Επιστροφή σε Ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον σε τοπικό, περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο (κοινωνικοί θεσμοί, αγορά εργασίας, θεσμοί εξουσίας, αξίες)

ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ

«Η πρώτη φορά που φοβήθηκα –που πραγματικά φοβήθηκα, γιατί σε όλα τα συμβάντα είμαι επιφυλακτικός– ήταν στις φωτιές του 2009 στη Βορειοανατολική Αττική. Μας είχε στείλει η Πυροσβεστική κάπου στη Σταμάτα με αποστολή να βγάλουμε έναν ηλικιωμένο από το σπίτι του. Οταν πήγαμε εκεί, ήμασταν ακριβώς μπροστά στο μέτωπο, το οποίο όμως ήταν ακόμα μακριά. Είχαμε προνοήσει ότι θα έρθει. Ξαφνικά άλλαξαν οι συνθήκες πάρα πολύ γρήγορα. Η πυρκαγιά αναπτύσσει μεγάλη ένταση και τα ανοδικά ρεύματα σε συνδυασμό με τον άνεμο προκαλούν την εμφάνιση του φαινομένου της “κηλίδωσης” με τη δημιουργία νέων εστιών σε μεγάλη απόσταση μπροστά από το κύριο μέτωπο. Ξαφνικά βρεθήκαμε κυριολεκτικά περικυκλωμένοι από φωτιά. Φοβήθηκα γιατί είχα στην ευθύνη μου 11 άτομα και έπρεπε να φροντίσω όλοι να αφήσουμε τους σωλήνες, να μπούμε σε έναν παρακείμενο αμπελώνα και να περάσει το μέτωπο». Ευτυχώς όλα πήγαν κατ’ ευχήν.

20 χρόνια προσφοράς

Με αφορμή τη συμπλήρωση 20 χρόνων από την ίδρυση της Ομάδας Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Διασωστών με έδρα τη Νέα Ερυθραία Αττικής, ζητήσαμε από τον επί πολλά χρόνια επικεφαλής της Κίμωνα Παντελίδη να θυμηθεί στιγμές της διαδρομής που τον σημάδεψαν.

Δεν θα μπορούσε να αφήσει απέξω το συμβάν στο οποίο παρ’ ολίγον να χάσει δύο άνδρες. «Ηταν το 2012, σε πυρκαγιά σε βιοτεχνία, όταν δύο πυροσβέστες μας εγκλωβίστηκαν στο υπόγειο. Είχε πάθει βλάβη η αναπνευστική συσκευή του ενός και είχαν συνδεθεί στην ίδια φιάλη. Λόγω ασυνεννοησίας, τα άλλα πληρώματα που ήταν στο συμβάν δεν τους βοήθησαν να βγουν, με αποτέλεσμα να μην μπορούν να βρουν την έξοδο. Εγώ έχασα επαφή μαζί τους από τον ασύρματο και όταν βλέπω όλους τους άλλους να βγαίνουν, λέω ότι κάτι δεν πάει καλά». Εντέλει, οι δύο άνδρες διασώθηκαν με ελαφρείς τραυματισμούς.

Η Ομάδα Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Διασωστών (ΟΕΔΔ) είναι από τις παλαιότερες και πλέον έμπειρες εθελοντικές ομάδες της χώρας. Ανταποκρίνεται σε τουλάχιστον 300-400 περιστατικά τον χρόνο στον καλλικρατικό Δήμο Κηφισιάς και τους όμορους δήμους, ενώ συμμετέχει σε 24ωρη βάση και καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου στην πολιτική προστασία της Αττικής.

Στις 23 Ιουλίου 2018, η ομάδα είχε κληθεί να σβήσει μια φωτιά στη Νέα Ερυθραία όταν άκουσαν από τον ασύρματο για συμβάν στην Πεντέλη. «Ρωτήσαμε εάν επιθυμούν να μεταβούμε και μας είπαν όχι. Μία ώρα αφότου είχαμε επιστρέψει στη βάση, μας έστειλαν στον Κάλαμο. Από εκεί αποδεσμευθήκαμε αργά τη νύχτα και πήγαμε στο Μάτι. Αυτό που αντικρίσαμε ήταν με μια λέξη ολοκαύτωμα. Μας είχαν βάλει να ψάχνουμε στα σπίτια για θύματα. Οπου βρίσκαμε μικροεστίες σε κατοικίες τις σβήναμε. Damage control κάναμε ουσιαστικά, αλλά είχε κι αυτό το νόημά του.

