από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Λογοτεχνία Β΄ Γυμνασίου – Ο μικρός πρίγκιπας και η αλεπού

Αντουάν ντε Σαιντ – Εξυπερύ (1900-1944)

 

Αντουάν ντε Σαιντ – Εξυπερύ, Ο μικρός πρίγκιπας και η αλεπού

 

Βασικά σημεία

 

1. Ενότητες και περιεχόμενο: 

(α) ο τριανταφυλλόκηπος («Έτυχε όμως … έκλαψε», σελ. 185)

Στο πρώτο μέρος του αποσπάσματος ο μικρός πρίγκιπας ανακαλύπτει με απογοήτευση ότι υπάρχουν πολλά τριαντάφυλλα· άρα, το δικό του δεν είναι ένα και μοναδικό στον κόσμο (αυτή είναι η σημασία της λέξης μοναδικός γι’ αυτόν προς το παρόν) και ο ίδιος δεν έχει πια λόγο να αισθάνεται πλούσιος και ξεχωριστός.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Αρχαία Ελληνικά Κείμενα (μετάφραση) Β΄ Γυμνασίου (10) – Ιλιάδα, Χ 247-394

Ελαιογραφία του Peter Paul Rubens (περ. 1630-1635), που απεικονίζει τη θανάτωση του Έκτορα από τον Αχιλλέα
[πηγή: Ψηφίδες για την Ελληνική Γλώσσα].

Χ 247-394, η μονομαχία Έκτορα και Αχιλλέα

 

Βασικά θέματα:

 

1. Το αίτημα του Έκτορα και η απάντηση του Αχιλλέα
Ο Έκτορας, αρχικά, δεν έχει κουράγιο να αντιμετωπίσει τον Αχιλλέα και προσπαθεί να του ξεφύγει. Νιώθει, όμως, ότι ήρθε η στιγμή να εκτελέσει το χρέος του, να αντιμετωπίσει τον ανίκητο γιο του Πηλέα, με έναν όρο: ζητά να μην κακοποιηθεί το σώμα του ηττημένου (256-9). Ο Αχιλλέας αμέσως απορρίπτει το αίτημα, γιατί:
(α) το μίσος του είναι μεγάλο. Το παρομοιάζει μάλιστα με την έχθρα του λιονταριού με τον άνθρωπο και του λύκου με το αρνί (261-7).
(β) επίσης, ο Αχιλλέας θέλει να εκδικηθεί τους συντρόφους που έπεσαν νεκροί από τον Έκτορα (270-2).

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Στάλιν (ένα πορτρέτο από τον Έρεμπουργκ)
Ιλιά Έρεμπουργκ (1891-1967)
Το κείμενο που ακολουθεί είναι απόσπασμα από τα απομνημονεύματα του ρώσου δημοσιογράφου και συγγραφέα Ιλιά Έρεμπουργκ (το έργο εκδόθηκε στα ελληνικά με τίτλο “Άνθρωποι, Χρόνια, Ζωή”). Στο συγκεκριμένο τμήμα ο Έρεμπουργκ, με αφορμή το θάνατο του Ιωσήφ Στάλιν, κάνει μια ενδιαφέρουσα αποτίμηση του ηγέτη της Σοβιετικής Ένωσης. Εκτός από τον Στάλιν γίνεται αναφορά σε πολλούς διανοούμενους και πολιτικούς αλλά και σε γεγονότα της εποχής που μπορεί να είναι άγνωστα στον σημερινό αναγνώστη, γι’ αυτό, όπου ήταν δυνατό, έδωσα παραπομπές για περισσότερες πληροφορίες. Κράτησα την ορθογραφία και τη στίξη της μετάφρασης αλλά όχι το πολυτονικό.

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου (7) – Ενότητα 7η: Τέχνη

Βίνσεντ βαν Γκογκ, Σταροχώραφο με κυπαρίσσια, 1889, Λονδίνο, Εθνική Πινακοθήκη (πηγή: Βικιπαίδεια)

 

 

Τέχνη: μια γλώσσα για όλους, σε όλες τις εποχές

 

Η τέχνη και η σημασία της

 Η τέχνη:

– προσφέρει αισθητική απόλαυση και κάνει ακόμη πιο ανθρώπινη, ευχάριστη, ποικίλη και πλούσια τη ζωή.

