«Τα παιχνίδια στο χρόνο..: Από την αρχαιότητα στα παραδοσιακά παιχνίδια»

Μάθημα: Πρακτική Άσκηση μέσω ΕΣΠΑ 2018 στο 15ο Νηπιαγωγείο Πατρών.
Διδάσκον: Νεκτάριος Στελλάκης
Φοιτήτρια:
Κορομπίλη Κωνσταντίνα
Έτος: 4^ο (8^ο Εξάμηνο)

Πανεπιστήμιο Πατρών
Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών
Τμήμα Επιστημών της Εκπαίδευσης και της Αγωγής στην Προσχολική Ηλικία

Ακαδημαϊκό έτος: 2017-2018

Εισαγωγή

Το σχέδιο εργασίας που θα περιγραφεί πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του μαθήματος «Πρακτική Άσκηση μέσω ΕΣΠΑ 2014-2020», το οποίο δίνει την ευκαιρία σε φοιτητές/ -τριες να κάνουν την πρακτική τους άσκηση σε δημόσια κι ιδιωτικά σχολεία της Πάτρας.

Επειδή είναι ευρέως αποδεκτό πως η μέθοδος του/ της εκπαιδευτικού για την οικοδόμηση των γνώσεων στα παιδιά αποτελεί κύριο παράγοντα της εκπαίδευσης τους, βασικός στόχος του μαθήματος αυτού ήταν η διδασκαλία μέσω της μεθόδου του σχεδίου εργασίας ή αλλιώς project. Δηλαδή, σκοπός ήταν η φοιτήτριες του Τ.Ε.Ε.Α.Π.Η, που επέλεξαν αυτό το μάθημα, να μάθουν την μέθοδο αυτή σε θεωρητικό επίπεδο και να δοκιμάσουν να την εφαρμόσουν στην τάξη.

Το σχέδιο εργασίας που οργάνωσα με τους μαθητές μου υλοποιήθηκε στο 15^ο Νηπιαγωγείο Πατρών κατά το χρονικό διάστημα από 23 Απριλίου μέχρι 25 Μαΐου 2018. Σε αυτό το σχολείο πραγματοποίησα την πρακτική μου άσκηση. Τα παιδιά που συμμετείχαν στις δράσεις ήταν 18 στο σύνολο και από το Α2 τμήμα, εκ των οποίων τα 12 ήταν νήπια και τα 6 προνήπια. Επίσης, είχαμε στο τμήμα 12 αγόρια κι 6 κορίτσια.

Παρακάτω παρουσιάζονται αναλυτικά οι 3 φάσεις του σχεδίου εργασίας, έτσι όπως σχεδιάστηκαν κι οργανώθηκαν από την συνεργασία εμένα και των παιδιών της τάξης μου. Για την ακρίβεια, στο πρώτο μέρος αναλύεται ο τρόπος που αναδύθηκε το θέμα (πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα), καθώς επίσης και οι τρόποι που προτάθηκαν για να βρεθούν οι λύσεις σε αυτό. Έπειτα, στο επόμενο στάδιο φαίνονται ο σχεδιασμός κι η υλοποίηση των δράσεων που έγιναν, με σκοπό την διερεύνηση του προβλήματος. Τέλος, παρουσιάζεται η Τρίτη φάση του σχεδίου εργασίας, όπου εκεί πραγματοποιούνται δραστηριότητες αξιολόγησης και παρουσίασης του θέματος που διερευνήθηκε.

Όπως προαναφέρθηκε, σκοπός αυτής της εργασίας είναι να παρουσιαστεί ο σχεδιασμός, η υλοποίηση και η αξιολόγηση αυτού του project, που υλοποιήθηκε στα πλαίσια της πρακτικής μου άσκησης. Έτσι, παρακάτω φαίνεται αναλυτικά η πορεία ανάπτυξης του σχεδίου εργασίας.

Α’ Φάση: Προβληματισμός- Ανάδυση του θέματος

Η επιλογή του θέματος προέκυψε από ένα άλλο project που δούλευαν στο νηπιαγωγείο και το οποίο ξεκίνησε λίγες μέρες αφότου άρχισα την πρακτική μου στο σχολείο αυτό. Το θέμα του ήταν «Η αυλή του σχολείου μου». Έτσι, μία μέρα ένα παιδί παρατήρησε καθώς έβλεπαν βίντεο από διάφορες αυλές σχολείων ότι «Δεν είναι όλες οι αυλές ίδιες. Παλιά δεν είχαν αυλές, μου έχει πει η γιαγιά μου. Έπαιζαν σε δρόμους με χώμα». Και τα υπόλοιπα παιδιά σχολίασαν: «κι εμένα η γιαγιά μου έχει πει ότι έπαιζαν άλλα παιχνίδια», «δεν είχαν παιχνίδια οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας, γιατί δεν είχαν λεφτά να τα πάρουν», «είχαν παιχνίδια, αλλά λίγα», «έπαιζαν βόλους, κρυφτό, κουτσό, τυφλόμυγα μου είπε ο παππούς. Τον ρώτησα χθες». Για πολλές μέρες, τα παιδιά είτε κατά την διάρκεια του πρωινού είτε στο διάλειμμα συζητούσαν για τα παιχνίδια που έπαιζαν παλιά. Συνεπώς, τόσο τα σχόλια των παιδιών, όσο και το έντονο ενδιαφέρον των μαθητών/-τριών αποτέλεσαν την αφετηρία του project που αφορούσε τα παιχνίδια μέσα στο πέρασμα του χρόνου κι ειδικότερα από την αρχαιότητα μέχρι την εποχή μετά το 2^ο Παγκόσμιο πόλεμο (παραδοσιακά παιχνίδια).

Όμως, για να μπορέσουμε να μελετήσουμε εις βάθος αυτό το θέμα, πρώτα χρειάστηκε να ανιχνεύσουμε τις προϋπάρχουσες γνώσεις και ιδέες των παιδιών. Για αυτό, δημιουργήσαμε ένα ιστόγραμμα σχετικά με το τι ξέρουν οι μαθητές για τα παιχνίδια στο πέρασμα του χρόνου. Για την ακρίβεια, κεντρικές έννοιες του ιστογράμματος ήταν «τα παιχνίδια στο πέρασμα του χρόνου», οπότε ζήτησα από τους μαθητές να μου πουν τι ξέρουν για τα παιχνίδια στα παλιά τα χρόνια. Οι απαντήσεις που καταγράφηκαν ήταν οι εξής:

• «Τα μοιραζόμαστε με τους φίλους μας.»
• «Με τα παιχνίδια έπαιζαν.»
• «Προσέχουμε τα παιχνίδια για να μην χαλάσουν. Γιατί η μαμά μαλώνει.»
• «Έπαιζαν άλλα παιχνίδια. Εμείς παίζουμε άλλα παιχνίδια.»
• «’Έπαιζαν βόλους, κουτσό, κρυφτό, τυφλόμυγα. Μου είπε ο παππούς.»
• «Δεν είχαν παιχνίδια παλιά.»
• «Σωστά! Δεν είχαν γιατί δεν υπήρχαν μαγαζιά να τα αγοράσουν.»
• «Ναι (δεν είχαν παιχνίδια), έχει δίκαιο ο Λ., γιατί δεν είχαν λεφτά να τα αγοράσουν. Γιατί ήταν φτωχοί.»
• «Τι λέτε; (αντιτίθεται στις παραπάνω απαντήσεις) Είχαν παιχνίδια. Έχω δει φωτογραφίες. Είχαν μπάλα, σχοινάκι, βόλους, κούκλες.»
• «Δεν έπαιζαν τα παιδιά τότε, γιατί η γιαγιά είπε ότι δούλευε όταν ήταν μικρή. Δούλευε και δεν έπαιζε. Όσοι δουλεύουν , δεν παίζουν, όπως ο μπαμπάς με την μαμά μου.»
• «Παλιά έπαιζαν στους δρόμους με χώμα και έπαιζαν όλα τα παιδιά μαζί.»
• «Δεν ξέρω τίποτα.» (7 παιδιά έδωσαν αυτή την απάντηση)

Επειδή 7 παιδιά απάντησαν «δεν ξέρω», σκέφτηκα να τα χωρίσω σε ομάδες και με πλαστελίνη να επιλέξουν να μου φτιάξουν ό,τι ξέρουν για τα παλιά παιχνίδια. Πρώτα ενθάρρυνα τους μαθητές να συζητήσουν μεταξύ τους τι γνωρίζουν κι ύστερα να αποφασίσουν τι απ’ αυτά που ξέρουν θα το κατασκευάσουν. Με αυτό το τρόπο θέλησα να βοηθήσω τους μαθητές να εκφράσουν τις ιδέες ή τις γνώσεις τους με διαφορετική μέθοδο. Οι τέσσερις ομάδες λοιπόν, κατασκεύασαν τα εξής: 3 παιδιά να παίζουν σχοινάκι, 7 παιδιά να παίζουν κυνηγητό, 4 παιδιά να παίζουν ποδόσφαιρο και 4 παιδιά να παίζουν μπάσκετ. Με βάση τις κατασκευές των ομάδων, φάνηκε ότι ορισμένα παιδιά δεν γνώριζαν πράγματα για τα παλιά παιχνίδια ή όταν άκουγαν τον όρο παιχνίδια επικεντρώνονταν στα δικά τους αγαπημένα παιχνίδια κι όχι στα παλαιά (π.χ: μπάσκετ, ποδόσφαιρο).

Αφού καταγράφηκαν οι προϋπάρχουσες γνώσεις των παιδιών, στην συνέχεια ζήτησα να μου πουν τι θέλουν να μάθουν για τα παιχνίδια μέσα στο χρόνο. Δηλαδή, δημιουργήσαμε ένα δεύτερο ιστόγραμμα, στο οποίο καταγράψαμε τις γνώσεις που θέλουν να αποκτήσουν τα παιδιά – ή αλλιώς τα ενδιαφέροντά τους για το υπό μελέτη θέμα. Συγκεκριμένα, θέλουν να μάθουν τα εξής:

• «Ποια είναι τα αγαπημένα παιχνίδια του παππού και της γιαγιάς μου;»
• «Πώς έφτιαχναν τα παιχνίδια παλιά;»
• «Τι παιχνίδια έπαιζαν παλιά;»
• «Πώς έπαιζαν τα παιχνίδια;»
• «Πού έπαιζαν παιχνίδια τα παιδιά;»
• «Με τι παιχνίδια έπαιζε ο Πλάτωνας, κυρία;» (αφόρμηση από ένα ευρωπαϊκό πρόγραμμα που μίλησαν και για αρχαίους Έλληνες διανοούμενους)
• «Έπαιζαν οι Αρχαίοι Έλληνες;»
• «Από πού αγόραζαν τα παιχνίδια παλιά;»

Μέσω της συζήτησης και της καταγραφής των γνώσεων των μαθητών/-τριών, αντάλλαξαν γνώσεις και ιδέες, καθώς επίσης βρήκαν τα ερωτήματα προς διερεύνηση. Όλες αυτές οι πληροφορίες που συγκεντρώθηκαν αποτελούν την βάση για την οικοδόμηση της νέας γνώσης, αφού σύμφωνα με τα τελευταία θεωρητικά δεδομένα ξεκινάμε πάντα από τις προϋπάρχουσες γνώσεις και εμπειρίες των παιδιών και «χτίζουμε» πάνω σε αυτές την καινούργια γνώση.

Τελικά, μέσα από τα ιστογράμματα έγινε φανερό ότι οι μαθητές επικεντρώθηκαν κυρίως σε δύο υποενότητες: α) τα «παραδοσιακά» παιχνίδια και β) τα παιχνίδια της αρχαιότητας. Τότε, δημιουργήθηκε η ανάγκη να αναρωτηθούμε με ποιο τρόπο θα μπορούσαμε να βρούμε τις πληροφορίες που θέλουμε. Έτσι, ρώτησα τους μαθητές να μουν πουν τις ιδέες τους, οι οποίες ήταν να ψάξουμε στο internet, στο κινητό, στο tablet, στην τηλεόραση, σε βιβλία και σε εφημερίδες.

Στη συνέχεια, προσπαθήσαμε να συγκεντρώσουμε ότι υλικό υπήρχε μέσα στην τάξη κι αφορούσε το θέμα μας. Όμως, για να εμπλουτίσουμε το υλικό και να εμπλέξουμε περισσότερο τους μαθητές στην διαδικασία εύρεσης υλικού, τους ζήτησα να φέρουν ότι υλικό έχουν σπίτι και πιστεύουν ότι θα μας φανεί χρήσιμο. Όμως, τα παιδιά δεν ανταποκρίθηκαν, όπως περίμενα. Μόνο δύο τρεις μαθητές έφεραν κάποια παιχνίδια των παππούδων και των γιαγιάδων τους, καθώς και κάποιες φωτογραφίες.

Από την άλλη πλευρά είχα κάνει κι εγώ την έρευνα μου, συγκεντρώνοντας υλικό με απαραίτητες πληροφορίες για το θέμα. Το υλικό ήταν είτε έντυπο (βιβλία πληροφοριών, παραμύθια) είτε ηλεκτρονικό (π.χ: ιστοσελίδες, site, πλατφόρμες). Φυσικά, καθ’ όλη την διάρκεια του project προσθέταμε ότι άλλο βρίσκαμε, φτιάχναμε στην τάξη, έφερναν οι μαθητές από το σπίτι ή έδιναν  οι γονείς ή άλλοι εξωτερικοί συνεργάτες.

Πριν ξεκινήσουμε την υλοποίηση του προγράμματος, θελήσαμε να φτιάξουμε την νέα γωνιά που θα αφορούσε τα παιχνίδια, καθώς και ένα σχεδιάγραμμα σχετικά με την πορεία ανάπτυξης του project μας. Τέλος, πριν περάσουμε στην δεύτερη φάση, ζήτησα ένα πρωινό να έρθουν λίγο νωρίτερα οι γονείς το μεσημέρι, ώστε να τους ενημερώσουμε με τους μαθητές για το νέο θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε. Για την ακρίβεια, οι μαθητές τους είπαν το θέμα και τον τρόπο που είχαμε δουλέψει ως εκείνη την στιγμή, ενώ εγώ τους ζήτησα να βοηθούν και να συνεργάζονται με τα παιδιά τους με σκοπό τον εμπλουτισμό των γνώσεων και του υλικού που χρειαζόμαστε για το υπό μελέτη θέμα.

