Nηπιαγωγείο Νέας Φιλαδέλφειας Θεσσαλονίκης

Το καινοτόμο πρόγραμμα για τα συναισθήματα ήταν διάρκειας 3 μηνών και ξεκίνησε τον Μάρτιο.

Εκμεταλλευτήκαμε τις 21 Μαρτίου που είναι η Παγκόσμια Ημέρα κατά του ρατσισμού. Διαβάσαμε το παραμύθι «Μοιάζουμε διαφορετικοί, αλλά είμαστε ίδιοι» και συζητήσαμε για την έννοια του ρατσισμού. Προσπαθήσαμε να μπούμε στην θέση των παιδιών όπως τα είδαμε στην ιστορία και συζητήσαμε για τα συναισθήματα μας απέναντι σε αυτά και στον ρατσισμό. Επικεντρωθήκαμε στο ότι μπορεί εξωτερικά να διαφέρουμε, αλλά όλοι οι άνθρωποι έχουμε συναισθήματα. Κάναμε σχετική κατασκευή για την παγκόσμια ημέρα

Με αφορμή την εθνική μας επέτειο και  το παραμύθι «Τα Ελληνάκια» , συζητήσαμε για τα συναισθήματα των ηρώων και τα καταγράψαμε σε χαρτί μέτρου. Στη συνέχεια συζητήσαμε στην ολομέλεια για τις στιγμές που εμείς νιώθουμε τα ίδια συναισθήματα με αυτούς και καταγράψαμε τις ιδέες των παιδιών σε χαρτί μέτρου.

Δείξαμε διάσημους πίνακες ζωγραφικής για τα συναισθήματα και τους συζητήσαμε στην τάξη. Στη συνέχεια παρουσιάστηκαν εικόνες των συναισθημάτων που αναγράφουν την αντίστοιχη λέξη. Συζητήσαμε τα όσα βλέπουμε σε κάθε κάρτα και την αντιστοιχήσαμε σε κάθε πίνακα.

Διαβάσαμε κάρτες με «προβληματικές καταστάσεις» και συζητήσαμε για τα συναισθήματα που κάθε κατάσταση μας προξενεί. Αντιστοιχήσαμε κάθε προβληματική κατάσταση κάτω από την εικόνα που αντιστοιχεί στο εκάστοτε συναίσθημα.

Αρχίσαμε να φτιάχνουμε μία αφίσα προσθέτοντας κάθε μέρα από μια κάρτα συναισθημάτων. Την χωρίσαμε σε ευχάριστα, δυσάρεστα συναισθήματα και ουδέτερα συναισθήματα, τα οποία και τοποθετήσαμε με τα παιδιά στη μέση της αφίσας γιατί μπορεί κάποιες φορές να είναι είτε ευχάριστα είτε δυσάρεστα. Τα παιδιά έκριναν κάθε φορά πού θα κατηγοριοποιηθεί κάθε συναίσθημα.

Ζωγραφίσαμε τα θετικά και τα αρνητικά μας συναισθήματα και γνωρίσαμε τα πρόσημα + και –

Ήρθε στο σχολείο μας ο Μπίλμπο η μαϊμού και μας διάβασε το παραμύθι « Ένα λαίμαργο Ουράνιο Τόξο» για να μας εξηγήσει γιατί ήταν τόσο άρρωστος και στεναχωρημένος. Τα παιδιά πρότειναν να του δώσουμε σιρόπι για να σταματήσει να πονάει η κοιλιά του και να γίνει και πάλι χαρούμενος. Μετά από συζήτηση στην ολομέλεια, καταλήξαμε στο ότι το σιρόπι μας θα έχει μέσα λίγη ΑΓΑΠΗ, ΦΙΛΙΑ, ΔΩΡΟ, ΕΚΠΛΗΞΗ, ΠΑΙΧΝΙΔΙ, ΑΓΚΑΛΙΑ, ΖΩΓΡΑΦΙΑ. Ότι δηλαδή κάνει τα παιδιά να νιώθουν χαρούμενα. Φτιάξαμε λοιπόν μια αφίσα με σιρόπι που μέσα του είχε τις λέξεις όπως τις έγραψαν τα παιδιά. Το ονόμασαν όπως ήθελαν και ο Μπίμπο ήταν πια χαρούμενος και υγιής!