Ηταν ο άλλος έξω από το σπίτι του να το βλέπει να σιγοκαίει. Ημασταν μια βοήθεια εκείνη την ώρα, κάποιοι να πει τον πόνο του, να γλιτώσουν τα πράγματά του».

Κι όμως, η ΟΕΔΔ έχει μικρή επίσημη στήριξη στο έργο της, οικονομική ή άλλη (ο δήμος παραχωρεί τον χώρο όπου στεγάζεται, αναλαμβάνει τα έξοδα για ρεύμα, τηλέφωνο, νερό, ενώ έχει παραχωρήσει και ένα δικό του όχημα – μοντέλο του 1989). Τα 47 μέλη της επιχειρούν με μεταχειρισμένες στολές που έχουν αγοράσει με δικά τους έξοδα και τη γενναιοδωρία δωρητών τους από πυροσβεστικές υπηρεσίες της Μεγάλης Βρετανίας και που μετά κάθε πυρκαγιά καθαρίζονται ή και επισκευάζονται, επίσης με επιβάρυνση των εθελοντών.

Αντίστοιχα, το κύριο πυροσβεστικό όχημα της ομάδας είναι Mercedes του 1986, αγορασμένο μεταχειρισμένο από τη Γερμανία. «Δεν έχει καν ζώνες», όπως λέει ο κ. Παντελίδης. Φυσικά όλα τα έξοδα χρήσης και συντήρησης του αυτοκινήτου επιβαρύνουν οικονομικά τους εθελοντές.

Μόνο τα έξι ελαστικά έχουν κόστος άνω των 3.000 ευρώ, ενώ οι σωλήνες κατάσβεσης, η απώλεια των οποίων είναι σύνηθες φαινόμενο, ειδικά έπειτα από μεγάλες δασικές πυρκαγιές, κοστίζουν 80-100 ευρώ ανά τεμάχιο. Ακόμα, μεταβαίνουν για εκπαιδεύσεις στο εξωτερικό έχοντας αναπτύξει μια συνεργασία με τη βελγική πυροσβεστική υπηρεσία.

Ελλείψεις

«Κάνουμε ό,τι μπορούμε, αλλά στην ουσία ο θεσμός του εθελοντισμού στην Ελλάδα λειτουργεί με υποχωρήσεις σε θέματα ασφαλείας και με σημαντικό ρίσκο. Πολλοί εθελοντές δεν έχουν βασικό εξοπλισμό και επιχειρούν με πολιτικά ρούχα». Οπως λέει ο ίδιος, ο νέος νόμος 4662/2020 έχει τη διάθεση να επιλύσει πολλά από αυτά τα χρόνια προβλήματα. «Παρ’ όλα αυτά, οι εθελοντές έχουν μπει σε ακόμα μία αντιπυρική περίοδο χωρίς τα απαραίτητα εφόδια». Οι εθελοντές της ΟΕΔΔ, ενόψει ακόμα ενός δύσκολου καλοκαιριού, «τρέχουν» μια crowdfunding καμπάνια (τη βρίσκετε εδώ https://bit.ly/370qUzR) για την αγορά ενός νέου πυροσβεστικού οχήματος, που θα αντικαταστήσει το παλιό και θα βοηθήσει ώστε η ομάδα να διασφαλίσει τη βιωσιμότητά της «και να συνεχίσουμε να προστατεύουμε εσάς, τις οικογένειες και τους φίλους σας».

Από τον εθισμό του λαβείν στην επιθυμία του δούναι

ΜΑΡΙΑ ΚΑΤΣΟΥΝΑΚΗ

ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25.06.2017

Ο​​​​ταν πρωτοσυναντήθηκα με τους ανθρώπους του “Ολοι μαζί μπορούμε”, μου είπαν για τους τόνους τροφίμων που συγκεντρώνουν κάθε μήνα για τους συνανθρώπους μας που έχουν ανάγκη. Ενα απίθανο νούμερο. Οταν το άκουσα τρόμαξα που υπάρχουν τόσοι άνθρωποι που δεν έχουν τη δυνατότητα ούτε βασικής τροφής και από την άλλη χάρηκα που άλλοι τόσοι τους βοηθάνε. Ολοι μας ακούμε για διάφορες δράσεις αλληλεγγύης, αλλά αν δεν το δεις από κοντά, δεν αντιλαμβάνεσαι το μέγεθος της προσπάθειας. Επίσης, συχνά είμαστε καχύποπτοι και επιφυλακτικοί σε τέτοιες προσπάθειες. Εγώ, έπειτα από χρόνια που έχω δει τα πράγματα και ως πολίτης και ως καλλιτέχνης μέσα και έξω, λέω όπου μπορούμε να προσφέρουμε να το κάνουμε. Πάντα πιάνει τόπο». Ο Διονύσης Σαββόπουλος σχολιάζει τον εθελοντισμό στο σημερινό «Κ» με αφορμή τη συναυλία του «Ολοι μαζί μπορούμε» που διοργανώνει ο ΣΚΑΪ, στις 12 Ιουλίου, στο Καλλιμάρμαρο.