– βοηθά τον άνθρωπο να κατανοεί την πραγματικότητα: προβάλλει τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των ανθρώπων· καλλιεργεί και διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες· κατά συνέπεια, επεκτείνει τη δυνατότητα κατανόησης της πραγματικότητας.

– βοηθά τον άνθρωπο να υπομένει: προβάλλοντας αξίες και πρότυπα δυναμώνει τον άνθρωπο πνευματικά και ψυχικά.

– μαθαίνει στους ανθρώπους να ενεργούν ομαδικά και να σέβονται την προσπάθεια των άλλων.

Παρ’ όλα αυτά, οι σημερινές κοινωνικές προτεραιότητες και ο χαρακτήρας της εκπαίδευσης δεν ευνοούν τα καλλιτεχνικά μαθήματα, που εμφανίζονται πολύ περιορισμένα στο αναλυτικό πρόγραμμα με εμφανή τα αποτελέσματα στον αισθητικό προσανατολισμό και στη γενικότερη πνευματική καλλιέργεια των νέων.Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου (6) – Ενότητα 6η: Οικουμενικές αξίες – Εθελοντισμός

Στο παραπάνω σύντομο βίντεο θα γνωρίσετε μία από τις γνωστότερες ανθρωπιστικές οργανώσεις, τους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα, που δραστηριοποιούνται σε παγκόσμιο επίπεδο. Περισσότερα στον επίσημο δικτυακό τους τόπο.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Νεοελληνική Γλώσσα Γ΄ Γυμνασίου (5) – Ενότητα 5η: Ειρήνη-Πόλεμος

Πικάσο, «Γκερνίκα», 1937, λάδι σε μουσαμά, 3,5×7,8 μ., στο μουσείο Πράδο στη Μαδρίτη [πηγή της φωτογραφίας: Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia]

 

Η «Γκερνίκα» του Πάμπλο Πικάσο είναι ένα έργο βασισμένο σε πραγματικό γεγονός, τον βομβαρδισμό της ισπανικής πόλης Γκερνίκα από τους Γερμανούς το 1936, στον ισπανικό εμφύλιο. Σε ένα χώρο με λιτή χρωματική γκάμα (αποχρώσεις άσπρου, μαύρου και γκρι) βλέπουμε ένα συνονθύλευμα από ανθρώπους και ζώα που σπαράζουν από τη φρίκη της καταστροφής, του τρόμου και του θανάτου. Η σύνθεση βασίζεται στη συνεκτική λειτουργία ενός μεγάλου τριγώνου, σαν αέτωμα αρχαίου ναού. Στην κορυφή του βρίσκεται η λάμπα πετρελαίου που την προτείνει ένα χέρι σαν να θέλει να φωτίσει μέσα στο χάος. Αριστερά της κορυφής του υπάρχει μια τεράστια λάμπα (κατά μια ερμηνεία είναι η βόμβα και κατά άλλη το μάτι του θεού). Στο πρώτο επίπεδο βλέπουμε τον πεσμένο ήρωα, σαν κομμάτια σπασμένου αγάλματος, που ακόμα κρατάει το σπασμένο σπαθί του. Το κέντρο καταλαμβάνεται από ένα άλογο (ζώο του πολέμου), που, με τα δόντια και τη γλώσσα του βγαλμένα έξω, σφαδάζει από τον πόνο, καθώς ένα κοντάρι το έχει πληγώσει θανάσιμα στα πλευρά (ενδεχομένως συμβολίζει το βασανισμένο λαό). Αριστερά εικονίζεται ο ταύρος ακίνητος (κατά μια ερμηνεία είναι ο εχθρός, ο φασισμός, η αγριότητα, ο σκοταδισμός και κατά άλλη η ίδια η Ισπανία που επιβιώνει μετά από αυτή την τραγωδία). Η μάνα που καταρρακωμένη κλαίει κουβαλώντας το νεκρό παιδί της, η γυναίκα που με έντονο διασκελισμό έρχεται προς το κέντρο για να κλάψει το νεκρό πολεμιστή και η άλλη πίσω της που την έχουν τυλίξει οι φλόγες μέσα σε ένα σπίτι με ανοιχτό παράθυρο είναι στοιχεία της ίδιας αυτής τραγωδίας με το βλέμμα του καλλιτέχνη. Το έργο μπορεί να εξέφρασε ένα συγκεκριμένο γεγονός, γρήγορα όμως θεωρήθηκε ένας παγκόσμιος ύμνος ενάντια στη θηριωδία του πολέμου.