Επομένως, περάσαμε στην δεύτερη φάση του σχεδίου εργασίας, το οποίο αποτελεί το κύριο μέρος της δουλειάς μας, αφού μέσα από την εμπλοκή, τον πειραματισμό και την διερεύνηση οι μαθητές θα οικοδομήσουν την νέα γνώση.

Β’ Φάση: Σχεδιασμός και υλοποίηση δραστηριοτήτων

Αφού έγινε η επιλογή του θέματος, καταγράφηκαν οι προϋπάρχουσες γνώσεις και τα ερωτήματα των παιδιών για τα παιχνίδια στο χρόνο, ενημερώθηκαν οι γονείς, συγκεντρώσαμε κάποιο υλικό, δημιουργήσαμε την νέα γωνιά και κάναμε ένα προσχέδιο εργασίας, έπειτα σχεδιάσαμε και υλοποιήσαμε κάποιες δραστηριότητες με σκοπό την απόκτηση γνώσεων για το θέμα αυτό.

Οι δραστηριότητες που προέκυψαν αποτελούν από κοινού απόφαση των μαθητών κι εμένα. Επιπλέον, είναι χρήσιμο να αναφερθεί ότι υλοποιήθηκαν στην τάξη και την αυλή του σχολείου. Παρόλο που είχαμε σχεδιάσει με τους μαθητές να πάμε στο Λαογραφικό μουσείο στο Πλατάνι, δεν τα καταφέραμε, διότι είχε κλείσει το όριο των επιτρεπόμενων εκδρομών κι έτσι δεν γινόταν. Επομένως, όλες οι δράσεις έγιναν εντός του χώρου του σχολείου.

Αρχικά, λοιπόν, ανατρέξαμε στο προσχέδιο με σκοπό να δούμε τι είχαμε σκεφτεί να κάνουμε πρώτα. Αυτό που είχαμε πει ήταν να ασχοληθούμε σε πρώτη φάση με τα παιχνίδια στην αρχαιότητα και σε δεύτερη φάση με τα παραδοσιακά παιχνίδια. Και στις δύο περιπτώσεις κύριο μέλημά μας στην αρχή είναι να ψάξουμε να βρούμε πληροφορίες από διάφορες πηγές. Έτσι, πήγαμε στην γωνιά που είχαμε δημιουργήσει και βρήκαμε όλες τις φωτογραφίες που έδειχναν παιχνίδια στην αρχαιότητα. Οι στόχοι αυτής της δραστηριότητας ήταν:

-Να αναγνωρίσουν και να σχολιάσουν φωτογραφικό υλικό που παρουσιάζει τα παραδοσιακά παιχνίδια της αρχαιότητας (Παιδί και περιβάλλον- Ανθρωπογενές περιβάλλον κι αλληλεπίδραση)

-Να ενθαρρύνουμε τους μαθητές να συμμετέχουν στην συζήτηση για τα παραδοσιακά παιχνίδια της αρχαιότητας βάση του φωτογραφικού υλικού που τους δείχνουμε (Παιδί και γλώσσα-Προφορικός λόγος και ακρόαση),

-Να αναπτύξουν τον προφορικό τους λόγο για αυτό το θέμα, εμπλουτίζοντας παράλληλα τις γνώσεις τους (Παιδί και γλώσσα-Προφορικός λόγος και ακρόαση).

Έτσι, κάνοντας πρώτα ένα πρόλογο, προσπάθησα να εξηγήσω στους μαθητές ότι οι άνθρωποι γενικότερα και ειδικότερα τα παιδιά είχαν ανάγκη το παιχνίδι κι αφιέρωναν αρκετό χρόνο σε αυτό από πολύ παλιά. Τότε, τους ζήτησα να συγκεντρώσουμε τις φωτογραφίες στην παρεούλα και τα ρώτησα αν πιστεύουν ότι υπάρχουν ομοιότητες ή διαφορές με τα παιχνίδια της αρχαιότητας και ποιες θα μπορούσε να είναι αυτές. Αφού μου είπαν την γνώμη τους, ερχόταν ένα-ένα παιδί διάλεγε μία φωτογραφία και μέσω ερωτήσεων προσπαθούσα από μόνα τους να καταλάβουν με τι έπαιζαν οι Αρχαίοι Έλληνες.

Καθώς επεξεργαζόμασταν τις φωτογραφίες που είχαμε βρει από το μουσείο Μπενάκη, κέντρισε το ενδιαφέρον των παιδιών κάτι κούκλες που έφτιαχναν οι Αρχαίοι Έλληνες από άχυρο και στάχυα κι αποφασίσαμε να τις κατασκευάσουμε. Οι στόχοι αυτής της δράσης ήταν οι εξής:

-Να βιώσουν μέσω της κατασκευής το τρόπο που έφτιαχναν παλιά τις κούκλες και να καταλάβουν πώς τότε δεν αγόραζαν τα παιχνίδια, αλλά τα έφτιαχναν μόνοι τους (Παιδί και περιβάλλον- Ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση),

-Να χειρίζονται οι μαθητές διάφορα υλικά, όπως άχυρο, στάχυα, πον-πον, μαλλί, με σκοπό την κατασκευή των κουκλών της αρχαιότητας (Παιδί Δημιουργία κι έκφραση: Εικαστικά),

-Να αναπτύξουν την λεπτή τους κινητικότητα (Παιδί Δημιουργία κι έκφραση: Εικαστικά).

Την επόμενη κιόλας μέρα αγόρασα το άχυρο, το στάχυ και ό,τι άλλο υλικό (πον-πον, πούλιες, χάντρες) χρειαζόταν για να κατασκευάσουμε τις κούκλες. Συγκεκριμένα, παίρναμε άχυρο και στάχυα κι αφού κόβαμε ότι περίσσευε από το σιτάρι, το βάζαμε κάθετα στην υπόλοιπη κατασκευή και το έδεναν τα παιδιά με νήμα. Έπειτα, φτιάχναμε τα μαλλιά της κούκλας. Τέλος, κολλούσαμε με σιλικόνη τα διάφορα μέρη του προσώπου της κούκλας, χρησιμοποιώντας για αυτά πον-πον, χάντρες, πούλιες κι άλλα τέτοια υλικά.

Εκτός από αυτές τις κούκλες που έκαναν εντύπωση στους μαθητές, θέλησαν να κατασκευάσουν σβούρες και βόλους, όπως αυτοί στην Αρχαία Ελλάδα. Οι μαθητές αποφάσισαν να κατασκευάσουν αυτό το παιχνίδι. Πριν ξεκινήσουν να τις φτιάχνουν, μπήκαμε στο ίντερνετ και είδαμε διάφορες εικόνες από σβούρες της Αρχαιότητας. Παρατήρησαν, λοιπόν ότι οι σβούρες ήταν φτιαγμένες από πηλό κι έτσι τις έκαναν με αυτό το υλικό. Μάλιστα, τα προέτρεψα να κοιτάξουν προσεκτικά πώς ήταν οι σβούρες που είδαμε. Εκείνη την στιγμή ένα παιδάκι παρατήρησε ότι είχαν διάφορα σχέδια πάνω. Τους είπα ότι έφτιαχναν διάφορες γραμμές, σχήματα ή άλλων ειδών σχέδια. Τα παιδιά έδειξαν πρόθυμα να δοκιμάσουν να φτιάξουν αντίστοιχα σχέδια πάνω στις σβούρες τους, χρησιμοποιώντας ακουαρέλα και πινέλα. Όμως, η προσπάθεια αυτή δεν πέτυχε, αφού τελικά οι περισσότεροι μαθητές έβαψαν όλη την σβούρα μαύρη, ενώ λίγοι ήταν αυτοί που έκαναν κάποια σχέδια. Όπως και στην προηγούμενη δραστηριότητα στοχεύαμε:

-Να παροτρύνουμε τους μαθητές να χρησιμοποιήσουν τον πηλό με σκοπό να κατασκευάσουν σβούρες και βόλους της Αρχαιότητας (Παιδί Δημιουργία και έκφραση-Εικαστικά),

-Να αναπτύξουν τα παιδιά την δημιουργικότητα και την φαντασία τους (Παιδί Δημιουργία και έκφραση-Εικαστικά),

-Να βοηθούν ο ένας τον άλλον όπου κι αν χρειάζεται (Παιδί και περιβάλλον- Ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση),

-Να χρησιμοποιήσουμε τον Η/Υ για να βρούμε εικόνες με παλιές σβούρες και βόλους (Παιδί και πληροφορική).

Όλα όσα είδαμε βέβαια στις φωτογραφίες είχαν σχέση με παιχνίδια που έπαιζαν κυρίως εντός του σπιτιού κι αφορούσε κάποιο αντικείμενο, όπως βόλους, πλαγγώνες, κούκλες, πήλινα σκεύη κ.ά.). Για αυτό αποφασίσαμε με τους μαθητές να ψάξουμε στο διαδίκτυο να βρούμε βίντεο ή άλλες ιστοσελίδες όπου έχουν πληροφορίες για τα παιχνίδια της αρχαιότητας. Συγκεκριμένα, τα παρότρυνα να σκεφτούν ποιες λέξεις πρέπει να γράψουμε στο διαδίκτυο, ώστε να βρούμε τις πληροφορίες που θέλουμε. Εκείνα αρχικά πρότειναν λέξεις, όπως παιχνίδια, Αρχαία Ελλάδα, Αρχαιότητα, όμως με την βοήθεια μου και με ερωτήσεις που τους έκανα, μου είπαν να γράψω την φράση «Τα παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα». Τότε, παρακολουθήσαμε τρία βίντεο που ήταν «Αρχαία παιχνίδια», «Το παιχνίδι στην Αρχαία Ελλάδα» και «Αρχαία ελληνικά παιχνίδια». Κάθε φορά που οι μαθητές σχολίαζαν κάτι ή όταν θεωρούσα εγώ κάτι σημαντικό, σταματούσα το βίντεο και συζητούσαμε όλοι μαζί. Στόχοι μας σε αυτό το σημείο είναι:

-Να μάθουν τα παιδιά διάφορες πληροφορίες για τα παιχνίδια της αρχαιότητας μέσω της προβολής βίντεο (Παιδί και περιβάλλον– Ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση),

-Να αναπτύξουν τον προφορικό τους λόγο σχετικά με τα παιχνίδια που έπαιζαν οι Αρχαίοι Έλληνες (Παιδί και γλώσσα-Προφορικός λόγος και ακρόαση),

-Να μάθουν οι μαθητές να χρησιμοποιούν τον υπολογιστή και συγκεκριμένα το διαδίκτυο με σκοπό να βρουν χρήσιμες πληροφορίες για το θέμα που ερευνούν.

Από τα βίντεο συλλέξαμε πολλές πληροφορίες, τις οποίες όμως θελήσαμε να τις καταγράψουμε κάπου ώστε να τις θυμόμαστε. Οπότε, αποφασίσαμε να φτιάξουμε έναν πίνακα καταγραφής, όπου φαινόταν το όνομα του παιχνιδιού, μία φωτογραφία και μία σύντομη περιγραφή του. Σκοπός μας στην προκειμένη περίπτωση ήταν:

-Να παροτρύνουμε τα παιδιά να καταγράψουν σε πίνακα τριπλής εισόδου τα διάφορα παιχνίδια της αρχαιότητας που έμαθαν (Παιδί και μαθηματικά),

-Να ενθαρρύνονται να γράφουν, όπως μπορούν τις πληροφορίες που βρήκαν (Παιδί και γλώσσα- Γραφή).

Οι μαθητές δεν ήθελαν να γράψουν στον πίνακα, διότι υποστήριζαν ότι δεν ξέρουν να γράφουν. Για το λόγο αυτό έφτιαξα καρτέλες, οι οποίες είχαν πληροφορίες για τα αρχαία παιχνίδια. Αφού βλέπαμε το βίντεο και μαθαίναμε πράγματα για τα παιχνίδια που έπαιζαν στην αρχαιότητα, κολλούσαμε τις καρτέλες ανάλογα με το παιχνίδι που καταγράφαμε. Όμως, προσπάθησα να κάνω τους μαθητές να αμφιβάλλουν σχετικά με την εγκυρότητα των πληροφοριών. Δηλαδή, τους ρώτησα «Πώς είστε σίγουροι ότι αυτό που βλέπουμε και στην συνέχεια καταγράφουμε είναι σωστό;». Οι μαθητές αιφνιδιάστηκαν, αλλά γρήγορα είπαν ότι «δεν ξέρουμε αν είναι σωστό. Αλλά για να υπάρχει στον υπολογιστή θα είναι σωστό». Τους απάντησα πως μπορεί το ίντερνετ να έχει πολλές πληροφορίες, αλλά θα πρέπει να προσέχουμε ποιος τις ανεβάζει κι αν είναι έγκυρες. Έτσι, τους ρώτησα τι προτείνουν να κάνουμε για να διαπιστώσουμε αν αυτά που διαβάσαμε είναι έγκυρα;». Οι μαθητές είπαν ότι μπορούμε να ψάξουμε στα βιβλία που έχουμε στην γωνιά των παιχνιδιών.

Σε αυτό το σημείο χώρισα τα παιδιά σε 2 ομάδες, όπου κάθε μία ανέλαβε να ψάξει πληροφορίες σε διαφορετικά βιβλία. Η μία ομάδα έψαξε στο βιβλίο «Τα ξεχασμένα παιχνίδια», ενώ η άλλη στο βιβλίο «Ελάτε να παίξουμε». Ο ρόλος μου ήταν καθοδηγητικός- βοηθητικός πότε στην μία και πότε στην άλλη ομάδα. Επειδή ένα παιδί από την μία ομάδα ξέρει να διαβάζει δεν με χρειάζονταν τόσο, οπότε βοηθούσα περισσότερο την άλλη ομάδα. Κάθε φορά που μία από τις δύο ομάδες έβρισκε μία πληροφορία, πήγαινε στον πίνακα καταγραφής, έβλεπε αν το παιχνίδι ήταν ήδη καταγεγραμμένο από το βίντεο κι αν όχι το σημείωνε με την βοήθειά μου. Μερικά από τα παιχνίδια που καταγράφηκαν ήταν η ψηλαφίνδα, η βισιλίνδα, η διελκυστίνδα και η κρικελασία.

