Μάι 27 2016

Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου

ΒΛΑΣΗΣ ΑΓΤΖΙΔΗΣ

Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ

Ελληνες πρόσφυγες στο Χαλέπι της Συρίας το 1923. Πολλοί από όσους επιβίωσαν των μαζικών βίαιων μετακινήσεων του πληθυσμού του Πόντου κατέληξαν στην υπό γαλλικό έλεγχο Συρία (Βιβλιοθήκη του Κογκρέσου).

 

Το 1994 η Βουλή των Ελλήνων έλαβε ομοφώνως την απόφαση να ορίσει τη 19η Μαΐου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στον μικρασιατικό Πόντο. Η επιλογή της συγκεκριμένης ημερομηνίας οφείλεται σε ένα σημαδιακό ιστορικό γεγονός, που σφράγισε τη μοίρα των χριστιανικών πληθυσμών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στις 19 Μαΐου 1919, μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μουσταφά Κεμάλ αποβιβάστηκε στη Σαμψούντα του Πόντου, αυτονομήθηκε από την επίσημη οθωμανική κυβέρνηση και οργάνωσε τις παλιές εθνικιστικές συμμορίες, οι οποίες βαρύνονταν με την εξόντωση των Ελλήνων, των Ασσυροχαλδαίων και των Αρμενίων κατά την περίοδο του πολέμου (1914-1922). Στόχος του ήταν η ανατροπή των μεταπολεμικών πολιτικών διευθετήσεων. Η πορεία του Μουσταφά Κεμάλ, που ξεκίνησε το 1919 από τη Σαμψούντα, θα καταλήξει λίγα χρόνια μετά στη Σμύρνη, στη συντριβή των Ελλήνων στο μικρασιατικό μέτωπο και στο Ολοκαύτωμα της Ιωνίας τον Σεπτέμβριο του 1922. Η τραγωδία του ελληνισμού θα μετατραπεί και αυτή το 1998 σε επίσημη επέτειο από το ελληνικό Κοινοβούλιο, όταν θα ανακηρυχθεί η 14η Σεπτεμβρίου ως Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο σύνολο της Μικράς Ασίας.

Εξόντωση ή αφομοίωση όλων των χριστιανών

1908. Κίνημα Νεότουρκων στην οθωμανική Θεσσαλονίκη. Οι στρατιωτικοί εθνικιστές καταλαμβάνουν την εξουσία και υποβαθμίζουν την παραδοσιακή (υπερεθνική και μουσουλμανική) οθωμανική εξουσία του σουλτάνου. Το νεοτουρκικό-παντουρκιστικό κίνημα στοχεύει στη δημιουργία μιας νέας αυτοκρατορίας καθαρά τουρκικής, απαλλαγμένης από κάθε άλλη εθνική ομάδα.

1910. Οι Νεότουρκοι λαμβάνουν αυταρχικά, κατασταλτικά μέτρα κατά των χριστιανικών κοινοτήτων της αυτοκρατορίας.

1911. Τον Οκτώβριο του 1911 αποφασίζεται και επισήμως στην οθωμανική Θεσσαλονίκη, σε συνέδριο του νεοτουρκικού Κομιτάτου «Ενωση και Πρόοδος», η εξόντωση ή η αφομοίωση διά της βίας των χριστιανικών πληθυσμών.

1912. Η αυταρχική αντιμειονοτική πολιτική των Νεότουρκων συσπειρώνει τα έως τότε εχθρικά και ανταγωνιζόμενα μεταξύ τους χριστιανικά κράτη της Βαλκανικής, με αποτέλεσμα τη συντριβή των Οθωμανών κατά τον Α΄ Βαλκανικό Πόλεμο και την απώλεια μεγάλου μέρους των ευρωπαϊκών εδαφών.

1913. Οι Νεότουρκοι οργανώνουν το «Γραφείο Εγκατάστασης Φυλών και Μεταναστών» με στόχο την εκτόπιση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών. Παράλληλα δημιουργούν έναν παρακρατικό ένοπλο μηχανισμό (Teskilat i-mahsusa) για την υλοποίηση των βίαιων αποφάσεων.

1914. Τον Απρίλιο του 1914 πραγματοποιούνται οι πρώτες μαζικές διώξεις κατά των Ελλήνων στην Ανατολική Θράκη. Τον Μάιο διατυπώνεται, χωρίς επιτυχία στην ελληνική κυβέρνηση, η πρόταση περί ανταλλαγής πληθυσμών. Τον Ιούνιο ξεκινά το πογκρόμ κατά των Ελλήνων στη Δυτική Μικρά Ασία με αποκορύφωμα την καταστροφή της ιωνικής Φώκαιας. Παράλληλα περιορίζεται η δυνατότητα των χριστιανικών πληθυσμών στην αγορά εργασίας, εντείνονται οι διώξεις και οι εσωτερικές εκτοπίσεις ενώ οι στρατεύσιμοι αποστέλλονται σε τάγματα καταναγκαστικής εργασίας. Θεωρείται ότι τότε ξεκίνησε η πρώτη φάση της Γενοκτονίας που διήρκεσε μέχρι το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, με δεκάδες χιλιάδες θύματα από τον άμαχο πληθυσμό.
1915. Οι ήττες των Νεότουρκων στο Ανατολικό Μέτωπο από τους Ρώσους επίσπευσαν τις αποφάσεις τους για τη Γενοκτονία των Αρμενίων, η οποία άρχισε τον Απρίλιο και περατώθηκε εντός λίγων μηνών με εκατοντάδες χιλιάδες θύματα. Την ίδια εποχή, η μοναρχική κυβέρνηση της Ελλάδας, ακολουθώντας φιλογερμανική πολιτική καθ’ υπόδειξιν του Ιωάννη Μεταξά, απέχει από τις προσπάθειες των Συμμάχων να κατανικήσουν τους Νεότουρκους και να επισπεύσουν το τέλος του πολέμου.

1916. Αρχίζουν τη Γενοκτονία στις περιοχές του Δυτικού Πόντου ενώ ο ρωσικός στρατός καταλαμβάνει τον Ανατολικό Πόντο και δημιουργεί την υπό ρωσικό έλεγχο Προσωρινή Κυβέρνηση της Τραπεζούντας.

1917. Η πολιτική της εθνικής εκκαθάρισης συνεχίζεται έως το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και τη συνθηκολόγηση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Η Ελλάδα εισέρχεται στον πόλεμο στο πλευρό των Συμμάχων μετά την άνοδο του βενιζελικού χώρου στην εξουσία.

1918. Μετά την μπολσεβικική επανάσταση και τη Συνθήκη του Μπρεστ – Λιτόφσκ (Φεβρουάριος), οι Ρώσοι εγκαταλείπουν τις περιοχές του Ανατολικού Πόντου και του Καυκάσου (Καρς και Αρνταχάν). Δεκάδες χιλιάδες Ελληνες και Αρμένιοι καταφεύγουν ως πρόσφυγες στις ρωσικές περιοχές. Τον Οκτώβριο οι Νεότουρκοι παραδίδονται στους Συμμάχους και ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος τελειώνει. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο υπολογίζει ότι σε όλη την έκταση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, περισσότεροι από 400.000 Ελληνες υποχρεώθηκαν να μετακινηθούν, ενώ δεκάδες χιλιάδες έχασαν τη ζωή τους.

1919. Οι πρόσφυγες από Πόντο, Ιωνία, Ανατολική Θράκη αρχίζουν να επιστρέφουν στις πατρίδες τους ελπίζοντας στην πολιτική και κοινωνική τους χειραφέτηση. Τον Μάιο αποβιβάζεται ο Ελληνικός Στρατός στη Σμύρνη εκ μέρους των Συμμάχων, ενώ την ίδια περίοδο αυτονομείται ο Oθωμανός αξιωματικός Μουσταφά Κεμάλ και προσπαθεί να συγκροτήσει τον εθνικιστικό στρατό του στην Ανατολία. Την ίδια εποχή το Ποντιακό Αντάρτικο προσπαθεί να εδραιώσει τη θέση του στον Πόντο.

