Μαρία Πολυδούρη, Γιατί μ’ αγάπησες

 

Σε αυτό το ποίημα μπορούμε να παρατηρήσουμε μια πλούσια γκάμα εικόνων και αισθήσεων, οι οποίες αποσκοπούν στην έκφραση του βασικού θεματι­κού κέντρου: την έκφραση δηλαδή της απόλυτης και εξιδανικευμένης παρουσίας του έρωτα. Η ποιητική του στηρίζεται σε μια σειρά από αιτιολογικές προτάσεις, οι οποίες αντιστοιχούν σε ανάλογα θεματικά μοτίβα. Η επανάληψη των αιτιολογικών συνδέσμων «γιατί» δημιουργεί μουσική αρμονία, ενώ η επαναφορά των επιρρημά­των «μόνο» και «μονάχα» δημιουργεί ένταση νοηματική και λυρική. Η χρήση του δεύτερου ενικού προσώπου δίνει στο ποίημα τη μορφή ενός ανοιχτού ερωτικού γράμματος. Η ύπαρξη αλλά και το δημιουργικό έργο της ποιήτριας βρίσκουν νόημα μόνο μέσα από την έκφραση της αγάπης αυτού του αποδέκτη που υπάρχει πίσω από το «εσύ». Ο τόνος είναι θερμός και το νόημα των στίχων βγαίνει μέσα από έναν πηγαίο λυρισμό και μια απροσποίητη ευαισθησία.

Βιβλίο του καθηγητή, σελ.100

 

1. Ανάλυση περιεχομένου

Στην πρώτη στροφή εισάγεται το θέμα του ποιήματος, που δεν είναι άλλο από τον έρωτα (παρά γιατί μ’ αγάπησες). Αν και η ερωτική αυτή εμπειρία τοποθετείται στο παρελθόν, σφράγισε τη ζωή της ποιήτριας με τέτοιο τρόπο, ώστε έγινε από τότε η μόνη της μέριμνα (Και σε ήλιο … και σε βροχή, σε χιόνια…). Στις επόμενες στροφές αναφέρονται διάφορα επεισόδια που φανερώνουν το βάθος, την ένταση και τη διάρκεια αυτού του έρωτα.

Στη δεύτερη στροφή, μια νυχτερινή αγκαλιά κι ένα φιλί χαρίζει μοναδική ομορφιά και κάνει την ποιήτρια να ριγεί ακόμη (γι’ αυτό είμαι ωραία σαν κρίνο ολάνοιχτο/κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα).

Στις τρεις επόμενες στροφές (3η, 4η και 5η) η ποιήτρια βλέπει στη ματιά του αγαπημένου της πως εκείνος την αγαπά πραγματικά:

Μόνο γιατί τα μάτια σου με κοίταξαν

με την ψυχή στο βλέμμα…

 

στη ματιά σου να περνάει

είδα τη λυγερή σκιά μου ως όνειρο…

 

κι είχες μέσα στα μάτια σου το θάμπωμα

–μια αγάπη πλέρια…

Νιώθει ότι η σκέψη τού αγαπημένου της την ακολουθεί συνέχεια (6η στροφή) και για τον λόγο αυτόν η ζωή της απέκτησε νόημα και περιεχόμενο (7η στροφή):

Μόνο γιατί μ’ αγάπησες γεννήθηκα,

γι’ αυτό η ζωή μού εδόθη.

Στην άχαρη ζωή την ανεκπλήρωτη

μένα η ζωή πληρώθη.

Η ποιήτρια ομολογεί ότι η ευτυχία στη ζωή της (8η στροφή: μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια / μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια) είχε σκοπό να κάνει τη ζωή του πιο ευτυχισμένη (9η στροφή: ... έζησα, να πληθαίνω/τα ονείρατά σου…), αν και η ευτυχία του ήταν σύντομη (8η στροφή: Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου/μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια).

Το ποίημα τελειώνει με δραματικό τρόπο, αφού πληροφορούμαστε ότι η ποιήτρια θα πεθάνει –ο αγαπημένος της είναι ήδη νεκρός. Αφού αυτός δεν υπάρχει πια, ο θάνατος της ποιήτριας έρχεται φυσιολογικά: τώρα πια δεν έχει τίποτε νόημα. Η ουσία της ύπαρξής της εξαντλήθηκε για τον (και μέσα στον) έρωτα. Κοντά στη θλίψη που αισθάνεται ο αναγνώστης για το άδοξο τέλος, δεν μπορεί να μη ζηλέψει αυτούς που χάρηκαν στη ζωή τους ένα τόσο συγκλονιστικό πάθος.

 

 

2. Στιχουργική και ποιητικό αποτέλεσμα

Το ποίημα είναι γραμμένο σε πεντάστιχες στροφές.

Ομοιοκαταληκτούν σε κάθε στροφή ο 1ος και 5ος στίχος (λόγω επανάληψης) και ο 2ος με τον 4ο. Ο 3ος στίχος είναι ανομοιοκατάληκτος.

