Συντάκτρια: Κυριακή Φαρδή

Τι είναι η “πολυτροπικότητα” (Kress, G. & Leeuwen, T. (2006). Reading Images. London and New York: Routledge); Μπορεί ως πρακτική να ενσωματωθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία, να συνδεθεί με το αναλυτικό πρόγραμμα και να αποτελέσει αξιόπιστο εργαλείο για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων στα παιδιά του σύγχρονου σχολείου; Μπορεί να συγκροτήσει μία “μελέτη περίπτωσης” για το ελληνικό νηπιαγωγείο και να λειτουργήσει ως συνδετικός κρίκος γνωστών ή πρωτότυπων δραστηριοτήτων; Μπορεί να παράγει ελκυστικά πρότυπα-μοτίβα (patterns) στην καθημερινή εκπαιδευτική διαδικασία με σκοπό να αυξήσει τα ενδιαφέροντα και τη συμμετοχή των παιδιών, τους γραμματισμούς στο νηπιαγωγείο και να κάνει ελκυστικές τις καθημερινές ρουτίνες; Μπορεί να βοηθήσει στην ομαλή μετάβαση των παιδιών από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο;

Σ’ αυτά και άλλα ερωτήματα θα προσπαθήσουμε να απαντήσουμε με τη συμμετοχή μας στην Ημερίδα που διοργανώνει η Διεύθυνση Π.Ε. Δυτικής Θεσσαλονίκης στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Εκπαιδευτικού Προγράμματος Erasmus-Reception, την Τετάρτη 1/3/2017. Η ημερίδα απευθύνεται σε εκπαιδευτικούς και έχει τίτλο: “Ομαλή Μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό Σχολείο”. Ο τίτλος της εισήγησης με την οποία συμμετέχει το 14ο Νηπιαγωγείο Αμπελοκήπων είναι: “Ετήσια Εκπαιδευτικά Προγράμματα για τη Μετάβαση από το Νηπιαγωγείο στο Δημοτικό Σχολείο. Μελέτη περίπτωσης: Πολυτροπικότητα.”

Προηγούμενα άρθρα σχετικά με το πρόγραμμα “Erasmus-Reception” και τη συμμετοχή μας σ’ αυτό θα βρείτε εδώ.

Συντάκτρια: Κυριακή Φαρδή

Με την έκφραση “μεταβατικές δραστηριότητες” θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε δραστηριότητες στο νηπιαγωγείο που βοηθούν τα παιδιά να συνδέσουν τα θέματα που διερευνούμε και όλη την ομάδα (νηπιαγωγό και παιδιά) να περάσουμε ομαλά από το ένα θέμα στο άλλο. Αυτές οι δραστηριότητες μπορεί να προκύψουν αυθόρμητα και να σχεδιαστούν ανάλογα με τις ανάγκες του προγράμματος. Στόχος τους είναι η ομαλή μετάβαση από το ένα θέμα στο άλλο και η συνέχεια στην εκπαιδευτική διαδικασία. Επιπλέον, δίνουν τη δυνατότητα να καλλιεργήσουν στόχους άλλων τομέων όπως η γλώσσα, η δημιουργία και έκφραση κ.ά.

Ένα τέτοιο παράδειγμα μεταβατικής δραστηριότητας είναι “Η Φανταστική Ιστορία του Τρένου”. Αυτή η δραστηριότητα προέκυψε στο τέλος ενός εκπαιδευτικού προγράμματος που εφαρμόστηκε στο νηπιαγωγέιο μας και είχε ως θέμα τα μέσα μεταφοράς. Την ίδια εποχή ξεκινούσε και η περίοδος της Αποκριάς. Τα παιδιά, λοιπόν, δημιούργησαν μία φανταστική ιστορία, με τη μέθοδο της δημιουργικής γραφής (αρχίζει ένα παιδί την ιστορία και τη συνεχίζουν τα άλλα το ένα μετά από το άλλο).  Η ιστορία τους αφηγείται ένα ταξίδι με τρένο στο οποίο ανεβαίνουν τα παιδιά και τα οδηγεί σε ένα αποκριάτικο γλέντι.

