Ο Σεφέρης για τη χρήση της Ιστορίας από τον Καβάφη
Έτσι συλλογιζόμαστε τον Καβάφη, τον ιστορικό ποιητή, δηλαδή τον ποιητή που η χρήση της Ιστορίας –η συγκινησιακή χρήση της Ιστορίας- του επιτρέπει να εκφραστεί καλύτερα. […] Οι εποχές που του παρέχουν τους ήρωές του δεν είναι γι’ αυτόν απλές αναδρομές ή προφάσεις, είναι ζωντανά πράγματα και παρόντα, που του επιτρέπουν να κινήσει τα πρόσωπά του όπως το θέλει η ιδιοσυγκρασία του. [1]
Ο καθηγητής Δημήτρης Πολυχρονάκης μιλά για τον κριτικό Καβάφη. Μπορείτε να παρακολουθήσετε το βίντεο και στο YouTube (αρχίζει στο 6΄). Για όσους δεν αντέχουν τις ομιλίες, ακολουθεί μια απομαγνητοφώνηση των κύριων σημείων της διάλεξης. Στο τέλος υπάρχουν και οι απαντήσεις του ομιλητή σε ερωτήσεις του κοινού. Οι υπογραμμίσεις είναι δικές μου.
Ο ποιητής των υπέροχων αποσπασμάτων και των σκόρπιων στίχων έχει μια προνομιακή θέση στα νεοελληνικά γράμματα. Μας έδωσε δείγματα ποιητικής συνείδησης και στοχασμού, αλλά προ πάντων τέχνης, που δεν επαναληφτήκανε –και που δεν έπρεπε να επαναληφτούν, γιατί κάθε επανάληψη είναι φανερό σημάδι παρακμής του πνεύματος, που ακατάπαυτα προχωρεί κι ανανεώνεται με τον τριπλό ρυθμό που πριμιτιβισμού*, της ακμής και της παρακμής.
Απορεί κανείς πώς μπορούσε να υπάρχει τέτοιο ζήτημα. Θα ήτανε δικαιολογημένο να υπάρχει αν ο Σολωμός δεν είχε αφήσει κανένα γραπτό κείμενο. Αφού όμως μας άφησε αρκετό έργο, και ποιητικό και πεζογραφικό, την απάντηση την έχουμε έτοιμη και αυθεντικότερη από κάθε «υπόθεση». Το έργο του Σολωμού δείχνει πως κανένας Έλληνας Λογοτέχνης έως τότε –και μπορεί να πει κανείς αδίσταχτα κ’ έως σήμερα– δεν έδωσε στην ελληνική γλώσσα τόσην πνευματικότητα, τόσην ευγένεια, τόσην αιθέριαν αϋλότητα και τόσο βάθος όσα της έδωσε ο Σολωμός, «που δεν ήξερε ελληνικά»!
Η χρυσή σφραγίδα του ποιητή με το μονόγραμμα στο κέντρο είχε γραμμένη περιμετρικά τη φράση
“VERUM AMO VERUM VOLO” (= Την αλήθεια αγαπώ, την αλήθεια θέλω). πηγή: Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα
Στο κείμενο που ακολουθεί ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Κώστας Καιροφύλας (1881-1961, για τη ζωή και το έργο του διαβάστε περισσότερα εδώ κι εδώ) δίνει μερικές πληροφορίες για την προσωπική ζωή του Διονύσιου Σολωμού. Πρόκειται για δημοσίευμα της αθηναϊκής εφημερίδας Ελεύθερον Βήμα και είναι πιθανόν απόσπασμα (δείτε και την υποσημείωση 5) από το βιβλίο Ο άγνωστος Σολωμός που, σύμφωνα με όσα αναφέρονται στη βάση του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου (ΕΚΕΒΙ), είχε εκδώσει ο Καιροφύλας το 1911. Φωτοτυπία του δημοσιεύματος μπορείτε να δείτε εδώ.
Κ. Π. Καβάφης (1863-1933)
Γρηγόριος Ξενόπουλος, Ένας ποιητής
Είναι νέος, αλλ’ όχι εις την πρώτην νεότητα. Βαθειά μελαχροινός ως γηγενής της Αιγύπτου, με μαύρον μουστακάκι, με γυαλιά μύωπος, με περιβολής αλεξανδρινού κομψευομένου, αγγλίζουσαν ελαφρότατα, και με φυσιογνωμίαν συμπαθή, η οποία όμως εκ πρώτης όψεως δεν λέγει πολλά πράγματα. Υπό το εξωτερικόν εμπόρου, γλωσσομαθούς κ’ ευγενεστάτου και κοσμικού, κρύπτεται επιμελώς ο φιλόσοφος και ο ποιητής. Η ομιλία του η ζωηρά, η σχεδόν στομφώδης και υπερβολική, και οι τρόποι του οι πάρα πολύ αβροί, και όλες εκείνες οι ευγένειές του και οι τσιριμόνιες, εκπλήττουν κάπως ένα Αθηναίον, συνειθισμένον με την σεμνήν απλότητα και την δειλήν αφέλειαν και την αγαθήν αδεξιότητα των λογίων μας. Ο κ. Καβάφης, υπό την έποψιν αυτήν, είναι ο αντίπους του κ. Πορφύρα. Πρέπει να τον γνωρίσει κανείς αρκετά, δια να πεισθή ότι είναι ο ίδιος άνθρωπος που έγραψε τα ωραία εκείνα ποιήματα. Διότι σιγά-σιγά θ’ αναγνωρίση, ότι αυτά που λέγει ο αλεξανδρινός έμπορος με τόσον παράξενον τρόπον, είναι γεμάτα γνώσιν και παρατήρησιν, και κάπου-κάπου θα συλλάβη και μερικά αστραπάς των μαύρων ματιών, από τα γυαλιά, που διανοίγουν ολόκληρον κόσμον, και προδίδουν –δόξα σοι ο Θεός!– τον άνθρωπον της ευρείας σκέψεως και της καλλιτεχνικής ιδιοφυΐας…
από το ιστορικό άρθρο του Γρ. Ξενόπουλου, το πρώτο που γράφηκε για τον Καβάφη,
δημοσιευμένο στα «Παναθήναια» στις 30 Νοεμβρίου 1903.
✽
Λάμπρος Πορφύρας (πηγή: ΕΚΕΒΙ)
Λάμπρος Πορφύρας, Το στερνό παραμύθι
Σχόλιο:
Ένα συμβολιστικό σονέτο από τον Λάμπρο Πορφύρα (το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτριος Σύψωμος, 1879-1932). Περισσότερες πληροφορίες στο άρθρο της Βικιπαίδειας και στην ιστοσελίδα των Ψηφίδων για την Ελληνική Γλώσσα.