Για να ενθαρρύνουμε την έκφραση όλων των συναισθημάτων, δυσάρεστων και ευχάριστων, αλλάξαμε το παρουσιολόγιό μας και το αντικαταστήσαμε με τον τροχό των συναισθημάτων, όπου κάθε παιδί βάζει το όνομά του και το συναίσθημα που νιώθει.

Διαβάσαμε το παραμύθι «Με ακούει κανείς» σε συνέχεια του παρουσιολογίου μας και το συζητήσαμε. Είπαμε ότι είναι σημαντικό να μιλάμε για αυτό που νιώθουμε για να το καταλάβει και ο άλλος, χωρίς να μαλώσουμε μαζί του, αλλά σημαντικό είναι και να μπορούμε να ακούσουμε. Με βάση αυτή την ιστορία και τη συζήτηση φτιάξαμε την καρέκλα της έκφρασης και την καρέκλα της ακοής. Τα παιδιά ενθαρρύνθηκαν να εκφράσουν τα συναισθήματά τους και να λύσουν συγκρούσεις χρησιμοποιώντας τες. Τις καρέκλες αυτές τις ενσωματώσαμε στην καθημερινή ρουτίνα στην ολομέλεια και για να εκφραστούν τα συναισθήματα, από όποιο παιδάκι το επιθυμεί.

Διαβάσαμε το παραμύθι «Αυτό που νιώθω» και συζητήσαμε για όλα τα συναισθήματα και τα χρώματά τους Στη συνέχεια φτιάξαμε το θερμόμετρο των συναισθημάτων για να μπορούμε να τα δείχνουμε , όποτε το επιθυμούμε.

Διαβάσαμε το παραμύθι «Το κουνελάκι άκουγε». Το συζητήσαμε και στη συνέχεια το μικρό κουνελάκι της ιστορίας μας ήρθε να μείνει μόνιμα στην τάξη μας για να μπορεί να ακούει ότι νιώθουν τα παιδιά. Τα ίδια τα παιδιά, πρότειναν να του φτιάξουμε μια φωλιά. Καταγράψαμε τις ιδέες τους σε χαρτί μέτρου και τις πραγματοποιήσαμε.

Πήραμε ένα χάρτινο κουτί, το φτιάξαμε με πόρτα, παράθυρα και σκεπή, όπως περιέγραψαν τα παιδιά και το βάψαμε όλοι μαζί. Το βάλαμε σε μια γωνιά μέσα στην τάξη, όπου περιλαμβάνει μαλακά μαξιλάρια για να μπορούν να κάτσουν με το κουνελάκι και να του μιλήσουν. Υπάρχει ειδική ταμπελίτσα που δείχνει το κουνέλι ξύπνιο και κοιμισμένο για να ξέρουν τα παιδιά, πότε είναι διαθέσιμο να τους ακούσει. Φυσικά και το κουνελάκι ξυπνάει αν είναι κάτι επείγον! Ονομάσαμε την γωνιά και γράψαμε την σχετική ταμπελίτσα.

Πολλά παιδιά μαζί θέλησαν να μιλήσουν στο κουνέλι ενόσω αυτό κοιμόταν. Έτσι για να μην έχουμε συγκρούσεις, αποφασίσαμε να φτιάξουμε ένα κουτί για ζωγραφιές που θα θέλαμε να δώσουμε στο κουνελάκι. Το βάψαμε και τα παιδιά βάζουν μέσα τις ζωγραφιές με συναισθήματα που θα ήθελαν να μοιραστούν μαζί του.

Διαβάσαμε το παραμύθι «Ο θυμωμένος Άρθουρ» και μιλήσαμε για το συναίσθημα του θυμού. Παίξαμε κινητικό παιχνίδι με σεντόνι, όπου ο θυμός μας στην αρχή ήταν ρυάκι, μετά ποταμάκι, μετά κύμα και τρικυμία. Συζητήσαμε για ότι μας θυμώνει και με το σεντόνι, το εκτονώναμε, με την ένταση που επέλεγε το κάθε παιδί.

Σε συνέχεια του παραπάνω, συζητήσαμε για ότι μας κάνει να θυμώνουμε και καταγράψαμε τι μπορούμε να κάνουμε για να ηρεμήσουμε, σε χαρτί μέτρου. Τα παιδιά ανέφεραν τις ανάσες. Δείξαμε πώς παίρνουμε βαθιές ανάσες και βάλαμε σχετικές καρτέλες στην «Γωνιά της ηρεμίας» που φτιάξαμε. Παρουσιάσαμε και το «Φανάρι του θυμού» και το βάλαμε κι αυτό στην γωνιά.

