Μάρω Δούκα «Οι λεύκες ασάλευτες» (απόσπασμα)
Η φιλόλογος Ασπασία Μαυράκη, κεντρική ηρωίδα στο βιβλίο, υπηρετεί ως καθηγήτρια σε λύκειο μιας πόλης.
Δίπλωσε τα χαρτιά της, άρχισε σιγά σιγά να ντύνεται. Κάθε μέρα προπαρασκευασμένη σαν να επρόκειτο για διάλεξη, με σημειώσεις και παρατηρήσεις. μολονότι δεν φιλοδοξούσε πια να τους μεταμορφώσει σε διανοούμενους. Χρειάστηκε καιρός μέχρι που να παραδεχθεί τη νωθρότητα και την αδιαφορία τους ή έστω τα άλλα τους ενδιαφέροντα. Ήταν στιγμές μάλιστα που πληγωνόταν, γιατί δεν ήταν σε θέση τα παιδιά να εκτιμήσουν τη μεγάλη τύχη τους που την έχουν δασκάλα. […]
Επιθυμεί ειλικρινά να τους μάθει πολλά, δεν είναι όμως σε θέση να αντιληφθεί ότι αδιαφορεί για τη γνώμη τους. Αυτή είναι που ξενυχτά προετοιμάζοντας την ύλη της επόμενης, που προσπαθεί να τους μυήσει στην ομορφιά, που τους μιλάει για τη διεκδίκηση των δικαιωμάτων τους, και όμως τους περιφρονεί. Πολύ συχνά ο χρόνος της εξέτασης και της παράδοσης περιορίζεται σε δεκάλεπτα, μόνο και μόνο επειδή την ευχαριστεί να ακούει τη φωνή της να τους λέει για ένα στίχο του Αισχύλου. Έπειτα από 11 χρόνια διδακτικής πείρας εξακολουθεί σχεδόν με την ίδια απολυτότητα και αυταρέσκεια να αγορεύει, φιλοδοξώντας να τους χώσει στο κεφάλι ως αυτή η επί 35 χρόνια και με τόση προσπάθεια κατάφερε να συγκρατήσει. Μιλά για αποταμιευμένη πείρα, καταφεύγει σε εξωσχολικά βοηθήματα, όλο αναφέρεται σε πηγές και βιβλιογραφίες και παρότι συνηθίζει να ειρωνεύεται αυτούς που χρησιμοποιούν τσιτάτα και αποφθέγματα, τής είναι αδύνατον να τους μιλήσει χωρίς να αναφέρει τι έχουν πει διάφοροι σοφοί για το άλφα ή βήτα θέμα. Και μια φορά, πριν από δύο χρόνια, όταν επάνω στο μεγάλο της οίστρο για τον Σολωμό, κάποιος την είχε διακόψει γελώντας ειρωνικά ότι δεν τον ενδιαφέρουν οι Δημαράδες και οι Πολίτες, εσείς, δεσποινίς, έχετε γνώμη; Αυτή θέλουμε να ακούσουμε, είχε γίνει η Ασπασία έξω φρενών. Δεν βρίσκεται πάνω στην έδρα, τους απήντησε, για να τους λέει τη γνώμη της, τη γνώμη της την έχει για καλύτερες περιστάσεις, της ανήκει, δεν την απεμπολεί, δεν πληρώνεται για αυτήν πληρώνεται για να τους λέει τα έτοιμα και μάλιστα, για να κυριολεκτήσουμε, πληρώνομε για να σας αναμασήσω τα σχολικά σας εγχειρίδια- τονίζοντας τα χοιρίδια. Όλη η τάξη είχε μουγκαθεί, δεν τους είχε συνηθίσει σε παρόμοια ξεσπάσματα… Την επομένη γελώντας με προσποιητή άνεση τούς ζήτησε συγγνώμη. Μέσα της όμως είχε πάρει την απόφαση, θα προσπαθούσε στο εξής να είναι άψογη σ’ αυτά τα λίγα, τα λειψά, τα περιορισμένα, τα προβλεπόμενα από το υπουργείο.
