Μήνις Αχιλλέα από τον Johann Heinrich Tischbein (τον πρεσβύτερο)
Α 54-306, Συνέλευση των Αχαιών – Σύγκρουση Αχιλλέα και Αγαμέμνονα
Βασικά σημεία:
1. Ενότητες και επιχειρηματολογία.
2. Σύγκρουση Αχιλλέα και Αγαμέμνονα. Ποιο το αποτέλεσμα της συνέλευσης;
3. Το ζήτημα της τιμής του ήρωα.
4. Ανθρωπομορφισμός: ενανθρώπιση ή επιφάνεια;
5. Αφηγηματικές τεχνικές.
Ο Δίας της Σμύρνης (βρέθηκε στη Σμύρνη το 1680)
Οδύσσεια α 26-108, το πρώτο συμβούλιο των θεών
Βασικά σημεία:
1ο μέρος: α 26-72
1. Ποια πρόσωπα παίρνουν το λόγο και για ποιους μιλούν;
(α) στον στίχο 36 ο Δίας μιλά για Αίγισθο, ο οποίος ξελόγιασε την Κλυταιμνήστρα, τη γυναίκα του Αγαμέμνονα, και μαζί της σχεδίασε την εξόντωσή του.
Για ποιο λόγο όμως αναφέρει την ιστορία του Αίγισθου; Ποια σχέση έχει με την ιστορία του Οδυσσέα; Αν και φαινομενικά άσχετες οι δύο υποθέσεις μεταξύ τους, ωστόσο η ιστορία του Αίγισθου δίνει μια πολύ χρήσιμη πληροφορία: φανερώνει τον τρόπο με τον οποίο πρόκειται οι θεοί να αντιμετωπίσουν κάθε άδικο και ασεβή. Ο Αίγισθος αδίκησε τον Αγαμέμνονα και πλήρωσε με τη ζωή του· άρα, οι άδικοι δε θα μείνουν ατιμώρητοι από τους θεούς. Μήπως αυτό μας λέει κάτι για την τύχη των μνηστήρων που εκμεταλλεύονται την απουσία του Οδυσσέα και γλεντούν στο παλάτι του χωρίς να δίνουν λογαριασμό σε κανένα;
Όμηρος, προτομή μαρμάρινη (1ος-2ος αι. μ.Χ.) Ρώμη, Βάιες, The British Museum
Οδύσσεια α 1-25, Προοίμιο
Βασικά σημεία:
Η ικεσία του Χρύση. Ψηφιδωτό από την οικία των Νυμφών, Νεάπολη, 4ος αι. μ.Χ.
Βασικά σημεία:
1. Η δομή του επικού προοιμίου. Το θέμα του έπους.
2. Η προϊστορία της φιλονικίας Αγαμέμνονα και Αχιλλέα: το αίτημα του Χρύση και η απάντηση του Αγαμέμνονα.
3. Η προσευχή του Χρύση· η δομή της ομηρικής προσευχής.
4. Ανθρωπομορφισμός. Ο ρόλος των θεών.
5. Προοικονομία.
6. Σχήματα λόγου.
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Α΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Αναλυτικές οδηγίες για τη διδασκαλία της Οδύσσειας περιλαμβάνονται στο ηλεκτρονικό έγγραφο (σελ.68) του Υπουργείου Παιδείας. Παρακάτω θα διαβάσετε τα κυριότερα σημεία:
ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΑΠΟ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ Β΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ
Αναλυτικές οδηγίες για τη διδασκαλία της Ιλιάδας περιλαμβάνονται στο ηλεκτρονικό έγγραφο (σελ. 71) του Υπουργείου Παιδείας. Παρακάτω θα διαβάσετε τα κυριότερα σημεία:
Σόλιδος του Ηράκλειου με τον γιο του [Ηράκλειο] Κωνσταντίνο Γ΄. Επιγραφή DDNN HERACLIUS ET HERA. CONST. PP AV.