Τα περισσότερα παιχνίδια που καταγράφηκαν ήταν ομαδικά και μπορούσαμε να τα παίξουμε στο προαύλιο. Ήταν, λοιπόν, λογικό οι μαθητές να μου ζητήσουν να μάθουν να παίζουν αυτά τα παιχνίδια. Πριν βέβαια ξεκινήσουμε το παιχνίδι, ξεχυθήκαμε σε κάθε γωνιά της τάξης, προσπαθώντας να συγκεντρώσουμε τα υλικά-αντικείμενα που χρειαζόμαστε για να παίξουμε τα παιχνίδια αυτά (π.χ: μαντηλάκι, στεφάνια, μπάλα, φουλάρι, κ.λπ.). Αφότου μαζέψαμε όλα τα απαραίτητα αντικείμενα βγήκαμε στην αυλή με σκοπό να μάθουμε να παίζουμε τα παιχνίδια αυτά. Ένα παιδί κάθε φορά έλεγε τους κανόνες του παιχνιδιού, όπως τους είχε καταλάβει από όσα είχαμε δει ή διαβάσει κι όπου μπερδεύονταν βοηθούσα εγώ. Όταν είχαν καταλάβει όλοι τους κανόνες, κληρώναμε ένα παιδί που θα ήταν ο πρώτος παίκτης κι έτσι άρχιζε το παιχνίδι. Εκείνη την ημέρα παίξαμε 2-3 φορές το κάθε παιχνίδι, παρόλα αυτά τα παιδιά ζητούσαν να συνεχίσουμε, αλλά δεν γινόταν. Επειδή είδα τον ενθουσιασμό τους, τους υποσχέθηκα να κατασκευάσουμε ένα κουτί, όπου θα βάζαμε τα αντικείμενα που χρειάζονται για να μπορούν να παίζουν τα παιχνίδια που μαθαίνουμε ακόμα και στο διάλειμμα. Οι στόχοι της παραπάνω δράσης ήταν οι ακόλουθοι:

-Να μάθουν οι μαθητές να παίζουν τα παιχνίδια της Αρχαίας Ελλάδας (Παιδί Δημιουργία και έκφραση- Φυσική Αγωγή),

-Να αναπτύξουν την σωματική τους δραστηριότητα, προάγοντας την υγεία τους (Παιδί Δημιουργία και έκφραση- Φυσική Αγωγή),

-Να εξοικειωθούν με τους κανόνες του παιχνιδιού και να μάθουν να τους τηρούν (Παιδί και περιβάλλον- Ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση).

Την επόμενη κιόλας μέρα τα παιδιά ζήτησαν να φτιάξουμε το φορητό κουτί με τα παιχνίδια, το οποίο θα μπορούν να παίρνουν μαζί τους στο διάλειμμα. Πήραμε ένα κουτί πλαστικό που δεν το χρειαζόμασταν κάπου στην τάξη και ξεκινήσαμε να του βάζουμε αντικείμενα που είχαμε μάθει ότι χρειάζονται σε κάποια παιχνίδια. Αφού βάλαμε μέσα όσα υλικά γνωρίζαμε ως τώρα, παρότρυνα τους μαθητές να το διακοσμήσουμε ώστε να είναι περιποιημένο και να ξέρουμε τι περιέχει, όμως εκείνοι δεν συμφώνησαν, οπότε το αφήσαμε ως έχει. Βέβαια, υποσχεθήκαμε να το ενισχύουμε όταν μαθαίνουμε κάποιο καινούργιο παιχνίδι.

Ως τώρα οι δράσεις ήταν προγραμματισμένες από τα παιδιά σε συνεργασία μαζί μου, όμως οι δραστηριότητες που ακολουθούν σχεδιάστηκαν από εμένα, ώστε να υπάρχει διαθεματικότητα και να εμπλέκει τους μαθητές με όσο το δυνατόν περισσότερα γνωστικά αντικείμενα. Έτσι, μέσω αυτής της δραστηριότητας τα παιδιά θα ασχολούνταν με την γνωστική περιοχή των μαθηματικών και της γλώσσας:

-Να μάθουν οι μαθητές να επιλύουν προβλήματα (Παιδί και Μαθηματικά),

-Να καλλιεργήσουν την κριτική τους σκέψη (Παιδί και Μαθηματικά),

-Να μάθουν να μετατρέπουν ένα παιχνίδι άδικο σε δίκαιο (Παιδί και Μαθηματικά),

– Να σέβονται την γνώμη του άλλου και να αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν παραπάνω από μία σωστές απαντήσεις(Παιδί και περιβάλλον- Ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση),

-Να μάθουν να ακούν τους συνομιλητές- συμμαθητές τους (Παιδί και γλώσσα-Προφορικός λόγος και ακρόαση).

Για να επιτευχθούν οι παραπάνω στόχοι, ένα πρωινό πήγα στο σχολείο λέγοντας στους μαθητές: «Παιδιά μου, κοιτάξτε τι βρήκα έξω από την πόρτα του σχολείου.. Ένα γράμμα! Από ποιον να είναι και τι να θέλει;». Τότε, οι μαθητές είπαν: «Μπορεί να είναι από κάποιο άλλο σχολείο», «Ή να το έστειλε ο Αϊ Βασίλης», «Μπορεί να το έφερε ο ταχυδρόμος», «Εσείς το γράψατε και το φέρατε κυρία». Κι εγώ τους απάντησα: «Εγώ το βρήκα εδώ κι απόρησα όταν το είδα. Μα τι να θέλει αυτός που το έστειλε; Τι λέτε να το ανοίξουμε;». Όλοι συμφώνησαν να το ανοίξουμε. Άνοιξα το γράμμα κι άρχισα να το διαβάζω, όταν ο μαθητής μου που ξέρει να διαβάζει, με διέκοψε και μου ζήτησε να το διαβάσει εκείνος. Φυσικά, του επέτρεψα να το διαβάσει. Το γράμμα ερχόταν από το Νηπιαγωγείο Γραβιάς κι έλεγε τα ακόλουθα:

«Αγαπητά παιδιά του 15^ου Νηπιαγωγείου Πατρών,

Θα θέλαμε την βοήθειά σας! Είμαστε τα παιδιά του Νηπιαγωγείου Γραβιάς κι ασχολούμαστε κι εμείς με τα παιχνίδια της Αρχαιότητας. Προσπαθήσαμε να παίξουμε το παιχνίδι διελκυστίνδα, αλλά δεν ήταν δίκαιο. Γιατί είμαστε 7 παιδιά στο σχολείο και η μία ομάδα είχε 3 παιδιά, ενώ η άλλη 4. Τι θα μπορούσαμε να κάνουμε για να είναι δίκαιο το παιχνίδι;». Σε αυτό το σημείο διακόπτουμε την ανάγνωση του γράμματος και ζητάμε από τους μαθητές να προτείνουν λύσεις. Για να είναι πιο εύκολο για τα παιδιά να κατανοήσουν το πρόβλημα, παίρνουμε διάφορα υλικά από την τάξη, όπως Lego ανθρωπάκια, σκοινί, με σκοπό να αναπαραστήσουμε το πρόβλημα και να είναι απτό στους μαθητές. Πρώτα σκέφτηκαν το πρόβλημα και στη συνέχεια άρχισαν να προτείνουν λύσεις, μερικές εκ των οποίων ήταν «να μην παίζει ένα παιδί σε κάθε γύρο», «να παίξει το παιδί που περισσεύει με την μία από τις δύο ομάδες», καθώς και «να παίξει η κυρία με την μία ομάδα και το παιδί με την άλλη». Όμως, για να οξύνω την κριτική τους σκέψη και να τα προβληματίσω τους είπα: «Πιστεύω ότι αν δεν παίζει καθόλου ένα παιδί σε κάθε γύρο θα στεναχωριέται και δεν θα είναι δίκαιο. Επίσης, αν παίξει το παιδί μόνο με την μία ομάδα και πάλι το παιχνίδι θα είναι άδικο, εφόσον η μία ομάδα θα έχει ένα λιγότερο παίκτη». Τέλος, «αν παίξει η κυρία, δεν θα είναι δίκαιο , γιατί είναι μεγαλύτερη κι έχει περισσότερη δύναμη. Επομένως, τι λέτε να τους προτείνουμε ως την καλύτερη λύση;». Ένας μαθητής τότε είπε: «Το βρήκα. Να παίζει κάποιο παιδί μία στην μία ομάδα και μία στην άλλη. Όμως, το παιδί αυτό να βγαίνει με κλήρωση.» Τότε, ρώτησα τα υπόλοιπα παιδιά: «Τι λέτε; Συμφωνείτε;» κι ενώ ήταν σύμφωνοι όλοι συνεχίσαμε την ανάγνωση του γράμματος. Έπειτα, έγραφαν: «Άλλο ένα πρόβλημα που αντιμετωπίσαμε ήταν όταν προσπαθήσαμε να παίξουμε σχοινοφιλίνδα, αλλά πάλι δεν μπορούσαμε. Αυτή την φορά το πρόβλημα ήταν άλλο. Έπρεπε να χωριστούμε σε δύο ομάδες και κάθε ομάδα να παίξει χωριστά. Όμως, είχαμε μόνο ένα μαντήλι. Άρα, η μία ομάδα δεν μπορούσε να παίξει. Τι να κάνουμε λοιπόν; Έχετε καμία ιδέα; Περιμένουμε με ανυπομονησία να μας πείτε τις λύσεις που βρήκατε!

Με αγάπη,οι μαθητές του Νηπιαγωγείου Γραβιάς».

Για άλλη μία φορά ζητήσαμε από τους μαθητές να σκεφτούν και να προτείνουν λύσεις στα παιδιά του άλλου σχολείου. Αρχικά, μία μαθήτρια είπε να ενωθούν οι δύο ομάδες, όμως της υπενθύμισα ότι κανόνας του παιχνιδιού ήταν οι δύο ομάδες να παίξουν χωριστά. Οπότε, μία άλλη σκέφτηκε μήπως χρησιμοποιούσαν κάτι άλλο αντί για μαντήλι. Δηλαδή, μήπως έπαιρναν κάποιο ξύλο από την αυλή ή κάποιο παιχνίδι από την τάξη, όπως τουβλάκι, ζώο. Τα ρώτησα ακολούθως αν έχουν κάποια άλλη λύση να προτείνουν κι επειδή δεν υπήρχε ανταπόκριση, τους ζήτησα να μου πουν αν είναι σύμφωνοι με την άποψη της συμμαθήτριας τους. Τα παιδιά συμφώνησαν κι τότε ανακεφαλαιώσαμε τις λύσεις που είχαμε προτείνει στα προβλήματα των παιδιών του άλλου νηπιαγωγείου.

Την επόμενη μέρα γράψαμε ένα γράμμα, ώστε να απαντήσουμε στα παιδιά του νηπιαγωγείου Γραβιάς και να τους πούμε τις λύσεις που σκεφτήκαμε. Πριν ξεκινήσουμε να συντάσσουμε το γράμμα, έδειξα στους μαθητές άλλα γράμματα με σκοπό να παρατηρήσουμε τα χαρακτηριστικά τους. Όταν καταλάβαμε την δομή του, αρχίσαμε να γράφουμε το γράμμα- απάντηση:

«Αγαπητά παιδιά του Νηπιαγωγείου Γραβιάς,

Σας γράφουμε αυτό το γράμμα για να σας πούμε τις λύσεις που βρήκαμε στα προβλήματα που είχατε με τα παιχνίδια. Πρώτον, στην διελκυστίνδα μπορείτε να χρησιμοποιείτε ένα διαφορετικό παιδί κάθε φορά, το οποίο θα παίζει πότε με την μία ομάδα και πότε με την άλλη ομάδα. Δεύτερον, στο άλλο παιχνίδι μπορείτε αντί για μαντήλι να βρείτε κάποιο υλικό από την αυλή (ένα ξύλο) ή να πάρετε κάποιο παιχνίδι από την τάξη (τουβλάκι, ζώο). Ελπίζουμε οι λύσεις μας να σας φανούν χρήσιμες και να σας βοηθήσουν!

Με αγάπη,

τα παιδιά του 15^ου Νηπιαγωγείου Πατρών».

Σε αυτό το σημείο είναι σημαντικό να αναφερθεί πώς μαζί με το γράμμα το νηπιαγωγείο Γραβιάς μας είχε στείλει ως δώρο μία δραστηριότητα που είχαν κάνει κι εκείνοι. Συγκεκριμένα, ήταν ένα φύλλο εργασίας, όπου φαινόταν ένα παιδί που φύλαγε και τα υπόλοιπα που κρύβονταν. Οι μαθητές έπρεπε να βρουν τα παιδιά που στην ζωγραφιά φαίνεται να έχουν κρυφτεί και να τα ζωγραφίσουν. Με αυτό το τρόπο προσπάθησα να μάθουν να μετρούν από το ένα μέχρι το εφτά (Παιδί και Μαθηματικά) και να εξασκήσουν την παρατηρητικότητά τους (Παιδί και περιβάλλον- Ανθρωπογενές περιβάλλον κι αλληλεπίδραση).

Με την προηγούμενη δραστηριότητα ολοκληρώσαμε την ενασχόλησή μας με τα παιχνίδια της Αρχαιότητας κι αποφασίσαμε με τα παιδιά να περάσουμε στα παραδοσιακά παιχνίδια. Για να γίνει ομαλά η μετάβαση από την μία περίοδο στην άλλη και να καταλάβουν οι μαθητές σε ποιες χρονικές περιόδους περίπου αναφερόμαστε, κατασκευάσαμε μία γραμμή του χρόνου, όπου φαίνονταν οι χρονικές περίοδοι με τις οποίες ασχολούμαστε και ποια παιχνίδια συναντάμε σε κάθε μία από αυτές. Τα παιδιά με αυτό το τρόπο έχουν την δυνατότητα με απτό τρόπο να κατανοήσουν το πέρας του χρόνου, να συνειδητοποιήσουν για ποιες χρονικές περιόδους μιλάμε και τι γνωρίζουμε για αυτές. Οπότε, ζήτησα από τα παιδιά να μου πουν σε ποιο σημείο της ιστοριογραμμής πιστεύουν ότι είναι η αρχαιότητα. Για να βοηθήσω την σκέψη τους, τους έκανα βοηθητικές ερωτήσεις, όπως: «Πιστεύετε ότι οι Αρχαίοι Έλληνες ζούσαν πριν λίγα χρόνια ή πολύ παλιά;», «Οι Αρχαίοι Έλληνες ζούσαν πριν γεννηθούν οι παππούδες και οι γιαγιάδες μας ή μετά απ’ αυτούς;». Πολλά από τα παιδιά υποστήριξαν ότι οι Αρχαίοι Έλληνες έζησαν πάρα πολύ παλιά και φυσικά πριν τους παππούδες και τις γιαγιάδες μας. Για αυτό τοποθέτησαν πρώτα την εικόνα που έδειχνε τα παιχνίδια της αρχαιότητας και λίγο πριν την εικόνα που δείχνει το σήμερα έβαλαν την εικόνα που δείχνει τα παραδοσιακά παιχνίδια. Πάνω από την κάθε εικόνα αποφάσισαν να βάλουν ένα τίτλο κι όχι τα παιχνίδια που συναντάμε σε κάθε περίοδο. Δηλαδή, στην μία έγραψαν «Τα παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα» και στην άλλη «Ελληνικά παραδοσιακά παιχνίδια».