Με αφορμή ένα παιδί που ήταν θυμωμένο, συζητήσαμε ξανά για το θυμό, παίξαμε το παιχνίδι με το σεντόνι, ακολουθήσαμε τις οδηγίες από το φανάρι του θυμού, πήραμε βαθιές ανάσες και στη συνέχεια ζωγραφίσαμε το «σακίδιο του θυμού» που περιελάμβανε πράγματα που μπορούμε να πάρουμε μέσα στην τσάντα μας για να ηρεμήσουμε όταν είμαστε θυμωμένοι. Παρουσιάσαμε τις ζωγραφιές μας στην ολομέλεια.

Με αφορμή την πρωταπριλιά συζητήσαμε για τα ψέματα και την αλήθεια και για τα συναισθήματα που μας προκαλεί στον καθένα και τα καταγράψαμε σε χαρτί μέτρου. Παίξαμε παιχνίδι μαθηματικών με τη μύτη του Πινόκιο. Κάθε φορά που ο καθένας μας έλεγε ένα ψέμα, αυτό έκανε τη μύτη του να μεγαλώνει. Στη συνέχεια ο καθένας έλεγε και από μία αλήθεια και μύτη του σιγά σιγά άρχισε πάλι να μικραίνει.

και φτιάξαμε μια κατασκευή που πήραν τα παιδιά στο σπίτι για να παίξουν με τους γονείς και τα αδέρφια τους με το ζάρι και τη μύτη του Πινόκιο

Ένα από τα παιδιά, έβαλε το βελάκι του στο παρουσιολόγιο στον φόβο και με αφορμή αυτό συζητήσαμε για τις ανησυχίες. Διαβάσαμε το παραμύθι «Οι ανησυχίες δεν είναι για πάντα». Συζητήσαμε για το άγχος και τον φόβο και πότε νιώθουμε έτσι. Συζητήσαμε και τι μπορούμε να κάνουμε γι’ αυτό. Καταγράψαμε τις ιδέες των παιδιών, είδαμε σχετικές εικόνες και τις παίξαμε σε κινητικό παιχνίδι (π.χ. χοροπηδάω, τρέχω, κάνω γιόγκα, κ.λ.π.).

Προσθέσαμε στη γωνιά της ηρεμίας το «καλάθι της ηρεμίας», όπου βάλαμε μέσα το παραμύθι «Αυτό που νιώθω», που είχαμε διαβάσει σε προηγούμενη δραστηριότητα, καθώς και κάρτες θετικής σκέψης, μια μπαλίτσα  αντιστρες, ένα παιχνίδι με νερό και κρίκους και ένα αισθητηριακό μπουκάλι φτιαγμένο από νερό, βρεφικό λάδι και χρυσόσκονη. Τα παιδιά τα περιεργάστηκαν και εξέφρασαν πως τα έκανε να νιώθουν κάθε αντικείμενο. Ενθαρρύνονται να τα χρησιμοποιούν, όποτε νιώθουν κάτι δυσάρεστο. Δείχνουν επίσης ενδιαφέρον γι αυτά και κατά τη διάρκεια του ελεύθερου παιχνιδιού.

Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα Γης δείξαμε την εικόνα μιας λυπημένης Γης που κλαίει. Συζητήσαμε στην ολομέλεια για τους λόγους που μπορεί να είναι λυπημένη. Καταγράψαμε τις λύσεις και είδαμε σχετικές εικόνες. Παίξαμε παιχνίδι αντιστοίχισης με πράγματα που κάνουν τη Γη μας χαρούμενη και λυπημένη αντίστοιχα. Κάναμε και σχετική με τη μέρα κατασκευή.

Ο θυμός σαν συναίσθημα απασχολούσε πολύ τα παιδιά, καθώς και σε επόμενη μέρα υπήρχαν κάποια παιδιά που το εξέφρασαν βάζοντας το βελάκι τους εκεί στο παρουσιολόγιο. Έτσι λοιπόν, διαβάσαμε το παραμύθι «Θυμώνω», το συζητήσαμε και ξαναθυμηθήκαμε τους τρόπους που μπορούμε να ηρεμήσουμε. Δείξαμε κάρτες με στρατηγικές διαχείρισης θυμού και τις δραματοποιήσαμε στην τάξη.

