από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ λυκείου (7) – Τέλλος Άγρας, Αμάξι στη βροχή (και λίγα για τον Συμβολισμό)

Τέλλος Άγρας (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Ευάγγελου Ιωάννου, Καλαμπάκα 1899 – Αθήνα 12 Νοεμβρίου 1944). Πηγή: Βικιπαίδεια

 

Βασικά σημεία

1. Βασικές αρχές του συμβολισμού Για τα κύρια χαρακτηριστικά δείτε τις σελ. 194-6 του σχολικού βιβλίου. Χρήσιμες πληροφορίες υπάρχουν και στα αποσπάσματα για τον Συμβολισμό που ακολουθούν στη συνέχεια της ανάρτησης.
2. Ενότητες και περιεχόμενο στροφές 1-2: η άμαξα

στροφές 3-4: εικόνα της γειτονιάς → εγκατάλειψη, παρακμή, απομεινάρια μιας άλλοτε ευτυχισμένης και πλούσιας εποχής.

στροφή 5: η επιθυμία του ποιητή.
3. Τα σύμβολα του ποιήματος Στις στροφές 3 και 4 αναφέρονται πολλά αντικείμενα που παίρνουν διαστάσεις συμβόλων: η άμαξα, οι γρίλιες, οι αυλές και οι περικοκλάδες, τα φανάρια και τα ανώφλια, οι γαλαρίες· όλα αποτελούν σύμβολα μιας παλιότερης και πιο ευτυχισμένης (για τον ποιητή) εποχής –μπορεί η τωρινή μορφή τους να συμβολίζει την παρακμή του καιρού του. Κυρίαρχο σύμβολο είναι η άμαξα, από την οποία ζητά ο ποιητής τη φυγή και τη λύτρωση.
4. Ποια διάθεση εκφράζει το ποίημα; Είναι διάχυτο ένα κλίμα μελαγχολίας, αδυναμίας προσαρμογής στο παρόν, μια τάση φυγής στο παρελθόν. Δες παρακάτω τις ανάλογες απόψεις που διατυπώνει ο Άγρας στη συνέντευξη στον Μπαστιά.


Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Φιλοσοφία Β΄ λυκείου (10) – 6.3 Η δικαιολόγηση της ηθικής στάσης ζωής

 

6.3 Η δικαιολόγηση της ηθικής στάσης ζωής

 

Βασικά σημεία Επιχειρήματα Αντιρρήσεις
Γιατί να είναι κανείς ηθικός; (α) γιατί πιστεύει στη μεταθανάτια κρίση. Αν όμως δεν πιστεύει, δεν υπάρχει λόγος να είναι ηθικός, αν βέβαια μπορεί να αποφύγει την τιμωρία και να μην έχει άλλα προβλήματα.
(β) η ενάρετη ζωή χαρίζει ευτυχία και εσωτερική αρμονία στον άνθρωπο. Ο  άδικος είναι δυστυχής. Για κάποιους η εσωτερική αρμονία επιτυγχάνεται μέσα από την ανεμπόδιστη ικανοποίηση των ατομικών επιδιώξεων ή, αλλιώς, του ατομικού συμφέροντος. Η ηθική είναι ουσιαστικά η ασπίδα των αδύναμων και ανίκανων, που θέλουν να προστατευτούν από την κυριαρχία των ικανών και ισχυρών.
(γ) η ύπαρξη ηθικών αρχών και αξιών είναι το θεμέλιο των κοινωνιών. Άτομα που δρουν καθαρά εγωιστικά πολλές φορές οδηγούνται στην καταστροφή.

⇳

Το γ΄ και δ΄ επιχείρημα υπέρ της ηθικής στάσης απαντούν στην παραπάνω αντίρρηση, ότι δηλαδή η ηθική είναι επινόηση των ανίσχυρων, για να προστατευτούν από τη δύναμη των ισχυρών.
(δ) είναι έμφυτη η τάση των ανθρώπων για σεβασμό των συνανθρώπων τους. Ίσως το νόημα της ανθρώπινης ύπαρξης να βρίσκεται σε μια ζωή αλληλεγγύης και ειλικρινούς επικοινωνίας.
Τα χαρακτηριστικά της ηθικής στάσης (α) οι αποφάσεις μας καθορίζουν τις ενέργειές μας (πρακτικός χαρακτήρας των κρίσεων).