Παράλληλα, για την εισαγωγή στο θέμα, χρησιμοποίησα το τραγούδι του Σταμάτη Κραουνάκη με τίτλο «Παιδικά παιχνίδια», ρωτώντας τους μαθητές να μου πουν τι λέει το τραγούδι. Αφότου συζητήσαμε για το νόημα του τραγουδιού και βρήκαμε λέξεις που σχετίζονται με το θέμα μας,αποφασίσαμε να βρούμε πληροφορίες για τα παραδοσιακά παιχνίδια, ακολουθώντας τον ίδιο τρόπο με τα παιχνίδια στην Αρχαιότητα. Επομένως, παρακολουθήσαμε κάποια βίντεο με τίτλο: «Παλιά παιδικά παιχνίδια» και «Τα παιχνίδια της γειτονιάς», ώστε να δούμε τι παιχνίδια έπαιζαν οι παππούδες κι οι γιαγιάδες μας, πού έπαιζαν, καθώς και πώς τα έπαιζαν αυτά τα παιχνίδια.

Όπως περιγράφεται παραπάνω και έχοντας τους ίδιους στόχους, διαβάσαμε το παραμύθι «Παίζοντας με τον Λύσιν και την Τιμαρέτην», καθώς επίσης και άλλα βιβλία, όπως «Παραδοσιακά παιχνίδια», «Τα παιχνίδια της γειτονιάς μας» και το «Ας παίξουμε πάλι». Καθώς διαβάζαμε τα βιβλία και βλέπαμε τα βίντεο, σταματούσαμε σε κομβικά σημεία συζητούσαμε κι ότι θεωρούσαμε σημαντικό είτε εγώ είτε τα παιδιά το σημειώναμε στο πίνακα τριπλής εισόδου που φτιάξαμε για τα παραδοσιακά παιχνίδια.

Είναι λογικό λοιπόν να δημιουργηθεί ξανά στους μαθητές η επιθυμία να παίξουν τα παραδοσιακά παιχνίδια που μαθαίνουν. Επομένως, όταν ολοκληρώσαμε το πίνακα καταγραφής, συμφωνήσαμε με τα παιδιά να μάθουμε να παίζουμε κάποια παραδοσιακά παιχνίδια. Όμως, πριν απ’ αυτό τους έκανα να αναρωτηθούν με ποιο τρόπο θα βρίσκουμε το πρώτο παίκτη που θα ξεκινάει. Τότε, ανέφεραν κατευθείαν πως μπορούμε να τα βγάλουμε, λέγοντας το «Αμπε-μπα μπλομ» ή το «παπούτσι σου βρωμάει». Βέβαια, όταν τους ρώτησα πώς λέγονται αυτά τα τραγούδια που λέμε, ώστε να βρούμε ποιος παίζει πρώτος κάθε φορά, δεν ήξεραν να μου απαντήσουν. Τους πληροφόρησα πως αυτά τα τραγουδάκια ονομάζονται λαχνίσματα και υπάρχουν από τόσο παλιά. Τα παρότρυνα στην συνέχεια να μάθουμε να τραγουδάμε διάφορα λαχνίσματα για να τα χρησιμοποιούμε όταν θα μάθουμε να παίζουμε παραδοσιακά παιχνίδια.

Μάθαμε, λοιπόν, τα: «Αμπεμπαμπλομ», «Ανέβηκα στην πιπεριά», «Το παπούτσι σου βρωμάει..». Αφού επαναλάβαμε τους στίχους 2-3 φορές για να τους μάθουμε, ξεκινήσαμε να λέμε ρυθμικά όλα τα τραγούδια, κρατώντας το ρυθμό αρχικά με τα πόδια. Στη συνέχεια, είπαμε το επόμενο τραγούδι κρατώντας το ρυθμό με παλαμάκια και τέλος με τα δάχτυλα. Αφού το κάναμε με διάφορα μέρη του σώματος, τα παιδιά διάλεξαν από ένα μουσικό όργανο και κρατούσαν το ρυθμό με αυτό. Ενώ συνήθισαν να παίζουν ρυθμικά με τα μουσικά όργανα, είπαμε τα λαχνίσματα με την συνοδεία αυτών. Τέλος, δημιουργήσαμε μία μπάντα κρουστών και πνευστών οργάνων και με εμένα μαέστρο, παίξαμε και τραγουδήσαμε πάλι τα λαχνίσματα που μάθαμε σήμερα. Αυτή η δραστηριότητα στόχευε:

-Να αποστηθίσουν οι μαθητές λαχνίσματα πανελλήνια, αλλά και τοπικά (Παιδί και γλώσσα-Προφορικός λόγος και ακρόαση),

-Να μάθουν οι μαθητές να τραγουδούν ρυθμικά λαχνίσματα, χρησιμοποιώντας το σώμα τους και τα μουσικά όργανα (Παιδί Δημιουργία και Έκφραση-Μουσική),

-Να γνωριστούν με διάφορα κρουστά και πνευστά όργανα, να τα χειριστούν για να μάθουν πώς λειτουργούν και πώς ακούγονται (Παιδί Δημιουργία και Έκφραση-Μουσική),

-Να δημιουργήσουν την δική τους μπάντα, εκτελώντας μία δική τους σύνθεση (Παιδί Δημιουργία και Έκφραση-Μουσική).

Πλέον, ήμασταν εντελώς έτοιμοι να μάθουμε να παίζουμε τα παραδοσιακά παιχνίδια που βρήκαμε τόσο στο βίντεο όσο και στα βιβλία που διαβάσαμε. Τα περισσότερα παιχνίδια που καταγράφηκαν ήταν ομαδικά και μπορούσαμε να τα παίξουμε στο προαύλιο. Ήταν, λοιπόν, λογικό οι μαθητές να μου ζητήσουν να μάθουν να παίζουν αυτά τα παιχνίδια. Όπως ακριβώς και με τα παιχνίδια της αρχαιότητας έτσι και με τα παραδοσιακά παιχνίδια, πριν ξεκινήσουμε το παιχνίδι, ξεχυθήκαμε σε κάθε γωνιά της τάξης, προσπαθώντας να συγκεντρώσουμε τα υλικά-αντικείμενα που χρειαζόμαστε για να παίξουμε τα παιχνίδια αυτά (π.χ: μαντηλάκι, σχοινί, κέρμα, φουλάρι, κιμωλία, τσουβάλια κ.λπ.). Αφότου μαζέψαμε όλα τα απαραίτητα αντικείμενα βγήκαμε στην αυλή με σκοπό να μάθουμε να παίζουμε τα παιχνίδια αυτά. Ένα παιδί κάθε φορά έλεγε τους κανόνες του παιχνιδιού, όπως τους είχε καταλάβει από όσα είχαμε δει ή διαβάσει κι όπου μπερδεύονταν βοηθούσα εγώ. Όταν είχαν καταλάβει όλοι τους κανόνες, τραγουδούσαμε ένα λάχνισμα κι όποιος έβγαινε, ήταν ο πρώτος παίκτης κι έτσι άρχιζε το παιχνίδι. Μάθαμε να παίζουμε περίπου 8 παιχνίδια εκείνη την ημέρα. Φυσικά, θα συνεχίζαμε και την επόμενη μέρα να παίξουμε τα υπόλοιπα παραδοσιακά παιχνίδια που δεν προλάβαμε να μάθουμε παίζοντας την πρώτη μέρα. Οι στόχοι της παραπάνω δράσης ήταν οι ακόλουθοι:

-Να μάθουν οι μαθητές να παίζουν παραδοσιακά ελληνικά παιχνίδια (Παιδί Δημιουργία και έκφραση- Φυσική Αγωγή),

-Να αναπτύξουν την σωματική τους δραστηριότητα, προάγοντας την υγεία τους (Παιδί Δημιουργία και έκφραση- Φυσική Αγωγή),

-Να εξοικειωθούν με τους κανόνες του παιχνιδιού και να μάθουν να τους τηρούν (Παιδί και περιβάλλον- Ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση).

Επειδή τα παιδιά έπειτα από τόσο παιχνίδι είχαν κουραστεί, σκέφτηκα να κάνουμε κάτι πιο ήρεμο, με σκοπό να ξεκουραστούν. Για αυτό ενθάρρυνα τους μαθητές να εμπλουτίσουν το κουτί που είχαμε φτιάξει, βάζοντας αντικείμενα που χρειάζονται για να παίζουν στο διάλειμμα διάφορα παραδοσιακά παιχνίδια που μάθαμε. Η αλήθεια είναι ότι οι μαθητές ανταποκρίθηκαν με ευχαρίστηση, διότι χαίρονταν πάρα πολύ που έπαιρναν αυτό το κουτί στο διάλειμμα κι έτσι έπαιζαν τα καινούργια παιχνίδια που έμαθαν, περνώντας ευχάριστα και ποιοτικά την ώρα τους στο διάλειμμα.

Στη συνέχεια, τα παιδιά ζήτησαν να καλέσουμε κάποια γιαγιά ή παππού να μας μιλήσει για τα παιχνίδια που έπαιζαν, όταν ήταν παιδιά, όπως το είχαμε σχεδιάσει εξ’ αρχής. Εννοείται πως συμφώνησα μαζί τους και τους πρότεινα να γράψουμε όλοι μαζί μία πρόσκληση προς τους παππούδες και τις γιαγιάδες τους, με σκοπό να τους προσκαλέσουμε να έρθουν να μας δώσουν χρήσιμες πληροφορίες για το θέμα που μελετάμε, μέσω των προσωπικών τους βιωμάτων. Εκτός από τις πληροφορίες που θα μας δώσουν, θα ήταν μεγάλη χαρά και τύχη να παίξουν τα παιδιά μερικά παιχνίδια μαζί με την γιαγιά ή τον παππού. Η πρόσκληση που ετοιμάσαμε και μοιράσαμε στους παππούδες και τις γιαγιάδες ήταν η εξής:

«Αγαπητοί παππούδες και αγαπητές γιαγιάδες,

Στα πλαίσια του προγράμματος που υλοποιούμε με τίτλο: «Τα παραδοσιακά παιχνίδια», θα χαιρόμασταν πολύ να ερχόσασταν στο σχολείο την επόμενη εβδομάδα και να μας μιλούσατε για τα παιχνίδια που παίζατε όταν ήσασταν παιδιά. Επίσης, θα ήταν μεγάλη μας χαρά να φέρετε διάφορα αντικείμενα και υλικά (π.χ:βόλους, μαντηλάκι, μπάλα κι ό,τι άλλο πιστεύετε ότι χρειάζεται) προκειμένου να παίξουμε όλοι μαζί τα παιχνίδια αυτά. Σας ευχαριστούμε εκ των προτέρων! Ελάτε και δεν θα χάσετε!!!

Με σεβασμό στην παράδοση,

                               τα παιδιά του 15^ου Νηπιαγωγείου Πατρών»

Με αυτή την δραστηριότητα είχαμε στόχο οι μαθητές να εξοικειωθούν με το κειμενικό είδος πρόσκληση και με τα μέρη της (Παιδί και γλώσσα), καθώς επίσης να ενθαρρύνονται να συνεργαστούν με σκοπό την δημιουργία μίας πρόσκλησης για τους παππούδες και τις γιαγιάδες (Παιδί και περιβάλλον- Ανθρωπογενές περιβάλλον κι αλληλεπίδραση).

Πριν έρθει κάποιος παππούς ή κάποια γιαγιά, έκρινα σκόπιμο να προετοιμάσω τους μαθητές σχετικά με αυτή την επίσκεψη. Για την ακρίβεια, ζήτησα από τα παιδιά να σκεφτούν τι είδους πληροφορίες περιμένουν να πάρουν απ’ αυτή την επίσκεψη. Επιπλέον, τα ενθάρρυνα να σκεφτούν κάποιες ερωτήσεις που θα ήθελαν να κάνουν στην γιαγιά ή στον παππού βάση αυτών που αναμένουν να ακούσουν. Με αυτό το τρόπο ήθελα οι μαθητές να μάθουν να διατυπώνουν ερωτήσεις για το θέμα που τους απασχολεί (Παιδί και Γλώσσα- Προφορικός λόγος κι ακρόαση). Οι ερωτήσεις που καταγράφηκαν λοιπόν ήταν οι εξής:

• Τι παιχνίδια έπαιζαν παλιά;
• Πώς τα έφτιαχναν τα παιχνίδια τους;
• Πού έπαιζαν;
• Πότε έπαιζαν;
• Ποια ήταν τα αγαπημένα τους παιχνίδια;
• Από πού αγόραζαν παιχνίδια;

Μία ακόμη δράση του σχεδίου εργασίας μας αποτέλεσε η επίσκεψη της γιαγιάς ενός παιδιού στο σχολείο μας, με σκοπό να μας μιλήσει για τα παραδοσιακά παιχνίδια, δηλαδή για τα παιχνίδια που έπαιζε εκείνη όταν ήταν παιδί. Στην αρχή η γιαγιά μας μίλησε για τα παιχνίδια που έπαιζε μικρή, λέγοντας το τρόπο που παίζονταν αυτά τα παιχνίδια. Μετά μας ενημέρωσε ότι τα παιχνίδια, όπως οι κούκλες ή οι μπάλες, τα έφτιαχναν μόνα τους τα παιδιά από ύφασμα, μαλλί κι άλλα τέτοιου είδους υλικά που είχαν στην διάθεσή τους. Όταν τελείωσε την ομιλία της, ζήτησε από τα παιδιά να της πουν αν έχουν οποιαδήποτε ερώτηση. Μία μαθήτρια, τότε, την ρώτησε πού έπαιζαν συνήθως τα παιδιά τότε κι εκείνη απάντησε ότι έπαιζαν είτε σε σπίτια είτε σε αλάνες όλα τα παιδιά της γειτονιάς μαζί. Τέλος, ένας μαθητής ζήτησε από την γιαγιά να πει το αγαπημένο της παιχνίδι, η οποία ανέφερε ότι ήταν το «Φούρναρη- φούρναρη».