1920. Οι συνομιλίες στα Συνέδρια Ειρήνης καταλήγουν στην απόδοση του Σαντζακίου Σμύρνης στην Ελλάδα υπό όρους και στην άμεση ένωση της Ανατολικής Θράκης. Ο Πόντος εξαιρείται των ρυθμίσεων. Η Συνθήκη των Σεβρών (Αύγουστος), που επιβεβαιώνει τα κέρδη της ελληνικής πλευράς, ρυθμίζει τα της ηττημένης Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και αποτελεί την αντίστοιχη της Συνθήκης των Βερσαλλιών. Ο Μουσταφά Κεμάλ αναπτύσσεται και συνεργάζεται με τις παλιές παρακρατικές ακροδεξιές νεοτουρκικές ομάδες, οι οποίες ξεκινούν και πάλι τη γενοκτονία κατά των ελληνικών πληθυσμών από την περιοχή της Βιθυνίας. Με τις εκλογές του Νοεμβρίου του 1920 οι αντιβενιζελικοί ανεβαίνουν και πάλι στην εξουσία με αντιπολεμικά συνθήματα, ενώ είχε δημιουργηθεί προεκλογικά ένα μεγάλο αντιπολεμικό βασιλο-κομμουνιστικό μέτωπο που υπονόμευε την πολεμική προσπάθεια. Το βενιζελικό σχέδιο, για κοινή ελληνοβρετανική δράση κατά των κεμαλικών και για ένταξη της περιοχής του Πόντου στην πολεμική προσπάθεια, εγκαταλείπεται. Τον Δεκέμβριο οι κεμαλικοί σε συντονισμό με τους μπολσεβίκους συντρίβουν το αρμενικό κίνημα.

1921. Από την άνοιξη του 1921 αρχίζουν οι μαζικές βίαιες μετακινήσεις του ελληνικού πληθυσμού του Πόντου στο εσωτερικό. Οσοι επιβιώνουν καταλήγουν τελικά στις υπό γαλλικό έλεγχο χώρες Συρία και Λίβανο. Στο μικρασιατικό μέτωπο παρατηρείται ενίσχυση του κεμαλικού στρατού από τους μπολσεβίκους, τους Ιταλούς και τους Γάλλους. Η αποτυχημένη εκστρατεία προς την Αγκυρα (Αύγουστος) υπήρξε η πρώτη σημαντική ήττα.

1922. Ο Ελληνικός Στρατός καθηλώθηκε στις όχθες του Σαγγάριου ποταμού, ενώ οι μοναρχικές κυβερνήσεις επιζητούσαν διπλωματική παρέμβαση για απαγγίστρωση της Ελλάδας από τη Μικρά Ασία. Τον Ιούλιο ψηφίστηκε ομόφωνα ο νόμος 2870/1922, που έφερε στη Βουλή η κυβέρνηση του Λαϊκού Κόμματος. Με τον νόμο αυτό απαγορευόταν η έξοδος από τη Μικρά Ασία των Ελλήνων και των Αρμενίων χωρίς την άδεια των συμμαχικών αρχών. Τον Αύγουστο εκδηλώθηκε μεγάλη τουρκική αντεπίθεση. Ο Ελληνικός Στρατός συνετρίβη και αποχώρησε από τη Μικρά Ασία εγκαταλείποντας τον άμαχο πληθυσμό στο έλεος των νικητών. Αρχίζουν τον Νοέμβριο στη Λωζάννη οι συνομιλίες μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων.

1923. Στις 30 Ιανουαρίου υπογράφεται από τις αντιπροσωπείες Ελλάδας και Τουρκίας η σύμβαση για την υποχρεωτική ανταλλαγή προσώπων και περιουσιών. Το πρωτόκολλο της σύμβασης για την ανταλλαγή των πληθυσμών ενσωματώθηκε στην τελική συνθήκη και υπογράφηκε από όλα τα συμβαλλόμενα μέρη στις 24 Ιουνίου του 1923. Η Συνθήκη της Λωζάννης, που αντικατέστησε τη Συνθήκη των Σεβρών, ρύθμιζε το σύνολο των θεμάτων που ήταν σε εκκρεμότητα, τόσο των ελληνοτουρκικών όσο και αυτών που σχετίζονταν με τη χρήση των Στενών και τον διακανονισμό οικονομικών και δημοσιονομικών διαφορών κάποιων κρατών με την κεμαλική Τουρκία.

Πρόσφατη ημερίδα για το ποντιακό ζήτημα στην Αγκυρα

Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα –και τολμηρή– ημερίδα πραγματοποιήθηκε στην Αγκυρα στις 9 Απριλίου 2016, με θέμα «Ο Νομός Τραπεζούντας και το Ποντιακό Ζήτημα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά». Την διοργάνωσε η «Πρωτοβουλία για την Ελευθερία Σκέψης της Αγκυρας» (Ankara Düsünceye Özgürlük Girisimi) και η εφημερίδα Newroz.

Συμμετείχαν σημαντικοί Τούρκοι ιστορικοί και κοινωνικοί επιστήμονες, όπως οι Mahmut Konuk, Fikret Baskaya, Sinan Ciftyürek, Pinar Ömeroglu, Ismail Besikci, Ahmet Demirel, AtillaTuygan, Baskn Oran, Mert Kaya, Tamer Gilingir, Yannis Vasilis (Mustafa) Yaylali. Aπό ελληνικής πλευράς, συμμετείχαν με εισηγήσεις οι Στέργιος Θεοδωρίδης και Βλάσης Αγτζίδης. Οι ομιλητές αναφέρθηκαν στους διωγμούς και στη Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου στην περιοχή της Μαύρης Θάλασσας, που είχαν ξεκινήσει με την οργάνωση «Ενωση και Πρόοδος» (Ittihat ve Terakki) και συνεχίστηκαν με την ηγεσία του Mustafa Kemal, κατά τη διάρκεια της προσπάθειας ίδρυσης της Τουρκικής Δημοκρατίας. Επίσης, εντοπίστηκε από τους Τούρκους επιστήμονες το γεγονός ότι η βίαιη αντιμετώπιση των μειονοτήτων και η πολιτική της εθνικής εκκαθάρισης, με τη μετεγκατάσταση πληθυσμών και τις σφαγές, είχαν ξεκινήσει από την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συνεχίστηκαν και στα πρώτα χρόνια της Τουρκικής Δημοκρατίας και συνεχίζονται μέχρι σήμερα.

Στην Αγκυρα έγινε μια ενδιαφέρουσα και ιδιαιτέρως πρωτότυπη συνάντηση της προοδευτικής τουρκικής ιστοριογραφίας με τις νέες ερμηνευτικές απόψεις για την περίοδο 1908-1923 που εμφανίστηκαν στο πλαίσιο της νεοελληνικής ιστοριογραφίας. Οι νέες αυτές απόψεις εμφανίστηκαν από τη δεκαετία του ’80 και επιχειρούν την επαναδιατύπωση των κριτηρίων με τα οποία προσεγγίζεται η ιστορία της κατάρρευσης και του μετασχηματισμού της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Με την ημερίδα της Αγκυρας αποδείχθηκε ότι Ελληνες και Τούρκοι ιστορικοί και κοινωνικοί επιστήμονες μπορούν να βρουν κοινούς τόπους και να προσεγγίσουν με ενιαίο τρόπο τον μετασχηματισμό της Εγγύς Ανατολής, απαλλαγμένοι από τα βαρίδια των παραδοσιακών ερμηνειών. Με τον τρόπο αυτό, ορίζεται μια νέα ματιά στις διαχωριστικές γραμμές, στις σχολές και στα ρεύματα. Είναι πολύ σημαντικό ότι επιχειρείται στις δύο ακτές του Αιγαίου έρευνα επί της ιστορικότητας των εννοιών, γίνεται αυτοψία στα δομικά υλικά που συγκρότησαν το εγχείρημα των εθνών-κρατών στην Εγγύς Ανατολή και οδήγησαν στις γενοκτονίες των χριστιανικών πληθυσμών (Αρμενίων, Ελλήνων και Ασσυρίων).

