πηγή εικόνας: Εφημερίδα των Συντακτών
Η μελέτη των παρακάτω ποιημάτων, που έχουν παρεμφερές θέμα, θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τα χαρακτηριστικά της παραδοσιακής και της μοντέρνας ποίησης.
πηγή: liberal.gr
Μερικοί ορισμοί για την Ποίηση
Ποίηση είναι δύναμη της ψυχής, δια της οποίας πλάθομεν εις την φαντασίαν μας και εκφράζομεν ακολούθως τα πλαθόμενα με τρόπον γοητευτικόν και όχι συνήθη […]. Η ψυχική τούτη δύναμη του ανθρώπου ημπορεί να ενεργήση διαφοροτρόπως…».
Ανδρέας Λασκαράτος, Δοκίμιον Ποιητικής στο Σάτιρα και Πολιτική στη Νεώτερη Ελλάδα, σελ. 120]
Ο Ίταλο Καλβίνο ήταν πεπεισμένος ότι η πεζογραφία δεν διαφέρει από την ποίηση, γιατί και οι δύο γραφές αναζητούν «μια έκφραση αναγκαία, μοναδική, πυκνή, λακωνική και αξιομνημόνευτη».
Μπορεί να συσχετιστεί η προηγούμενη άποψη με τη σκέψη του Μαλαρμέ, ο οποίος υπογράμμιζε την προσπάθεια της ποίησης να καταλήξει σε μια καθολική λέξη-έννοια μέσα σε πολλές λέξεις.
[Χλόη Μουρίκη, Το Δέντρο, 214-5, σ.149]
Στη συγκεκριμένη ομιλία ο θεσσαλονικιός ποιητής και κριτικός Ντίνος Χριστιανόπουλος κάνει μια σύντομη επισκόπηση της νεοελληνικής ποίησης του 20ου αιώνα. Αναφέρεται στα σημαντικότερα ποιητικά ρεύματα, τους κυριότερους εκπροσώπους καθώς και στα βασικότερα προβλήματα που αντιμετώπισαν. Η ομιλία δεν είναι πρόσφατη: πραγματοποιήθηκε τον Μάιο του 2000 στην Πάτρα. Σε αυτήν τη διεύθυνση μπορείτε να δείτε το βίντεο στο YouTube.
Επειδή η ομιλία είναι μεγάλη (πάνω από μιάμιση ώρα) και επειδή πιστεύω ότι αξίζει τον κόπο να έχει υπόψη του ο ενδιαφερόμενος την οπτική του Χριστιανόπουλου, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θεωρώ πλήρη και απολύτως αντικειμενική την ανάλυσή του, απομαγνητοφώνησα το βασικά σημεία της ομιλίας για τους βιαστικούς. Νομίζω όμως ότι είναι καλύτερο να απολαύσει κανείς την ομιλία στο βίντεο -ο Χριστιανόπουλος έχει έναν εντελώς ιδιαίτερο τρόπο να μιλά για πράγματα που τον απασχολούν. Τόνισα τους κύριους άξονες, ενώ σε αγκύλες πρόσθεσα μερικά επεξηγηματικά σχόλια.
