χελιδονίσματα

Επρεπε να κάνουμε κάτι για να βγει ο ήλιος!

Σκεφτήκαμε να τραγουδήσουμε για να έρθει η Ανοιξη!

Ανοιξη ακούς;;;

Χρειαζόμαστε βοήθεια για να πετάξουμε ψηλά και να καλέσουμε την Ανοιξη.

Οι  φτερωτοί μας φίλοι έρχονται σιγά σιγάIMG_8694 IMG_8696

δείτε τους …

IMG_8697 IMG_8698

Σωστά καταλάβατε.

 

Χελιδόνες!

IMG_8699

Αυτά τα χελιδόνια έρχονται από πολύ μακρυά… Από τη “χώρα της μεγάλης ζέστης” γι αυτό έχουν δύο πλευρές διαφορετικού χρώματος και  ανάμεσα  τους κρέμεται ένα σκοινάκι στολισμένο!

IMG_8700

Και κουβαλάνε μαζί τους ένα ξυλάκι για να κάθονται λίγο να ξεκουράζονται μετά από μεγάλες πτήσεις!

IMG_8701 IMG_8702 IMG_8703

Στολισμένες χελιδόνες με λουλούδια ή χρωματιστά χαρτιά και κουδουνάκια!

IMG_8704

Ετοιμες  για το μεγάλο ταξίδι…

IMG_8705

 

IMG_8707 IMG_8709

Εντάξει … δυνάμωσαν τα φτερά!

IMG_8722 IMG_8724

Ανέβηκαν ψηλά να κοιμηθούν γιατί την επόμενη μέρα είχαν ταξίδι…

IMG_8768Ανεβήκαμε στο δημοτικό να τραγουδήσουμε τα ανοιξιάτικα κάλαντα, τα “χελιδονίσματα”, μήπως μας ακούσει η άνοιξη και έρθει! 

IMG_8770 IMG_8771

Τραγουδήσαμε τα Χελιδονίσματα σε όλες τις τάξεις του δημοτικού!

IMG_8784

Το ίδιο απόγευμα τα τραγουδήσαμε και στους γονείς μας.

Την άλλη μέρα μαντέψτε τί έγινε!

Ο ήλιος ο λαμπρός ανέτειλε κι εμείς επιτέλους κάναμε ένα διάλειμμα της προκοπής!

Στο δημοτικό μας χειροκρότησαν όλοι θερμά κι εμείς τους δώσαμε αυτές τις πληροφορίες…

Χελιδονίσματα

Σε πολλές περιοχές της χώρας μας (Ήπειρο, Μακεδονία, Θράκη και Δωδεκάνησα) την 1η   Μαρτίου ή την 21η  που είναι η εαρινή ισημερία, τα παιδιά γυρνάνε στα σπίτια κρατώντας ένα ξύλινο (αρθρωτό) ομοίωμα χελιδονιού, την «χελιδόνα» και τραγουδούν τα ανοιξιάτικα κάλαντα τα «χελιδονίσματα».

Το έθιμο αυτό έχει τις ρίζες του στην αρχαία Ελλάδα. Στα πρώτα βυζαντινά χρόνια το ελληνικό αυτό έθιμο θεωρήθηκε ειδωλολατρικό και γι αυτό απαγορεύτηκε. Τα παιδιά όμως συνέχιζαν να καλωσορίζουν την Άνοιξη και τα χελιδόνια με τα «χελιδονίσματα» σε πείσμα των καιρών. Η χελιδόνα λοιπόν αρχίζοντας το ταξίδι της από την αρχαία Ελλάδα και πετώντας από Μάρτη σε Μάρτη πάνω από το Βυζάντιο και  την τουρκοκρατία  συνεχίζει ακόμα μέχρι σήμερα να πετά και κελαηδά ξεκινώντας με τον ίδιο στίχο: «ηλθ’  ήλθεν χελιδών, καλάς ώρας άγουσα, καλούς ενιαυτούς, επί γαστέρα λευκά  επί νώτα μέλαινα.»

Την «χελιδόνα» σε κάποιες περιοχές τη στολίζουν με φύλλα κισσού, που είναι χαρακτηριστικό της αειθαλούς βλάστησης, σε άλλες με ζουμπούλια ή άλλα ανοιξιάτικα λουλούδια κι αλλού της κρεμούν κουδουνάκια και πολύχρωμα χαρτιά ( όπως κάναμε κι εμείς)!

Οι «χελιδονιστές», οι οποίοι ήταν κυρίως παιδιά (ενίοτε και ενήλικες) γύριζαν από σπίτι σε σπίτι τραγουδώντας τραγούδια για τον ερχομό των χελιδονιών και της Άνοιξης και οι νοικοκυρές τους έδιναν λάδι, κρασί, αλεύρι, σιτάρι, αυγά και σε λίγες περιπτώσεις χρήματα.