Το νέο αυτό ρεύμα των Τούρκων ιστορικών έγινε ευρύτερα γνωστό στην Ελλάδα με την έκδοση ενός συλλογικού τόμου που κυκλοφόρησε στις 19 Μαΐου 2013 υπό τον τίτλο «Από την Οθωμανική Αυτοκρατορία στο έθνος-κράτος (1908-1923). Η Γενοκτονία στην Ανατολή». Στο αφιέρωμα αυτό είχαν συμπεριληφθεί άρθρα σημαντικών Τούρκων ιστορικών και κοινωνικών επιστημόνων, όπως των Taner Akçam, Fikret Baskaya, Ahmet Oral, Dogan Akanli, Attila Tuygan, Pervin Erbil, Fuat Dundar, Μehmet Akyol, Izmail Besiktzi, Sait Cetinoglu, Sibel Ozbundan), ενώ παρουσιάστηκαν και οι απόψεις της Ayse Hour και του Halil Berktay.

 

Μάι 27 2016

Γιατί τα θρησκευτικά.

άγιος Κοσμάς διδάσκων τον λαό

Γιατί είναι σημαντικό να φαντάζεσαι πώς ονόμασε ο Αδάμ τα ζώα· πώς πλάστηκε από την πλευρά του η Εύα· πώς αντήχησε μες στον παράδεισο η βαριά φωνή του Θεού μετά το προπατορικό αμάρτημα.

Γιατί ο Ισαάκ πάλεψε με τον άγγελο, γιατί ο Μωυσής αντιστάθηκε στον Θεό, γιατί το βιβλίο της Εξόδου εμπνέει κάθε επανάσταση. Γιατί όσο ο Μωυσής κρατούσε τα χέρια του υψωμένα οι Αμαληκίτες έχαναν στο πεδίο της μάχης, γιατί η όνος μίλησε στον Βαλαάμ, γιατί ο Δαυίδ νίκησε τον Γολιάθ, γιατί η γυναίκα του Λωτ έγινε στήλη άλατος, γιατί ο Ιωνάς βρέθηκε μέσα στο κήτος, γιατί ο Ιώβ είναι η υπομονή και γιατί οι Ψαλμοί είναι πιο ωραία ποιήματα από το Άσμα Ασμάτων που φθονούν οι σπουδαίοι μας ποιητές.

Γιατί το σπήλαιο, γιατί τα πάθη και ο σταυρός.

Γιατί στη βασιλόπιτα κόβουμε κομμάτι για τον ξένο και τον πρόσφυγα, για το «δός μοι τοῦτον τὸν ξένον, τὸν ἐκ βρέφους ὡς ξένον ξενωθέντα ἐν κόσμῳ», για τον εσπερινό της Αγάπης (μας). Γιατί η αρχή του Κατά Ιωάννην, η Κυριακή προσευχή, ο «Ύμνος της αγάπης», η επιστολή προς Διόγνητον, η Μυσταγωγία του Μάξιμου του Ομολογητή, ο Ακάθιστος Ύμνος, η Νεκρώσιμη Ακολουθία είναι από τα σημαντικότερα κείμενα που υπάρχουν στη νεοελληνική γλώσσα.

Γιατί οι Τρεις Ιεράρχες, γιατί ο Πατριάρχης Φώτιος και οι βυζαντινοί αντιγραφείς, γιατί ο νεοελληνικός διαφωτισμός, ο Γρηγόριος ο Ε΄, ο Καστορίας Γερμανός Καραβαγγέλης και ο Χρυσόστομος Σμύρνης. Γιατί ο ένδοξός μας βυζαντινισμός.

Γιατί ο Ιερομόναχος Διονύσιος, εγκάτοικος στο ξωκλήσι του Αγίου Λύπιου, όταν ακούμπησε στο φιλιατρό του πηγαδιού κι έκανε να μετρήσει δεν βρήκε ούτε τρεις δίκαιους στον κόσμο ενώ τους άδικους τούς έβγαλε αναρίθμητους.

Γιατί ο Παπαδιαμάντης. Γιατί ο Παπατσώνης, ο Σεφέρης, ο Ελύτης, ο Ρίτσος, ο Λειβαδίτης, ο Θέμελης. Γιατί ο Κόντογλου, ο Ιερεμιάδης, ο Μποκόρος, ο Κυραρίνης. Γιατί ένα ολόκληρο χωριό, η Θέρμη της Λέσβου, έβλεπε στ’ όνειρό του τους λησμονημένους για 500 χρόνια αγίους Ραφαήλ, Νικόλαο και Ειρήνη μέχρι που βρήκαν τα θαμμένα λείψανά τους υπό βροχή· γιατί η αγία Θεοδώρα Βάστας έχει 17 δέντρα φυτρωμένα πάνω στη σκεπή της.

Γιατί όλοι έχουμε παίξει μπάλα στο προαύλιο μιας εκκλησιάς, μυρίζοντας το λιβάνι του εσπερινού, και γιατί η μουσική υπόκρουση κάθε Μεγάλης Παρασκευής είναι ο μονότονα πένθιμος ήχος μιας καμπάνας.

Γιατί κάποια δειλινά ο ορίζοντας μοιάζει να παίρνει φωτιά, γιατί όταν κοιτάζω τη θάλασσα με πιάνει μελαγχολία και κάποια τοπία μού μοιάζουν αίφνης γνωστά από παλιά.

Δ.Α.

Μάι 22 2016

ΚΡΙΤΗΡΙΟ ΓΙΑ ΤΑ ΣΤΕΡΕΟΤΥΠΑ

racism_MED

Δέσμιοι των κλισέ

ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ [Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ]

Πρόσφατη έρευνα στη Γερμανία για το πώς αυτοκαθορίζονται οι ίδιοι οι Γερμανοί έδειξε ότι θεωρούν εαυτούς τίμιους, εργατικούς, μετρημένους – τα αναμενόμενα. Περισσότερο αποκαλυπτική ήταν η γνώμη τους για τα ισχυρότερα γερμανικά στερεότυπα: το 63% ταυτίζει τη χώρα τους με τη Volkswagen, το 45% με τη Μέρκελ και το 25% με τον Χίτλερ! Ως ασθενέστερα αναδείχθηκαν η περιλάλητη νομιμοφροσύνη και η πασίγνωστη προτίμησή τους στην μπίρα – το 57% των Γερμανών θα προτιμούσε ένα μπουκάλι κρασί, ενώ το 71% θα περνούσε με κόκκινο αν δεν υπήρχαν αυτοκίνητα…

Ακόμη, στο πλαίσιο ενός –για εσωτερική κατανάλωση– πολιτικού παιχνιδιού αμφισβήτησης των δυνατοτήτων της Ελλάδας να εφαρμόσει ό,τι απορρέει από το νέο μνημόνιο, μελέτησαν το πώς οι Ελληνες εμφανίζονται στις εφημερίδες Die Welt, Süddeutsche Zeitung, Bild και στο περιοδικό Focus και ανέξειξαν τα χιλιογαλβανισμένα στερεότυπα: φοροφυγάδες, τεμπέληδες, ανεύθυνοι, απατεώνες, διεφθαρμένοι, αλλά και πλούσιοι λόγω ακίνητης περιουσίας, τραπεζικών καταθέσεων στο εξωτερικό και ενεργειακών κοιτασμάτων σε Αιγαίο και Ιόνιο (!). Η Ελλάδα παρουσιάζεται παραλυμένη από τις απεργίες, πνιγμένη στη γραφειοκρατία και την αναξιοκρατία, γεμάτη σκουπίδια και ασθένειες. Η λέξη «Ελληνες» συνοδεύεται από το επίθετο «πτωχευμένοι» και η Ελλάδα (Griechenland) αντικαθίσταται από την Krisenland. Ομως και εμείς τους στολίζουμε με ουκ ολίγα κοσμητικά: σκληρούς, μισέλληνες, νεοαποικιοκράτες, νεοναζί…

