Με αφορμή τον Αυθεντικό Μαραθώνιο της Αθήνας που έλαβε χώρα σήμερα Κυριακή 10 Νοεμβρίου 2024.
Όταν οι Έλληνες ήμασταν στο εμείς και όχι στο εγώ! Στέλιος Κυριακίδης, ο πρώτος μη Αμερικανός αθλητής που νίκησε στον θρυλικό Μαραθώνιο της Βοστώνης, μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες του ελληνικού αθλητισμού!.
1.Γιος αγροτών από χωριό κοντά στην Πάφο, έκανε καθημερινά 15-20 χιλιόμετρα με τα πόδια για να πάει στο γειτονικό χωριό, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα για να εργαστεί ως εισπράκτορας στην «Ηλεκτρική Εταιρεία» , πρόδρομο της σημερινής Δ.Ε.Η, χωρίς ποτέ να εγκαταλείψει τον αθλητισμό. Ως αθλητής του ΠΑΟ κατέρριψε την επίδοση του Σπύρου Λούη στον Μαραθώνιο, επίδοση τεσσάρων περίπου δεκαετιών. Το 1941, στην πιο σκληρή χρονιά της κατοχής, παντρεύεται και ως γαμήλιο δώρο λαμβάνει μισό καρβέλι ψωμί!
Το άθλημά του, ο μαραθώνιος, θα του σώσει την ζωή. Το 1943 στο Χαλάνδρι, συνελήφθη από Γερμανούς ως αντίποινα για τον φόνο Γερμανού στρατιώτη. Ο Γερμανός αξιωματικός υπηρεσίας ήταν μαραθωνοδρόμος και όταν βρήκε στο πορτοφόλι του την κάρτα διαπίστευσης των Ολυμπιακών Αγώνων του 1936 στο Βερολίνο όπου είχε πάρει μέρος τον άφησε ελεύθερο. Ο γιος του θυμάται: «Μια άλλη φορά, όταν οι Γερμανοί εισέβαλαν στο σπίτι μας, βρήκαν άλμπουμ με φωτογραφίες από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, στην πρώτη σελίδα ήταν ο Χίτλερ, “Χάιλ Χίτλερ!” είπαν και εξαφανίστηκαν, εδόθη μάλιστα εντολή να μην ξαναενοχλήσει κανείς το σπίτι μας, ο πατέρας μου έκτοτε έκρυβε στο υπόγειό μας συμμάχους που έπεφταν με τα αλεξίπτωτα και έφευγαν αργότερα για Αίγυπτο!»
2.Το 1946, ο 36χρονος Στέλιος αποφάσισε να συμμετάσχει στον περίφημο πεντηκοστό Διεθνή Μαραθώνιο της Βοστώνης μετά από τιμητική πρόσκληση των διοργανωτών. Μόλις άκουσε ότι το αεροπορικό εισιτήριο για Παρίσι κόστιζε 575 δολάρια τρελάθηκε, πού να τα βρει: «εκείνη την ημέρα πήγα 30 φορές πάνω κάτω την οδό Σταδίου», παρά την αντίρρηση της γυναίκας του πούλησε την ηλεκτρική κουζίνα και το ραδιόφωνό τους, ενώ κατάφερε να λάβει και από την Δ.Ε.Η., όπου δούλευε, επιταγή 1.000 δολαρίων. Φθάνει στην Αμερική αλλά οι γιατροί θεώρησαν ότι δεν θα την έβγαζε την διαδρομή, καθώς ήταν εξαιρετικά αδύναμος και καχεκτικός. Ένας Έλληνας ομογενής μάγειρας του ξενοδοχείου όπου διέμενε τον βοήθησε να πάρει πέντε κιλά μέσα σε λίγες ημέρες. Την ημέρα του αγώνα, όμως, οι γιατροί είχαν και πάλι τις ενστάσεις τους, αυτός αναγκάζεται να υπογράψει υπεύθυνη δήλωση ότι ήταν ενήμερος για τους κινδύνους, αποφασισμένος, διακηρύττει «Ήρθα να τρέξω για επτά εκατομμύρια πεινασμένους Έλληνες!».