Λόγω αυτής της ερώτησης, ρώτησα την γιαγιά, αν θα μπορούσε να παίξει με τους μαθητές το αγαπημένο της παιχνίδι. Εκείνη ήταν πρόθυμη και πολύ χαρούμενη που θα έπαιζε με τα παιδιά το αγαπημένο της παιχνίδι. Αφού έπαιξαν το προαναφερθέν παιχνίδι, τα παιδιά παρακάλεσαν την γιαγιά να συνεχίσουν παίζοντας κι άλλα παιχνίδια. Επειδή ο χρόνος ήταν περιορισμένος, έπαιξαν ακόμη τα «κεραμμυδάκια» και το «δαχτυλίδι». Στόχος μας σε αυτή την περίπτωση ήταν:

-Να συνεργαστεί το σχολείο με την οικογένεια, καθώς και να ανοίξει στην κοινωνία,

-Να ακούσουν οι μαθητές και να κατανοήσουν τις πληροφορίες για τα παραδοσιακά παιχνίδια από την γιαγιά, καθώς και να συμμετέχουν σε συζητήσεις για αυτά (Παιδί και Γλώσσα- Προφορικός λόγος κι ακρόαση).

Με αφορμή την επίσκεψη της γιαγιάς, θελήσαμε να κατασκευάσουμε ένα κολλάζ με παραδοσιακά παιχνίδια. Είχα φτιάξει από χαρτόνι ένα σπίτι κι εκεί τα παιδιά κολλούσαν εικόνες που είχα εκτυπώσει. Οι εικόνες απεικόνιζαν παραδοσιακά παιχνίδια που έπαιζαν μέσα στο σπίτι ή την αυλή, ομαδικά ή ατομικά, με αντικείμενα ή χωρίς κ.ά. Τα παιδιά καλούνταν να κατηγοριοποιήσουν τα παιχνίδια, δημιουργώντας το κολλάζ. Μέσω αυτής της δραστηριότητας ήθελα οι μαθητές να χωρίσουν τα διάφορα παιχνίδια που έμαθαν, φτιάχνοντας δικές τους κατηγορίες (Παιδί και Μαθηματικά) και να ενθαρρύνονται να δημιουργούν κολλάζ, ώστε να διακρίνουν διάφορα χαρακτηριστικά των παραδοσιακών παιχνιδιών.

Τελευταία δραστηριότητα της δεύτερης φάσης αποτέλεσε μία δραστηριότητα αναφορικά με την σύνθεση λέξεων από την λέξη παιδί. Συγκεκριμένα, οι μαθητές καλούνταν σε ομάδες των 4 ατόμων να διαλέξουν καρτέλες από ένα κουτί. Αφού τις επέλεγαν έπρεπε να τις τοποθετήσουν με τέτοιο τρόπο, έτσι ώστε από δύο λέξεις να σχηματίζεται μία άλλη μεγαλύτερη λέξη. Τα παιδιά «διαβάζοντας» τις φωτογραφίες, έπρεπε να βρουν ποια λέξη συνθέτεται. Αν δεν την έβρισκαν τους βοηθούσα για να καταλάβουν πώς δημιουργείται μία σύνθετη λέξη και ποια μπορεί να είναι η λέξη τους. Αν το έβρισκαν, μου το έλεγαν στο αυτί και στην συνέχεια μέσω παντομίμας προσπαθούσαν να το κάνουν στους υπόλοιπους για να βρουν ποια λέξη δημιουργήθηκε. Όποια ομάδα καταλάβαινε την λέξη, έπαιζε εκείνη. Το παιχνίδι συνεχιζόταν μέχρις ότου παίξουν όλες οι ομάδες. Στόχοι αυτής της δραστηριότητας ήταν:

-Να «διαβάσουν» από τις εικόνες τις λέξεις που υπονοούνται (Παιδί και γλώσσα- Γραφή),

-Να μάθουν να συνθέτουν μία λέξη από δύο άλλες(Παιδί και γλώσσα- Γραφή),

-Να ενθαρρύνουμε τους μαθητές να εκφραστούν, να αυτοσχεδιάσουν και να καλλιεργήσουν την φαντασία τους, μέσω της παντομίμας (Παιδί Δημιουργία και Έκφραση- Δραματική Τέχνη).

Όταν τελείωσε η  τελευταία δραστηριότητα που είχαμε σχεδιάσει και υλοποιήσει μαζί με τους μαθητές, ολοκληρώθηκε κι η δεύτερη φάση του προγράμματος. Στην συνέχεια, παρουσιάζεται η ανακεφαλαίωση, η αξιολόγηση και παρουσίαση του project.

Γ’ Φάση: Δραστηριότητες ολοκλήρωσης και αξιολόγησης του σχεδίου εργασίας

Αφού έγινε o σχεδιασμός και η υλοποίηση κάποιων δραστηριοτήτων, με σκοπό την διερεύνηση του ζητήματος που τέθηκε εξ’ αρχής, έπειτα ακολούθησε η τρίτη και τελευταία φάση του προγράμματος. Ειδικότερα, σε αυτό το σημείο ασχοληθήκαμε με την ολοκλήρωση, την ανακεφαλαίωση, την αξιολόγηση, καθώς και την παρουσίαση του σχεδίου εργασίας για τα παιχνίδια στο χρόνο.

Σε πρώτο λοιπόν επίπεδο, οργανώσαμε τους φακέλους των μαθητών/-τριών, βάζοντας τις ατομικές, αλλά κι αντίγραφα ή φωτογραφίες των ομαδικών εργασιών. Οι φάκελοι των παιδιών περιείχαν ακόμα χρήσιμο έντυπο υλικό και φωτογραφίες από διάφορες δράσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά την διάρκεια του σχεδίου εργασίας.

Αναφορικά με την ανακεφαλαίωση των όσων μάθαμε, ανέτρεξα μαζί με τους μαθητές στα ιστογράμματα που είχαμε φτιάξει στην αρχή, ώστε να προσπαθήσουμε μέσω της συζήτησης να κατανοήσουμε αν έχουμε απαντήσει με την έρευνά μας στα ερωτήματα που θέσαμε στην αρχή, καθώς κι αν εμπλουτίσαμε τις γνώσεις μας. Από τον διάλογο φάνηκε πως είχαμε καταφέρει να απαντήσουμε στα περισσότερα ερευνητικά μας ερωτήματα. Επιπλέον, τόσο στα πλαίσια της ανακεφαλαίωσης, αλλά πολύ περισσότερο σχετικά με την παρουσίαση όσων μάθαμε, κατασκευάσαμε με τους μαθητές μία μακέτα για τα παιχνίδια της αρχαιότητας και μία αφίσα για τα παραδοσιακά παιχνίδια.

Αρχικά, ξεκινώντας από τη αρχαιότητα, φτιάξαμε με τους μαθητές μία μακέτα στην οποία φαίνονται τα παιχνίδια της αρχαιότητας που έμαθαν κι είναι τα  αγαπημένα τους. Τα χώρισα σε 4 ομάδες και η κάθε μία ανέλαβε να φτιάξει από ένα παιχνίδι. Κατά την διάρκεια κατασκευής της μακέτας, ό,τι έφτιαχναν τα παιδιά το τοποθετούσαν στην μακέτα, αφού είχαμε νωρίτερα αποφασίσει πού θα μπει το κάθε παιχνίδι. Αυτή η δραστηριότητα στόχευε να ενθαρρύνει τα παιδιά να χρησιμοποιούν διάφορα υλικά (χαρτόνι, δίχτυ, καλαμάκια, ξύλο, πλαστελίνη) και να πειραματίζονται  (Παιδί Δημιουργία κι Έκφραση), να μπορέσουν να συνεργαστούν με τα μέλη της ομάδας τους και να καλλιεργήσουν την φαντασία και την δημιουργικότητά τους (Παιδί και περιβάλλον- Ανθρωπογενές περιβάλλον κι αλληλεπίδραση). Έφτιαξαν αυτή τη μακέτα, με σκοπό να παρουσιάσουν όσα έμαθαν για τα παιχνίδια στην Αρχαία Ελλάδα.

Αφότου τελειώσαμε την μακέτα, παρότρυνα τα παιδιά να φτιάξουν μία αφίσα όπου θα φαίνονταν τα παραδοσιακά παιχνίδια που μάθαμε, καθώς επίσης και τα λαχνίσματα. Για την ακρίβεια, μία ομάδα ανέλαβε να γράψει, χρησιμοποιώντας πλαστελίνη, τον τίτλο της αφίσας. Η άλλη ομάδα ζωγράφισε τα παιχνίδια που μάθαμε κι άλλη τα λαχνίσματα. Ενώ η τελευταία ομάδα έφτιαξε με τέμπερες το σαλίγκαρο που είχα σχεδιάσει. Στο τέλος, αφού στέγνωσε το σαλιγκάρι, κόλλησαν οι μαθητές τις ζωγραφιές τους μέσα στο σαλιγκάρι, γράφοντας ποιο παιχνίδι είναι και ποιο παιδί το έφτιαξε. Όταν το τελειώσαμε το κολλήσαμε στην γωνιά των παιχνιδιών που φτιάξαμε. Στόχος μας ήταν:

-Να ενθαρρύνονται οι μαθητές να εκφράζουν τις γνώσεις τους και τα συναισθήματά τους για τα παραδοσιακά παιχνίδια μέσω της ζωγραφικής (Παιδί Δημιουργία κι Έκφραση- Εικαστικά) και,

-Να εξοικειωθούν με το κειμενικό είδος αφίσα και με τα μέρη της (Παιδί και Γλώσσα).

Τα παιδιά θέλησαν στο τέλος να παρουσιάσουν την πορεία τους και φυσικά όσα έμαθαν στους γονείς, τους εξωτερικούς συνεργάτες και τα παιδιά της διπλανής τάξης.       Για το λόγο αυτό, διαμόρφωσαν κι αξιοποίησαν την καινούργια γωνιά που έφτιαξαν ως εκθεσιακό χώρο, στον οποίο πρόβαλλαν τις ατομικές, τις ομαδικές εργασίες τους, καθώς και φωτογραφικό υλικό από τις δράσεις τους. Παρόλα αυτά δεν καταφέραμε να κάνουμε την παρουσίαση έτσι όπως την είχαμε σκεφτεί κι οργανώσει λόγω έλλειψης χρόνου. Όμως, σκεφτήκαμε το μεσημέρι που έρχονται οι γονείς να πάρουν τους μαθητές, να πηγαίνουν με τα παιδιά τους και να απολαμβάνουν μία μικρή παρουσίαση των όσων έμαθαν, καθώς επίσης να ρωτούν τυχόν απορίες που μπορεί να έχουν, συζητώντας με αφορμή το υλικό που εκτίθεται.

Τέλος, προσπάθησα να αξιολογήσω το σχέδιο εργασίας σε πολλά επίπεδα. Πρωταρχικός μου στόχος ήταν να αξιολογήσω τις γνώσεις που οικοδόμησαν οι μαθητές και οι μαθήτριες μου στο σύνολό τους, δηλαδή τι έμαθαν, ώστε ό,τι δεν το έχουν μάθει ή το ξέρουν λανθασμένα να το αναδιαμορφώσω για να το μάθουν. Για το λόγο αυτό, διαμόρφωσα το παιχνίδι twister, στις ανάγκες της ομάδας μου, ώστε να αξιολογήσω αν έμαθαν ονομαστικά, αλλά και τους κανόνες, τόσο των παιχνιδιών της αρχαιότητας όσο και των παραδοσιακών παιχνιδιών. Αφού κατασκευάσαμε ένα δικό μας twister με χαρτόνι, τοποθέτησα πάνω στους κύκλους του φωτογραφίες από διάφορα παιχνίδια της αρχαιότητας και παραδοσιακά παιχνίδια. Τότε, σήκωνα ένα- ένα παιδί και του έδινα κάποιες εντολές, χρησιμοποιώντας τα ονόματα ή και τα χαρακτηριστικά/κανόνες των παιχνιδιών που μάθαμε. Από αυτή την δραστηριότητα παρατήρησα πως οι μαθητές δεν θυμόντουσαν εύκολα τα ονόματα των αρχαίων παιχνιδιών, όμως ήξεραν το τρόπο που παίζονται. Όσον αφορά τα παραδοσιακά παιχνίδια, τα ήξεραν όλοι όλα.

Μία ακόμη δραστηριότητα αξιολόγησης που σχεδίασα κι υλοποίησα ήταν να φτιάξω μία αυτοσχέδια ιστορία με λάθη, την οποία παρουσίασα στα παιδιά με την βοήθεια του κουκλοθέατρου. Για την ακρίβεια, είχα μία γαντόκουκλα, η οποία ήταν η «Τιάρα η Ταξιδιάρα» και πήγαινε ταξίδι στο παρελθόν με σκοπό να γνωρίσει παλιά παιχνίδια. Όντας πίσω από το κουκλοθέατρο, διηγιόμουν την ιστορία στους μαθητές, κάνοντας λάθη. Στα σημεία που έκανα λάθος, ανέμενα από τους μαθητές να με διορθώσουν. Η ιστορία που δημιούργησα, λοιπόν ήταν η εξής:

«Μία φορά κι έναν καιρό, ήταν ένα κορίτσι που είχε βαρεθεί να παίζει συνέχεια τα ίδια και τα ίδια παιχνίδια. Για αυτό έψαχνε τρόπους να μάθει καινούργια παιχνίδια. Ήταν ένα παιδί με μεγάλη περιέργεια και τόλμη. Έτσι, μία μέρα πήρε μία μεγάλη απόφαση. Θα γύριζε πίσω το χρόνο, ώστε να ταξιδέψει στο παρελθόν και να γνωρίσει τα παιχνίδια που έπαιζαν τότε. Επισκέφτηκε μία μάγισσα που κάνει μαγικά και της ζήτησε να την βοηθήσει να κάνει ταξίδι στο παρελθόν. Εκείνη αμέσως ξεκίνησε να κάνει ξόρκια και το κοριτσάκι πολύ σύντομα βρισκόταν στην Αρχαία Ελλάδα, βλέποντας κάποια παιδιά να παίζουν παραδοσιακά παιχνίδια. Για την ακρίβεια, το πρώτο παιχνίδι που της κίνησε το ενδιαφέρον ήταν η διελκυστίνδα, όπου χρησιμοποιούσαν ένα μαντήλι κι έκλειναν τα μάτια ενός παιδιού, το οποίο στην συνέχεια έπρεπε να πιάσει κάποιον συμμαθητή του. Προχωρώντας στα στενά της Αρχαίας Αθήνας είδε μία παρέα παιδιά να είναι χωρισμένα σε δύο ομάδες και να προσπαθούν να πιάσουν ένα μαντήλι που ήταν τοποθετημένο στην μέση των δύο ομάδων που ήταν αντικριστά. Της φάνηκε πολύ ενδιαφέρον αυτό το παιχνίδι κι ήθελε να μάθει πώς λέγεται. Τότε, άκουσε δύο μεγάλους ανθρώπους που παρατηρούσαν τα παιδιά, να λένε πώς δεν παίζουν σωστά το παιχνίδι ‘’Χαλκή μυία’’. Στην συνέχεια, περνώντας μέσα από τα σπίτια των Αρχαίων Ελλήνων, είδε δύο κορίτσια τα οποία έφτιαχναν πλαγγώνες, δηλαδή κούκλες από άχυρο και στάχυα.