Και οι μεν και οι δε ζούμε… αφαιρώντας. Αφαιρούμε από το «οπτικό» μας πεδίο όσα πολιορκούν την αντίξοη (ή ανιαρή), την παράλογη (ή τακτοποιημένη) καθημερινότητά μας. Εγγράφουμε μόνο όσα μας συμφέρουν ή μας κεντρίζουν. Ψηφίζουμε χωρίς να έχουμε κάνει από πριν έναν ειλικρινή λογαριασμό. Η αφαίρεση είναι η συνήθης κατάστασή μας. Διότι, αν ατενίζαμε όλα τα δεινά, ίσως να μην αντέχαμε· αν αναλογιζόμασταν τις μικρές μας αποστασίες, τις προδοσίες μας, μπορεί να λυγίζαμε· αν αποδεχόμασταν εκείνα που δεν είναι βολικά για τις προσωπικές ερμηνείες μας, ίσως ο κόσμος μας να γκρεμιζόταν. Αφαιρούμε λοιπόν και πορευόμαστε προς τα στερεότυπα και τη λήθη, κηδεμονευόμενοι από την ανακύκλωση του μισού ψεύδους και της μισής αλήθειας. Από την άλλη, μόνο η αυτεπίγνωση και η μνήμη μπορούν να συντηρήσουν τις ανθρώπινες ιδιότητες, να αποκαθάρουν τον λόγο από παραχαράξεις, εξωραϊσμούς, λογοκρισίες, κονσερβαρισμένες θέσεις.

Όμως, δεν είναι εύκολο να αυτοπροστατευθούμε από τα κλισέ. Να μην είμαστε συγκαιρινοί μιας «πίστης», να μην τοξινωθούμε από ένα απόλυτο. Να διακρίνουμε τις πραγματικές διαστάσεις των πραγμάτων, να ξεχωρίσουμε τη βαρβαρότητα από τη διαμαρτυρία, την κριτική από την προσβολή, τη γραφικότητα από την αμετροέπεια.

Σε περιόδους έντονων διακρατικών αντιπαραθέσεων οι κοινωνικές ορμές και τάσεις αποδεσμεύονται ανεξέλεγκτα, συμπλεκόμενες σε ένα σαρωτικό κύμα. Υποχωρούν η ευθυκρισία και η ψυχραιμία. Κυριαρχούν η υπεραπλούστευση, η αυθαίρετη ονοματοδοσία, που όχι μόνο μας απομακρύνουν από την πιο σύνθετη αλήθεια, αλλά κυρίως μας αποτρέπουν από το να παραδεχθούμε ότι αν ο λαϊκισμός και η ισοπέδωση δεν δώσουν χώρο στην ορθοφροσύνη, η ρωγμή θα γίνει άβυσσος, η διάλυση των δεσμών θα γίνει έργο όλων και θα οδηγηθούμε σε ένα σημείο που το μίσος θα είναι πιο πλατύ και από τον κόσμο…

ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Συνέχεια ανάγνωσης

Μάι 09 2016

«Οδηγίες για τον τρόπο αξιολόγησης φιλολογικών μαθημάτων του Γενικού Λυκείου για το σχολικό έτος 2015-2016»

ανοίξτε εδώ όλο το Φεκ: 151120_odigies_aksiol_imer_espe_gel_2015-161

Α. Αρχαία Ελληνική Γλώσσα

Ι. Για την εξέταση της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας στην Α΄ τάξη Ημερήσιου και Α΄ και Β΄ τάξεις Εσπερινού Γενικού Λυκείου δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο απόσπασμα κειμένου διδαγμένου από το πρωτότυπο, 12-20 στίχων, με νοηματική συνοχή και ζητείται από αυτούς:

α) να μεταφράσουν στη Νέα Ελληνική ένα τμήμα του οκτώ έως δέκα (8-10) στίχων·

β) να απαντήσουν επί του δοθέντος κειμένου (με εξαίρεση την υπό το στοιχείο «i» ερώτηση επί μεταφρασμένου κειμένου) σε:

  1. τρεις (3) ερωτήσεις ερμηνευτικές που μπορεί να αναφέρονται σε ιδέες, αξίες, προβλήματα, στη στάση, στο ήθος ή στο χαρακτήρα προσώπων, στο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής της συγγραφής του έργου, στη δομή του κειμένου, σε υφολογικά και αισθητικά θέματα. Οι δύο (2) από τις ερωτήσεις αυτές αναφέρονται στο δοθέν απόσπασμα και η τρίτη σε τμήμα διδαγμένου από μετάφραση κειμένου. Για τις απαιτήσεις της τρίτης ερώτησης δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο το συγκεκριμένο μεταφρασμένο τμήμα κειμένου·
  2. μία (1) ερώτηση που αναφέρεται στο γραμματειακό είδος του κειμένου, στον συγγραφέα ή στο έργο του·

iii. μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική που αναφέρεται στην παραγωγή και σύνθεση λέξεων της Αρχαίας Ελληνικής, σε ομόρριζες λέξεις, σε απλές ή σύνθετες, στη σύνδεση λέξεων της Αρχαίας και της Νέας Ελληνικής, στη διατήρηση ή στην αλλαγή της σημασίας τους, σε συνώνυμα και αντώνυμα κ.λπ.·

  1. μία (1) ερώτηση γραμματικής·
  2. μία (1) ερώτηση συντακτικού·

Οι ερωτήσεις υπό τα στοιχεία «iii», «iv» και «v» μπορεί να αναλύονται σε δύο (2) ισοδύναμα βαθμολογικώς υποερωτήματα.

Η μετάφραση βαθμολογείται με τριάντα (30) μονάδες και καθεμιά από τις επτά (7) ερωτήσεις με δέκα (10) μονάδες.

ΙΙ. Για την εξέταση στο μάθημα Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία του προγράμματος Γενικής Παιδείας της Β΄ τάξης Ημερησίου Γενικού Λυκείου και της Γ΄ τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο απόσπασμα διδαγμένου από το πρωτότυπο κειμένου, 12-20 στίχων, με νοηματική συνοχή και ζητείται από αυτούς:

α) να μεταφράσουν στη Νέα Ελληνική ένα τμήμα του οκτώ έως δέκα (8-10) στίχων·

β) να απαντήσουν σε τρεις (3) ερωτήσεις ερμηνευτικές, που μπορεί να αναφέρονται σε ιδέες, αξίες, προβλήματα και επιχειρήματα, στη στάση, στο ήθος ή στον χαρακτήρα των προσώπων, στο ιστορικό, κοινωνικό, πολιτιστικό πλαίσιο της εποχής της συγγραφής του έργου, στη δομή του κειμένου, σε υφολογικά και αισθητικά θέματα. Οι δύο (2) από τις ερωτήσεις αυτές αναφέρονται στο δοθέν από το πρωτότυπο απόσπασμα και η τρίτη σε απόσπασμα διδαγμένου από μετάφραση κειμένου, για τις απαιτήσεις της οποίας δίνεται στους μαθητές σε φωτοαντίγραφο το εν λόγω απόσπασμα.

γ) να απαντήσουν επί του δοθέντος από το πρωτότυπο διδαγμένου κειμένου σε:

  1. i. μία (1) ερώτηση λεξιλογική-σημασιολογική που αναφέρεται στην παραγωγή και σύνθεση λέξεων της Αρχαίας Ελληνικής, σε ομόρριζες λέξεις, σε απλές ή σύνθετες, στη συσχέτιση λέξεων της Αρχαίας και της Νέας Ελληνικής, στη διατήρηση ή στην αλλαγή της σημασίας τους, σε συνώνυμα και αντώνυμα, κ.λπ.·
  2. ii. μία (1) ερώτηση γραμματικής·

iii. μία (1) ερώτηση συντακτικού·

Οι ερωτήσεις αυτές (υπό τα στοιχεία γ «i», «ii» και «iii») μπορεί να αναλύονται σε δύο ισοδύναμα βαθμολογικώς υποερωτήματα.