Αισθητική Αγωγή-Εικαστικά Β΄ Γυμνασίου

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·2 σχόλια

Αν και η Ευρωπαϊκή Ένωση μόλις που ξεπερνά τον μισό αιώνα ζωής, η διαδικασία που οδήγησε στην ίδρυσή της είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα! Σήμερα είμαστε ενωμένοι στην πολυμορφία μας, αλλά αν το κοινό ευρωπαϊκό μας εγχείρημα μπόρεσε να υλοποιηθεί αυτό έγινε χάρη σε εκείνους τους προγόνους μας —άντρες και γυναίκες— που το πίστεψαν με όλη τους την ψυχή. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δημιουργήθηκε για να βάλει οριστικό τέλος στον πόλεμο και να οικοδομήσει μια ειρηνική, ενωμένη και ευημερούσα Ευρώπη: μια Ευρώπη στην οποία οι πολίτες θα μπορούν να βρίσκουν νέους και ολοένα καλύτερους τρόπους να ικανοποιούν τις ανάγκες τους και να αναπτύσσουν εμπορικές σχέσεις μεταξύ τους. Τα τελευταία 60 χρόνια, πολλοί Ευρωπαίοι εργάστηκαν ακούραστα για να χτίσουν μαζί ένα καλύτερο μέλλον. Αυτή η προσπάθεια συνεχίζεται μέχρι σήμερα.

[το βίντεο και το εισαγωγικό κείμενο προέρχονται από τη Γωνιά μάθησης, επίσημη σελίδα της ΕΕ με χρήσιμες πληροφορίες και πλούσιο μαθησιακό υλικό σχετικά με την ιστορία, τους στόχους, την εξέλιξη και το όραμα της ΕΕ.]

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Αρχαία Ελληνικά Κείμενα (μετάφραση) Α΄ Γυμνασίου (10) – π 1-336

Ο Οδυσσέας κάθεται δίπλα στη φωτιά, ενώ ο Εύμαιος υποδέχεται τον Τηλέμαχο. Έργο του Giovanni Buonaventura Genelli (1798-1868) [πηγή: Βικιπαίδεια]

 

π 1-172 αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο 

 

Σχολιασμός:

Στο απόσπασμα αυτό ο αναγνώστης ίσως θεωρήσει ότι ο ποιητής καθυστερεί αδικαιολόγητα την αποκάλυψη του Οδυσσέα. Γιατί άραγε ο πατέρας δεν αγκαλιάζει αμέσως με λαχτάρα τον μονάκριβο γιο του;

Ο Τηλέμαχος επιστρέφοντας από το ταξίδι του περνά πρώτα από το καλύβι του Εύμαιου, όπως του είπε η Αθηνά. Εκεί συναντά τον Εύμαιο και ένα γέρο ζητιάνο (πρόκειται βέβαια για τον Οδυσσέα, που τον έχει μεταμορφώσει η Αθηνά)· όλοι περιμένουν ο βασανισμένος πατέρας να σφίξει στην αγκαλιά του το παιδί του που έχει 20 ολόκληρα χρόνια να το δει. Ο ποιητής, όμως, καθυστερεί έντεχνα την αναγνώριση πατέρα και γιου, γιατί:

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Σοφοκλής, Ἀντιγόνη (7) – 2ο επεισόδιο, στ. 376-440

Ο φύλακας παραδίδει στον Κρέοντα την Αντιγόνη (από την ταινία του Γ. Τζαβέλλα)

 

Σχολιασμός 

376-383 Εμφανίζεται στη σκηνή η Αντιγόνη μαζί με τον φύλακα (αριστερή πάροδος). Τα λόγια του χορού εκφράζουν απορία, έκπληξη, αγωνία, συμπόνια αλλά και επιτίμηση για την απερισκεψία της Αντιγόνης. Ο θριαμβευτικός χαρακτήρας του χορικού μεταπίπτει σε προβληματισμό και ανησυχία για την απίστευτη σκηνή που αντικρίζει ο χορός.

Συνεχίστε την ανάγνωση

από την/ον ·Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Ιστορία Α΄ Γυμνασίου (22) – Το κράτος της Μακεδονίας και η επέκτασή του

 

Το κράτος της Μακεδονίας και η επέκτασή του

 

Βασικά σημεία

 

1. Μακεδόνες 

(α) τόπος και πολίτευμα  

Οι Μακεδόνες κατοικούσαν στις βόρειες περιοχές του Ελληνισμού, στα εδάφη της σημερινής δυτικής και κεντρικής Μακεδονίας. Οι νότιοι Έλληνες είχαν ιδρύσει αποικίες στα παράλια της Μακεδονίας.

Για πολλά χρόνια ήταν απομονωμένοι από τους νότιους Έλληνες και διατήρησαν τον θεσμό της βασιλείας, ενώ στις πόλεις-κράτη της νότιας Ελλάδας είχαν δοκιμαστεί και άλλα πολιτεύματα, όπως η ολιγαρχία, η τυραννίδα, η δημοκρατία, η αριστοκρατία.

 

2. Στενότερες σχέσεις με τους νότιους Έλληνες

(α) πότε οι σχέσεις με τους άλλους Έλληνες γίνονται στενότερες;

Οι επαφές Μακεδόνων και νότιων Ελλήνων γίνονται εντονότερες μετά τους Περσικούς πολέμους.

 

(β) ο Αλέξανδρος Α΄ της Μακεδονίας στους Περσικούς πολέμους:

Ο βασιλιάς Αλέξανδρος Α΄ της Μακεδονίας (495-450) αναγκάστηκε να συμμαχήσει με τους Πέρσες. Όμως πριν τη μάχη των Πλαταιών (479) έστειλε μήνυμα στους ηγέτες του ελληνικού στρατεύματος ότι ο Μαρδόνιος ετοιμάζει επίθεση.

 

Ο Αλέξανδρος ο Α΄ ειδοποιεί τους Έλληνες για την επίθεση του Μαρδόνιου στις Πλαταιές (479 π.Χ.)

 Ύστερ᾽ απ᾽ την ερώτησή του για τους χρησμούς και την παραίνεση που απηύθυνε ο Μαρδόνιος, έπεσε η νύχτα και οι σκοποί πήραν τις θέσεις τους. Και καθώς η νύχτα είχε προχωρήσει πολύ κι είχες την εντύπωση ότι ησυχία βασίλευε πέρα για πέρα στα στρατόπεδα και πως τους στρατιώτες τούς έχει πάρει για τα καλά ο ύπνος, εκείνη την ώρα ο Αλέξανδρος, ο γιος του Αμύντα, που ήταν στρατηγός και βασιλιάς των Μακεδόνων, πλησίασε με τ᾽ άλογό του τις προφυλακές των Αθηναίων και ζητούσε και καλά να συναντήσει τους στρατηγούς τους.  Λοιπόν, οι περισσότεροι απ᾽ τους σκοπούς έμεναν στη θέση τους, ενώ άλλοι πήγαν τρεχάτοι στους στρατηγούς· κι όταν έφτασαν, τους έλεγαν πως ήρθε ένας καβαλάρης απ᾽ το στρατόπεδο των Μήδων, που δεν άνοιξε το στόμα του να πει τίποτ᾽ άλλο, παρά μόνο πως θέλει να συναντήσει τους στρατηγούς, αναφέροντάς τους ονομαστικά.