Πριν από λίγες ημέρες, ο χολιγουντιανός ηθοποιός Γουίλ Σμιθ αφιέρωσε χρόνο από τις διακοπές του στους Αντίπαξους, μαζί με την οικογένειά του, για να γεμίσει 22 σακούλες με σκουπίδια από τρεις παραλίες του νησιού. Μάλιστα, η 16χρονη κόρη του έκανε ανάρτηση στα social media: «…Δεν άντεξα να βλέπω αυτές τις πανέμορφες παραλίες της Ελλάδας γεμάτες με σκουπίδια. Οταν βλέπουμε αυτές τις εικόνες στην τηλεόραση ή στο κινητό, μας φαίνονται πολύ μακρινές. Οταν όμως τις βλέπεις μπροστά σου, νιώθω ότι είναι ανθρώπινη ευθύνη να κάνουμε το καλύτερο δυνατό (άμεσα και έμμεσα), όσο μικρή και αν είναι η πράξη αυτή. Αν ξεκινήσουμε όλοι να κάνουμε αυτό που μας αναλογεί, θα καταφέρουμε να κάνουμε τη διαφορά».

Την περασμένη Πέμπτη βρέθηκα στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Η Βιβή Μήλιου ήταν μία, ανάμεσα στους πολλούς απόφοιτους της ΑΣΚΤ, που παρουσίασε αυτές τις ημέρες την πτυχιακή εργασία της. Το έργο της, «Τατόι στα όρια», το ξεχώρισα όχι γιατί είχε περισσότερο κόπο από άλλα (είναι πολύ κρίμα που η έκθεση διαρκεί τρεις μόνο ημέρες, για μια δουλειά στην οποία ο κάθε φοιτητής έχει αφιερώσει περισσότερο από ένα χρόνο για να την εκτελέσει). Αλλά γιατί το αποτέλεσμα δήλωνε την προσπάθεια να διαφυλαχθεί η μνήμη με έναν τρόπο πρακτικό, εικαστικό και ταυτόχρονα συμβολικό. Η νεαρή απόφοιτη, μου ήταν –και παραμένει– άγνωστη. Πήρα μια τυπωμένη πρόσκληση και περιηγήθηκα για λίγη ώρα στον χώρο, με τις πολλές όψεις. Για να συνθέσει το έργο της πήγαινε επί ένα χρόνο καθημερινά στο Τατόι, μάζευε ό,τι «σκουπίδι» ανακάλυπτε πεταμένο μέσα σε χώματα και κοπριές: σπασμένα γυαλιά από πολυελαίους, κομμάτια από πλακάκια, ίχνη από σερβίτσια, σκουριασμένα κλειδιά, φακέλους αλληλογραφίας, σκόρπια φύλλα από ένα κατεστραμμένο φυτολόγιο, πεταμένες ετικέτες και χαρτιά, κ.ο.κ. Τα ανέσυρε, τα απολύμανε, προσπάθησε να τα ανασυνθέσει. Παράλληλες βιντεοεγκαταστάσεις προβάλλουν εικόνες του κτήματος, ενώ υπάρχει και καταγεγραμμένη συνέντευξη κάποιας κυρίας που ζούσε εκεί πριν από πολλές δεκαετίες, μέρος του ευρύτερου προσωπικού, η οποία αφηγείται την τότε καθημερινότητα. Μια εγκατάσταση είναι το «Τατόι στα όρια», μέσα από θραύσματα –στην κυριολεξία– μνήμης, που συγκέντρωσε με επιμονή και υπομονή μια φοιτήτρια της ΑΣΚΤ, με τη συμπαράσταση των «Φίλων του Κτήματος Τατοΐου».

Η μία όψη της ΑΣΚΤ δηλώνει δημιουργικότητα και συλλογικότητα. Ηταν πολλές οι πτυχιακές εργασίες που θα μπορούσαν να έχουν θέση σε κάποια έκθεση ή ιδιωτική συλλογή. Η άλλη όψη της ΑΣΚΤ αναιρεί τη συλλογικότητα μέσα από μερική εγκατάλειψη του κτιρίου σε μια βρώμα… διόλου εικαστική.

