Ο Ισοκράτης (436 π.Χ. – 338 π.Χ.) ήταν αρχαίος Έλληνας ρήτορας και ένας από τους σπουδαιότερους ρητοδιδάσκαλους της κλασικής αρχαιότητας. (πηγή: Βικιπαίδεια)
Ενότητα 4η : Τα πλεονεκτήματα της ειρήνης
Μερικές πληροφορίες για τον συγγραφέα και το έργο του
Ο Ισοκράτης είναι ένας από τους πιο γνωστούς Αθηναίους ρήτορες. Γεννήθηκε το 436 π.Χ. στον αττικό δήμο Ερχιά και πέθανε λίγο μετά το 338 π.Χ. σε ηλικία περίπου 98 ετών. Καταγόταν από εύπορη οικογένεια και μαθήτευσε κοντά στον σοφιστή Γοργία, τον Πρόδικο, τον Τεισία και τον μετριοπαθή ολιγαρχικό Θηραμένη· θεωρείται ότι ανήκε και στον κύκλο του Σωκράτη. Κατά τη διάρκεια του Πελοποννησιακού πολέμου η πατρική περιουσία του εξανεμίστηκε και ο Ισοκράτης αναγκάστηκε να ασκήσει για κάποια περίοδο το επάγγελμα του λογογράφου.
Γύρω στο 390 π.Χ. δημιούργησε τη δική του ρητορική σχολή και διακρίθηκε ως σπουδαίος ρητοροδιδάσκαλος. Συνέγραψε αρκετούς λόγους, ο ίδιος όμως δεν εκφώνησε ποτέ κανέναν, διότι, όπως παραδεχόταν, δε διέθετε τόλμη και δυνατή φωνή· απευθύνθηκε όμως στο κοινό με τον γραπτό λόγο («Ἐγὼ γὰρ πρὸς μὲν τὸ πολιτεύεσθαι πάντων ἀφυέστατος ἐγενόμην τῶν πολιτῶν· οὔτε γὰρ φωνὰν ἔσχον ἱκανὴν οὔτε τόλμαν δυναμένην ὄχλω χρῆσθαι καὶ μολύνεσθαι καὶ λοιδορεῖσθαι τοῖς ἐπὶ τοῦ βήματος καλινδουμένοις», Φίλιππος 81).
Κατά την Ελληνιστική εποχή αποδίδονταν στον Ισοκράτη 60 λόγοι, κυρίως επιδεικτικοί, από τους οποίους 25 θεωρήθηκαν γνήσιοι από τον Διονύσιο τον Αλικαρνασσέα και 28 από τον Καικίλιο (ρήτορα και ιστορικό από τη Σικελία). Σήμερα σώζονται 21 λόγοι, με γνωστότερους τον Πανηγυρικό, τον Παναθηναϊκό, τον Ἀρεοπαγιτικό, τον Περὶ ἀντιδόσεως, τον Περὶ εἰρήνης κ.ά. Έγραψε επίσης επιστολές· αξίζει να αναφέρουμε τη Β’ Επιστολή του, η οποία γράφτηκε το 344 π.Χ. και απευθύνεται στον βασιλιά της Μακεδονίας Φίλιππο.
βιβλίο του καθηγητή, σελ.41-42
| Αρχαίο κείμενο | Μετάφραση |
| Ἆρ’ οὖν ἄν ἐξαρκέσειεν ἡμῖν, | Άραγε λοιπόν θα ήταν αρκετό σε μας, |
| εἰ οἰκοῖμεν τήν τε πόλιν ἀσφαλῶς | αν κατοικούμε και την πόλη με ασφάλεια |
| καί (εἰ) γιγνοίμεθα εὐπορώτεροι τά περί τόν βίον | και (αν) γινόμαστε πλουσιότεροι όσον αφορά την περιουσία μας |
| καί (εἰ) ὁμονοοῖμεν τά τε πρός ἡμᾶς αὐτούς | και (αν) έχουμε ομόνοια μεταξύ μας |
| καί (εἰ) εὐδοκιμοῖμεν παρά τοῖς Ἕλλησιν; | και (αν) χαίρουμε εκτιμήσεως μεταξύ των Ελλήνων; |
| Ἐγώ μέν γάρ ἡγοῦμαι τούτων ὑπαρξάντων | Εγώ βέβαια νομίζω ότι, αν γίνουν αυτά, |
| τήν πόλιν εὐδαιμονήσειν τελέως. | η πόλη θα ευτυχήσει ολοκληρωτικά. |
| Ὁ μέν τοίνυν πόλεμος ἀπεστέρηκεν ἡμᾶς ἁπάντων τῶν εἰρημένων∙ | Ο πόλεμος όμως μας στέρησε όλα αυτά που έχουν λεχθεί· |
| καί γάρ πενεστέρους (ἡμᾶς) ἐποίησεν | γιατί πράγματι και φτωχότερους μας έχει κάνει |
| καί ἠνάγκασεν (ἡμᾶς) ὑπομένειν πολλούς κινδύνους | και μας ανάγκασε να ανεχόμαστε πολλούς κινδύνους |
| καί πρός τούς Ἕλληνας (ἡμᾶς) διαβέβληκεν | και στους Έλληνες μας έχει διαβάλει |
| καί πάντας τρόπους τεταλαιπώρηκεν ἡμᾶς. | και με όλους τους τρόπους μάς έχει ταλαιπωρήσει. |
