Ενότητα 3^η  Επαγγέλματα των αρχαίων Αθηναίων

 

Συμπληρωματικά υλικό για τον συγγραφέα και το έργο του

Ο Ξενοφών γεννήθηκε γύρω στο 430 π.Χ. Ήταν γιος του Γρύλλου και καταγόταν από εύπορη οικογένεια. Πιθανότατα υπηρέτησε στο αθηναϊκό ιππικό και συνδέθηκε με τον Σωκράτη, χωρίς ωστόσο να ενταχθεί στον κύκλο των μαθητών του. Δέχτηκε να λάβει μέρος στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του αδερφού του Αρταξέρξη. Κατά τη μάχη στα Κούναξα -στις όχθες του ποταμού Ευφράτη, κοντά στη σημερινή Βαγδάτη- το 401 π.Χ. το στράτευμα του Κύρου με τη βοήθεια των Ελλήνων μισθοφόρων νί­κησε, ωστόσο ο ίδιος ο Κύρος έχασε τη ζωή του. Το ελληνικό εκστρατευτικό σώμα βρέθηκε σε δυσμε­νή θέση, ιδιαίτερα μετά τη δολοφονία των αρχηγών του από τον Πέρση σατράπη Τισσαφέρνη. Τότε ο Ξενοφών ανέλαβε ως αρχηγός του να το οδηγήσει πίσω στην Ελλάδα. Πέρασαν από τη Μεσοποταμία και την Αρμενία στη Μαύρη Θάλασσα, στο Βυζάντιο και μετά στη Θράκη, όπου ο Ξενοφών παρέμει­νε παρακολουθώντας τις επιχειρήσεις των Σπαρτιατών, οι οποίοι με επικεφαλής τον Θίβρωνα διεξήγαν πόλεμο εναντίον του Τισσαφέρνη στο πλευρό των ελληνικών πόλεων της Μ. Ασίας το 399 π.Χ. Ο Ξενοφών προσχώρησε στον σπαρτιατικό στρατό, αλλά για την περίοδο εκείνη δεν έχουν διασωθεί πολ­λά στοιχεία σχετικά με τη δράση του και τη στάση του απέναντι στον Θίβρωνα. Μετά την ανάκληση του Θίβρωνα από τους Σπαρτιάτες, ανέλαβε δράση ο Δερκυλίδας και στη συνέχεια ο Αγησίλαος, για τον οποίο ο Ξενοφών έτρεφε ιδιαίτερη εκτίμηση. Η νικηφόρος πορεία του Αγησιλάου διακόπηκε το 394 π.Χ., όταν έλαβε διαταγή από τη Σπάρτη να επιστρέψει με τον στρατό του στην Ελλάδα.

Το 394 π.Χ. στη μάχη της Κορώνειας βρέθηκαν αντιμέτωποι οι Αθηναίοι (και οι σύμμαχοί τους Βοιωτοί, Αργείοι και Κορίνθιοι) με τους Σπαρτιάτες, των οποίων επικεφαλής ήταν ο Αγησίλαος. Ο Ξενο­φών, που ακολουθούσε τον στρατό του Αγησιλάου, κατηγορήθηκε για τις σχέσεις του με τη Σπάρτη και εξορίστηκε από την Αθήνα. Εγκαταστάθηκε τότε στον Σκιλλούντα της Ηλείας και έγινε «πρόξενος» των Σπαρτιατών στην Ολυμπία.

Μετά τη μάχη στα Λεύκτρα το 371 π.Χ. κατέφυγε στην Κόρινθο και για κάποια περίοδο συμφιλιώθηκε με την Αθήνα. Εξάλλου δυο έργα του, ο Ἱππαρχικός και ο Οἰκονομικός, προϋποθέτουν εξοικείωση με τον αθηναϊκό τρόπο ζωής. Ο γιος του σκοτώθηκε το 362 π.Χ. στη Μαντίνεια πολεμώντας στο πλευρό των Αθηναίων ιππέων.

Ο θάνατος του Ξενοφώντα τοποθετείται μετά το 355 π.Χ. Τα πιο γνωστά έργα του είναι η Κύρου Ἀνάβασις και τα Ἑλληνικά, με τα οποία στην ουσία συνεχίζει το έργο του Θουκυδίδη έως τη μάχη της Μαντίνειας. Εκτός από ιστορικά έργα συνέγραψε και πολλά φιλοσοφικά και τεχνικά (τέχναι, πραγματείες), στα οποία περιέχονται συμβουλές και πρακτικές οδηγίες για διάφορες δραστηριότητες (π.χ. Κυνηγετικός, Πόροι, βλ. και Ενότητα 5).