Τα τρία γεγονότα, σε πρώτη ανάγνωση, δεν έχουν καμία σχέση μεταξύ τους. Η συναυλία του «Ολοι μαζί μπορούμε» είναι μια εκδήλωση φιλανθρωπικού σκοπού, μεγάλης εμβέλειας και επιρροής. Η δεύτερη ενέργεια του Γουίλ Σμιθ και της οικογένειάς του θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «επικοινωνιακή». Είναι όμως έτσι; Γιατί να σκαρφιστεί αυτόν τον τρόπο ένας σταρ, θυσιάζοντας μέρος των διακοπών του, σε μια χειρωνακτική και καθόλου γοητευτική – «φωτογενή» εργασία; Οσο για την τρίτη περίπτωση, της φοιτήτριας της ΑΣΚΤ, αποτελεί ένα καλλιτεχνικό δρώμενο που προϋποθέτει αρκετή δόση εθελοντισμού. Από τη μεγάλη εικόνα στη μικρή, από τη μεγάλη ψηφίδα στη μικρή, όλα είναι αναγκαία για την κοινωνική συνοχή. Συγκολλητική ουσία, ο εθελοντισμός. Η Ελλάδα ακολουθεί ασθμαίνουσα άλλες κοινωνίες, της Αμερικής και της Ευρώπης, με ισχυρό αποτύπωμα στον εθελοντισμό. Τα τελευταία χρόνια, όμως, είναι αλήθεια ότι και στη χώρα μας (μετά την εθελοντική έκρηξη των Ολυμπιακών 2004) ιδρύματα, ΜΚΟ, ιδιώτες κάνουν σπουδαία δουλειά. Τι λείπει; Ο Ελληνας Γουίλ Σμιθ. Ο επώνυμος καλλιτέχνης αλλά και πολιτικός που θα δώσει το παράδειγμα όχι μόνο μιλώντας ή προσφέροντας χρήματα αλλά δεσμεύοντας εργατοώρες.

Ο ατομικισμός, ο εθισμός στο «λαβείν» και ο παρασιτικός καταναλωτισμός έχουν ρίζες και θεμέλια στη χώρα μας, έχουν διαμορφώσει συνειδήσεις και στάσεις ζωής. Η συναλλαγή και η κάρπωση προνομίων και εξουσίας δεν άφηναν και πολύ ζωτικό στις ωφέλιμες «αποκλίσεις», σε αντισταθμιστικούς μηχανισμούς, στην κοινωνία των πολιτών. Η ιδιοτέλεια υπονόμευε ανέκαθεν το εθνικό μέλλον. Οι συλλογικότητες είχαν νόημα μόνο ως συντεχνίες, αλλιώς αντιμετωπίζονταν τουλάχιστον με αδιαφορία, αν όχι με περιφρόνηση. Αυτή η κατακερματισμένη κοινωνία των μικροπολιτικών χειρισμών μπορεί να παραμερίσει τα σεπτά «εγώ» της και να αφιερώσει χρόνο και κόπο σε μικρές πράξεις, απλές, καθημερινές, και όχι κατ’ ανάγκην μεγάλες και σημαντικές κινήσεις, που να αφορούν «όλους» και όχι μόνον «εμάς»; Να μην αφορούν μόνο τη μικρή μας οικογένεια, την ομάδα, τη συντεχνία μας, αλλά και την παραλία από την οποία περνάμε για πρώτη και ενδεχομένως να μην επιστρέψουμε για δεύτερη φορά;

Ο ιστός που μας κρατάει

ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΙΣΚΑΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ 19.10.2014