Η ποιήτρια με τις στιχουργικές επιλογές της πετυχαίνει να δώσει ένα όμορφο και συγκινητικό ποίημα, που το διαπερνά το λεπτό συναίσθημα. Οι στροφές της είναι δεμένες, ηχούν ευχάριστα, και η συνοχή τους αναδεικνύει το νόημα της κάθε στροφής, η οποία λειτουργεί, θα έλεγε κανείς, σαν μια ενότητα που αναπτύσσει μιαν άλλη πτυχή του θέματος. Αυτό οφείλεται και στην επανάληψη της φράσης «μόνο γιατί μ’ αγάπησες» που ηχεί σαν μουσική υπόκρουση σε όλο το ποίημα, σαν ένα επίμονο μουρμουρητό. Η φράση αυτή χωρίς να γίνεται κουραστική οδηγεί στον πυρήνα του νοήματος: όλα όσα λέγονται έχουν μία και μόνο πηγή: την αγάπη· και έναν στόχο: να υμνήσουν την αγάπη.

 

 

3. Εκφραστικοί τρόποι

 

Η χρήση του β΄ προσώπου

Η χρήση του δεύτερου ενικού προσώπου δίνει στο ποίημα τη μορφή ενός ανοιχτού ερωτικού γράμματος. Η ύπαρξη αλλά και το δημιουργικό έργο της ποιήτριας βρίσκουν νόημα μόνο μέσα στην έκφραση της αγάπης αυτού του αποδέκτη που υπάρχει πίσω από το «εσύ».

 

Σχήματα λόγου

Η ποιήτρια χρησιμοποιεί αρκετά σχήματα λόγου, για να εκφράσει τα συναισθήματά της. Μια επιλογή φαίνεται παρακάτω:

 

• Σχήμα κύκλου 

Σε κάθε στροφή ο 5ος στίχος επαναλαμβάνει τον 1ο. Η τεχνική αυτή, κάτι σαν επαναλαμβανόμενο μοτίβο, χαρίζει συνοχή στο ποίημα και αυτοτέλεια σε κάθε στροφή. Επίσης, δίνει έμφαση σε βασικούς για την ερμηνεία του έργου στίχους.

 

• Μεταφορές

➤ Στροφή 2η· κι έχω ένα ρίγος στην ψυχή μου ακόμα: το ρίγος δηλώνει την ψυχική συγκίνηση της ποιήτριας, όταν σκέφτεται τρυφερές στιγμές, παρόλο που όλα αυτά έγιναν παλιότερα.

➤ Στροφή 3η· με την ψυχή στο βλέμμα: η φράση δείχνει την ειλικρίνεια της αγάπης που τρέφει ο νέος γι’ αυτήν.

περήφανα στολίστηκα το υπέρτατο/της ύπαρξής μου στέμμα: δηλώνεται μεταφορικά η λάμψη που αποκτά η ποιήτρια από το γνήσιο αίσθημα του αγαπημένου της.

➤ Στροφή 5η· κι είχες μέσα στα μάτια σου το θάμπωμα: μιλά για ένα βλέμμα ερωτικό, όπως εξηγεί και ο τέταρτος στίχος της στροφής.

➤ Στροφή 8η· μου χάρισε η αυγή ρόδα στα χέρια: εκφράζεται η ευτυχία που νιώθει η ποιήτρια.

Για να φωτίσω μια στιγμή το δρόμο σου/μου γέμισε τα μάτια η νύχτα αστέρια: η αγάπη της είναι τόσο μεγάλη, ώστε θέλει να βοηθά τον αγαπημένο της με κάθε τρόπο. Στις παραπάνω περιπτώσεις μπορούμε να εντοπίσουμε και προσωποποιήσεις, γιατί αφηρημένες έννοιες, όπως η αυγή και η νύχτα, αποκτούν ανθρώπινες ιδιότητες.

➤ Στροφή 9η· ωραίε που βασίλεψες: εννοεί τον θάνατο του αγαπημένου της.

 

• Παρομοιώσεις

➤ Στροφή 2η· σαν κρίνο ολάνοιχτο: δηλώνεται η ομορφιά, η δροσιά και η αγνότητα της νέας.

➤ Στροφή 4η· ως όνειρο: φανερώνεται το αίσθημα του αγαπημένου της, αφού η ποιήτρια βλέπει τη σκιά της σαν όνειρο μέσα στα μάτια του.

 

 

Θέλω κι άλλο!

• Πόπη Αστεριάδη – Μόνο γιατί μ’ αγάπησες (μουσική: Γιάννης Σπανός).
  
• Μία ακόμη εκτέλεση της Μάγδας Πένσου (μουσική: Βασίλης Δημητρίου).
• Δέσποινα Ολυμπίου – Μόνο Γιατί Μ’ Αγάπησες (μουσική: Γιάννης Σπανός, Live – Official Video).

 

❦