Όμως, παρόλο που έμαθε τόσα καινούργια παιχνίδια και πάλι δεν ήταν ευχαριστημένη. Ήθελε να συνεχίσει το ταξίδι της και σε άλλες εποχές. Τότε, παρακάλεσε την μάγισσα να την μεταφέρει στην εποχή όπου οι παππούδες και οι γιαγιάδες της ήταν μικρά παιδιά. Κι έτσι έγινε! Η κοπέλα αμέσως βρέθηκε έξω από το πατρικό σπίτι του παππού της. Εκείνος ήταν με τους φίλους του σε ένα παιδότοπο κι έπαιζε βόλους. Οι βόλοι είναι μεγάλες μπάλες, με τις οποίες έπαιζαν ποδόσφαιρο. Έπειτα,  πέρασε από την γειτονιά της γιαγιάς της για να δει κι εκείνη τι έπαιζε. Η γιαγιά της με τους δικούς της φίλους έπαιζαν το παιχνίδι ‘’Αλάτι ψηλό- αλάτι χοντρό’’. Το παιχνίδι αυτό παίζεται από πολλά παιδιά που συγκεντρώνονται και βγάζουν με κλήρο τη “μάνα”. ΄Ύστερα, κάνουν όλα μαζί ένα κύκλο και κάθονται κάτω σταυροπόδι με τα χέρια πίσω, με τις παλάμες ανοιχτές.
Η μάνα στέκεται έξω από τον κύκλο και βαστάει ένα μαντήλι. Κάνει μια βόλτα γύρω από τον κύκλο τραγουδώντας: ‘’Πού ΄ντο, πού ‘ντο το δαχτυλίδι ψάξε ψάξε δεν θα το βρεις’’…»

Από την παραπάνω δραστηριότητα συμπέρανα πώς οι μαθητές ήξεραν αρκετές πληροφορίες τόσο για τα παραδοσιακά παιχνίδια, όσο και για εκείνα της αρχαιότητας. Όμως, και σε αυτή την περίπτωση ήταν φανερό ότι οι μαθητές δυσκολεύονταν να θυμούνται τα ονόματα των αρχαίων παιχνιδιών, αλλά ήξεραν να παίζουν διάφορα παιχνίδια που έπαιζαν στην Αρχαία Ελλάδα.

Παράλληλα, η αξιολόγηση στράφηκε και γύρω από τα όσα αποκόμισα σε προσωπικό επίπεδο από την ενασχόληση μου με αυτό. Το βίωσα με διαφορετικό τρόπο απ’  ότι οι μαθητές. Είναι γεγονός πώς ένα από τα πλεονεκτήματα είναι ότι μαζί με τους μαθητές απέκτησα κι εγώ πολλές γνώσεις για τα παιχνίδια στην αρχαιότητα και τα παραδοσιακά παιχνίδια. Μέσα από τα ερωτήματα που έθεσαν οι μαθητές και το υλικό που συλλέξαμε, σκέφτηκα άλλες θεματικές που σχετίζονται με το θέμα, καθώς και προεκτάσεις του, οι οποίες θα μπορούσαν να είναι ένα αυτοτελές σχέδιο εργασίας. Η συνεργασία μας με τα παιδιά, τους γονείς τους, τους εξωτερικούς συνεργάτες και τους συναδέλφους επαναπροσδιόρισε την σχέση μας, δημιουργώντας ένα κλίμα χαράς, εμπιστοσύνης και συνεργασίας.

Ήταν σημαντικό που προσπάθησα να εφαρμόσω μία νέα μέθοδο διδασκαλίας και να δοκιμάσω νέες πρακτικές. Με αυτό το τρόπο κατάφερα να αναπτύξω την φαντασία και την δημιουργικότητά μου και να εισαχθώ σε μία διαδικασία διερεύνησης και κατάκτησης της νέας γνώσης. Από την στιγμή που αντιμετώπιζα την καινούργια γνώση κάτω από ένα νέο πρίσμα, ώθησα και τους μαθητές να το βλέπουν με διαφορετικό τρόπο. Ήταν μία μοναδική ευκαιρία μαθητές και νηπιαγωγοί να ξεφύγουμε από το παρωχημένο τρόπο απόκτησης της γνώσης, αντιμετωπίζοντας την μάθηση ως ευχάριστη διαδικασία κι όχι σαν υποχρέωση

     Μπράβο Κωσταντίνα η συνεργασία μαζί σου άψογη και η δουλειά σου εξαιρετική. Καλό πτυχίο και καλή σταδιοδρομία.

Το σχέδιο εργασίας υλοποιήθηκε στο 15^ο Νηπιαγωγείο Πατρών –Στρούμπειο κατά το χρονικό διάστημα Μάρτιος-Μάιος 2018, από τη φοιτήτρια Χριστίνα-Ευσταθία Παπαδογκωνάκη σε συνεργασία με τη νηπιαγωγό του τμήματος Ασπασία Πετροπούλου.

Ένα σχέδιο εργασίας, το οποίο έχει σκοπό να ενισχύσει και να προάγει τις γνώσεις των παιδιών για τον μεσοζωικό αιώνα (πριν από 230 εκατομμύρια χρόνια). Πιο συγκεκριμένα, επικεντρώνεται στους ζωικούς οργανισμούς που επικρατούσαν εκείνη την περίοδο, δηλαδή τους δεινόσαυρους, η ζωή των οποίων μας απασχολεί μέχρι και σήμερα.

Το παρόν σχέδιο εργασίας πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια της πρακτικής άσκησης μέσω ΕΣΠΑ 2017-18 των φοιτητριών του πανεπιστημίου Πατρών.

Παρακάτω παρουσιάζεται ο σχεδιασμός και η υλοποίηση του σχεδίου εργασίας με τίτλο «Ο κόσμος των δεινοσαύρων»:

Α’ φάση: Προβληματισμός – Ανάδυση του θέματος

Αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με αυτό το θέμα, επειδή τα παιδιά στην προσχολική ηλικία δείχνουν έντονο ενδιαφέρον για τους δεινόσαυρους. Αυτό το αντιληφτήκαμε, καθώς τα παιδιά καθημερινά έφεραν πλαστικούς δεινόσαυρους από το σπίτι τους, όπως και διάφορα εγκυκλοπαιδικά βιβλία για δεινόσαυρους, στα οποία έπεφταν μετά μανίας πάνω για να τα δουν.

Όταν, λοιπόν, τα παιδιά ξεφύλλιζαν τα βιβλία, παρατηρήθηκαν κάποιες διαφωνίες ανάμεσα στα παιδιά για τους δεινόσαυρους. Για παράδειγμα, ένα παιδί ισχυριζόταν «Ο Τυραννόσαυρος ρεξ ήταν ο πιο άγριος δεινόσαυρος», ενώ ένα άλλο παιδί διαφωνούσε. Ένα άλλο παιδί είπε «ο Γιγαντόσαυρος είναι ο πιο μεγάλος δεινόσαυρος», ενώ ένα άλλο απάντησε « Εμένα μου έχει πει ο μπαμπάς μου ότι ο Αργεντινόσαυρος ήταν ο πιο μεγάλος δεινόσαυρος της γης».

Όλες αυτές οι συζητήσεις μας παρακίνησαν να αποφασίσουμε να ασχοληθούμε για ένα χρονικό διάστημα με αυτό το θέμα, ώστε τα παιδιά να ανακαλύψουν καλύτερα τους δεινόσαυρους και να λύσουν όλες τις απορίες τους κάνοντας μια ομαδική έρευνα.

Η διαδικασία της έρευνας ξεκίνησε με ένα ιστόγραμμα που δημιουργήσαμε με τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις των παιδιών. Με αυτό τον τρόπο, ήταν πιο εύκολο να κατευθυνθούμε στα ενδιαφέροντα των παιδιών σε σχέση με το θέμα.

Παρακάτω καταγράφονται οι γνώσεις των παιδιών και μπορούμε να  τις δούμε και στο ιστόγραμμα που προέκυψε από όλες τις ιδέες των παιδιών.

• Υπήρχαν οι φυτοφάγοι δεινόσαυροι που έτρωγαν φύλλα και οι σαρκοφάγοι, οι οποίοι έτρωγαν κρέας και άλλους δεινόσαυρους.
• Έζησαν πριν από πολλά χρόνια, αλλά δεν έζησαν όλοι την ίδια εποχή.
• Οι δεινόσαυροι που γνωρίζουμε είναι: ο Γιγαντόσαυρος, ο Τυραννόσαυρος, ο Διπλόδοκος, ο Αγκυλόσαυρος, ο Αλλόσαυρος, ο Καρνόταυρος, ο Σπινόσαυρος και ο Βραχιόσαυρος.
• Είχαν κοφτερά δόντια.
• Ήταν άγριοι.
• Περπατούσαν με τα 4 ή τα δύο τους πόδια.
• Γεννιόντουσαν από αυγά.
• Μπορούμε να διαβάσουμε για αυτούς σε εγκυκλοπαίδειες και να τους δούμε στα Μουσεία.
• 

Στη συνέχεια, ζητήσαμε από τα παιδιά να φανταστούν ότι ήταν δημοσιογράφοι και οι δεινόσαυροι είχαν επιζήσει μέχρι και σήμερα. Αν τους δινόταν η ευκαιρία, λοιπόν, να τους πάρουν συνέντευξη τι ερωτήσεις θα τους έκαναν, τι θα ήθελαν να μάθουν για αυτούς;

Παρακάτω καταγράφονται οι ερωτήσεις που μας δόθηκαν από τα παιδιά.

• Θα μπορούσατε να ζήσετε με τους ανθρώπους;
• Πόσο δυνατοί είστε;
• Πόσο γρήγοροι είστε;
• Είστε φιλικοί με τους ανθρώπους;
• Τι τρώτε;
• Τι χρώμα έχετε;
• Πως γεννηθήκατε;
• Που ζείτε;
• Τρώτε φρούτα;
• Πως έπεσε ο μετεωρίτης στη γη;
• Πίνετε νερό;
• Έχετε γαμψά νύχια;
• Πόσο μεγάλοι είστε;

Με αυτόν τον τρόπο καταφέραμε να δούμε τι γνωρίζουν τα παιδιά για τους δεινόσαυρους και τι τους ενδιαφέρει να μάθουν. Ήμασταν έτοιμοι λοιπόν, να αρχίσουμε τη διερεύνηση μας για τον κόσμο των δεινοσαύρων. Συνειδητοποιήσαμε, όμως, ότι πρέπει να έχουμε ένα χώρο στη τάξη μας, όπου εκεί θα μελετάμε το θέμα μας, θα σημειώνουμε τις γνώσεις που αποκτάμε κάθε φορά και θα μπορούμε να εκθέτουμε, οποιοδήποτε έργο δημιουργήσουμε.

Φτιάξαμε, λοιπόν τη γωνιά των δεινοσαύρων!!!

Β΄ φάση: Σχεδιασμός και υλοποίηση δράσεων

Αφού ετοιμάσαμε τον χώρο στον οποίο θα δουλεύουμε για τους δεινόσαυρους και καταγράψαμε τις ιδέες μας και τις απορίες μας για τους δεινόσαυρους, αρχίσαμε να συζητάμε για τις δράσεις που θα κάνουμε, ώστε να εμπλουτίσουμε τις γνώσεις μας. Με αφορμή, τα ερωτήματα των παιδιών που εξέφρασαν στη συνέντευξη δεινοσαύρων κατευθύνθηκαν οι δραστηριότητες που υλοποιήσαμε.

• Τι έτρωγαν οι δεινόσαυροι;

Αρχικά, μιλήσαμε για την τροφή των δεινοσαύρων. Έτσι, φτάσαμε στο σημείο να διαχωρίσουμε τους δεινόσαυρους σε φυτοφάγους και σε σαρκοφάγους, ανάλογα με την τροφή που έτρωγαν. Σε μια εγκυκλοπαίδεια με δεινόσαυρους είδαμε τα χαρακτηριστικά των φυτοφάγων και των σαρκοφάγων δεινοσαύρων, καθώς και πολλούς γνωστούς δεινόσαυρους του κάθε είδους.

Στη συνέχεια, αντιστοιχήσαμε σε ένα χαρτόνι διάφορες εικόνες με τροφές σαρκοφάγων και  φυτοφάγων δεινοσαύρων. Όπως και σε ένα χαρτόνι σε σχήμα φύλλου κολλήσαμε εικόνες φυτοφάγων δεινοσαύρων, ενώ σε ένα άλλο σε σχήμα κόκαλου κολλήσαμε εικόνες σαρκοφάγων.