Κάτι αλλάζει στη ζωή μας. Ενας καταιγισμός email από ομάδες βοήθειας φτάνουν καθημερινά στους υπολογιστές μας, όλο και πιο πυκνά, όλο και πιο οργανωμένα μετά το καλοκαίρι, με εντυπωσιακές δράσεις. Χιλιάδες πρέπει να είναι πλέον τα εθελοντικά δίκτυα, που προσφέρουν στήριγμα εκεί όπου η πολιτεία αποσύρει το δικό της λόγω λειψών κονδυλίων, νοοτροπίας, αγκυλώσεων, δημοσιοϋπαλληλικής αδιαφορίας, που διανέμουν αγαθά και υπηρεσίες, τα περισσότερα χωρίς ιδιοτελείς βλέψεις. Εισχωρούν στη σάρκα της κοινωνίας, ως αόρατος ιστός, κρατώντας την όσο γίνεται ορθή, συνεκτική. Δίκτυα άμεσης συνδρομής, παράκαμψης μεσαζόντων, νομικής υποστήριξης, ελεύθερου λογισμικού, ελεύθερων μετακινήσεων, τράπεζες χρόνου, συνεταιρισμοί ζωντανής οικονομίας, κοινωνικά ιατρεία, οικο-κοινότητες, πρωτοβουλίες διαχείρισης απορριμμάτων, παιδικά στέκια… Πολίτες παίρνουν σκούπα και φαράσι και καθαρίζουν τον δρόμο, το πάρκο της γειτονιάς, μαγειρεύουν για φτωχούς, προσφέρουν από τα περισσευούμενα, απασχολούν παιδιά εργαζόμενων γονέων, φροντίζουν ηλικιωμένους, απαλύνουν τον πόνο ανιάτων, επαγγελματίες περιθάλπουν ανασφάλιστους, εμβολιάζουν άπορα νήπια, χειρουργούν δωρεάν, μορφώνουν παιδιά κι ενήλικες, δίνουν παραστάσεις σε νοσοκομεία και ιδρύματα, απομακρύνουν από το χείλος του γκρεμού χρήστες ουσιών, προσφέρουν ευκαιρίες ζωής σε ερείπια του περιθωρίου, σβήνουν φωτιές, προστατεύουν οικοτόπους, αποκαλύπτουν κρυμμένα «αποστήματα», οργανώνουν ιδέες και τάσεις, θέτουν στην ημερήσια διάταξη καίρια θέματα περισσότερο απ’ ό,τι οι κυβερνήσεις, δημιουργούν αυτόνομες κοινότητες πολιτών, νέα πεδία δημόσιας έκφρασης…

Μια νέα αντίληψη πλάθεται μεταξύ νέων και ηλικιωμένων, αντρών και γυναικών που βαρέθηκαν να μαραζώνουν στο άγονο έδαφος των πολλαπλών διαψεύσεων και δρουν κινητοποιημένοι από την ανάγκη του άλλου ή την κοινή ανάγκη, ανασκάπτοντας παλιά κοινωνικά θεμέλια: ότι τίποτα δεν πετυχαίνουμε μόνοι, χωρίς τον διπλανό μας. Οτι το σύνολο είναι πάντα κάτι περισσότερο από το άθροισμα των μελών που το απαρτίζουν. Οτι η από καρδιάς έμπρακτη προσφορά όχι μόνο βγάζει από το αδιέξοδο, αλλά και κάπως αμβλύνει τις ανισότητες, δίνει μια λύση στην ανεργία, περιορίζει την κρίση των δημόσιων συστημάτων κοινωνικής προστασίας. Η προστιθέμενη αξία που παράγεται από τους εθελοντές διαμορφώνει ένα νέο εθνικό προϊόν.

Ομως, ο εθελοντισμός -που δεν έχει σχέση με τον οίκτο ή τη φιλανθρωπία αλλά με την ενεργό συμπαράσταση- δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποκαταστήσει την κρατική λειτουργία. Ωστόσο, μπορεί ώς ένα βαθμό να την εξυγιάνει. Υπό συγκεκριμένες συνθήκες η κοινωνία των διαθέσιμων πολιτών θα μπορούσε να αποκαταστήσει τη χαμένη τιμή των κυβερνήσεων.

Εάν καταφέρει να αφυπνίσει τον λειτουργό που κοιμάται στο βάθος ενός λειτουργού, να σφραγίσει τις δεξαμενές απατηλής διαφάνειας, να πείσει ότι οι αναλαμπές δεν είναι στιγμιαίες και ότι οι πτώσεις δεν είναι ο κανόνας που μας διέπει.

Εάν πετύχει να νικήσει τις δυσκολίες που γεννά το γεγονός ότι το χρήμα παραμένει ο σημαντικότερος γεννήτορας αξιών και τον πολιτισμό μας ρυθμίζει ο νόμος της αγοράς, που δεν επιτρέπει δομικές αλλαγές παρά μόνο μικρές «παρεκκλίσεις», συσσίτια, ελεημοσύνες, εθελοντικές εργασίες, ώστε να αποφορτίζονται οι πιέσεις και το κοχλάζον καζάνι να μη σκάει…

Αφήστε μια απάντηση

Η διεύθυνση του email σας δεν θα δημοσιευθεί.

Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση