναντιούνται σε ένα ασανσέρ, το οποίο σταματά μεταξύ ορόφων. Ο ένας είναι αρχαιολόγος, ο άλλος όχι. Με αφορμή την ερώτηση «με τι ασχολείσαι» ξεκινάει ένας συναρπαστικός διάλογος και ένα ταξίδι στον χώρο και τον χρόνο. Παράλληλα δίνονται απαντήσεις στις πιο κοινές ερωτήσεις για την επιστήμη της αρχαιολογίας.
(από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)
Ο Παρθενώνας από τα βορειοδυτικά. [πηγή: Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα]
Κλασική εποχή (480-323 π.Χ.)
Βασικά σημεία
1. Μετά τους Περσικούς πολέμους (σ. 98)
(α) ποιο αποτέλεσμα είχε στη νοοτροπία των αρχαίων Ελλήνων η έκβαση των Περσικών πολέμων;
– αναπτύχθηκε αυτοπεποίθηση, η αίσθηση της αυτάρκειας αλλά και της υπεροχής απέναντι στους «βαρβάρους».
(β) ποιες ήταν οι σημαντικότερες ελληνικές πόλεις και ποια η σχέση μεταξύ τους;
– η Αθήνα και η Σπάρτη· γύρω τους συνασπίστηκαν οι περισσότερες ελληνικές πόλεις-κράτη. Επειδή Αθήνα και Σπάρτη είχαν αλληλοσυγκρουόμενα συμφέροντα, ο ελληνικός κόσμος χωρίστηκε σε δύο μεγάλους συνασπισμούς, που βρίσκονταν σε μόνιμη σχεδόν αντιπαλότητα. Η σημαντικότερη σύγκρουση των δύο πόλεων και των συμμάχων τους ήταν ο Πελοποννησιακός πόλεμος, που κράτησε από το 431 ως το 404 π.Χ.
Διακόσμηση κεραμικού με το αλφάβητο (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Αθήνα)
Αρχαϊκή εποχή (750-480 π.Χ.)
Βασικά σημεία
1. Κύρια χαρακτηριστικά
2. Η γένεση της πόλης-κράτους (σ. 84-85)
– ποια τα συστατικά στοιχεία της πόλης-κράτους;
i. το άστυ (η πόλις): η πυκνοκατοικημένη περιοχή, όπου ήταν και η έδρα της κυβέρνησης.
ii. η ύπαιθρος χώρα: η ευρύτερη περιοχή γύρω από το άστυ, όπου υπήρχε η καλλιεργήσιμη γη, τα βοσκοτόπια και τα χωριά.
iii. οι πολίτες (όσοι συμμετείχαν στα κοινά) και το πολίτευμα (ο τρόπος άσκησης της εξουσίας, ο τρόπος διακυβέρνησης).
iv. οι βασικές επιδιώξεις: ελευθερία, αυτονομία και αυτάρκεια.
Χρυσή νεκρική προσωπίδα, γνωστή με τη συμβατική ονομασία ”προσωπίδα του Αγαμέμνονα”. Μυκήνες, Ταφικός Κύκλος Α, Τάφος V, 16ος αι. π.Χ. (πηγή: ιστότοπος του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
Ο Μυκηναϊκός Πολιτισμός
ο πρώτος μεγάλος ελληνικός πολιτισμός
Χρονικά όρια
– Ο πρώτος σημαντικός ελληνικός πολιτισμός αναπτύχθηκε στα 1600-1100 π.Χ. (Ύστερη Εποχή του Χαλκού).
– Πήρε το όνομά του από το σπουδαιότερο κέντρο, τις Μυκήνες.
Ο Νείλος και οι πηγές του (πηγή: Βικιπαίδεια)
Η Αίγυπτος
2.1 Η χώρα
• Οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν Αίγυπτο το βορειοανατολικό τμήμα της Αφρικής.
• Η χώρα όφειλε τον πλούτο της στις καλοκαιρινές πλημμύρες του ποταμού Νείλου. Η λάσπη που άφηνε πίσω το ποτάμι έκανε πολύ εύφορη τη λωρίδα γης εκατέρωθεν του ποταμού.
• Γεωγραφική διαίρεση: Άνω Αίγυπτος (το νότιο και ορεινό τμήμα) και Κάτω Αίγυπτος (το βόρειο τμήμα, που περιλαμβάνει και το Δέλτα του Νείλου).
ΙΣΤΟΡΙΑ – Α΄ ΤΑΞΗ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΚΑΙ ΕΣΠΕΡΙΝΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ
ΕΞΕΤΑΣΤΕΑ ΥΛΗ
Δείτε την εξεταστέα ύλη για το μάθημα της Ιστορίας στην απόφαση 101173/Δ2/17-08-2022 (ΦΕΚ 4450/Β΄/22-08-2022) του Υπουργείου Παιδείας. [δείτε το ΦΕΚ στην ιστοσελίδα της ΔΔΕ Φλώρινας]. Διαβάστε οδηγίες για την διδασκαλία του μαθήματος εδώ.
Αναπαράσταση του παιχνιδιού εφεδρισμός σε μορφή γλυπτού (πηγή: Βικιπαίδεια)
Ανάμεσα στα παιχνίδια της αρχαίας Αθήνας και σ’ αυτά των νεοτέρων χρόνων δεν υπάρχει χάσμα αγεφύρωτο
Καταρχήν θέλω να δώσω μια εξήγηση για τον τίτλο της επιφυλλίδας. Πρόθεσή μου ήταν να ασχοληθώ με την παιδεία και μάλιστα την ανώτατη, με αφορμή γεγονότα που συμβαίνουν καθημερινά σε πανεπιστημιακούς χώρους. Ωστόσο ένα τέτοιο θέμα δεν ταιριάζει στο εορταστικό κλίμα των ημερών και γι’ αυτό το λόγο θα αφήσω τα κακώς κείμενα των AEI της χώρας, έναν πραγματικά γόρδιο δεσμό που δεν μπορεί να λυθεί χωρίς γνώση, τόλμη και βεβαίως πολιτικό κόστος. (Και αν δεν εμφανιστεί ένας… Αλέξανδρος το μέλλον του δημόσιου πανεπιστημίου προβλέπεται δυσοίωνο, προς μεγάλη χαρά των θιασωτών της ιδιωτικής ανώτατης εκπαίδευσης). Το ίδιο όμως εορταστικό κλίμα των ημερών, στο οποίο τα παιδιά είχαν την τιμητική τους, με οδήγησε να γράψω σήμερα για τα παιδικά παιχνίδια της αρχαίας Ελλάδας και έτσι να στραφώ από την παιδεία στην παιδιά, μιμούμενος, κατά κάποιο τρόπο, τον Πλάτωνα, ο οποίος, ως γνωστόν, έπαιξε με τις δυο αυτές λέξεις.