| Ἤν δέ ποιησώμεθα τήν εἰρήνην, | Αν όμως συνάψουμε ειρήνη, |
| μετά πολλῆς μέν ἀσφαλείας οἰκήσομεν τήν πόλιν, | από τη μια με πολλή ασφάλεια θα κατοικούμε στην πόλη μας, |
| ἀπαλλαγέντες πολέμων καί κινδύνων καί ταραχῆς, | αφού απαλλαγούμε από πολέμους, κινδύνους και διχόνοια, |
| καθ’ ἑκάστην δέ τήν ἡμέραν ἐπιδώσομεν πρός εὐπορίαν, | και από την άλλη καθημερινά θα γινόμαστε πιο εύποροι, |
| γεωργοῦντες ἀδεῶς (τήν γῆν) καί πλέοντες τήν θάλατταν | καλλιεργώντας χωρίς φόβο τη γη και ταξιδεύοντας στη θάλασσα |
| καί ἐπιχειροῦντες ταῖς ἄλλαις ἐργασίαις | και ασχολούμενοι με τα άλλα επαγγέλματα |
| αἵ νῦν διά τόν πόλεμον ἐκλελοίπασιν. | τα οποία τώρα εξαιτίας του πολέμου έχουν εκλείψει. |
| Ὀψόμεθα δέ τήν πόλιν λαμβάνουσαν μέν | Θα δούμε, ακόμη, την πόλη μας να έχει |
| διπλασίας τὰς προσόδους ἤ νῦν | διπλάσια έσοδα απ’ ό,τι τώρα |
| γιγνομένην δέ μεστήν ἐμπόρων καί ξένων καί μετοίκων, | και να είναι γεμάτη από εμπόρους, ξένους και μετοίκους, |
| ὧν νῦν ἐρήμη καθέστηκεν. | από τους οποίους τώρα έχει ερημωθεί. |
| Τό δέ μέγιστον∙ | Και το σημαντικότερο∙ |
| ἕξομεν συμμάχους ἅπαντας ἀνθρώπους, | θα έχουμε συμμάχους όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους, |
| οὐ βεβιασμένους, ἀλλά πεπεισμένους. | όχι με τη βία, αλλά με τη θέληση τους. |
Ἰσοκράτης, Περὶ εἰρήνης 19-21
Συμπληρωματικά σχόλια για το κείμενο της Ενότητας
Στον λόγο του Περί ειρήνης ο Ισοκράτης εκφράζει την άποψη ότι η Αθήνα πρέπει να χαράξει νέα πορεία, εγκαταλείποντας τις επεκτατικές βλέψεις της. Η Αθήνα γνωρίζει την ήττα στη ναυμαχία στα Έμβατα το 356 π.Χ. και ταυτόχρονα αντιμετωπίζει την απειλή της περσικής εισβολής. Οι αντιμαχόμενες παρατάξεις (Αθήνα από τη μία, Ρόδος, Κως, Χίος με τη βοήθεια του Βυζαντίου και του Μαυσώλου της Καρίας από την άλλη) συμβιβάζονται και αποκαθίσταται η ειρήνη. Ο Ισοκράτης εκφράζει την άποψή του για την αναγκαιότητα σύναψης κοινής ειρήνης και ίδρυσης αποικιών στη Θράκη, προκειμένου να αντιμετωπίσουν οι Αθηναίοι την οικονομική κρίση (αυτός ο λόγος και οι Πόροι του Ξενοφώντα φωτίζουν την οικονομική και εξωτερική πολιτική του Ευβούλου). Θεωρεί ότι οι συμπολίτες του δεν έχουν πια την πολυτέλεια να ονειρεύονται μια ηγεμονία αλλά πρέπει να επιδιώξουν να κερδίσουν την εύνοια των Ελλήνων.
Ο Ισοκράτης σταδιακά διαμόρφωνε την άποψη ότι οι Έλληνες θα έπρεπε να συνασπιστούν υπό μια μεγάλη δύναμη, για να μπορέσουν να αντιμετωπίσουν την περσική απειλή. Κατά τον Ισοκράτη, μόνο ο Φίλιππος θα μπορούσε να παίξει έναν τέτοιο ηγετικό ρόλο.
βιβλίο του καθηγητή, σελ.42
Άσκηση γραμματικής:
Θέλω κι άλλο!
1. Διαβάστε περισσότερα για τον Συμμαχικό πόλεμο (357-355 π.Χ.) στο άρθρο της Βικιπαίδειας.
2. Διαδραστικές ασκήσεις σχηματισμού ευκτικής από τον εξαιρετικό ιστότοπο Ελληνικός Πολιτισμός:
- Σχηματισμός Ενεστώτα, Μέλλοντα και Αορίστου ενεργητικής φωνής.
- Να συμπληρώσετε τους τύπους ευκτικής Παρακειμένου ε.φ.
- Άσκηση στον σχηματισμό τύπων ευκτικής μέσης φωνής.
- Να συμπληρωθούν οι καταλήξεις με τα πρόσωπα της ευκτικής μ.φ.
❦