δ) να απαντήσουν σε μία (1) ερώτηση που αναφέρεται στο γραμματειακό είδος του κειμένου, στον συγγραφέα ή στο έργο του.

Η μετάφραση βαθμολογείται με τριάντα (30) μονάδες και καθεμιά από τις επτά (7) ερωτήσεις με δέκα (10) μονάδες.

Συνέχεια ανάγνωσης

Απρ 24 2016

Απαντήσεις στις ερωτήσεις Σωστού – Λάθους στον Πρωταγόρα

Εισαγωγή Φιλοσοφικού Λόγου σελ.43-46 και 49-52

α/α

Σ ή Λ

σελίδα

1

Σ

43

2

Λ

43

3

Λ

43

4

Σ

43

5

Λ

44

6

Σ

44

7

Σ

50

8

Σ

44

9

Σ

46

10

Λ

45

11

Σ

45

12

Σ

49

13

Σ

49

14

Λ

49

15

Σ

50

16

Λ

51

17

Σ

51

18

Λ

51

19

Σ

51

20

Σ

51

21

Λ

52

22

Σ

52

 

 

Απρ 11 2016

ΔΟΜΗΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ: Ο 13ος ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ

Η 7Η ΑΠΡΙΛΙΟΥ 1614 ΕΙΝΑΙ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΟΡΟΣΗΜΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΤΕΧΝΗ. ΕΚΕΙΝΗ ΤΗ ΜΕΡΑ ΤΟ ΣΩΜΑ ΤΟΥ ΜΕΓAΛΟΥ ΕΛΛΗΝΑ ΖΩΓΡAΦΟΥ AΦΗΣΕ ΤΗΝ ΨΥΧΗ ΤΟΥ ΕΛΕΥΘΕΡΗ. ΜΑΖΙ ΚΑΙ ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ. Ο AΝΘΡΩΠΟΣ ΠΟΥ ΗΤΑΝ “ΠΑΤΕΡΑΣ” ΤΟΥ ΠAΜΠΛΟ ΠΙΚAΣΟ. Ο EL GRECO, ΣΕΜΝΟΣ, ΤΑΠΕΙΝΟΣ, ΜΕΓΑΛΕΙΩΔΗΣ.

Διάβασε περισσότερα στο: Δομήνικος Θεοτοκόπουλος: Ο 13ος απόστολος | Plus: Πρόσωπα | gazzetta.gr

ΕΝ ΑΡΧΗ ΗΝ… ΤΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ

Η Κρήτη γενέθλιος τόπος, 1541, στον Χάνδακα, και το πορτρέτο ο τομέας εκπαίδευσης ως ζωγράφος. Τα πρώτα δείγματα αποκαλύπτουν τη νεοπλατωνική και μη νατουραλιστική βάση της τέχνης του. Φυσικά θα προχωρούσε καλλιτεχνικά αλλά μόνο μέσα από τη διαδικασία της μάθησης. Μαθήτευσε δίπλα στον Tiziano Vecellio, εκ των κορυφαίων ζωγράφων της ιταλικής Αναγέννησης, αλλά και στους Tintoretto, Veronese,  Jacopo Bassano. Μετακόμισε στη Βενετία το 1567 (η Κρήτη ήταν ενετικό έδαφος). Εκεί εντρύφησε στη ζωγραφική της Αναγέννησης συμπεριλαμβανομένου της προοπτικής, των σχηματικών κατασκευών και της ικανότητας να στήνει περίτεχνες αφηγήσεις. Από τα καλύτερα έργα του εκείνης της περιόδου είναι το The Miracle of Christ Healing the Blind. Αργότερα, στην Ισπανία, έγραψε διατριβές για τη ζωγραφική. Αν και έχουν χαθεί, το Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης της Νέας Υόρκης διαθέτει τα αντίγραφα που είχε στην κατοχή του ο El Greco και αφορούν αρχιτεκτονικές διατριβές από τον αρχαίο συγγραφέα Βιτρούβιο και τις “Ζωές του Βάσαρι”. Αμφότερα έχουν τον σχολιασμό του ζωγράφου .

Η Ρώμη ήταν ο επόμενος σταθμός του. Στην “Αιώνια Πόλη” δούλεψε το διάστημα 1570-1576. Μαζί του έφερε και συστατική επιστολή από τον Κροάτη μικρογράφο Giulio Clovio. Με αυτήν εξασφάλισε κατάλυμα στο παλάτι του Καρδινάλιου Alessandro Farnese. Ένας από τους πιο πλούσιους και με μεγάλη επιρροή πατρόνες στη Ρώμη. Το 1572 έγινε μέλος της Ακαδημίας Ζωγράφων και έστησε το δικό του εργαστήρι. Μαζί του είχε σίγουρα ένα βοηθό. Μπορεί και δύο. Επιδίωξη του να κάνει καριέρα στη Ρώμη, όμως μετά από έξι χρόνια δεν είχε λάβει ούτε μία προμήθεια για ένα αριστούργημα. Τότε, ως τέτοιο λογίζονταν το έργο που τοποθετείται πάνω ή δίπλα σε βωμό, στην Αγία Τράπεζα. Η φήμη του βασιζόταν στα πορτρέτα και στα μικρής κλίμακας έργα. Το “λάθος” του ήταν ότι έκρινε, δίχως να έχει πρόθεση πάντως, τις ικανότητες του Μικελάντζελο. Η γνώμη του προξένησε καχυποψία στις ικανότητες του και η εμπιστοσύνη που έδειχναν οι άλλοι σε αυτές ελάχιστη. Παράλληλα, ίσως ήταν ο λόγος που οδήγησε στον εξοστρακισμό του από τη ρωμαϊκή τέχνη. Ο Μικελάντζελο μπορεί να είχε πεθάνει το 1564, ωστόσο η επιρροή και το κύρος του παρέμεναν ισχυρά.

ΤΟΛΕΔΟ, ΕΥΛΟΓΗΜΕΝΟΣ ΤΟΠΟΣ

Το 1576 μετακομίζει στην Ισπανία, όμως το ξεκίνημα εκεί δεν είναι ευοίωνο. Στη Μαδρίτη προσπάθησε να τεθεί υπό την πατρωνία του Φίλιππου Β’ ΄δίχως να το καταφέρει. Μόνο όταν εγκαταστάθηκε στο Τολέδο συνάντησε την επιτυχία που αναλογούσε σε καλλιτέχνη του δικού του διαμετρήματος. Σε αυτή την αρχαία πόλη, την οποία απαθανάτισε σε ένα από τους πιο γνωστούς του πίνακες, View of Toledo, βρήκε θέση σε κύκλο διανοουμένων και πατρώνων φτιάχνοντας προσοδοφόρα καριέρα. Ο Diego de Castilla, αρχιμανδρίτης του Καθεδρικού ναού, ανέθεσε στον Εl Greco να ζωγραφίσει τρία έργα για την εκκλησία του Santo Domingo el Antiguo και συνέργησε στο να αναλάβει τη σύνθεση ενός ακόμη στο βεστιάριο του ναού. Ένα από τα πιο γνωστά έργα, το The Distorbing of Christ.