Τέλος, χωριστήκαμε σε δύο ομάδες και πήραμε όλοι από ένα κομμάτι πλαστελίνης. Στη μία ομάδα ανατέθηκε να πλάσει δόντια φυτοφάγων δεινοσαύρων και στην άλλη σαρκοφάγων. Τα παιδιά είχαν αποκτήσει ήδη γνώσεις για τη μορφή και τις λειτουργίες και των δύο κατηγοριών δεινοσαύρων, αφού είχαν πάρει πληροφορίες και  είχαν δει εικόνες από την εγκυκλοπαίδεια. Τα παιδιά, λοιπόν, έφτιαξαν τα δόντια των δεινοσαύρων και στο τέλος συγκεντρώσαμε όλα τα δόντια των φυτοφάγων πάνω σε ένα χαρτόνι και των σαρκοφάγων σε ένα άλλο για να τα εκθέσουμε στη γωνιά των δεινοσαύρων, όπως βλέπουμε στην εικόνα

Οι παραπάνω δραστηριότητες έχουν σκοπό να αναπτύξουν τις γνώσεις των παιδιών σε σχέση με τα χαρακτηριστικά και τη διατροφή των φυτοφάγων και των σαρκοφάγων δεινοσαύρων (παιδί και φυσικό περιβάλλον). Επιπλέον, οι τεχνικές που χρησιμοποιήσαμε, τα παιδιά έμαθαν να κάνουν  μαθηματική αντιστοίχηση (παιδί και μαθηματικά), να πλάθουν και να μορφοποιούν (παιδί και δημιουργία-έκφραση).

• Ποσό μεγάλοι ήταν;

Με αφορμή αυτό το ερώτημα, δείξαμε ένα PowerPoint στα παιδιά για τους δέκα μεγαλύτερους δεινόσαυρων που υπήρξαν ποτέ στον πλανήτη μας. Για να καταλάβουμε όμως το μέγεθος των δεινοσαύρων έπρεπε τα παιδιά να αντιληφθούν τη διαφορά σε σχέση με τον εαυτό τους.

Έτσι, αποφασίσαμε να μετρήσουμε το ύψος ενός δεινόσαυρου του Κοιλόφυση και να το συγκρίνουμε με το δικό μας. Γνωρίζουμε ότι ο Κοιλόφυσης είναι 3 μέτρα και έπρεπε να βρούμε ένα τρόπο να οριοθετήσουμε τα τρία μέτρα στο δάπεδο της τάξης. Αναζητήσαμε τρόπους μέτρησης και αφού τα παιδιά εξέφρασαν διάφορες ιδέες καταλήξαμε στον τρόπο που θα μπορούσαν τα παιδιά να μετρήσουν μόνα τους 3 μέτρα. Πιο συγκεκριμένα, ένα παιδί θα ξεκινούσε από ένα σημείο που θα βάζαμε μια λωρίδα από χαρτόνι και θα έκανε τρία μεγάλα βήματα (ως γνωστό το ένα μέτρο είναι ένα βήμα). Στο σημείο που θα έφτανε θα κολλούσε μια άλλη λωρίδα από χαρτόνι, ώστε να σημειώσει το ύψος του δεινόσαυρου . Τέλος, σηκώθηκε ένα άλλο παιδί και ξάπλωσε στο πάτωμα, ακουμπώντας τα πόδια του στο πρώτο χαρτόνι.

.

Θέλαμε να δούμε τη διαφορά ύψος του με το δεινόσαυρό. Αφού, όλα τα παιδιά παρατήρησαν τη διαφορά καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι ο Κοιλόφυσης έχει δυο φορές το ύψος του παιδιού.

Επίσης, ένας άλλος τρόπος για να δούμε πόσο μεγάλος είναι ένας δεινόσαυρός είναι να μετρήσουμε την πατούσα του σε σχέση με τη δική μας. Είχαμε κόψει λοιπόν, με χαρτόνι μια πατούσα με τις διαστάσεις της πατούσας του Τυραννόσαυρου Ρεξ. Ένα ένα ερχόντουσαν τα παιδιά και άφηναν το παπούτσι τους μέσα στην πατούσα του Τυραννόσαυρου). Κάποια παιδιά χρειάστηκε να βάλουν και το δεύτερο παπούτσι τους. Τέλος, μετρήσαμε τα παπούτσια που χωράει η επιφάνεια της πατούσας του τυραννόσαυρου και καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι είναι 27 φορές μεγαλύτερη από τη δική μας.

Οι παραπάνω δραστηριότητες είχαν σκοπό να αντιληφθούν τα παιδιά το μέγεθος που μπορεί να έχει ένας δεινόσαυρος σε σχέση με το δικό τους. Επιπλέον, οι δραστηριότητες που αφορούν την μέτρηση ύψους και μεγέθους κατατάσσονται στο γνωστικό αντικείμενο παιδί και μαθηματικά και έχουν ως στόχο να θέτουν προβλήματα, να επιλέγουν ή να παράγουν κατάλληλο για την επίλυση των προβλημάτων υποστηρικτικό υλικό, να μετρούν χρησιμοποιώντας αυθαίρετες μονάδες μέτρησης.

• Πως γεννιόντουσαν;

Ένα άλλο σημαντικό ερώτημα το οποίο εξέφρασαν τα παιδιά ήταν για την γέννηση των δεινοσαύρων. Αυτό, λοιπόν, μας οδήγησε να μιλήσουμε για τον τρόπο που γεννιόντουσαν, δηλαδή βγαίνοντας από τα αυγά. Αναφερθήκαμε στη διαδικασία επώασης, στο χρόνο που ζούσαν τα μωρά μέσα στο αυγό, στις προστατευτικές μητέρες και στους κινδύνους που υπήρχαν.

Επιπρόσθετα, φτιάξαμε τα δικά μας αυγά δεινοσαύρων από πάγο. Πιο συγκεκριμένα, βάζαμε μέσα σε ένα μπαλόνι ένα πλαστικό δεινοσαυράκι και το γεμίζαμε με νερό. Αφού, έφτιαξαν από ένα όλα τα παιδιά τα βάλαμε στην κατάψυξη και την επόμενη μέρα κόψαμε τα μπαλόνια. Ο πάγος είχε το σχήμα του αυγού και μέσα φαινόταν το μωρό δεινοσαυράκι. Βάλαμε τα αυγά μας στη γωνιά των δεινοσαύρων και παρατηρούσαμε κατά τη διάρκεια της ημέρας ότι ο πάγος έλιωνε, περιμέναμε με ανυπομονησία να λιώσει τελείως και να γεννηθούν τα δεινοσαυράκια μας!!!

Μέσω αυτής της δραστηριότητας, τα παιδιά αρχίζουν να κατανοούν τη σημασία της παρατήρησης, των «πειραμάτων» και της περιγραφής για τη μελέτη υλικών και φαινομένων, δηλαδή την πήξη  του νερού και την τήξη του πάγου (φυσικό περιβάλλον και αλληλεπίδραση).

Επίσης, για να εξασκήσουμε τα μαθηματικά μας,  μοιράσαμε στα παιδιά από ένα φύλλο εργασίας και ένα μαρκαδόρο. Το φύλλο εργασίας είχε σε κάθε σειρά ζωγραφισμένα 6 αυγά δεινοσαύρων. Παρουσιάσαμε στα παιδιά ένα ζάρι και μιλήσαμε λίγο για τις πιθανότητες-παιχνίδια τύχης. Έπειτα, σηκωνόταν ένα παιδί και έριχνε το ζάρι. Έβλεπαν όλα τα παιδιά τον αριθμό που τύχαινε στο ζάρι και ζωγράφιζαν τόσα δεινόσαυράκια πάνω στο αυγό, όσα ο αριθμός στο ζάρι. Στη συνέχεια, σηκωνόταν άλλο παιδί να ρίξει το ζάρι και πηγαίναμε στην επόμενη σειρά να ζωγραφίσουμε. Η δραστηριότητα ολοκληρώθηκε όταν ζωγραφίσαμε σε όλες τις σειρές τα αυγά των δεινοσαύρων που μας τύχαιναν κάθε φορά.

Ακόμη, παίξαμε ένα κινητικό παιχνίδι, που το ονομάσαμε «το κυνήγι των κρυμμένων αυγών». Πιο συγκεκριμένα, είχαμε κρύψει σε τρείς γωνιές αυγά δεινοσαύρων. Σε κάθε γωνία είχαμε κολλήσει ένα χαρτόνι διαφορετικού χρώματος πάνω έγραφαν αυγά: 1. τειρανώσαυρου, 2. Πτερόσαυρου, 3. Τρικεράτοπα. Αφού εξηγήσαμε τους κανόνες του παιχνιδιού και χωρίσαμε τα παιδιά σε τρεις ομάδες, διαβάσαμε στην κάθε ομάδα από ένα αίνιγμα , ώστε να βρουν για ποιο δεινόσαυρο μιλάει και να ξέρουν ποιανού του δεινόσαυρου τα αυγά ψάχνουν, για να πάνε στη σωστή γωνιά. Η κάθε ομάδα, λοιπόν, πήγαινε στην γωνιά της και έψαχνε να βρει όλα τα αυγά που είναι κρυμμένα και τα έβαζε στο καλάθι της . Αφού τελείωσαν και οι τρείς ομάδες, ένα παιδί από κάθε ομάδα μετράει τα αυγά της. Αν η ομάδα βρει και τα 10 αυγά που είχαμε κρύψει είναι νικήτρια

Με αυτή τη δραστηριότητα τα παιδιά διασκέδασαν, ενώ ταυτόχρονα ανέπτυξαν την κινητικότητά τους και έμαθαν να τηρούν τους κανόνες του παιχνιδιού (φυσική αγωγή).

Για να κλείσουμε τη θεματική με τα αυγά ζωγραφίσαμε δεινοσαυράκια, κόψαμε αυγά και κολλήσαμε τα δεινοσαυράκια μέσα στα αυγά για να φαίνεται σαν να βγαίνουν από μέσα . Χρησιμοποιήσαμε τα αυγά που φτιάξαμε για να στολίσουμε την τάξη μας.

• Πως εξαφανίστηκαν;

Κατά καιρούς, γίνονται πολλές υποθέσεις από επιστήμονες για το πώς εξαφανίστηκαν οι δεινόσαυροι. Βρήκαμε, λοιπόν, ένα βίντεο στο youtube που μιλάει για όλους τους παράγοντες που επηρέασαν την ζωή των δεινοσαύρων εκείνη την περίοδο, αλλά και για το ποίος ήταν ο πιο καθοριστικός που οδήγησε στην εξαφάνιση τους. Δηλαδή, η πτώση του αστεροειδούς στη γη. Το βίντεο λεγόταν «Η εξαφάνιση των δεινοσαύρων άνοιξε τον δρόμο στην ευημερία των ανθρώπων». Μετά την προβολή του κάναμε μια συζήτηση για αυτά που είδαμε και ακούσαμε. Έτσι, βρήκαμε μια σαφή απάντηση για τα ερωτήματα που είχαμε γύρο από το θέμα της εξαφάνισης των δεινοσαύρων.

Στη συνέχεια, αποφασίσαμε να παίξουμε ένα κινητικό παιχνίδι με μπάλα. Η μπάλα αναπαριστούσε τον αστεροειδή που έπεσε στη γη και τα παιδιά τους δεινόσαυρους. Η νηπιαγωγός/φοιτήτρια κρατούσε την μπάλα και κυνηγούσε τα παιδιά, όποιο παιδί πετύχαινε έχανε, αφού το χτυπούσε ο αστεροειδής. Το παιδί που έμενε στο τέλος χωρίς να το χτυπήσει η μπάλα κέρδιζε, αφού ήταν το μόνο που επιζούσε μετά την πτώση του αστεροειδούς . Τα παιδιά διασκέδασαν πολύ στη συγκεκριμένη δραστηριότητα, ταυτόχρονα όμως κατάφεραν να εκφραστούν μέσα από τον αυτοσχεδιασμό και τη μίμηση. Αυτό σημαίνει, ότι οι στόχοι μας επιτεύθηκαν όσο αφορά το γνωστικό αντικείμενο παιδί και δημιουργία-έκφραση (δραματική τέχνη) σύμφωνα με το ΔΕΠΠΣ.

• Εξωτερικές επισκέψεις

Με αφορμή το πρόγραμμα για τους δεινόσαυρους σκεφτήκαμε να οργανώσουμε κάποιες επισκέψεις σε χώρους που θα μπορούσαμε να πάρουμε χρήσιμες πληροφορίες για το θέμα μας.

Αρχικά, συμφωνήσαμε να πάμε στο πανεπιστήμιο της πόλης μας, στο τμήμα γεωλογίας για να μάθουμε τη συνέβαινε στη γη πριν από εκατομμύρια χρόνια. Στην αρχή, ένας καθηγητής του τμήματος μας έκανε ξενάγηση, δηλαδή πήγαμε σε διάφορα εργαστήρια και μας έδειξε διάφορα εργαλεία και μηχανήματα που χρησιμοποιούν οι γεωλόγοι για να κάνουν τις έρευνες τους . Έπειτα, περπατήσαμε σε ένα διάδρομο που είχε μια χρονογραμμή, από την εμφάνιση του πλανήτη μας μέχρι και σήμερα. Τέλος, πήγαμε σε μια αίθουσα που κάνουν μαθήματα οι φοιτητές, κάτσαμε στα έδρανα τους και αισθανθήκαμε και εμείς μικροί φοιτητές!!!

Εκεί μας περίμενε μια παλαιοντολόγος, η οποία είχε ετοιμάσει να μας δείξει μια παρουσίαση για τους δεινόσαυρους . Επίσης, ήταν πρόθυμη να μας λύσει όλες τις απορίες που είχαμε.

Μετά την επίσκεψη μας συζητήσαμε για τις πληροφορίες που πήραμε. Κάποιες από αυτές έδωσαν απαντήσεις σε πολλά ερωτήματα που είχαμε. Οι πιο σημαντικές που επισημάναμε και στη συζήτηση μας ήταν:

• Δεν θα μπορούσαμε να ζούμε μαζί με τους δεινόσαυρους, διότι θα αποτελούσαμε την τροφή τους, καθώς επίσης θα μας ποδοπατούσαν τόσο μεγάλοι που ήταν.
• Δεν υπήρχαν ιπτάμενοι και θαλάσσιοι δεινόσαυροι, όπως λανθασμένα παρουσιάζονται σε πολλά βιβλία και στο διαδίκτυο. Τα ζώα αυτά ονομάζονταν προϊστορικά και απλά έζησαν την ίδια περίοδο με τους δεινόσαυρους.
• Δεν ζούσαν ποτέ δεινόσαυροι στην Ελλάδα, αφού εκείνη την περίοδο η Ελλάδα βρισκόταν κάτω από τη θάλασσα.