Ο Ηράκλειος και η δυναστεία του
Α. Το Βυζάντιο σε κρίση
(α) ποια γεγονότα οδήγησαν σε κρίση το κράτος;
– λοιμοί, κακές σοδειές, εισβολές στα εδάφη της αυτοκρατορίας (Σλάβοι και Πέρσες).
(β) ποια τα αποτελέσματα της κρίσης;
– παρακμή των πόλεων, υποχώρηση του εμπορίου και αποδυνάμωση του στρατού.
Ο Ορφέας Περίδης υπογράφει τους στίχους και τη μουσική αυτού του όμορφου τραγουδιού με τίτλο Παραμύθι.
✽
Λαϊκό παραμύθι, Το πιο γλυκό ψωμί
Βασικά σημεία:
1. Γιατί είναι σημαντικά τα παραμύθια;
(α) ήταν βασικό μέσο ψυχαγωγίας του λαού,
(β) αύξαναν τις γνώσεις και διεύρυναν τη φαντασία του κοινού,
(γ) μέσα στα παραμύθια βρίσκουμε πολλά παραδείγματα λαϊκής σοφίας και πείρας,
(δ) επίσης, μέσα από τα παραμύθια μπορούμε να μάθουμε πολλά για τον χαρακτήρα, τη νοοτροπία και τον πολιτισμό ενός λαού.
Η μορφή του Ιουστινιανού στα ψηφιδωτά του ναού του Αγίου Βιταλίου, στη Ραβέννα
Ο Ιουστινιανός και το έργο του
Α. Το πολιτικό του πρόγραμμα
Χάλκινο νόμισμα του αυτοκράτορα Ιουστινιανού Α’ (527-565 μ.Χ.), Θεσσαλονίκη. Στην πίσω όψη του αναγράφεται η τιμή του νομίσματος Κ (=20), και αριστερά και δεξιά ΑΝΝΟ ΧΙΙΙ, (= 13ο έτος), δηλαδή 527+13=539/540 μ.Χ. Στην κύρια όψη του νομίσματος παριστάνεται ο αυτοκράτορας με στρατιωτική ενδυμασία, κρατώντας στο χέρι σταυροφόρο σφαίρα. Κυκλικά διαβάζουμε την επιγραφή Dominus Noster Iustinianus Perpetuus Augustus, που σημαίνει «ο Κύριός μας Ιουστινιανός, ο αιώνιος αυτοκράτωρ» [πηγή: Βυζαντινό Μουσείο Θεσσαλονίκης]
Ένα κράτος, μία εκκλησία, μία νομοθεσία.
Β. Βασικοί άξονες της εσωτερικής πολιτικής
(α) σχετικά με τους δήμους:
– περιόρισε την δύναμη των δήμων (σήμερα θα τους ονομάζαμε αθλητικά σωματεία, που είχαν όμως και πολιτική επιρροή) και ενίσχυσε την αυτοκρατορική εξουσία.
– Στάση του Νίκα (532): εξέγερση των Πράσινων και των Βένετων, δήμων του Ιπποδρόμου, και του λαού της Κωνσταντινούπολης, που κατεστάλη από τον Ιουστινιανό.
(β) ως προς τη γεωργία:
– με νόμους επιχείρησε να περιορίσει την δύναμη των μεγαλογαιοκτημόνων και να προστατέψει τους ελεύθερους αγρότες, γιατί χρειαζόταν τους φόρους που πλήρωναν.
Δροσίνης Γεώργιος, Θαλασσινά τραγούδια
Βασικά σημεία:
1. Στιχουργική
Το ποίημα, χαρακτηριστικό δείγμα παραδοσιακής ποίησης, αποτελείται από 4 οκτάστιχες στροφές. Η ομοιοκαταληξία του είναι πλεκτή. Σε κάθε στροφή ομοιοκαταληκτούν οι στίχοι 1-3, 2-4, 5-7 και 6-8.