20 Απριλίου 1946, 12:00μμ, δίνεται η εκκίνηση του Μαραθωνίου, κύριοι διεκδικητές ο Αμερικανός Τζόνυ Κέλυ (2 νίκες, 7 δεύτερες θέσεις, 61 συμμετοχές) και ο Καναδός Ζεράρντ Κοτέ (4 νίκες). Πριν τον αγώνα κάποιος δίνει στον Στέλιο ένα διπλωμένο χαρτάκι να το διαβάσει. Από την μια πλευρά έγραφε «Ή ταν ή επί τας» και από την άλλη «Νενικήκαμεν». Ο Στέλιος ζητά από την επιτροπή να αγωνιστεί με τον αριθμό 7, τυχερό αριθμό στην Αρχαία Ελλάδα, αυτοί του δίνουν το 77, δυο φορές τυχερός!. Ακολουθώντας την συνήθη τακτική του, δε σπατάλησε δυνάμεις από την αρχή αλλά επιτάχυνε από το μέσον της διαδρομής, κοιτούσε μόνο μπροστά λέγοντας «όταν κοιτάζεις πίσω σου, δίνεις φτερά στον αντίπαλο». Στα τελευταία χιλιόμετρα προπορευόταν μαζί με τον Τζόνυ Κέλυ. Τόσο ομογενείς όσο και Αμερικανοί τον ενθάρρυναν, ένας Έλληνας του φώναξε: «Στέλιο, καλά πας, έστω δεύτερος!», ένας Αμερικανός δημοσιογράφος που παρακολουθούσε τον αγώνα με αυτοκίνητο τον πληροφόρησε: «ο Κέλυ «έσπασε», είναι ώρα να φύγεις». Τότε ο Κυριακίδης ακούει κάποιον να του φωνάζει «…Για την Ελλάδα, Στέλιο μου, για τα παιδιά σου!». Ο κοκαλιάρης Στέλιος βγάζει φτερά, κατακτά την νίκη, φωνάζοντας στον τερματισμό: «For Greece!» (Για την Ελλάδα, χωρίς το γαμώτο!). Ο χρόνος του 2:29:27, ο καλύτερος στην Ευρώπη και για 22 χρόνια ακατάρριπτος στην Ελλάδα!
Οι Αμερικανοί τον αποθεώνουν, τον ονομάζουν «νέο Φειδιππίδη», σπεύδουν να του προτείνουν μια νέα ζωή, επαγγελματικό συμβόλαιο και προτάσεις στο Χόλυγουντ. Αυτός περιφρονεί δόξα και χρήματα, μόνη του αγωνία και φροντίδα οι φτωχοί συμπατριώτες του. «Τι θα ήθελες να κάνουμε για σένα;», «Για μένα τίποτα. Μόνο για την Ελλάδα…». Παραμένει για περίπου ένα μήνα στην Αμερική, καταφέρνοντας να συγκεντρώσει από δωρεές Αμερικανών και Ελλήνων ομογενών 650.000 δολάρια!, φέρνοντας το ποσό αυτό στην χώρα μας. Το «Πακέτο Κυριακίδη» όπως ονομάστηκε ήταν η πρώτη οικονομική βοήθεια από Αμερική πριν ακόμα το Σχέδιο Μάρσαλ. Στις 23 Μαΐου, ο Κυριακίδης επέστρεψε στην Ελλάδα. Για πρώτη φορά μετά την Κατοχή, φωταγωγήθηκε η Ακρόπολη, περίπου ένα εκατομμύριο Έλληνες τον υποδέχθηκαν με τιμές ήρωα , για να επιστρέψει σπίτι του στην Φιλοθέη χρειάστηκε 8 ώρες!.
Ο Στέλιος δεν είχε τίποτα το αθλητικό στην όψη του, κοκαλιάρης και υποσιτισμένος, κανείς δεν πίστευε πως μπορούσε να τρέξει, πόσο μάλλον να τερματίσει πρώτος, είχε όμως το σημαντικότερο, αθλητική ψυχή και συνείδηση καταγωγής. Ο Αμερικανός Τζόνυ Κέλυ, ο επικρατέστερος για τη νίκη, όταν ρωτήθηκε γιατί δεν κέρδισε απάντησε: «Πώς θα μπορούσα να κερδίσω έναν τέτοιον αθλητή; εγώ έτρεχα για τον εαυτό μου, αυτός για μια ολόκληρη πατρίδα».
Το 2004, ο δήμος του Χόπκιντον (Μασαχουσέτη) στην διαδρομή του Μαραθωνίου της Βοστώνης, ένα μίλι από το σημείο εκκίνησης, έστησε άγαλμα με την ονομασία “Το Πνεύμα του Μαραθωνίου”. Το γλυπτό παρουσιάζει τον Σπύρο Λούη να τρέχει δίπλα στον Στέλιο και να του δείχνει τον δρόμο προς την νίκη.
Γιάννης Τσαρούχης: Ότι μεγάλο έκανε η Ελλάς το έκανε από την πείνα. Ο Έλληνας με κοιλιά έχασε το κίνητρο να μεγαλουργεί!
6. Η χώρα του, η Ελλάδα, ψυχικά εξαντλημένη από συνεχείς πολέμους (Βαλκανικοί, Μικρασιατική καταστροφή, πόλεμος του 40, Κατοχή, πείνα, εμφύλιος) στο πρόσωπο του υποσιτισμένου Έλληνα με την μεγάλη ψυχή βρήκε ένα διαφορετικό ήρωα, επιτέλους όχι πια στα πεδία των μαχών, κουράστηκε με όλα αυτά, αλλά σε ένα ευγενικό άθλημα το κατεξοχήν ελληνικό, έναν ήρωα λαμπρό παράδειγμα αλτρουισμού, ψυχικής ευγένειας και περηφάνειας. Φεύγοντας από την Αμερική ψέλλισε […] σας παρακαλώ, μην ξεχάσετε τη χώρα μου!» …..για να το επαναλάβει αργότερα και ο ποιητής και να το τραγουδήσει ένας ολόκληρος λαός «Μη παρακαλώ σας, μη λησμονάτε τη χώρα μου! Άξιος Εστί! Ο Στέλιος είναι θαμμένος στον Πύργο Κορινθίας, όπου είχε το εξοχικό του.
Δημήτρης Τριάντος