Στο τέλος της ημέρας τα παιδιά πήραν ένα δίπλωμα από το πανεπιστήμιο Πατρών για την επίσκεψη τους στο τμήμα γεωλογίας .

Μία δεύτερη εκδρομή που πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια του project για τους δεινόσαυρους ήταν σε ένα θεματικό πάρκο με δεινόσαυρους. Στην αρχή, πήγαμε σε ένα χώρο όπου είχε μια μεγάλη οθόνη και εκεί είδαμε ένα εκπαιδευτικό βίντεο για τους δεινόσαυρους. Σε αυτό αναφέρθηκαν πληροφορίες για τους πιο άγριους δεινόσαυρους, για τη γέννηση τους, για τη μετακίνηση τους σε κοπάδια, κ.α. Στη συνέχεια μπήκαμε σε ένα χώρο, οπού ήταν σαν προσομοίωση μουσείου φυσικής ιστορίας. Μία ξεναγός μας πήρε και μας έκανε περιήγηση στο χώρο. Είδαμε έναν έναν όλους τους δεινόσαυρους που υπήρχαν στο πάρκο, οι οποίοι είχαν κίνηση και έβγαζαν ήχους. Επιπλέον, μάθαμε τα χαρακτηριστικά του κάθε δεινοσαύρου που βλέπαμε.

Ο σκοπός της επίσκεψης στο θεματικό πάρκο, ήταν τα παιδιά πέρα από τις πληροφορίες που πήραν για όλους τους δεινόσαυρους που είδαμε, να εξοικειωθούν με το χώρο του μουσείου, αφού το πάρκο ήταν η προσημείωση ενός μουσείου φυσικής ιστορίας. Έμαθαν, δηλαδή ότι σε ένα μουσείο πρέπει να τηρούμε κάποιους κανόνες (π.χ. δεν τρέχουμε, δεν μιλάμε πολύ δυνατά, δεν βγάζουμε φωτογραφίες με φλας, δεν ακουμπάμε τα εκθέματα). Ακόμη, αντιλήφθηκαν ότι η επίσκεψη σε ένα μουσείο είναι μια πηγή πληροφόρησης όταν κάνεις μια έρευνα γύρω από οποιοδήποτε θέμα.

• Απολιθώματα δεινοσαύρων

Στο μουσείο που επισκεφτήκαμε είδαμε και πολλά απολιθώματα για τους δεινόσαυρους και έτσι μας κινήθηκε το ενδιαφέρον να μάθουμε περισσότερα για αυτά δηλαδή, τι ήταν; ποιος τα έβρισκε και πώς; που χρησίμευαν; κ.α. Επιπρόσθετα, ένα από τα αρχικά ερωτήματα τον παιδιών ήταν «που ζούσαν οι δεινόσαυροι;». Δεν θέλαμε απλά τα παιδιά να μάθουν που ζούσε ο κάθε δεινόσαυρος, αλλά και τι διαδικασία που έγινε από τους παλαιοντολόγους για να το ερευνήσουν αυτό, δηλαδή την απολίθωση (συμφώνα με το ΔΕΠΠΣ παιδί και περιβάλλον-ανθρωπογενές περιβάλλον και αλληλεπίδραση). Έτσι, λοιπόν ακλούθησε μια σειρά από δραστηριότητες.

Πρώτα, διαβάσαμε σε μία εγκυκλοπαίδεια για τη διαδικασία της απολίθωσης, τον τρόπο που έκαναν ανασκαφή οι παλαιοντολόγοι και τα υλικά που χρησιμοποιούσαν

Στη συνέχεια, φτιάξαμε τα δικά μας κόκαλα δεινοσαύρων από ζύμη και τα ψήσαμε .

Γίναμε μικροί παλαιοντολόγοι, κρεμάσαμε στην μπλούζα μας μια κάρτα παλαιοντολόγου

και κάναμε ανασκαφή σε χώμα για να βρούμε κόκαλα δεινοσαύρων. Χρησιμοποιήσαμε τα υλικά που χρησιμοποιούσαν και οι παλαιοντολόγοι για να σκάψουμε.

Φτιάξαμε απολιθώματα από πατημασιές δεινοσαύρων, παίρνοντας πλαστικούς δεινόσαυρους και αφήνοντας τα αποτυπώματα τους σε πλαστελίνη.

Με αφορμή τα αποτυπώματα των δεινοσαύρων, φτιάξαμε μια μολυβοθήκη-πατούσα δεινόσαυρου, για την οποία τα παιδιά χρειάστηκε να βάψουν με πινέλο ένα ρολό και να κόψουν μία πατούσα από χαρτόνι . Έτσι, δούλεψαν την λεπτή τους κινητικότητα. Μία δεξιότητα που είναι σημαντικό να αναπτυχθεί σε αυτή την ηλικία.

• Άλλες δραστηριότητες που υλοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια της μελέτης μας για τους δεινόσαυρους

• Την παγκόσμια ημέρα παιδικού βιβλίου διαβάσαμε το παραμύθι «ο Γιγαντόσαυρος» του Jonny duddle, εκδόσεις Πατάκη . Μετά, κάναμε μια συζήτηση για το ηθικό δίδαγμα του παραμυθιού (δεν είναι σωστό να λέμε ψέματα, γιατί κάποια στιγμή οι άνθρωποι θα σταματήσουν να μας πιστεύουν και να είναι δίπλα μας) και ταυτίσαμε το παραμύθι με άλλα που έχουν το ίδιο ηθικό δίδαγμα (τα παιδιά ανέφεραν την ιστορία του βοσκού με τα πρόβατα και του Πινόκιο).

Στη συνέχεια, φτιάξαμε το δικό μας παραμύθι με τίτλο «Όταν δυο δεινόσαυροι γίνονται δυο φίλοι». Την ιστορία την σκέφτηκαν εξολοκλήρου από τα παιδιά και στη συνέχεια ανέλαβαν την εικονογράφηση του. Αφού, βιβλιοδετήσαμε το παραμύθι μας το διαβάσαμε με πολύ ενθουσιασμό!!!

Παρακάτω παρουσιάζεται το παραμύθι που έφτιαξαν τα παιδιά.

Στο τέλος αυτής της ιδιαίτερης μέρας, το κάθε παιδί έφτιαξε από ένα σελιδοδείκτη για να πάρει στο σπίτι του και να τον χρησιμοποιεί στα βιβλία του .

• Κάναμε το λεξιλόγιο των δεινοσαύρων . Γνωρίσαμε έναν δεινόσαυρο από το κάθε γράμμα της αλφαβήτας.

• Τραγουδήσαμε το «τραγούδι του δεινοσαύρου» του Σπύρου Σάκκα. Συνοδέψαμε τη μουσική με τα μουσικά όργανα τις τάξης μας , όπως τύμπανο, ντέφι, μαράκες, καστανιέτες, κ.α.
• Χρησιμοποιήσαμε τον υπολογιστή για να παίξουμε με ένα εκπαιδευτικό λογισμικό για τους δεινόσαυρους. Ο σκοπός αυτής της δραστηριότητας είναι τα παιδιά να εξοικειωθούν και να μάθουν να χειρίζονται τον υπολογιστή.

• Φτιάξαμε το δικό μας χάρτη δεινοσαύρων . Τα παιδιά αντιστοίχησαν τον κάθε δεινόσαυρο στην ήπειρο που έζησε. Έτσι, έμαθαν πέρα από το πού ζούσε ο κάθε ένας, τη σημασία του χάρτη και τις ηπείρους του κόσμου μας (Παιδί και περιβάλλον).

• Παίξαμε ένα κινητικό παιχνίδι που είναι παραλλαγή του «κουτσό». Σχεσιάσαμε τετράγωνα από χαρτοταινία και μέσα σε κάποια βάλαμε πλαστικούς δεινόσαυρους. Το παιδί που ερχόταν έπρεπε να κάνει κουτσό και να πάει στα τετράγωνα που του λέγαμε με εντολές . Για παράδειγμα, πήδηξε για να πας δίπλα στον τυραννόσαυρο/πίσω από τον αλλόσαυρο/αριστερά στο σπινόσαυρο. Με αυτόν τον τρόπο, τα παιδιά αναπτύσσουν την κινητικότητα τους (παιδί δημιουργία και έκφραση-φυσική αγωγή) και βελτιώνουν τον προσανατολισμό τους μέσω των εντολών του παιχνιδιού (παιδί και ανθρωπογεννές περιβάλλον).

• Φτιάξαμε μάσκες και λοφία δεινοσαύρων , ώστε τα παιδιά να μπορούν να υποδύονται πιο εύκολα τους δεινόσαυρους ( π.χ. τις κινήσεις τους, τους ήχους τους). Το κάθε παιδί ζωγράφισε και έκοψε τη μάσκα ενός δεινοσαύρου της αρεσκείας του, ενώ έβαψαν όλα από μια αυγοθήκη για να φτιάξουμε ένα καπέλο σαν λοφίο.

Γ’ φάση: Δραστηριότητες ολοκλήρωσης του θέματος – Αξιολόγηση του σχεδίου εργασίας

Όταν ολοκληρώσαμε όλες τις δραστηριότητες σε σχέση με τον κόσμο των δεινοσαύρων, σκεφτήκαμε να παίξουμε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι με ερωτήσεις γνώσεων για να δούμε τι μάθαμε  . Οι ερωτήσεις αφορούσαν γνώσεις που κατακτήσαμε κατά τη διάρκεια του πρότζεκτ.  Τα παιδιά ήταν χωρισμένα σε δύο ομάδες, αν η ομάδα απαντούσε σωστά προχωρούσε ένα βήμα, οποία ομάδα έφτανε πρώτη στον τερματισμό ήταν η νικήτρια.

Μετά από την υλοποίηση αυτής της δραστηριότητας αντιληφθήκαμε ότι τα παιδιά είχαν αφομοιώσει τις περισσότερες πληροφορίες που ανακαλύψαμε όλοι μαζί κατά την διάρκεια του σχεδίου εργασίας.

Στη συνέχεια, αποφασίσαμε με τα παιδιά να φτιάξουμε τη δική μας εγκυκλοπαίδεια, η οποία θα μείνει στην τάξη και θα μπορούν να τη διαβάσουν άλλα παιδιά και να μάθουν πληροφορίες από εμάς .Ξεκινήσαμε ζωγραφίζοντας  διάφορους δεινόσαυρους και γράψαμε τι μάθαμε για τον κάθε ένα. Παρακάτω, παρουσιάζονται κάποιες σελίδες από την εγκυκλοπαίδεια που δημιουργήσαμε!!

Μέσω αυτής της δραστηριότητας καταλάβαμε επίσης ότι τα παιδιά απέκτησαν πολλές γνώσεις για τα χαρακτηριστικά του κάθε δεινόσαυροι.

Η τελευταία δράση που οργανώσαμε ήταν να καλέσουμε τα παιδιά από το διπλανό τμήμα για να τους παρουσιάσουμε τα εκθέματα μας. Πιο συγκεκριμένα, κατά τη λήξη του προγράμματος για τον κόσμο των δεινοσαύρων η γωνιά των δεινοσαύρων είχε διαμορφωθεί σαν μουσείο φυσικής ιστορίας. Τα παιδιά της τάξης μας έκαναν τους ξεναγούς και έδειχναν στα παιδιά από το άλλο τμήμα το κάθε έκθεμα, εξηγώντας τους τι είναι το κάθε ένα και τι ανακαλύψαμε από τη δημιουργία τους. Κάποια από τα εκθέματα μας ήταν, δόντια, αποτυπώματα, κόκαλα και αυγά δεινοσαύρων. Τα παιδιά που είχαν έρθει ως επισκέπτες στην τάξη μας ενθουσιάστηκαν πολύ με τη δουλεία μας!!!!

Και καπως έτσι, το σχέδιο εργασίας μας έφτασε στο τέλος του. Αν κάνουμε έναν απολογισμό, πιστεύω  ότι τα παιδιά κατέκτησαν αρκετές γνώσεις για τον κόσμο των δεινοσαύρων και αυτό φάνηκε από την συμμετοχή τους καθόλη τη διάρκεια του project, αλλά και από τις δραστηριότητες αξιολόγησης και παρουσίασης. Αυτό μας κάνει να πιστεύουμε ότι επιτεύχθηκαν όλοι οι στόχοι μας, εκπαιδευτικών και μαθητών.

Θεωρώ ότι είχαμε το επιθυμητό αποτέλεσμα, διότι το θέμα με το οποίο ασχοληθήκαμε ήταν πραγματικά ενδιαφέρον για τα παιδιά και είχαν την ανάγκη να μάθουν πολλά σε σχέση με αυτό. Συμπληρωματικά, οι δραστηριότητές μας βασίστηκαν στον οικοδομισμό, ώστε τα παιδιά να ανακαλύπτουν μόνα τους τις γνώσεις. Με αυτόν τον τρόπο καταφέραμε να κάνουμε ενεργή τη συμμετοχή όλων των παιδιών. Αποτελεσματικότητα έδειξαν και οι  εξωτερικές επισκέψεις μας ,που οργανώθηκαν λόγου του σχεδίου εργασίας, αφού τα παιδιά φαινόντουσαν ενθουσιασμένα που βρίσκονταν σε  διαφορεικούς χώρους μάθησης. Τέλος, συμμαντικό ρόλο έπαιξε και η ποικιλότητα των γνωστικών αντικειμένων που δουλέψαμε, αφού οργανώσαμε δραστηριότητες σύμφωνα με όλα τα πεδία από το ΔΕΠΠΣ (Παιδί και γλώσσα, παιδί και μαθηματικά, παιδί και ανθρωπογενές/φυσικό περιβάλλον, παιδί δημιουργία και έκφραση-εικαστικά/μουσική/φυσική αγωγή/δραματική τέχνη, παιδί και πληροφορική).

Συμπερασματικά, η αξία του σχεδίου εργασίας είναι να υπάρχει καλή συνεργασία και επικοινωνία μεταξύ εκπαιδευτικών και μαθητών. Αν επιτύχουμε αυτόν το στόχο, μπορούμε να πετύχουμε τα πάντα στην εκπαίδευση.

 και μπορούμε τώρα να πούμε ένα μεγάλο :Μπράβο Χριστίνα.Η δουλειά σου εξαιρετική και σου ευχόμαστε καλό πτυχίο και καλή σταδιοδρομία.