Η μέθοδος Project

 

Η μέθοδος project στην εκπαίδευση μετράει πάνω από εκατό χρόνια ύπαρξης. Κύριοι εκφραστές αυτής της μεθόδου ήταν ο Aμερικανός φιλόσοφος – παιδαγωγός John Dewey (1916) και ο μαθητής του ο William Kilpatrick. Η διδακτική μέθοδος project έχει την βάση της στο φιλοσοφικό ρεύμα του πραγματισμού, που εμφανίστηκε στην Αμερική, στις αρχές του 20ου  αιώνα. Ο πραγματισμός εναντιώθηκε σε πολλά φιλοσοφικά ρεύματα της εποχής εκείνης, καθώς υποστήριζε ό,τι ο άνθρωπος για να προσαρμοστεί στο περιβάλλον, θα πρέπει να ενεργήσει πάνω σε αυτό, οργανώνοντας έτσι την πραγματικότητα του και ανακαλύπτοντας τη νέα γνώση. 

Εφαρμόζοντας την μέθοδο project στο σχολείο, ο μαθητής αποκτά ενεργό ρόλο στη διαδικασία της μάθησης. Μαθαίνει να συνεργάζεται, να βρίσκει λύσεις σε πρόβληματα που αφορούν την ζωή του, να μοιράζει ρόλους, να αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, να διατυπώνει υποθέσεις, να ελέγχει την πληροφορία, να σέβεται την διαφορετική γνώμη και άποψη, να σχεδιάζει και να αναλύει  δεδομένα, να δημιουργεί ερωτηματολόγια και να παίρνει συνεντεύξεις, να ενεργεί αβίαστα χωρίς την παρέμβαση του εκπαιδευτικού.

Ένα σχέδιο εργασίας (project) για να πραγματοποιηθεί ακολουθεί σε γενικές γραμμές τα εξής στάδια:

1) Προβληματισμός. Σε αυτό το στάδιο οι μαθητές  κουβεντιάζουν γύρω από το θέμα που τους ενδιαφέρει, εκφράζουν  τις απόψεις τους και τις ιδέες τους (καταιγισμός ιδεών), καταθέτουν τους προβληματισμούς τους. Το θέμα με το οποίο θα ασχοληθούν και η επιλογή, του είναι προϊόν μιας δημοκρατικής διαδικασίας, και ενός συνεχούς διαλόγου μεταξύ των μελών της ομάδας.  Ο εκπαιδευτικός μπορεί να υποστηρίξει τις ομάδες διαμορφώνοντας τον πίνακα της τάξης με τέτοιο τρόπο, ώστε να  καταγράφονται όλες οι ιδέες των παιδιών.

2) Σχεδιασμός. Αυτό το στάδιο είναι πολύ σημαντικό για την περαιτέρω συνέχεια του σχεδίου εργασίας. Αν γίνει σωστά, στην ουσία έχει τελειώσει το μισό project. Οι μαθητές οργανώνονται σε ομάδες, συνεργάζονται, αποκτούν ρόλους και αρμοδιότητες, σχεδιάζουν και προγραμματίζουν τα βήματα τους. Συγκεντρώνουν υλικό και αναζητούν πληροφορίες από βιβλία εγκυκλοπαίδειες, από το διαδίκτυο, από ειδικούς και επιστήμονες.

3) Υλοποίηση. Μετά από έναν επιτυχή σχεδιασμό, σειρά έχει η υλοποίηση. Εδώ οι μαθητές πραγματώνουν ουσιαστικά, αυτό που θέλουν να ερευνήσουν, να φτιάξουν ή να δραματοποιήσουν. Ο εκπαιδευτικός έχει ρόλο υποστηρικτικό, και βοηθητικό. Αφήνει τα παιδιά να αυτενεργήσουν, και να αξιοποιήσουν όλα τους τα δεδομένα.

4) Αξιολόγηση-ανατροφοδότηση. Τελειώνοντας το project, η κάθε ομάδα μπορεί να παρουσιάσει το σχέδιο εργασίας της στην τάξη. Σε αυτό το στάδιο γίνεται  κουβέντα για το αποτέλεσμα. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η αξιολόγηση είναι μέρος της συνολικής διαδικασίας και μπορεί να γίνεται σε όλα τα στάδια με συνεχή ανατροφοδότηση και επαναπροσδιορισμό όπου χρειάζεται.

Στο Δημοτικό Σχολείο Φρε, οι μαθητές μυούνται από μικρή ηλικία στην μέθοδο αυτή. Για αυτόν τον σκοπό, έχουμε χωρίσει τα σχέδια εργασίας μας σε τρεις κατηγορίες. Στα δομημένα(κλειστά), στα ημιδομημένα, και στα ελεύθερα (ανοικτά).

Τα δομημένα ή κλειστά project είναι κατάλληλα για τους μαθητές της Α και Β΄τάξης. Επειδή σε αυτήν την ηλικία οι μαθητές  είναι δύσκολο να σχεδιάσουν ένα project, ενεργό ρόλο έχει ο/η εκπαιδευτικός. Είναι αυτός/ή που, θα αναλύσει το θέμα, θα κάνει ερωτήσεις ανοικτού τύπου κτλ. Με αυτά τα σχέδια εργασίας, οι μικροί μαθητές εκπαιδεύονται  γύρω από την μεθοδολογία, την διερευνητική μάθηση, την ομαδική εργασία και την επιστημονική προσέγγιση ενός θέματος.

Τα ημιδομημένα είναι κατάλληλα για μαθητές Γ’ και Δ’ τάξης. Εδώ οι μαθητές/τριες έχουν μία ελευθερία στον σχεδιασμό των project και στις ερωτήσεις, με τον εκπαιδευτικό να έχει λιγότερες αρμοδιότητες. Αυτά τα σχέδια εργασίας γίνονται όταν οι μαθητές έχουν αποκτήσει εμπειρία από τα δομημένα.

Τα ελεύθερα ή ανοικτά είναι η ουσία των σχεδίων εργασίας. Είναι αυτά που προσδιορίζουν απολύτως την έννοια του project. Εδώ πρώτο ρόλο έχει ο/η μαθητής/τρια αφού είναι υπεύθυνος/η και  για τα τέσσερα στάδια. Ο εκπαιδευτικός δεν παρεμβαίνει καθόλου, ακούει μόνο, και βοηθάει όπου του ζητηθεί. Περνάει από όλες τις ομάδες και  τις εμψυχώνει. Συνεργάζεται με τους/τις μαθητές/τριες ως ίσο μέλος της ομάδας. Τέτοια σχέδια εργασίας είναι κατάλληλα για μαθητές Ε΄και Στ΄τάξης.

Θα πρέπει να τονιστεί, ότι ο παραπάνω διαχωρισμός είναι σχετικός και εξαρτάται κάθε φορά από τις ομάδες και τους μαθητές κάθε τάξης και την δυναμική που έχουν. Μπορεί π.χ ένα ελεύθερο σχέδιο εργασίας, να πραγματοποιηθεί από μαθητές της Γ΄τάξης. Αξίζει να σημειωθεί, ότι το τελευταίο διάστημα στο σχολείο μας γίνεται προσπάθεια, να δημιουργηθούν ομάδες, από διαφορετικές ηλικίες. Θεωρούμε ότι η γνώση δεν χωρίζεται σε τάξεις, ούτε και σε ενότητες με μια προκαθορισμένη σειρά, αλλά προσφέρεται απλόχερα από το περιβάλλον και τα ερεθίσματα του αλλά και από τα βιώματα των μαθητών/τριών. Μία ομάδα αποτελούμενη από μαθητές διαφορετικής ηλικίας, έχει δυναμική και τάση για εξέλιξη. Μικροί και μεγάλοι επικοινωνούν, συμπληρώνουν και συμπληρώνονται, και οδηγούνται με ένα φυσικό τρόπο στην αυτοπραγμάτωσή τους.

 

Μιχελάκης Στυλιανός

Εκπαιδευτικός