Κάποια χελιδονίσματα χαιρετίζουν την Ανοιξη, το «έαρ» και απαγγέλλουν στίχους για να διώξουν τον χειμώνα ή τον τελευταίο μήνα τον Φλεβάρη : «Ιδε το έαρ το γλυκύ , Πάλι επανατέλλει,  φέρον υγείαν και χαράν και την ευημερίαν»!

Υπάρχουν πολλά και διαφορετικά «χελιδονίσματα» ανάλογα με την περιοχή. Αυτό που σας τραγουδήσαμε είναι:  «Ηρθε ήρθε χελιδόνα, ήρθε κι άλλη μελιδόνα, κάθισε και λάλησε και γλυκά κελάδησε: Μάρτη, μάρτη μου καλέ και φλεβάρη φοβερέ κι αν φλεβίσεις κι αν  τσικνίσεις, καλοκαίρι θα μυρίσεις.» και  «Ηρθε πάλι η χελιδόνα, ήρθε πάλι η Μεληδόνα απ’τη θάλασσα μακριά και μας έφερε καλά, τη δροσιά και τη χαρά και τα κόκκινα αυγά».

Σε κάποιες περιοχές τα παιδιά κρατούν και ένα καλαθάκι όπου μέσα κουβαλούν  το «μάρτη» τον οποίο περνούν στο χέρι των παιδιών που είναι στα σπίτια που επισκέπτονται.

Ο γνωστός μας «Μαρτης» ή «μαρτιά» είναι ένα παμπάλαιο έθιμο. Πιστεύεται ότι έχει τις ρίζες του στην Αρχαία Ελλάδα και μάλιστα στα Ελευσίνια Μυστήρια. Οι μύστες των Ελευσινίων Μυστηρίων, έδεναν μία κλωστή, την «Κρόκη» στο δεξί τους χέρι και στον αριστερό τους αστράγαλο.

Ο γνωστός μας «μάρτης» δεν είναι τίποτα άλλο από ένα βραχιολάκι φτιαγμένο με ασπροκόκκινη κλωστή. Οι Βυζαντινοί πίστευαν ότι η άσπρη κλωστή συμβολίζει το πρωινό φως ενώ η κόκκινη το μεσημεριάτικο. Σύμφωνα με την παράδοση ο «Μάρτης» προστατεύει τα πρόσωπα των παιδιών από τον πρώτο ήλιο της Ανοιξης, για να μην καούν. Τον φτιάχνουν  την τελευταία μέρα του Φλεβάρη και τον φορούν την πρώτη του Μάρτη, πριν βγουν από το σπίτι. Το βραχιολάκι αυτό το αφήνουν τα παιδιά πάνω στις τριανταφυλλιές όταν δουν το πρώτο χελιδόνι, για να το πάρουν τα χελιδόνια  και να το χρησιμοποιήσουν για να φτιάξουν τη φωλιά τους. Αν το Πάσχα πέσει μέσα στον Μάρτη τον καίνε στη λαμπάδα της Ανάστασης ή το δένουν στο ποδαράκι του αρνιού που θα ψηθεί στη σούβλα (έτσι κάνουμε κι εμείς στην περιοχή μας).

Τα χελιδονίσματα είναι η αρχή ενός κύκλου. Του κύκλου της Άνοιξης! Αυτός ο κύκλος λοιπόν αρχίζει την πρώτη Μαρτίου, με τα ανοιξιάτικα κάλαντα (χελιδονίσματα)που αναγγέλλουν τον ερχομό της  άνοιξης και των χελιδονιών  και το παιχνίδι με τον ήλιο όπου οι άνθρωποι προσπαθούν  να τον « ξεγελάσουν» φορώντας  τον «μάρτη». Συνεχίζει την Πρώτη Απριλίου όπου οι άνθρωποι πειράζουν ο ένας τον άλλο λέγοντας αθώα ψέμματα. Παίζουν αυτό το παιχνίδι για να ξεγελάσουν το κακό και να έχουν σοδειά και υγεία όλο τον χρόνο  και ολοκληρώνεται την πρώτη Μαίου με τα μαγιάτικα στεφάνια και την εξόρμηση στην φύση , όπου όλοι χαίρονται την Ανοιξη και τραγουδούν!

 Ενας χαρούμενος  κύκλος είναι ο κύκλος της Ανοιξης λοιπόν, γεμάτος τραγούδια, παιχνίδια  χρώματα και γέλια!

Τραγουδήστε κι εσείς μαζί μας και ελάτε να καλωσορίσουμε μαζί την Άνοιξη μήπως και έρθουν τελικά οι φτερωτοί μας φίλοι με το μαύρο χρώμα και  την άσπρη κοιλιά!

1ο νηπιαγωγείο Γαργαλιάνων

(Πληροφορίες αντλήσαμε από το διαδίκτυο και από τις σημειώσεις της κας Ζάχου-Καλκούνου, μουσειοπαιδαγωγού, σε βιωματικό σεμινάριο του ΚΠΕ Καλαμάτας)