[βιβλίο του καθηγητή, σ. 32-33]

 

Αρχαίο κείμενο	Μετάφραση
Ἀθηναῖοι, ὡς καὶ οἱ κατοικοῦντες ἑτέρας πόλεις,	Οι Αθηναίοι, όπως και αυτοί που κατοικούν στις άλλες πόλεις,
ἐπιτηδεύουσι πολλὰ ἐν τῷ βίῳ,	ασκούν πολλά επαγγέλματα στη ζωή τους,
ἵνα πορίζωνται τὰ ἀναγκαῖα:	για να εξασφαλίζουν τα αναγκαία:
Ναυσικύδης ναύκληρος ὢν ἐσπούδαζε περὶ τὴν τροφὴν τοῦ σώματος	Ο Ναυσικύδης που ήταν πλοιοκτήτης, μεριμνούσε για τη συντήρηση
ἑαυτῷ καὶ τοῖς οἰκείοις,	του εαυτού του και των δικών του
τοῦτ’ αὐτὸ δ’ ἐποίουν	και το ίδιο ακριβώς έκαναν
Ξένων ὁ ἔμπορος καὶ Ξενοκλῆς ὁ κάπηλος.	ο Ξένων ο έμπορος και ο Ξενοκλής ο μικροπωλητής.
Πολύζηλος ἔτρεφε ἑαυτὸν καὶ οἰκέτας ἀπὸ ἀλφιτοποιίας,	Ο Πολύζηλος συντηρούσε τον εαυτό του και τους οικιακούς του δούλους με την παρασκευή κριθάλευρου,
ἔτι δὲ ἐλειτούργει πολλάκις τῇ πόλει.	και ακόμα πολλές φορές προσέφερε δημόσια υπηρεσία στην πόλη με δικά του χρήματα.
Γλαύκων ὁ Χολαργεὺς ἐγεώργει καὶ βοῦς ἔτρεφε,	Ο Γλαύκων από το Χολαργό ήταν γεωργός και έτρεφε βόδια,
Δημέας δὲ διετρέφετο ἀπὸ χλαμυδουργίας,	ο Δημέας ζούσε από την τέχνη της κατασκευής χλαμύδων,
Μεγαρέων δ’ οἱ πλεῖστοι ἀπὸ ἐξωμιδοποιίας.	και οι περισσότεροι από τους Μεγαρείς από την τέχνη της κατασκευής εξωμίδων.
Οὐκ ὀλίγοι τῶν πολιτῶν ἐξεμάνθανον τέχνην τινὰ,	Αρκετοί από τους πολίτες μάθαιναν καλά κάποια τέχνη,
οἷον τὴν τῶν λιθοξόων, κεραμέων, τεκτόνων, σκυτοτόμων,	όπως την τέχνη του μαρμαρά, του κεραμέα, του μαραγκού, του τσαγκάρη,
καὶ ἐξειργάζοντο πλεῖστα ἐπιτήδεια τῷ βίῳ.	και εξασφάλιζαν πάρα πολλά αναγκαία αγαθά για τη ζωή τους.

  Ξενοφῶν, Ἀπομνημονεύματα 2.7.6 (ελεύθερη διασκευή)

 

Συμπληρωματικά σχόλια για το κείμενο της Ενότητας

Το φιλοσοφικού περιεχομένου έργο του Ξενοφώντα Ἀπομνημονεύματα (τέσσερα βιβλία) είναι επηρεασμένο από τη σωκρατική διδασκαλία. Πρόκειται για μια συλλογή συζητήσεων, συμβουλών και επεισοδίων τα οποία έχουν οργανωθεί κατά θεματικές ενότητες. Αποτελεί εγχειρίδιο ηθικής, απόσταγμα πρακτικής σοφίας σχετικά με θέματα που άπτονται του καθημερινού βίου, όπως είναι η αυτοκυριαρχία και η αυτοσυγκράτηση, ο σεβασμός προς τους γονείς, η υπακοή στους νόμους, η αγάπη και η φιλία, οι επαγγελματικές ικανότητες, η μόρφωση, η εκπαίδευση κ.ά.

[βιβλίο του καθηγητή, σ. 33]

 

Οι λειτουργίες ήταν δαπάνες των εύπορων Αθηναίων προς όφελος του αθηναϊκού δημοσίου. Για παράδειγμα, κάποιοι πολίτες κάλυπταν τα έξοδα μιας πρεσβείας ή της διοργάνωσης γεύματος για τα μέλη μιας φυλής ή της συντήρησης ενός πολεμικού πλοίου. Διαβάστε περισσότερες πληροφορίες για τις λειτουργίες στην αρχαία Αθήνα σε αυτήν την ιστοσελίδα.