ΘΕΜΑ Γ
Πού νομίζετε ότι οφείλεται το αδιέξοδο που βιώνει η πρωταγωνίστρια στις σχέσεις της με τους μαθητές της; Αν ήσασταν μαθητές της πώς θα προσπαθούσατε να βελτιώσετε το κλίμα στην τάξη; (να αξιοποιήσετε τρεις κειμενικούς δείκτες) 150-200 λέξεις.
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Η εκπαιδευτικός του αποσπάσματος είναι φανερό ότι βιώνει μια πολύ δύσκολη κατάσταση κατά την άσκηση του διδακτικού της έργου. Βιώνει ένα αδιέξοδο, μια ματαίωση των προσδοκιών της για το αποτέλεσμα της διδασκαλίας της. Έχει όμως πια συμβιβαστεί και απογοητευτεί «μολονότι… διανοούμενους». Χαρακτηρίζει τους μαθητές νωθρούς και αδιάφορους παρόλες τις συνεχείς και άοκνες προσπάθειες της που τονίζονται κυρίως στη δεύτερη παράγραφο με το ασύνδετο σχήμα «αυτή είναι που ξενυχτά … που προσπαθεί… που τους μιλάει…». Αρχικά λοιπόν το αδιέξοδο οφείλεται στην περιφρόνηση που αισθάνεται για τους μαθητές της λόγω της στάσης τους απέναντί της. Έπειτα έχει μια πολύ υψηλή ιδέα για τον εαυτό της και για τον κόπο που καταβάλλει «’Ήταν στιγμές… δασκάλα». Ο συνδυασμός της περιφρόνησης και της αλαζονείας δημιουργεί ένα αγεφύρωτο χάσμα μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών. Από κει και ύστερα η διδασκαλία της είναι αυτοαναφορική. Το μάθημα της περιλαμβάνει διδακτικό υλικό που συγκινεί την ίδια χωρίς να υπολογίζει τις ανάγκες και τα ενδιαφέροντα των μαθητών της, παρόλο που έχει συνείδηση και η ίδια ότι αυτό είναι λάθος. Γι’ αυτό αντιδρά με θυμό, όταν ο μαθητής ζητά τη δική της γνώμη. Πάλι με το ασύνδετο σχήμα και την επανάληψη «τη γνώμη της… τη γνώμη της… της ανήκει… δεν την απεμπολεί…» φαίνεται η ταραχή της. Στόχος της είναι να τους «τιμωρήσει», εφόσον, όταν στο παρελθόν προσπάθησε να τους πλησιάσει και να τους βοηθήσει γνωστικά, αυτοί δεν ανταποκρίθηκαν, και έτσι τώρα η ίδια περιορίζει το μάθημα στα τυπικά και σε όσα προβλέπονται από το υπουργείο. Αυτό το χάσμα μεταξύ εκπαιδευτικού και μαθητών προβάλλεται πιο ζωντανά και δραματικά μέσω της ανάμιξης πλαγίου και ευθέος λόγου και της εναλλαγής γ’ ενικού και α’ και β’ ενικού και πληθυντικού προσώπου. «κάποιος την είχε διακόψει γελώντας ειρωνικά ότι δεν τον ενδιαφέρουν οι Δημαράδες και οι Πολίτες, εσείς, δεσποινίς, έχετε γνώμη; Αυτή θέλουμε να ακούσουμε … Δεν βρίσκεται πάνω στην έδρα, τους απήντησε… για να κυριολεκτήσουμε, πληρώνομε…». Επίσης υπάρχει διάχυτη ειρωνεία και όταν στην πρώτη παράγραφο εκφράζει τη γνώμη της για τους μαθητές και στη διαμαρτυρία του μαθητή και στο λογοπαίγνιο «τα σχολικά σας εγχειρίδια- τονίζοντας τα χοιρίδια.» αλλά και στο τέλος του κειμένου, όταν η καθηγήτρια ζητά υποκριτικά συγγνώμη αλλά είχε αποφασίσει να διατηρήσει την απόσταση και την ψυχρότητα απέναντι στους μαθητές της.