Στη συνέχεια η νηπιαγωγός ετοίμασε μία ατομική εργασία. Εκεί υπήρχε η φανταστική ιστορία (με τη γραφή της νηπιαγωγού) και κάτω από αυτήν ένα τρένο. Στη μηχανή του τρένου τοποθετήθηκε η φωτογραφία των παιδιών, ενώ στα βαγόνια τα παιδιά ζωγράφισαν τους φίλους και τις φίλες τους που θα πήγαιναν μαζί στο αποκριάτικο ξεφάντωμα. Το τρένο δεν έβγαζε καπνό από τα φουγάρα του αλλά κομφετί, σερπαντίνες και πολλά πολλά αποκριάτικα χρώματα.

Καλές Απόκριες!

Συντάκτρια: Κυριακή Φαρδή.

Ένα από τα γνωστά εκπαιδευτικά θέματα που, συνήθως, εφαρμόζονται στο νηπιαγωγείο είναι τα μέσα μεταφοράς. Στην ομάδα μας υπάρχει ένα αγόρι που αγαπά πολύ τα τρένα. Έτσι, αφιερώσαμε αρκετές δραστηριότητες για να μιλήσουμε για τα τρένα και για άλλα μέσα μεταφοράς σύγχρονα και παλαιότερα.

Προσπαθώντας να απαντήσουμε στο ερώτημα “πώς ήταν τα μέσα μεταφοράς τα παλιά χρόνια;” (ιστορική διάσταση) μελετήσαμε οπτικά ντοκουμέντα (φωτογραφίες αντικειμένων, φωτογραφίες έργων τέχνης) από διάφορες εποχές. Ανάμεσα σ’ αυτά τα αντικείμενα που παρατηρήσαμε ήταν η Αττική λήκυθος του 550 π.Χ που βρίσκεται στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης (Νέα Υόρκη).

Στη ζωγραφική αναπαράσταση αυτού του αρχαίου αγγείου παρατηρούμε ένα ζευγάρι πάνω σε μια άμαξα στη γαμήλια τελετή του. Πλάτη με πλάτη κάθεται ο παράνυμφος και γύρω του ακολουθεί την άμαξα η γαμήλια πομπή με πεζους τους συγγενείς και τους φίλους του ζευγαριού. Εξαιρετικές λεπτομέρειες που έγιναν αντιληπτές από τα παιδιά: η ύπαρξη ενός μικρού ζώου (πιθανόν) γατάκι στον ώμο της γυναίκας που βρίσκεται όρθια μπροστά στο ζευγάρι και ο μουσικός με την άρπα και τις γυναίκες γύρω του (τα παιδιά είπαν ότι μάλλον χορεύουν για το γλέντι του γάμου) που βρίσκονται στο πάνω μέρος του αγγείου πάνω από τον διάκοσμο της γαμήλιας πομπής.

Αφού παρατηρήσαμε το αγγείο, μιλήσαμε για την ταυτότητά του για τη ζωγραφιά του, παρατηρήσαμε την άμαξα, το νυφικό ζευγάρι και τη γαμήλια πομπή διακρίναμε τα στοιχεία που έχουν σχέση με την πραγματικότητα και αυτά που μπορούμε να τα φανταστούμε (ότι δηλαδή το αγγείο υπάρχει, βρίσκεται σήμερα σε ένα διάσημο μουσείο, ότι κατασκευάστηκε τα αρχαία χρόνια και ότι ο δημιουργός του υπήρχε κι αυτός, επίσης, για να το κατασκευάσει). Ωστόσο, δε γνωρίζουμε πολλά για το ζευγάρι της παράστασης και για την ιστορία του. Μπορούμε, όμως, να σκεφτούμε μια δική μας ιστορία, μια φανταστική ιστορία. Έτσι, τα παιδιά είπαν και η νηπιαγωγός έγραψε την:

“Φανταστική Ιστορία του Αρχαίου Αγγείου”

“Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μία άμαξα πάνω στο αγγείο. Έχει η άμαξα πάνω τη γυναίκα και το γαμπρό κι ένα στεφάνι για να το φορέσει η γυναίκα στο κεφάλι όταν πάει στο γάμο. Πάνω στην άμαξα πίσω από τον γαμπρό και τη νύφη βρίσκεται ένα αγόρι. Την πλάτη του την ακουμπάει στο γαμπρό και στη νύφη. Το αγόρι είναι παρανυφάκι. Μια γυναίκα που βρίσκεται μπροστά από τον γαμπρό και τη νύφη έχει στον ώμo μια γατούλα. Γύρω από την άμαξα έχει ανθρώπους, είναι οι πεζοί που πάνε στο γάμο. Αυτοί οι άνθρπωποι μπορεί να είναι η μαμά τους κι ο μπαμπάς τους φίλοι και καλεσμένοι στο γάμο. Στο πάνω μέρος του αγγείου υπάρχει ένας άνθρωπος που κάθεται πάνω σε μια πολυθρόνα και κρατάει ένα μουσικό όργανο για να χορεύουν οι γυναίκες που είναι γύρω του για το γάμο. Εμείς ευχόμαστε στο ζευγάρι να μη χωρίσουν ποτέ!”