Τα προαναφερθέντα έργα ανήκουν στα καλύτερα του Greco. Σε αυτά αποκαλύπτονται τα διάφορα στυλ με τα οποία πειραματίστηκε στην Ιταλία: Ο νατουραλισμός που χαρακτηρίζει τα πορτρέτα του, η ζωγραφική τεχνική που είχε μάθει στη Βενετία, η τολμηρή σύνθεση της ύστερης περιόδου του Μικελάντζελο και η μανιεριστή έμφαση στην υπερκομψότητα και το ραφινάρισμα. Η εν λόγω περίοδος δεν ήταν και τόσο ανέφελη πάντως. Υπήρξε διαφωνία στην τιμή που ζήτησε για το έργο στο βεστιάριο και η οποία οδήγησε σε δικαστικό αγώνα κηλιδώνοντας την μετέπειτα καριέρα του. Έκτοτε, δεν ανέλαβε αντίστοιχου μεγέθους παραγγελία από τις αρχές του καθεδρικού ναού. Στο μέλλον, οι αξιώσεις προέρχονταν από ιδιώτες και γυναικεία μοναστήρια στην πόλη.

THE BURIAL OF COUNT ORGAZ

Ο πιο γνωστός πίνακας, το The Burial of Count Orgaz, του Greco δημιουργήθηκε για να εορταστεί αποζημίωση στην εκκλησία του Santo Tome, του Τολέδο. Αιτών υπήρξε ο εφημέριος της και χρονιά ορόσημο το 1586. Το έργο αποτίει φόρο τιμής σε νεκρό ευεργέτη, στην κηδεία του οποίου συντελέστηκε θαύμα: Οι Άγιοι Στέφανος και Αυγουστίνος εμφανίστηκαν για να βοηθήσουν στην ταφή. Η εικόνα απεικονίζει τη εν λόγω παρουσία και τη στιγμή που η ψυχή του κόμη γίνεται δεκτή στον Παράδεισο. Όταν ο πίνακας ειδωθεί στην εκκλησία έχει τον χαρακτήρα οράματος. Ο γιος του El Greco, Χόρχε, γονατίζει κάτω αριστερά για να δείξει στον θεατή το θαύμα που μαγικά συνέθεσε ο ζωγράφος. Ιδιοφυής σύλληψη. Με αυτό τον τρόπο συνδέει τον πραγματικό κόσμο του θεατή με τον φανταστικό της εικόνας. Πάνω από την κηδεία διακρίνεται ουράνιο όραμα όπου μια πολύ διαφορετική οραματική εμπειρία εικονίζεται: Η αληθοφάνεια του γήινου γεγονότος απορρίπτεται για χάρη ενός κόσμου που αλλάζει και κατοικείται από χιμαιρικές φυσιογνωμίες.  Ο συγκεκριμένος πίνακας “ξεκλειδώνει” το καλλιτεχνικό σύμπαν του El Greco καθώς ενθυλακώνει το αντικείμενο της τέχνης του. Η πρόταση της οραματικής εμπειρίας που δεν εδράζεται στις προεκτάσεις του αληθινού κόσμου, αλλά στις ευφάνταστες ικανότητες μας.

Η ΤΕΧΝΗ ΤΟΥ ΣΕ ΟΛΟΥΣ ΤΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ

Το Τολέδο έμεινε μακριά από τον καλλιτεχνικό αναβρασμό της Ρώμης, εντούτοις δεν έγινε ανάχωμα στις δυνάμεις -καλλιτεχνικές, πολιτιστικές- που θα διαμόρφωναν την τέχνη του 17ου αιώνα. Το στοιχείο αυτό βοηθά να απαντηθεί η εύκολη αντιμετώπιση του έργου του Greco στην απομόνωση. Πως ήταν τέχνη εκτός του τότε υφιστάμενου χρονικού πλαισίου και περίμενε να ανακαλυφθεί από τη σύγχρονη εποχή. Παρ’ όλα αυτά, όταν πέθανε, οι Καραβάτζιο, Ανιμπάλε Καράτσι -οι δημιουργοί του νέου μπαρόκ-είχαν ήδη ταφεί τέσσερα και πέντε χρόνια αντίστοιχα. Η αναφορά σε αυτούς γίνεται για να αποδειχθεί ότι σε σημαντικές πτυχές η τέχνη του Θεοτοκόπουλου ανήκε στο παρελθόν και όχι στο μέλλον: στον κόσμο του Μανιερισμού με έμφαση στη φαντασία του καλλιτέχνη και όχι στη αναπαραγωγή του φυσικού.

ΠΙΝΕΛΙΕΣ ΠΟΥ ΤΡΕΜΟΠΑΙΖΟΥΝ

O Francisco Pacheco -ζωγράφος, ιστορικός τέχνης, δάσκαλός του Velazquez– επισκέφτηκε τον El Greco στο στούντιο του στο Τολέδο και κατέγραψε πως είδε γύψο, κερί και πήλινα ειδώλια με τα οποία δούλευε. Ο Pacheco δεν ενέκρινε αυτή τη μέθοδο του Greco την οποία είχε μάθει από τον Tintoretto στη Βενετία. Ο πρώτος θεωρούσε ότι είναι προτιμότερο να υπάρχει ζωντανό μοντέλο παρά κάτι φτιαγμένο από πηλό. Μολαταύτα, δεν μπορούσε να αρνηθεί την τοποθέτηση του Έλληνα ανάμεσα στους καλύτερους ζωγράφους της εποχής. Ορισμένα έργα του ήταν τόσο πλαστικά και ζωντανά που αντιστοιχούσαν μόνο στο καλύτερο. Ίσως να ήταν τα πορτρέτα του Greco που κέρδιζαν τον σεβασμό του Pacheco, μια και ο Velazquez τα εξυμνούσε.

Ο Greco, πάντως, στα έργα της τελευταίας περιόδου, όπως το The Opening of the Fifth Seal, πλησιάζει το σύγχρονο γούστο. Στο εν λόγω οι φιγούρες είναι επιμήκεις πέρα από το αποδεκτό και η φόρμα τους άυλη καθώς ο δημιουργός επιλέγει πινελιές που τρεμοπαίζουν.

ΥΠΕΡ ΤΗΣ ΔΙΑΝΟΗΣΗΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΑΤΟΣ

Ο Θεοτοκόπουλος απέρριπτε τον νατουραλισμό ως όχημα για το έργο του όπως και την ιδέα μιας τέχνης εύκολα προσβάσιμης στο ευρύ κοινό. Αυτό που ασπαζόταν ήταν η αυτοσυνειδησία, το λόγιο στιλ, η τεχνοτροπία. Το παράδοξο είναι ότι σε μια εποχή όπου η κραυγαλέα επίδειξη κρινόταν με επιείκεια και θεωρούνταν σύμφυτη με την επιτήδευση και καλλιτέχνες στη Ρώμη προσπαθούσαν να ξεφορτωθούν οτιδήποτε φαινόταν ως απλή επίδειξη, ο Greco βρισκόταν στην αντίθετη πλευρά. Έκανε επιμήκεις, στρεβλές μορφές ριζικής βράχυνσης, εξωπραγματικά χρώματα βάση της τέχνης του. Η διαφορά ήταν ότι ο Θεοτοκόπουλος χρησιμοποιούσε αυτές τις δράσεις με βαθιά εκφραστικό τρόπο και όχι ως σύμβολο επιδεξιότητας.

Κανένας άλλος μεγάλος καλλιτέχνης της Δύσης δεν μετακινήθηκε πνευματικά από τον συμβολικό κόσμο των βυζαντινών εικόνων στην παγκόσμια, ουμανιστική ματιά της ζωγραφικής της Αναγέννησης και μετά σε μία κατά κύριο λόγο εννοιολογική μορφή τέχνης. Οι δύο αυτοί κόσμοι έχουν κάτι κοινό: σεβασμό για τη Νεοπλατωνική θεωρία για την τέχνη που ενσωματώνει μια υψηλότερη σφαίρα του πνεύματος. Ο νεωτερισμός του El Greco βασίζεται στην απάρνηση του κόσμου των απλών εμφανίσεων προς όφελος του χώρου της διανόησης και του πνεύματος. Το τέλος της μάταιης ζωής του γράφτηκε στις 7 Απριλίου 1614στο Τολέδο της Ισπανίας.