του Γιὠργη Γιατρομανωλάκη
Πριν από 40 χρόνια, Παρασκευή 25 Οκτωβρίου 1963, μία εβδομάδα πριν από τις κρίσιμες εκλογές της 3ης Νοεμβρίου, «Το Βήμα» μοιράζει το πρωτοσέλιδό του σε δύο ειδήσεις και σε δύο αντίστοιχες φωτογραφίες: αριστερά, με κεφαλαία, η θριαμβευτική διαδρομή «από Θηβών μέχρι Λαμίας» του Παπανδρέου, με φωτογραφία από την ασυνήθη «εις όγκον και ενθουσιασμό» συγκέντρωση του λαού της «Λεβαδείας». Δεξιά, με πεζά, «Το Νομπέλ λογοτεχνίας εις τον ποιητήν Σεφέρην», με τη γνωστή φωτογραφία του μπροστά στη βιβλιοθήκη της οδού Άγρας, με ένα βιβλίο στο χέρι να κάνει πως διαβάζει. Σύμπτωση ή άλλο ένα φοβερό timing και μια άλλη σατανική κίνηση της σουηδικής Ακαδημίας; Από τη μία να ευλογεί και να επιβραβεύει -κυριολεκτικά- την προδοσία του πρεσβευτή Σεφέρη στο θέμα της Κύπρου, όπως διατείνονται παλαιότεροι αλλά και νεόκοποι «μελετητές» του ελληνικού μοντερνισμού, και από την άλλη, λέω εγώ, να προβλέπει την επερχόμενη δημοκρατική νίκη και να την πριμοδοτεί με αυτή τη βράβευση!
Μια εισαγωγή για την ποίηση και την προσέγγισή της
(μέρος 2ο)
Γιώργος Σεφέρης (1900-1971)
Απόψεις του Γιώργου Σεφέρη
Οι Δοκιμές του Σεφέρη (πρώτη έκδοση 1944, τρίτη έκδοση σε δύο τόμους με φιλολογική επιμέλεια του Γ.Π. Σαββίδη, Ίκαρος 1974) είναι από τα σημαντικότερα κείμενα όχι μόνο για την ποίηση αλλά για την πνευματική ζωή του νέου Ελληνισμού γενικότερα. Τις κυριότερες απόψεις του για την ποίηση θα τις βρούμε στο διάλογο που άρχισε με τον Κωνσταντίνο Τσάτσο το 1938. Στο διάλογο (που εξελίσσεται σε μονόλογο) ο Σεφέρης σαν τεχνίτης-ποιητής, δηλαδή σαν πρακτικός άνθρωπος –homo faber- προσπαθεί να περιφρουρήσει την τέχνη του από την εισβολή των θεωρητικών με «συμπαραστάτισσα από την υπερήφανη φιλοσοφία» ζητούν να χαράξουν τα όρια και να καθορίσουν τους νόμους σε μια τέχνη που τους είναι ξένη.
Στο βιβλίο του Νεοελληνική Ποίηση, κείμενα, ερμηνεία, θεωρία ο φιλόλογος Κώστας Μπαλάσκας προτάσσει μια εισαγωγή, στην οποία ανθολογεί απόψεις σπουδαίων ποιητών και ενός κριτικού λογοτεχνίας για την ποίηση και την προσέγγισή της. Επειδή θεωρώ ότι οι απόψεις αυτές είναι πολύ βοηθητικές για όσους μελετούν ή διδάσκουν ποίηση, έκρινα σκόπιμο να την παρουσιάσω εδώ. Η εισαγωγή είναι κάπως εκτεταμένη, γι’ αυτό τη χώρισα σε δύο μέρη. Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου.
Βιογραφία του Κωνσταντίνου Καβάφη
Γεραντίδου Μαρία
Νταβίτκοβα Εληονώρα
O Κωνσταντίνος Kαβάφης, γιος του Πέτρου-Ιωάννη Ιωάννου Καβάφη και της Χαρίκλειας Γεωργάκη Φωτιάδη, γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου στις 29 Απριλίου 1863. Oι γονείς του ήταν Kωνσταντινουπολίτες και ο Φαναριώτης προπάππος του Πέτρος Kαβάφης (1740-1804) διετέλεσε Γραμματέας του Oικουμενικού Πατριαρχείου.
