Η Πόβλα (σημερινό όνομα Αμπελώνας). Στο βάθος το όρος Μουργκάνα. [πηγή: Ήπειρος, Θεσπρωτία, Μουργκάνα]
Σωτήρης Δημητρίου, Πάσχα τ’ Απρίλη
Πρόκειται για ένα διήγημα που αποκλίνει από την τυπική παραδοσιακή μορφή, αφού η υπόθεσή του δεν εξελίσσεται με βάση το δομικό σχήμα πλοκή – δέση – κορύφωση – λύση, αλλά υπάρχει μια χαλαρή δομή που συνδέει τα επιμέρους, δηλαδή τις αναμνήσεις του αφηγητή. Η ενότητα του αφηγηματικού πλαισίου διαρρηγνύεται συχνά από σχόλια και αναφορές στη σύγχρονη εποχή (π.χ. όταν ο αφηγητής αναφέρεται στη μαθητική ζωή και στα φοιτητικά του χρόνια). Στο σύνολό του λειτουργεί σαν μνημονική ανάκληση του αφηγητή στην παιδική του ηλικία και στις πασχαλινές διακοπές στο χωριό του. Ο τόνος είναι τρυφερός, νοσταλγικός, απολογητικός. Ο συγγραφέας-αφηγητής θυμάται με συγκίνηση τα συγγενικά του πρόσωπα, νοσταλγεί την άδολη αγάπη των απλών ανθρώπων του χωριού και ιδίως της γιαγιάς του, η μορφή της οποίας έχει καθαγιαστεί στη συνείδησή του.
βιβλίο του καθηγητή, σελ.70
♦
Βασικά σημεία
Ενότητες
Η παιδική ηλικία
– διαδρομή για το χωριό
Το πρώτο μέρος του αφηγήματος αφιερώνεται στη διαδρομή που πρέπει να καλύψει κανείς για να φτάσει στο χωριό, την Πόβλα. Ο αφηγητής σημειώνει τα κύρια σημεία και τις δυσκολίες της διαδρομής: έλεγχος στη γέφυρα του Καλαμά, λίγες ώρες υποχρεωτική στάση στο Φιλιάτι και μετά δρόμος ανηφορικός, στριφογυριστός, χωρίς άσφαλτο, που περνάει από διάφορα χωριά. Το ταξίδι κρατά μια ολόκληρη μέρα. Σίγουρα η ταλαιπωρία θα ήταν μεγάλη, αλλά στα μάτια του αφηγητή η διαδρομή είναι μαγευτική –τότε και τώρα:
Αϊ-Νικόλας, Άγιοι Πάντες, Παλιοχώρι, ανηφόρες, στροφές, μια στροφή ακόμα και να το χωριό μου, η Πόβλα. Μαγευτικός δρόμος, μαγευτικά χωριά. Λες και οι πλαγιές οι ντυμένες με κουμαριές, τσέρα, χελιδρονιές, δάφνες, οι χείμαρροι που ξεπηδούσαν εδώ και κει, τα λιθάρια και τα μονοπάτια ενσωμάτωσαν ό,τι ομορφότερο και ευγενέστερο από τις ανθρώπινες ζωές αιώνων.
Ακόμα και σήμερα, αυτή η διαδρομή, αυτά τα χωριά είναι για μένα μια διαδρομή πνευματική, μια διαδρομή νοσταλγίας και καημού.