 

Μαρ 24 2016

Διονύσιος Σολωμός – Ὁ Ὕμνος εἰς τὴν Ἐλευθερίαν

158 στροφὲς συνθέτουν τὸν Ὕμνο, ὅπου ἡ Ἐλευθερία ταυτίζεται μὲ τὴν Ὀρθόδοξη Ἑλλάδα. Οἱ θεματικὲς ἑνότητες ποὺ περιλαμβάνονται στὰ ἐπιλεγμένα ἀποσπάσματα εἶναι ἡ ἀρχαία λαμπρότητα, τὰ δεινοπαθήματα τῆς σκλαβιᾶς, ἡ ἀπήχηση τοῦ ἀγῶνα, οἱ κορυφαῖες στιγμὲς τῆς Τριπολιτσᾶς καὶ τοῦ Μεσολογγίου, οἱ νικηφόρες μάχες στὴ θάλασσα καὶ τέλος ἡ σπαρακτικὴ ἔκκληση τῆς Ἐλευθερίας πρὸς τοὺς Ἕλληνες γιὰ ὁμόνοια καὶ ἀδερφοσύνη. Ὁ μεγάλος μουσουργὸς Νικόλαος Μάντζαρος, προσωπικὸς φίλος τοῦ ποιητῆ Σολωμοῦ, συνέθεσε μουσικὴ γιὰ 24 στροφές. Οἱ δυὸ πρῶτες νομοθετήθηκαν τὸ 1856 ὡς ὁ Ἐθνικὸς Ὕμνος τῆς Ἑλλάδας.

 

 

 

 

1

Σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν κόψη
τοῦ σπαθιοῦ τὴν τρομερή,
σὲ γνωρίζω ἀπὸ τὴν ὄψη,
ποῦ μὲ βία μετράει τὴ γῆ.

2
Ἀπ᾿ τὰ κόκαλα βγαλμένη
τῶν Ἑλλήνων τὰ ἱερά,
καὶ σὰν πρῶτα ἀνδρειωμένη,
χαῖρε, ὢ χαῖρε, Ἐλευθεριά!

3
Ἐκεῖ μέσα ἐκατοικοῦσες
πικραμένη, ἐντροπαλή,
κι ἕνα στόμα ἀκαρτεροῦσες,
«ἔλα πάλι», νὰ σοῦ πῇ.

4
Ἄργειε νά ῾λθη ἐκείνη ἡ μέρα
κι ἦταν ὅλα σιωπηλά,
γιατὶ τά ῾σκιαζε ἡ φοβέρα
καὶ τὰ πλάκωνε ἡ σκλαβιά.

5
Δυστυχής! Παρηγορία
μόνη σου ἔμεινε νὰ λὲς
περασμένα μεγαλεῖα
καὶ διηγώντας τα νὰ κλαῖς.

6
Καὶ ἀκαρτέρει, καὶ ἀκαρτέρει
φιλελεύθερη λαλιά,
ἕνα ἐκτύπαε τ᾿ ἄλλο χέρι
ἀπὸ τὴν ἀπελπισιά,

7
κι ἔλεες «πότε, ἅ! πότε βγάνω
τὸ κεφάλι ἀπὸ τς ἐρμιές;»
Καὶ ἀποκρίνοντο ἀπὸ πάνω
κλάψες, ἅλυσες, φωνές.

Συνέχεια ανάγνωσης

Μαρ 24 2016

1821. Η δική μας επανάσταση δεν μοιάζει με τις άλλες

Κ ΧΟΛΕΒΑΣ

1821. Η δική μας επανάσταση δεν μοιάζει με τις άλλες

5280_1821

Ο  Θεόδωρος Κολοκοτρώνης φαίνεται ότι είχε προβλέψει τις ιδεολογικές παρερμηνείες του 1821, οι οποίες συνεχίζονται μέχρι σήμερα. Έγραψε λοιπόν στα Απομνημονεύματά του ότι: «Η Επανάστασις η εδική μας δεν ομοιάζει με τις άλλες». Και έσπευσε να διευκρινίσει ότι η Ελληνική Επανάσταση δεν αντέγραψε την Γαλλική του 1789, διότι οι Γάλλοι πολέμησαν μεταξύ τους σε εμφύλιο πόλεμο, ενώ οι Έλληνες εξεγέρθηκαν εναντίον κατακτητού αλλοεθνούς και αλλοθρήσκου. Προσθέτουμε ότι οι εξεγερμένοι Γάλλοι είχαν αντίπαλο τότε τον ανώτερο Ρωμαιοκαθολικό κλήρο, ο οποίος είχε αποκτήσει υπερβολικά οικονομικά και κοινωνικά δικαιώματα σε ένα φεουδαρχικό καθεστώς, ενώ οι Έλληνες επαναστάτες αγωνίσθηκαν υπό την Εκκλησία τους, για την Εκκλησία, μαζί με την Εκκλησία.

Παρά ταύτα σε ορισμένα σχολικά και πανεπιστημιακά εγχειρίδια γίνεται σήμερα μία προσπάθεια να θεωρηθεί η Μεγάλη Ελληνική Επανάσταση ως γνήσιο πνευματικό τέκνο του Ευρωπαϊκού Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επαναστάσεως. Δεν υποτιμώ τα σπουδαία αυτά ιδεολογικά ρεύματα, τα οποία πράγματι επηρέασαν αρκετούς Έλληνες. Όμως η ιστορική έρευνα έχει αποδείξει ότι οι πνευματικές προϋποθέσεις του 1821 βασίζονται σε μία σύνθεση της ελληνορθόδοξης παράδοσης του λαού μας με αντιλήψεις που ήλθαν από τη Δύση. Ο Ελληνισμός δεν ήταν ποτέ κλεισμένος στο καβούκι του και οι λόγιοί του, κληρικοί και λαϊκοί, διάβαζαν, ταξίδευαν, είχαν ενημέρωση, παρά τις συνθήκες δουλείας. Η σύνθεση αυτή ονομάσθηκε Ελληνικός Διαφωτισμός και έχει σημαντικές διαφορές από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό.

Οι Έλληνες που επηρεάσθηκαν από τον Διαφωτισμό ήσαν επιλεκτικοί και όχι τυφλοί αντιγραφείς. Επί παραδείγματι  ενώ το πρώτο Σύνταγμα της Γαλλικής Επαναστάσεως προβλέπει δημόσια παιδεία μόνον για τα αγόρια, ο Ρήγας Βελεστινλής στο δικό του Σύνταγμα προσθέτει και τη δημόσια παιδεία για τα κορίτσια. Οι Ορθόδοξες χριστιανικές καταβολές του τόν βοηθούν να προσλαμβάνει κριτικά τα γαλλικά διδάγματα. Επίσης ο Αδαμάντιος Κοραής, ο οποίος έζησε πολλά χρόνια στο Παρίσι ασκεί αυστηρή κριτική στη Γαλλική Επανάσταση για την άλογη βία, τις αθεϊστικές ιδέες της και τις αντιχριστιανικές ενέργειές της.

Λέγουν ορισμένοι ότι η Γαλλική Επανάσταση αφύπνισε τον Ελληνισμό και του καλλιέργησε εθνική συνείδηση. Λάθος. Από τα πρώτα χρόνια μετά την Άλωση της Πόλης οι Έλληνες εξεγείρονται, αλλά αποτυγχάνουν για διαφόρους λόγους. Ο Κων. Σάθας και άλλοι ιστορικοί έχουν καταγράψει δεκάδες επαναστατικά κινήματα επί Τουρκοκρατίας, πολύ πριν από τη Γαλλική Επανάσταση. Τα ιδανικά ήσαν η Ορθοδοξία, η απελευθέρωση όλων των ελληνικών τόπων και η διαχρονική συνέχεια του Ελληνισμού. Ούτε η εθνική συνείδηση περίμενε τους Ευρωπαίους Διαφωτιστές για να … αναγεννηθεί.  Οι πρόγονοί μας ουδέποτε έχασαν τη  συνείδηση της ταυτότητάς τους. Ιεροκήρυκες μιλούσαν συνεχώς για Αρχαία Ελλάδα και για Βυζαντινή Ρωμηοσύνη, σε κρυφά και φανερά σχολεία τα παιδιά διδάσκονταν αρχαίους συγγραφείς, ο λαός διάβαζε μετά μανίας τη «Φυλλάδα του Μεγαλέξανδρου». Οι αρχαίοι Έλληνες ήσαν ζωγραφισμένοι στον νάρθηκα πολλών ναών και η Μεγάλη Ιδέα κρατούσε την ελπίδα ζωντανή.