Κι εκείνοι, όταν άκουσαν αυτά, αμέσως τους ακολούθησαν στις προφυλακές. Κι όταν έφτασαν, τους έλεγε ο Αλέξανδρος τα εξής: «Άνδρες Αθηναίοι, καταθέτω εμπιστευτικά στη φύλαξή σας αυτά τα λόγια, με την παράκληση να μείνουν απόρρητα, μονάχα στον Παυσανία να τα πείτε και σε κανέναν άλλο, για να μη με πάρετε στο λαιμό σας· γιατί δε θα μιλούσα, αν η έγνοια μου για ολόκληρη την Ελλάδα δεν ήταν μεγάλη. Γιατί κι εγώ στην καταγωγή ανέκαθεν είμαι Έλληνας και δε θα ήθελα να βλέπω την Ελλάδα να χάσει τη λευτεριά της και να γίνει σκλάβα. Λέω λοιπόν πως στάθηκε αδύνατο οι θυσίες να δώσουν προγνωστικά που να ευφράνουν την ψυχή του Μαρδονίου και του στρατού του· γιατί, τότε, θα είχατε έρθει στα χέρια εδώ και καιρό. Λοιπόν, τώρα αποφάσισε να κάνει πέρα τις θυσίες και, με το χάραμα της μέρας, να δώσει μάχη· γιατί, όπως υποθέτω, τον έζωσε φόβος μήπως συναχτείτε περισσότεροι. Μ᾽ αυτά τα δεδομένα, αρχίστε τις ετοιμασίες. Και πάλι, αν ο Μαρδόνιος αναβάλει τη σύγκρουση και δεν την επιχειρήσει, κάντε κουράγιο μένοντας στη θέση σας· γιατί τα τρόφιμα που του έμειναν είναι για λίγες μέρες. Κι αν το τέλος του πολέμου έρθει όπως το θέλει η καρδιά σας, κάποιοι ας φροντίσουν να ξαναδώσουν και σε μένα τη λευτεριά, εμένα που για χάρη της Ελλάδας έχω κάνει μια τέτοια αποκοτιά απ᾽ τη λαχτάρα μου, θέλοντας να σας κάνω φανερές τις προθέσεις του Μαρδονίου, για να μη πέσουν [ξαφνικά] οι βάρβαροι επάνω σας την ώρα που δεν το περιμένατε. Κι είμαι ο Αλέξανδρος ο Μακεδών». Αυτά είπε και γύρισε με τ᾽ άλογό του στο στρατόπεδο και στη θέση του.

Ηροδότου Ιστορίαι, 9.44-45 (μετάφραση Ηλ. Σπυρόπουλος)

 

3. Ο Αρχέλαος (413-399 π.Χ.)

(α) μεταφέρει την πρωτεύουσα του κράτους του από τις Αιγές (στη σημερινή Βεργίνα) στην Πέλλα.
(β) στην ιερή τους πόλη, το Δίον, οι Μακεδόνες τιμούν τους Ολύμπιους θεούς και ιδίως τον Δία. 
(γ) κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Αρχέλαου πέρασαν από την αυλή του σημαντικές προσωπικότητες της τέχνης και των γραμμάτων: 
  • οι τραγικοί ποιητές Ευριπίδης και Αγάθων.
  • ο επικός ποιητής Χοιρίλος.
  • ο ζωγράφος Ζεύξις.

 

Ένα Νικητήριον (μετάλλιο νίκης) που απεικονίζει τον Φίλιππο Β΄ (3ος π.Χ. αι.) [πηγή: Βικιπαίδεια]

 

4. Φίλιππος (382 π.Χ. – 336 π.Χ.· βασίλεψε από το 359 μέχρι τον θάνατό του)

(α) στόχος ήταν να κάνει το βασίλειο της Μακεδονίας ισχυρή δύναμη· γι’ αυτό φρόντισε την αναδιοργάνωση του μακεδονικού στρατού: 

  • επιστράτευσε αγρότες και βοσκούς και τους έδωσε μικρότερη ασπίδα και μακρύ δόρυ, τη σάρισσα.
  • ανάπτυξε τμήματα ιππικού και ελαφρά οπλισμένων στρατιωτών.
  • εφοδίασε τον στρατό του με πολιορκητικές μηχανές.
  • εφάρμοσε την τακτική της λοξής φάλαγγας. 