(β) οι κρίσεις μας πρέπει να έχουν καθολικό χαρακτήρα: να ισχύουν για κάθε περίπτωση και για όλους τους ανθρώπους με παρόμοια χαρακτηριστικά.

(γ) οφείλουμε να λαμβάνουμε υπόψη τα δικαιώματα και τις επιδιώξεις των άλλων ανθρώπων. Οι ενέργειές μας έχουν επιπτώσεις στους άλλους, ακόμη κι όταν δεν το αντιλαμβανόμαστε.

 

❦

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Mark Mazower, How did the Greeks win?

 

Στο βίντεο μπορείτε να παρακολουθήσετε μια ενδιαφέρουσα εισήγηση του καθηγητή Μαρκ Μαζάουερ, ο οποίος επιχειρεί να εξηγήσει τους λόγους της επιτυχίας της Ελληνικής Επανάστασης. Παρακάτω θα βρείτε μια καταγραφή των σημαντικότερων, κατά τη γνώμη μου, σημείων. Ο διάλογος που ακολουθεί μετά την εισήγηση προσθέτει πολύ ενδιαφέρουσες πληροφορίες, γι’ αυτό κατέγραψα και από εκεί μερικά σημεία.

 

♦

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Αρχαία Ελληνικά Α΄ λυκείου (11) – Ξενοφώντας, 2.4.1-17

Η Αττική (πηγή χάρτη: Βικιπαίδεια)

 

Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 4, §§ 1-17

Ερμηνευτικά σχόλια

 

§§1-7

1. «τα Μέγαρα κ’ η Θήβα γέμισαν πρόσφυγες»: γιατί έχει σημασία η φράση του Ξενοφώντα;

Είναι εντυπωσιακή η αλλαγή πολιτικής των Θηβαίων: αυτοί που πριν από λίγο, στις διαπραγματεύσεις για την παράδοση της Αθήνας (2.2.19, σ.71), ζητούσαν από τους Λακεδαιμόνιους την εξόντωση των Αθηναίων, μετά το κλίμα τρομοκρατίας που επέβαλαν οι Τριάκοντα στην Αθήνα υποδέχονται τους αυτοεξόριστους Αθηναίους στην πόλη τους -αντίθετα με τη θέληση των Σπαρτιατών. Οι Θηβαίοι πέρα από την ασυλία βοηθούν τους Αθηναίους να μεταφέρουν όπλα και να οργανώσουν αντίσταση κατά των Τριάκοντα μέσα στην ίδια τη Θήβα. Η μεταστροφή αυτή των Θηβαίων, σύμφωνα με το σχόλιο του βιβλίου, οφείλεται στο ότι τιμούσαν ιδιαίτερα το θεό Διόνυσο και τον ημίθεο Ηρακλή, που θεωρούνταν προστάτες του πολιτικού ασύλου· όμως, είχαν ήδη δυσαρεστηθεί από τον Λύσανδρο και κρατούσαν αποστάσεις από την πολιτική του.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Φιλοσοφία Β΄ λυκείου (9) – 6.2 Απορίες και ενστάσεις για τη δυνατότητα ηθικής σκέψης και πράξης

 

6.2 Απορίες και ενστάσεις για τη δυνατότητα
ηθικής σκέψης και πράξης

 

Ενστάσεις Αντιρρήσεις
Είναι μάταιο να αναζητούμε σταθερούς κανόνες ορθής συμπεριφοράς γιατί:

(απαντήσεις στις ενστάσεις)
1. δεν υπάρχουν κοινά αποδεκτοί κανόνες, γιατί η ηθική είναι ζήτημα υποκειμενικό: ο καθένας έχει τους δικούς του κανόνες, που εξαρτώνται από τον συναισθηματικό του κόσμο. Σίγουρα, υπάρχουν διαφορές ανάμεσα στους ανθρώπους, αλλά λίγο πολύ σε κάποια πράγματα όλοι συμφωνούν, γιατί διαθέτουν τη στοιχειώδη ευαισθησία.
2. δεν υπάρχουν σταθεροί και απαράβατοι ηθικοί κανόνες (ηθικός σχετικισμός): αυτοί ποικίλλουν ανάλογα με την εποχή και την κοινωνία (π.χ. η θέση της γυναίκας, η δουλεία κλπ.). (α) Παρά τις επιφανειακές διαφορές υπάρχουν σε όλες τις κοινωνίες κοινές επιδιώξεις, όπως η εντιμότητα στις σχέσεις, η δικαιοσύνη, ο σεβασμός κλπ.

(β) η ηθική δεν οφείλει να διερευνά μόνο αυτό που ισχύει μέχρι σήμερα, αλλά και αυτό που πρέπει να ισχύει.

(γ) ο ηθικός σχετικισμός ισχυρίζεται ότι οι ηθικοί κανόνες έχουν σχετική (όχι απόλυτη) ισχύ· επομένως, και ο ίδιος ο σχετικισμός έχει σχετική (όχι απόλυτη) ισχύ, άρα δεν μπορεί να δεσμεύει τους ανθρώπους.
3. οι άνθρωποι είναι εκ φύσεως εγωιστές. (α) Όμως, συχνά κάποιοι θυσιάζουν πολύ σημαντικά προσωπικά οφέλη (π.χ. ακόμη και την ίδια τους τη ζωή), για να εξυπηρετήσουν τους συνανθρώπους τους. Άρα, δεν προκρίνουν όλοι τον εγωισμό τους.

(β) Σε κάθε περίπτωση, δεν είναι απαραίτητο να απορρίψουμε κάποιον που βοηθά τους συνανθρώπους του από καθαρό εγωισμό, γιατί τελικά η ωφέλεια της πράξης παραμένει.
4. οι άνθρωποι δεν είναι πραγματικά ελεύθεροι και ως εκ τούτου υπεύθυνοι για τις πράξεις τους, γιατί είναι δέσμιοι του χαρακτήρα τους, των αντιλήψεών τους (που μπορεί να προέρχονται από την ανατροφή τους) και των κοινωνικών συνθηκών: ντετερμινισμός ή αιτιοκρατία. [εδώ ένα βίντεο (στα αγγλικά) για τον ντετερμινισμό] (α) δεν μπορεί να αποδειχθεί ο ντετερμινισμός.

(β) ακόμη κι αν ισχύει ο ντετερμινισμός, έχουμε τη δυνατότητα να ελέγξουμε την ορθότητα των πράξεών μας.

(γ) άλλωστε, αν οι αποφάσεις και οι πράξεις δεν καθορίζονται καθόλου από αίτια (αν δηλαδή ισχύει ο ιντετερμινισμός), τότε δεν μπορούμε να θεωρήσουμε κανέναν υπεύθυνο για τις πράξεις του, αφού αυτές είναι τυχαίες.
5. δεν υπάρχει λόγος να είναι κανείς ηθικός, αν βέβαια μπορεί να αποφύγει την τιμωρία.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Αρχαία Ελληνικά Α΄ λυκείου (10) – Ξενοφώντας, 2.3.50-56

Σχεδιαστική αναπαράσταση των κτιρίων που βρίσκονταν στη νοτιοδυτική πλευρά της Αγοράς. Σε πρώτο πλάνο η Θόλος, πίσω αριστερά το Νέο Βουλευτήριο και δεξιά το Παλαιό Βουλευτήριο, στο οποίο συνεδρίαζε η Βουλή των 500. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους, τόμος Γ1, Εκδοτική Αθηνών Α.Ε., σελ. 91. Αναπαράσταση: Ι. Τραυλός. © Εκδοτική Αθηνών

 

Βιβλίο 2, Κεφάλαιο 3, §§ 50-56

 

Ερμηνευτικά σχόλια

 

Ερωτήσεις κατανόησης (με βάση και τα σχόλια):