Η Ορθόδοξη Εκκλησία συντελούσε στη διαμόρφωση της συνειδήσεως και των τοπικών θεσμών. Στην Καππαδοκία πολλοί Έλληνες αναγκάσθηκαν να μιλούν τουρκικά, αλλά διατηρώντας την Ορθόδοξη Πίστη και τελώντας τη Θεία Λειτουργία στην ελληνική γλώσσα διαφύλαξαν την ελληνικότητά τους. Των Ελλήνων οι Κοινότητες, στο υπόδουλο Γένος και στην Διασπορά, υπήρξαν προέκταση της ενορίας. Με επίκεντρο τον ναό ο υπόδουλος Ελληνισμός οργάνωνε την αυτοδιοίκησή και το εμπόριό του και εξέλεγε δημοκρατικά τους προκρίτους του.

Δέκα χρόνια πριν από τη Γαλλική Επανάσταση ένας Ορθόδοξος ιερομόναχος βρήκε μαρτυρικό θάνατο αφού είχε μιλήσει στους Έλληνες για το «ποθούμενον», την Ελευθερία.  Το 1821 οφείλει πολύ περισσότερα στον Άγιο Κοσμά τον Αιτωλό και στους Νεομάρτυρες παρά στα ευρωπαϊκά  «Φώτα».

Κ.Χ. 20.3.2015

Ιαν 27 2016

ΜΑΡΙΟΣ ΧΑΚΚΑΣ

ΧΑΚΚΑΣ, ΜΑΡΙΟΣ

Ο Μάριος Χάκκας (1931-1972) γεννήθηκε στη Μακρακώμη Φθιώτιδας, όπου έζησε ως τα τέσσερά του χρόνια, αλλά μεγάλωσε στην Καισαριανή. Το 1950, ως σπουδαστής της Σχολής Σαμαρειτών του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού, πήγε εθελοντής στη Γυάρο, να περιθάλψει τους κρατούμενους. Αντιμετώπισε προβλήματα λόγω των αριστερών κοινωνικών φρονημάτων του και το 1952 οργανώθηκε στην ΕΔΑ. Άρχισε να ασχολείται ενεργά με τα πολιτιστικά και γράφτηκε στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Παντείου Πανεπιστημίου. Λόγω της αριστερής του δραστηριότητας, δεν θα μπορέσει να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Το 1954 θα συλληφθεί και θα καταδικαστεί σε τετραετή φυλάκιση. Στη φυλακή, θα μάθει ξένες γλώσσες και θα αρχίσει να γράφει ποιήματα και διηγήματα. Το 1958 θα υπηρετήσει τη θητεία του, συνεχίζοντας να γράφει. Μετά την αποστράτευσή του, θα αρχίσει να δουλεύει σε ένα εργοστάσιο πλαστικών. Παντρεύεται, μετακομίζει στο Βύρωνα και έρχεται σε ρήξη με το Κόμμα. Η πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποιήθηκε με την ποιητική συλλογή Όμορφο καλοκαίρι, το 1965, ποιήματα γραμμένα στο διάστημα που μεσολάβησε από τη φυλάκισή του ως την έκδοση του βιβλίου, συγκινησιακά φορτισμένα και βιωματικά. Ένα χρόνο αργότερα εξέδωσε την πρώτη του συλλογή διηγημάτων με τίτλο Τυφεκιοφόρος του εχθρού, η οποία κινείται σε ρεαλιστική κατεύθυνση. Παρότι δεν σταματά να γράφει ποίηση, είναι περισσότερο γνωστός ως πεζογράφος. Στη συλλογή Ο μπιντές και άλλες ιστορίες, η γραφή του γίνεται πιο αφαιρετική και αποκτά νέες διαστάσεις, φανταστικές και υπερρεαλιστικές. Στο ίδιο κλίμα ανήκει και το τελευταίο του έργο , δεν πρόλαβε να το δει τυπωμένο , Το κοινόβιο, αλλά και τα τρία θεατρικά του μονόπρακτα. Από το 1960 ως το 1967 διετέλεσε στέλεχος της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ) και δημοτικός σύμβουλος στην Καισαριανή, αναπτύσσοντας έντονη πολιτιστική δράση. Στη δικτατορία συνελήφθη και κρατήθηκε για ένα μήνα. Το 1970 παραστάθηκε το μονόπρακτό του Ενοχή. Το 1969 προσεβλήθη από καρκίνο και το 1972 πέθανε., αλλά και τα τρία θεατρικά του μονόπρακτα.

Τα έργα του από τις εκδόσεις Κέδρος:

πεζογραφία

ΑΠΑΝΤΑ ΜΑΡΙΟΥ ΧΑΚΚΑ

ΑΠΑΝΤΑ, «Κέδρος» 1978, 5η έκδοση συμπληρωμένη 2008. 7η έκδοση 2013

Ο μπιντές. Και άλλες ιστορίες. Διηγήματα, 1994 (δεν κυκλοφορεί)

Το κοινόβιο. Διηγήματα 1994, (δεν κυκλοφορεί)

Τυφεκιοφόρος του εχθρού. Διηγήματα, 1994 (δεν κυκλοφορεί)

Ο μπιντές – Εικονογραφημένο από τον Τάκη Σιδέρη, 1994 (δεν κυκλοφορεί)

HEROES’ SHRINE FOR SALE OR THE ELEGANT TOILET, Σειρά: Modern Greek Writers, 1997

 

 

Ο ΜΠΙΝΤΕΣ και άλλες ιστορίες

μελέτες

ΧΑΚΚΑΣ ΜΑΡΙΟΣ Κριτική θεώρηση του έργου του, 1979

Ιαν 23 2016

Το δεύτερο βιβλίο των Ηθικών Νικομαχείων: ο ορισμός της ηθικής αρετής και οι συνέπειές του (ομιλία στο FUTURE LIBRARY)

Σπύρος Ράγκος, Αναπληρωτής Καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας και Φιλοσοφίας στο Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Πατρών.

Tο Future Library συνεργάζεται με το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (Κ.Ι.Κ.Π.Ε.) για τη διοργάνωση των επιμορφωτικών σεμιναρίων «Από την έρευνα στη διδασκαλία» που αφορούν τέσσερεις κύκλους μαθημάτων του εκπαιδευτικού προγράμματος: Αρχαία Ελληνικά, Νέα Ελληνικά, Ιστορία, και Οικονομία.

Τα σεμινάρια έχουν αναλάβει διακεκριμένοι ερευνητές που υπηρετούν σε πανεπιστήμια και σε επιστημονικά ιδρύματα της χώρας. Σκοπός τους είναι να ενημερώσουν εκπαιδευτικούς Μέσης Εκπαίδευσης, καθηγητές φροντιστηρίων, άνεργους καθηγητές, σχολικούς συμβούλους αλλά και το ευρύτερο κοινό, για τις μεθόδους και τα πορίσματα της επιστημονικής τους έρευνας.

Τα σεμινάρια χρηματοδοτούνται από το ΚΙΚΠΕ και συνδιοργανωτές είναι οι κατά τόπους βιβλιοθήκες, που είναι συνδεδεμένες και συνεργάζονται με το Future Library.

Όροι χρήσης blogs.sch.gr | Δήλωση προσβασιμότητας
Αλλαγή μεγέθους γραμματοσειράς
Αντίθεση
Accessibility by WAH