Κρεμάσαμε στην παρεούλα το «Θυμόμετρο» από το παραμύθι ο «Μεγάλος Θυμός», όπου ο καθένας έχει το δικό του μανταλάκι για να εκφράζει το θυμό του, όταν συμβαίνει κάτι δυσάρεστο. Φτιάξαμε και τα δικά μας ατομικά θυμόμετρα για να τα πάρουμε στο σπίτι και να τα χρησιμοποιούμε.

Παίξαμε παιχνίδι οπτικής διάκρισης και ενίσχυσης της λεπτής κινητικότητας με ζωάκια που έδειχναν ένα συναίσθημα. Είπαμε ότι και τα ζωάκια, όπως κι εμείς έχουν συναισθήματα, απλώς τα εκδηλώνουν με διαφορετικό τρόπο.

Με αφορμή μια λεκτική διαμάχη στην τάξη μεταξύ δυο παιδιών συζητήσαμε για τα λόγια που πληγώνουν την καρδούλα μας και δείξαμε μια εικόνα, όπου η καρδούλα έχει πάνω της τσιρότα. Θυμηθήκαμε το φανάρι του θυμού και τις στρατηγικές που αντιστοιχούν σε κάθε χρώμα. Παίξαμε παιχνίδι μαθηματικών, όπου σε ένα πληγωμένο αρκουδάκι κολλούσαμε τσιρότα με αριθμό, με βάση των αριθμό των πληγών του, ώστε από λυπημένο να γίνει πάλι χαρούμενο και ότι πληγωμένο. Είπαμε ότι όπως και το σώμα μας έτσι και η καρδούλα μας χρειάζεται χρόνο για να νιώσει καλύτερα , όταν μιλάμε ο ένας άσχημα στον άλλον. Τα παιδιά από μόνα τους ζήτησαν συγγνώμη και συμπληρώσαμε την κάρτα που δείχνει ότι ζητάμε συγγνώμη στο καλάθι της ηρεμίας που έχουμε στην τάξη.

Για να δούμε αν τα  παιδιά εμπέδωσαν όσα είπαμε για το θυμό και κατά πόσο σκέφτονται τις στρατηγικές, συζητήσαμε πώς νιώθουμε ο καθένας όταν θυμώνουμε (σαν ηφαίστειο, σαν κατσαρόλα που θα εκραγεί, σαν βροχή) και το ζωγραφίσαμε. Δίπλα κάθε παιδί ζωγράφισε τι επιλέγει να κάνει για να ηρεμήσει. Τα παιδιά ζήτησαν να κάνουμε πείραμα.

Κάναμε το πείραμα με το Ηφαίστειο του Θυμού, όπου χρησιμοποιήσαμε σόδα, ξύδι, νερό και κόκκινο χρώμα ζαχαροπλαστικής και παρακολουθήσαμε την έκρηξη. Είδαμε σχετικό βίντεο με πραγματικές εκρήξεις και συζητήσαμε για τα μέρη του Ηφαιστείου. Σχηματίσαμε τη λέξη Ηφαίστειο με κάρτες.

Διαβάσαμε το παραμύθι «οι περιπέτειες της Ξουτ και του Ουστ» και συζητήσαμε για το τι μπορεί να νιώθουν τα ζωάκια και πιο πολύ όσα είναι αδέσποτα. Είπαμε ότι και τα ζώα έχουν συναισθήματα, δείξαμε εικόνες με τη γλώσσα του σώματος του σκύλου, τις συζητήσαμε και τα παιδιά είχαν πολλές δικές τους εμπειρίες να μοιραστούν στην ολομέλεια.

Σε επόμενη μέρα ένα από τα παιδιά έβαλε το βελάκι του παρουσιολογίου στο φόβο και θέλησε να μοιραστεί ότι είδε έναν εφιάλτη. Είπαμε ότι οι εφιάλτες δεν είναι πραγματικότητα και ότι δεν υπάρχουν όταν ξυπνάμε, όμως είναι λογικό να νιώθουμε τρομαγμένοι ή ανήσυχοι. Ήρθε λοιπόν γράμμα στο σχολείο μας από τον Τάκη τον Ρομποτάκη μαζί με ένα πακέτο. Στο γράμμα του μας εξηγούσε ότι δεν τρώει γρανάζια αλλά το αγαπημένο του είναι οι φόβοι. Το πακέτο του περιελάμβανε το παραμύθι «Μαμά! Τα τέρατα!» , το οποίο μας αφηγήθηκε η μαμά μαθητή μας, σε δράση σχετική με το σχέδιο της σχολικής μονάδας και σε συνδυασμό με τη γιορτή της μητέρας. Το συζητήσαμε στην ολομέλεια και μοιραστήκαμε κι εμείς τους φόβους μας.