1. Με ποιες κινήσεις μεθόδευσε ο Κριτίας την εξόντωση του Θηραμένη; (με βάση και την περίληψη σελ.85)

 

 (α) με συκοφαντίες σε βάρος του στους βουλευτές,

(β) συγκάλεσαν συνεδρία της Βουλής για τον Θηραμένη, στην οποία έφεραν οπλισμένους μπράβους (εδώ και εδώ μπορείτε να βρείτε περισσότερες πληροφορίες και εικόνες για την αθηναϊκή Βουλή),

(γ) ο Κριτίας εκτόξευσε βαριές κατηγορίες σε βάρος του Θηραμένη,

(δ) μετά την απολογία του Θηραμένη και την ευνοϊκή στάση των βουλευτών, τον διέγραψε αυθαίρετα από τον κατάλογο των φίλων του καθεστώτος (Τρισχιλίους) και τον καταδίκασε μόνος του σε θάνατο.

2. Πώς αντέδρασε ο Θηραμένης, όταν ο Κριτίας τον διέγραψε από τον κατάλογο των Τρισχιλίων;

 

 (α) κατέφυγε ως ικέτης στο βωμό και ζήτησε να τηρηθεί ο νόμος που προβλέπει διαγραφή καθεστωτικού (= μέλους ή φίλου της κυβέρνησης των Τριάκοντα) μόνο με απόφαση της Βουλής και όχι ενός από τους Τριάκοντα,

(β) προειδοποιεί τους βουλευτές ότι αν επιτρέψουν την αδικία, μπορεί στο μέλλον να κινδυνέψουν και οι ίδιοι·
3. Τραγικά και χιουμοριστικά στοιχεία στην εκτέλεση του Θηραμένη.

 

 Τραγικά: η βίαιη απόσπαση από το βωμό, οι ικεσίες του Θ. σε θεούς και ανθρώπους, η απόλυτη σιωπή των βουλευτών μπροστά στα μαχαίρια των τραμπούκων, οι φωνές του Θ. ενώ των έσερναν μέσα στην αγορά των Αθηνών (εδώ περισσότερες πληροφορίες και πολλά τοπογραφικά σχέδια για την αγορά των Αθηνών)·

Κωμικά: η απάντηση στο Σάτυρο και η ευχή προς τον Κριτία.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ λυκείου (6) – Ερίκ-Εμανουέλ Σμιτ, Η Αγία Έρημος (παράλληλο για τον “Βίο και Πολιτεία του Αλέξη Ζορμπά”)

Ο νυχτερινός ουρανός, όπως φαίνεται από την Λευκή Έρημο της Αιγύπτου (πηγή: Ναυτεμπορική)

 

Ερίκ-Εμανουέλ Σμιτ, Η Αγία Έρημος

(Απόσπασμα από το μυθιστόρημα Νύχτα φωτιάς)

 

Αν και επίπεδη, η έρημος μας ανύψωνε στους ουρανούς. Τα άστρα έλαμπαν τόσο χαμηλά που θα μπορούσα να τα μαζέψω. Κρέμονταν σαν μεγάλα λα­μπερά μήλα έτοιμα να τα πιάσεις σε εκείνον τον οπωρώνα ονόματι Χογκάρ [1].

Τη νύχτα η Σαχάρα παίρνει μορφή γιορτής. Ενώ με τον ήλιο επιβάλλει τον ασκητισμό, με το σκοτάδι γίνεται πλούσια, γενναιόδωρη, ανατολίτικη, σπάταλη, αφειδώλευτη, μέσα σε ένα όργιο κοσμημάτων κατασκευασμένων από τον πιο τρελό κοσμηματοπώλη: κολιέ, καρφίτσες, διαδήματα με διαμά­ντια, χρυσές αλυσίδες και βραχιόλια από σπίθες. Χιλιάδες άστρα κοσμούν το σκρίνιο από μπλε σκούρο βελούδο, ενώ η ασημένια σελήνη κυριαρχεί, όπως η βασίλισσα του χορού, διαχέοντας γύρω την αυτοκρατορική της λαμπρότητα.Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Αρχαία Ελληνικά Κείμενα (μετάφραση) Β΄ Γυμνασίου (8) – Ραψωδίες Η – Ο: διαδραστικές ασκήσεις

Αφού μελετήσετε τις περιλήψεις των ραψωδιών, δοκιμάστε τις γνώσεις σας με τη βοήθεια των διαδραστικών ασκήσεων που ακολουθούν.