Δείτε σε αυτήν τη διαδραστική εφαρμογή χάρτες και ιστορικές πληροφορίες για το κράτος της Μακεδονίας υπό την ηγεσία του Φιλίππου Β΄.

 

5. Μάχη της Χαιρώνειας (338 π.Χ.)

(α) η αιτία:

Αθηναίοι και Θηβαίοι αποφασίζουν να αντιμετωπίσουν δυναμικά στη Χαιρώνεια τον Φίλιππο, που έχει κατέβει στη Στερεά Ελλάδα, για να βοηθήσει το αμφικτιονικό συνέδριο εναντίον των Αμφισσέων.

 

(β) το αποτέλεσμα της μάχης:

Ο Φίλιππος επικράτησε και έγινε πλέον ο αδιαφιλονίκητος ρυθμιστής των ελληνικών υποθέσεων.

 

Η μάχη της Χαιρώνειας

Το συνέδριο της δελφικής Αμφικτυονίας κήρυξε Ιερό πόλεμο ενάντια στη μικρή πόλη της Άμφισσας, στη Λοκρίδα, γιατί είχε τάχα καταπατήσει την ιδιοκτησία του Απόλλωνα, και προσκάλεσε το Φίλιππο να αναλάβει την αρχηγία του πολέμου. Ο Φίλιππος γρήγορα πέρασε τις Θερμοπύλες και σταμάτησε στην Ελάτεια της Φωκίδας. Εδώ μπορούσε να ελέγχει τη μεγάλη αρτηρία προς τη Θήβα και την Αθήνα και έτρεφε την ελπίδα πως η καθυστέρησή του θα μπορούσε να κάνει τον εχθρό να λογικευτεί. Οι Αθηναίοι, όμως, δεν έδωσαν προσοχή στις συμβουλές του στρατηγού τους Φωκίωνα, αλλά με την επιμονή του Δημοσθένη έκλεισαν στενή συμμαχία με τη Θήβα και διοχέτευσαν τα χρήματα από τα θεωρικά σε πολεμικούς σκοπούς. Το καλοκαίρι του 338 π.Χ. οι δύο εχθρικοί στρατοί, ο καθένας με δύναμη μεγαλύτερη από 30.000 άνδρες, συναντήθηκαν στη Χαιρώνεια, στην πεδιάδα της Βοιωτίας. Ο νεαρός γιος του Φιλίππου, ο Αλέξανδρος, διοικούσε την αριστερή πτέρυγα και εκμηδένισε τον ξακουστό «Ιερό λόχο» των Θηβαίων· ο Φίλιππος, στη δεξιά πτέρυγα, προσποιήθηκε υποχώρηση και μετά έτρεψε σε φυγή τους Αθηναίους που ήταν αντιμέτωποί του. Ο Δημοσθένης και μερικοί άλλοι ξέφυγαν. Το μεγάλο λιοντάρι, που σήμερα υψώνεται μέσα στη μοναχική έκταση της Βοιωτίας, κάνει κάτι περισσότερο από το να τιμά αυτούς που έπεσαν· ουσιαστικά σημειώνει το τέλος της πόλης-κράτους.

Botsford & Robinson, Αρχαία Ελληνική Ιστορία, ΜΙΕΤ, 1995, σελ.350

 

6. Το Συνέδριο της Κορίνθου

Χρονολογία και αποφάσεις:

Την επόμενη χρονιά από τη μάχη της Χαιρώνειας, το 337 π.Χ., οι Έλληνες αποφασίζουν να οργανώσουν εκστρατεία εναντίον των Περσών και αναθέτουν την αρχηγία στον Φίλιππο. Οι Σπαρτιάτες δεν ακολουθούν.

 

 

 ❦