Γρηγόριος Ξενόπουλος, Ένας ποιητής
Είναι νέος, αλλ’ όχι εις την πρώτην νεότητα. Βαθειά μελαχροινός ως γηγενής της Αιγύπτου, με μαύρον μουστακάκι, με γυαλιά μύωπος, με περιβολής αλεξανδρινού κομψευομένου, αγγλίζουσαν ελαφρότατα, και με φυσιογνωμίαν συμπαθή, η οποία όμως εκ πρώτης όψεως δεν λέγει πολλά πράγματα. Υπό το εξωτερικόν εμπόρου, γλωσσομαθούς κ’ ευγενεστάτου και κοσμικού, κρύπτεται επιμελώς ο φιλόσοφος και ο ποιητής. Η ομιλία του η ζωηρά, η σχεδόν στομφώδης και υπερβολική, και οι τρόποι του οι πάρα πολύ αβροί, και όλες εκείνες οι ευγένειές του και οι τσιριμόνιες, εκπλήττουν κάπως ένα Αθηναίον, συνειθισμένον με την σεμνήν απλότητα και την δειλήν αφέλειαν και την αγαθήν αδεξιότητα των λογίων μας. Ο κ. Καβάφης, υπό την έποψιν αυτήν, είναι ο αντίπους του κ. Πορφύρα. Πρέπει να τον γνωρίσει κανείς αρκετά, δια να πεισθή ότι είναι ο ίδιος άνθρωπος που έγραψε τα ωραία εκείνα ποιήματα. Διότι σιγά-σιγά θ’ αναγνωρίση, ότι αυτά που λέγει ο αλεξανδρινός έμπορος με τόσον παράξενον τρόπον, είναι γεμάτα γνώσιν και παρατήρησιν, και κάπου-κάπου θα συλλάβη και μερικά αστραπάς των μαύρων ματιών, από τα γυαλιά, που διανοίγουν ολόκληρον κόσμον, και προδίδουν –δόξα σοι ο Θεός!– τον άνθρωπον της ευρείας σκέψεως και της καλλιτεχνικής ιδιοφυΐας…
από το ιστορικό άρθρο του Γρ. Ξενόπουλου, το πρώτο που γράφηκε για τον Καβάφη,
δημοσιευμένο στα «Παναθήναια» στις 30 Νοεμβρίου 1903.
Βασικά χαρακτηριστικά του έργου του
Κύριο γνώρισμα του Καβάφη είναι ο πρωτοποριακός χαρακτήρας της γραφής του, που έγκειται στη χρήση ιδιότυπων εκφραστικών τρόπων, όπως της ειρωνείας, της πεζολογίας, της δραματικότητας, του ρεαλισμού κ.ά. Η συνηθέστερη πηγή έμπνευσής του είναι η ιστορία, από την οποία δανείζεται ποικίλα προσωπεία για να διατυπώσει γενικότερους προβληματισμούς για τον Άνθρωπο. Ιδιαίτερα έλκεται από τις εποχές παρακμής, που του δίνουν αφορμή για να σαρκάσει για τη ματαιότητα των ανθρωπίνων, αλλά και να προβάλει την τραγική διάσταση της ανθρώπινης φύσης, ιδιαίτερα όταν μέσα στον άνθρωπο συγκρούονται αντίθετες έννοιες, όπως το χρέος και η αδυναμία, η αξιοπρέπεια και η ροπή προς το «κακό», η επιθυμία και η «κοινωνική ηθική», το «ναι» και το «όχι» κ.ά.
Παρακάτω θα βρείτε δύο αποσπάσματα από το πολύ ενδιαφέρον βιβλίο του αλεξανδρινού λογοτέχνη και κριτικού Τίμου Μαλάνου [περισσότερες λεπτομέρειες στο σημείωμα του ΕΚΕΒΙ] με τίτλο Ο Καβάφης (εκδ. Δίφρος, 1957). Ο Μαλάνος, πέρα από τα πολύτιμα σχόλια που κάνει για το έργο του ποιητή, αναφέρει και πολλές πληροφορίες για τη ζωή και τον χαρακτήρα του Καβάφη, τα οποία εμπλουτίζει με στιγμιότυπα της προσωπικής του ζωής.