Ο Τάκης ο ρομποτάκης ήρθε στην τάξη μας με «σάρκα και οστά» και πολύ πεινασμένος, έτοιμος να φάει όλους μας τους φόβους. Τα παιδιά επέλεξαν πώς να τον βάψουμε και να τον διακοσμήσουμε και όταν ήταν έτοιμος, αρχίσαμε να τον ταΐζουμε ζωγραφιές που απεικονίζουν τους φόβους μας, ώστε να τους φάει και να μείνουν πια μέσα στην κοιλιά του, μακριά από μας. Η κοιλιά του θα είναι πολύ σύντομα γεμάτη.

Μιας και έφτασε το καλοκαίρι και μιλούσαμε για τα ζώα της θάλασσας, τα παιδιά έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τους Ιππόκαμπους. Συνδυάσαμε λοιπόν τη θεματική αυτή με τα συναισθήματα και διαβάσαμε το παραμύθι “ο Ιπποπόκαμπος”. Το συζητήσαμε και κάποια παιδιά ανέφεραν ότι τους φάνηκε παράξενο που ο ιππόκαμπος έλεγε ο ίδιος όμορφα πράγματα για τον ίδιο, ενώ κάποια άλλα περιέγραψαν ότι το παραμύθι στο τέλος τους έκανε να νιώθουν χαρά και “μαγικά”, σαν να τα ακούμπησε μια νεράιδα με το ραβδί της. Στη συνέχεια, κάναμε ότι και ο ιππόκαμπος και κάθε παιδί, κάθισε μπροστά από τον καθρέφτη και είπε όμορφα πράγματα για τον εαυτό του. Είπαμε ότι κάθε φορά που δεν είναι κάποιος μεγάλος στο δωμάτιο και μεις νιώθουμε αμφιβολία ή λυπημένοι, μπορούμε να κάνουμε ότι και ο ιππόκαμπος για να νιώσουμε καλύτερα.

Φτιάξαμε “καθρέφτες” χειρός με τον φίλο μας τον Ιππόκαμπο και το ποιηματάκι που έλεγε για να το θυμόμαστε, όταν συμβαίνει κάτι δυσάρεστο και χρειαζόμαστε μια υπενθύμιση για όλα τα όμορφα πράγματα που είναι ο καθένας ξεχωριστά!

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος ζωγραφίσαμε τι μας κάνει να νιώθουμε φόβο, θυμό, ζήλια, λύπη και χαρά

και δημιουργήσαμε το δικό μας βιβλίο των συναισθημάτων

Συνδέσαμε τα συναισθήματα με τα αρχικά τους γράμματα τα είδαμε στο ένα γράμμα μια ιστορία παίξαμε λεκτικά παιχνίδια

και τα πλάσαμε με πλαστελίνη

Η σχολική χρονιά έφτασε στο τέλος της, όπως και το πρόγραμμα.. τα παιδιά είχαν ανεξάντλητες ιδέες για τη θεματική των συναισθημάτων.

Για την αξιολόγηση του προγράμματος παίξαμε ένα παιχνίδι κατά το οποίο το παιδί με την μπάλα έκανε μια έκφραση κα τα παιδιά αναγνώριζαν το συναίσθημα, το περιέγραφαν και το μιμούνταν. Η μπάλα πήγαινε από παιδί σε παιδί και το συναίσθημα άλλαζε κάθε φορά που η νηπιαγωγός έλεγε αλλαγή οπότε το παιδί που κρατούσε εκείνη τη στιγμή την μπάλα έπρεπε να εκφράσει κάτι και οι υπόλοιποι να το μιμηθούν.

Τα παιδιά κλήθηκαν να ζωγραφίσουν τι τους άρεσε περισσότερο απ’ όσα κάναμε για τα συναισθήματα. Παρουσιάσαμε τις ζωγραφιές τους στην ολομέλεια και τις συζητήσαμε.