Τελικά, η φανταστική ιστορία του αγγείου μας δεν είναι και τόσο φανταστική γιατί τη δημιούργησαν τα παιδιά σύμφωνα με όσα έβλεπαν στο αγγείο. Με αυτή τη δραστηριότητα είχαν την ευκαιρία τα παιδιά να έρθουν σε επαφή με στοιχεία της καθημερινής ζωής των ανθρώπων άλλων εποχών (αρχαία Ελλάδα), με έθιμα και τελετουργίες όπως είναι ο γάμος, με μέσα μεταφορά της αρχαίας εποχής όπως είναι η άμαξα. Είχαν, επίσης, την ευκαιρία να εκφράσουν κι ένα προσωπικό συναισθηματικό τους στοιχείο που υπάρχει στο τέλος της ιστορίας: “ευχόμαστε στο ζευγάρι να μη χωρίσει ποτέ” (ευχή  που δείχνει την αντίληψη που έχουν τα παιδιά για τη συναισθηματική αξία του γάμου στη σχέση του ζευγαριού).

Συντάκτρια: Κυριακή Φαρδή

(Η ανάρτηση αυτή συσχετίζεται με δύο προηγούμενα άρθρα της ιστοσελίδας μας: α) “Ευρωπαϊκό Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Erasmus-“Reception” και η συμμετοχή του 14ου Νηπιαγωγείου Αμπελοκήπων” (για να δείτε το άρθρο πατήστε εδώ) και “Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα για την πρόληψη του σχολικού εκφοβισμού” (για να δείτε το άρθρο πατήστε εδώ).

Εκπαιδευτική Παρέμβαση: “Οι ήρωες του νηπιαγωγείου μας. Γνωριμία με τον Τομ, τον Τζέρι και τον ειρηνοποιό Ντόναλντ”

“Οι ήρωες του νηπιαγωγείο μας”

Οι “άτακτοι” Τομ και Τζέρι

και ο ειρηνοποιός “Ντόναλντ” που δίνει τις λύσεις

Σε όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς τα παιδιά παίζουν με τις χαρτόκουκλες που αντιστοιχούν στους “ήρωες του νηπαιγωγείο μας”, μιλούν για το χαρακτήρα τους, ταυτίζονται μ’ αυτές, μιμούνται ή αποφεύγουν τις συμπεριφορές τους. Αυτές οι χαρτόκουκλες έχουν “εμψυχωθεί” σε τέτοιο βαθμό πια που έχουν γίνει μέλη της ομάδας μας και συμμετέχουν σε καθημερινές δραστηριότητες του νηπιαγωγείου.

Κατά τον μήνα Ιανουάριο, ωστόσο, υπάρχουν τρεις ήρωες με τους οποίους δεν είχαν γνωριστεί, ακόμη, τα παιδιά, επειδή είχαμε και άλλες δραστηριότητες να κάνουμε. Περίμεναν υπομονετικά τη σειρά τους, ώσπου ήρθε η μέρα να “συστηθούν” στα παιδιά.

Ήρθαν, λοιπόν, στην παρεούλα μας, μίλησαν για το χαρακτήρα τους και για τη δράση τους. Τα παιδιά θυμήθηκαν ότι ο Τομ κυνηγάει πάντα τον Τζέρι για διάφορους λόγους όπως για παράδειγμα επειδή θέλει να του πάρει το φαγητό. Τα παιδιά παρατήρησαν ότι δεν είναι και πολύ ωραίο να μαλώνουν συνέχεια και ότι είναι καλύτερα να γίνουν φίλοι. Πρότειναν λύσεις για το που μπορεί να βρει ο Τομ φαγητό ώστε να μην παίρνει το φαγητό του Τζέρι. Συζήτησαν, επίσης, πολλά άλλα σχετικά θέματα και έπαιξαν τους ρόλους του Τομ και του Τζέρυ με τις χαρτόκουκλες. Αποφασίσαμε να μη μιμούνται τα παιδιά τους ρόλους αυτούς κι έτσι να μην αναλαμβάνουν να ταυτίζονται με αυτούς τους “αρνητικούς” ήρωες στις καθημερινές δραστηριότητες του νηπιαγωγείου. Αυτό στην πράξη σημαίνει για την ομάδα μας ότι δεν τοποθετούμε τα ονόματα των παιδιών στο ξυλάκι που υπάρχει στα πόδια αυτών των ηρώων.

