Κοσμάς Βίδος
ΤΟ ΒΗΜΑ
Έπεσα τυχαία, χαζεύοντας στο Instagram τη σελίδα ενός γνωστού (από όσο κατάλαβα) φωτογράφου μόδας. Είχε ανεβάσει δεκάδες φωτογραφίες ημίγυμνων μοντέλων. Κοριτσιών όμορφων αλλά λιπόσαρκων, γυμνασμένων αλλά εμφανώς υποσιτισμένων για τις ανάγκες του επαγγέλματος και για να συντηρήσουν την εικόνα που θέλει η αγορά της ομορφιάς. Ποιας ομορφιάς; Με προβλημάτισε η (ηθελημένη) ψυχρότητα που απέπνεαν όλες οι πόζες. Τα αγέλαστα, σοβαρά, σχεδόν καταθλιπτικά, πρόσωπα των κοριτσιών με τα σβησμένα βλέμματα. Είναι τα ίδια βλέμματα που “φοριούνται” πολύ στα βίντεο κλιπ, στις πασαρέλες, όπου η παρέλαση των ανέκφραστων μοντέλων παραπέμπει σε πορεία ζωντανών νεκρών, στις καλλιτεχνικές φωτογραφίες και στα έργα της video art που εκτίθενται στα μουσεία σύγχρονης τέχνης.
Κάθε εποχή έχει τους κώδικές, την αισθητική της, τους δικούς της τρόπους για να εκφράζεται. Απλώς αυτό που όλο και πιο έντονα εκφράζουν σήμερα οι δημιουργοί όταν επιχειρούν να σχολιάσουν τον κόσμο μας διά των έργων τους μου μοιάζει όλο και πιο τρομακτικό. Φταίει που μεγαλώνω, οπότε πρέπει να καταβάλω μεγαλύτερη προσπάθεια, τόσο για να καταλάβω αυτό που λένε (νομίζω όμως πως το καταλαβαίνω), όσο και για να αποδεχτώ τον τρόπο με τον οποίο εκφράζονται. Έναν τρόπο που έχει κάτι από την ψυχρότητα του πάγου, που είναι κοφτερός σαν τη λάμα του μαχαιριού, που αποσκοπεί στην πρόκληση ηλεκτροσόκ. Ψυχρότητα, κατάθλιψη και βία, αυτά είναι (τρία από ) τα βασικά συστατικά της κοινωνίας μας, έτσι όπως αποκαλύπτεται στα media, στις γκαλερί, στα μουσεία, παντού γύρω μας.
Την τελευταία εβδομάδα παρακολούθησα τον πρώτο κύκλο του “Euphoria”, της νέας μεγάλης επιτυχίας του HBO. Όλα όσα περιγράφω παραπάνω τα βρήκα συγκεντρωμένα μέσα σε οκτώ ωριαία επεισόδια: Έφηβοι που μοιάζουν να έχουν ζήσει δέκα δύσκολες ζωές ο καθένας, κουρασμένοι και απογοητευμένοι από τα πάντα, με βλέμματα άδεια, κάνουν όλη μέρα βαριά ναρκωτικά, τσακώνονται με τους (επίσης βυθισμένους στην κατάθλιψη, στο αλκοόλ και στα παραισθησιογόνα) γονείς τους και κάνουν έρωτα με τρόπο ζωώδη. Οι συνευρέσεις τους περισσότερο θυμίζουν βιασμούς παρά τη συνάντηση δύο νέων ανθρώπων που διερευνούν τη σεξουαλικότητά τους και ανακαλύπτουν τον ερωτισμό, την τρυφερότητα, την αγάπη. Η αγάπη και στον κόσμο του “Euphoria” η βρίσκεται θαμμένη κάτω από τόνους ασχήμιας (τόσο κάτω που είναι σχεδόν αδύνατον να την ανασύρεις στην επιφάνεια) ή, αν προσπαθήσεις να τη δοκιμάσεις, έχει τρομερό τίμημα. Για να περιγράψω με μία μόνο λέξη την κεντρική ιδέα της σειράς, δεν μπορώ να σκεφτώ παρά την απόγνωση. Την ίδια απόγνωση που διακρίνω στα κενά βλέμματα των κοριτσιών που φωτογραφίζει εκείνος ο τύπος στο Instagram και που διαβάζω στα (ο Θεός να τα κάνει) ποιήματα πολλών νέων ποιητών. Τι περιμένει τα νέα παιδιά εκεί έξω; Μοναξιά, αποστασιοποίηση, απομόνωση, θυμός, αδυναμία σύναψης και συντήρησης φιλικών και αισθηματικών σχέσεων σε μια κοινωνία σκληρή και ψυχρή (έτσι ήταν πάντα;), όπου ο άνθρωπος μοιάζει ακόμα και να χάνει το ένστικτο αυτοσυντήρησης που ως τώρα τον βοηθούσε να τα βγάλει πέρα στα δύσκολα. Πόσο χειρότερα μπορεί να πάει;
Εύχομαι να υπερβάλλω.