 

♦

 

Ραψωδία Η, Η μονομαχία του Έκτορα και του Αίαντα. Η ταφή των νεκρών

Να χαρακτηρίσεις ως σωστές ή λανθασμένες τις παρακάτω φράσεις, με βάση τις περιλήψεις των ραψωδιών:

 

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ λυκείου (5) – Ν. Καζαντζάκης, Αλέξης Ζορμπάς
Γαλάτεια

Με την πρώτη του σύζυγο Γαλάτεια Αλεξίου στην Αθήνα

 

«Είμαι μια ηθική συνείδηση και τίποτ’ άλλο. Δεν ανήκω σε καμιά ιδεολογία. Γι’ αυτό μπορώ να βλέπω καθαρά. Όταν ανήκεις σε κάποιο κόμμα, δε βλέπεις καθαρά. Κι αν βλέπεις καθαρά, δεν μπορείς να ανήκεις σε κόμμα…» 

Ν. Καζαντζάκης (1883-1957)

 

«… ο νους του Καζαντζάκη … είναι ανήσυχος, η ψυχή του βασανίζεται από αγωνίες και από προβλήματα θεμελιακά –μια αγωνία μεταφυσική (ή υπαρξιακή), όπως θα τη χαρακτηρίσουν οι βιογράφοι του. Αναζητεί τη λύτρωση στη γνώση, στα ταξίδια, στην επαφή με τους ανθρώπους, σε κάθε λογής εμπειρίες».

Λίνος Πολίτης, Ιστορία της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας, ΜΙΕΤ, 1993, σελ.271.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας Β΄ λυκείου (4) – Ξενόπουλος, Στέλλα Βιολάντη

 

Γρηγόριος Ξενόπουλος, Στέλλα Βιολάντη

 

Εισαγωγικές πληροφορίες για το απόσπασμα

Η πρώτη γυναίκα στο νέο ελληνικό θέατρο που αγωνίστηκε για τα δικαιώματα της με πάθος και συνέπεια είναι η Στέλλα Βιολάντη. Η ιστορία αναφέρεται σε ένα πραγματικό γεγονός του 1883, το οποίο είχε συγκλονίσει τους Αθηναίους της εποχής. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος γράφει για το έργο του:

«…Μα και την υπόθεση αυτή του “Έρωτος Εσταυρωμένου” την πήρα από τη ζωή. Δεν είναι φανταστική καθόλου. Όχι μόνο στη Ζάκυνθο, όχι μόνο στην Επτάνησο, αλλά και στην Ελλάδα γενικά -όμοιο περιστατικό είχε συμβεί τότε στην Πάτρα, άλλο στην Αθήνα-, ερωτευμένα κορίτσια φυλακίζουνταν εκείνο τον καιρό σε σοφίτες ή καταγώγια, ως να ξεχάσουν, να αρνηθούν την απαγορευμένη τους αγάπη, ή να πεθάνουν. Συχνότερα συνέβαινε το πρώτο, κάποτε όμως -η περίπτωση της Στέλλας Βιολάντη- συνέβαινε το δεύτερο: η υπέρβαση ή κατάχρηση αυτής της πατρικής εξουσίας έφτανε στο έγκλημα και τελείωνε σε τραγωδία. Έτσι το έργο αυτό, και στην υπόθεσή του και στην ιδέα του, είναι κάτι το γνήσια ντόπιο, το ηθογραφικό αν θέλετε, χωρίς την παραμικρή, νομίζω, επίδραση από ξένα πρότυπα, που τόσο συχνά τη βλέπουμε στο νεοελληνικό θέατρο…» [26 Απριλίου 1948, Γρ. Ξενόπουλος]

Συνεχίστε την ανάγνωση