Στη συνέχεια ήρθε στην παρέα μας ο Ντόναλτ ως ειρηνοποιός, δηλαδή ως ήρωας που δίνει λύσεις στις μικροδιαφορές του Τομ και του Τζέρι. Μ’ αυτόν τον ήρωα τα παιδιά αποφάσισαν να ταυτίζονται και να τοποθετούν το όνομά τους στο ξυλάκι του. Μάλιστα, κάθε φορά που θα υπάρχει κάποια μικροδιαφορά ανάμεσα στα παιδιά του νηπιαγωγείου μας το παιδί που θα αναλαμβάνει το ρόλο του Ντόναλντ θα προτείνει λύσεις. Για να είναι ξεκάθαρες ποιές είναι οι ενοχλητικές συμπεριφορές στο νηπιαγωγείο μας και ποιές λύσεις προτείνονται γι΄αυτές τα παιδιά δημιουργήσαν δυο λίστες: τη λίστα των ενοχλητικών συμπεριφορών και τη λίστα των “ειρηνικών” συμπεριφορών (η δεύτερη δίνει λύσεις στα προβλήματα και τις μικροδιαφορές της πρώτης) και η νηπιαγωγός κατέγραψε ως γραφέας αυτά που είπαν τα παιδιά.

“Ενοχλητικές συμπεριφορές”

-Κάποτε έπαιζα στο δωμάτιό μου κι ένας φίλος μου με σκούντησε και έπεσα πάνω στα παιχνίδια μου και πόνεσα.

-Μια φορά ο αδερφός μου με έσπρωξε κάτω και πόνεσα.

-Μια μέρα όταν ήμουν στο δωμάτιό μου η αδερφή μου με χτύπησε και πόνεσα.

-Ο αδερφός μου μου τράβηξε τα μαλλιά και τελικά πόνεσα.

-Μια φορά ο αδερφός μου μου άρπαξε ένα παιχνίδι.

-Ένας φίλος μου όταν περπατούσα μου έβαλε το πόδι του μπροστά και έπεσα.

-Μια φορά ένα παιδάκι με δάγκωσε κάτω απ’ το μάτι και πόνεσα.

-Ένας φίλος μου μου χτύπησε το χέρι και πόνεσα.

-Μια φορά ένα παιδάκι με κυνηγούσε για να μου βγάλει τα ρούχα.

“Ειρηνικές συμπεριφορές”

-Τα παιδιά να προσέχουν πού πηγαίνουν και πώς τρέχουν για να μην πέφτουν πάνω σε άλλα παιδιά.

-Τα παιδιά να μη σπρώχνουν άλλα παιδιά γιατί μπορεί να πέσει και να χτυπήσει.

-Τα παιδιά να μη χτυπούν άλλα παιδιά για να μην πονάνε και κλαίνε.

-Τα μαλλιά δεν είναι για να τα τραβάμε γιατί πονάνε.

-Το παιδάκι να μην αρπάξει παιχνίδια αλλά άμα το ξεχάσει να ζητήσει συγνώμη και να το δώσει πίσω το παιχνίδι που άρπαξε.

-Το παιδί που έβαλε το πόδι του να ζητήσει συγνώμη και να μην το κάνει ποτέ ξανά.

Έτσι, έγινε κατανοητό σε όλα τα παιδιά της ομάδας μας ποιες είναι οι ενοχλητικές συμπεριφορές, ότι υπάρχουν τρόποι για να τις αντιμετωπίσουμε και να μη τις επαναλάβουμε κι ότι αυτοί οι τρόποι μπορούν να βρεθούν ή με τη βοήθεια κάποιου άλλου όπως είναι ο “ειρηνοποιός Ντόναλντ” ή η νηπιαγωγός (διαμεσολαβητής) ή από τα ίδια τα παιδιά όταν έχουν μάθει αυτό που πρέπει να κάνουν ή να πουν ανάλογα με την περίσταση.