| ΞΕΝΟΦΩΝ Ἀπομνημονεύματα, 1.2.19-21⋅23
|
Μετάφραση |
|
Ἴσως οὖν εἴποιεν ἂν πολλοὶ τῶν φασκόντων φιλοσοφεῖν ὅτι οὐκ ἄν ποτε ὁ δίκαιος ἄδικος γένοιτο, οὐ δὲ ὁ σώφρων ὑβριστής, οὐδὲ ἄλλο οὐδὲν ὧν μάθησίς ἐστιν ὁ μαθὼν ἀνεπιστήμων ἄν ποτε γένοιτο. ἐγὼ δὲ περὶ τούτων οὐχ οὕτω γιγνώσκω· ὁρῶ γὰρ ὥσπερ τὰ τοῦ σώματος ἔργα τοὺς μὴ τὰ σώματα ἀσκοῦντας οὐ δυναμένους ποιεῖν, οὕτω καὶ τὰ τῆς ψυχῆς ἔργα τοὺς μὴ τὴν ψυχὴν ἀσκοῦντας οὐ δυναμένους· οὔτε γὰρ ἃ δεῖ πράττειν οὔτε ὧν δεῖ ἀπέχεσθαι δύνανται. Δι’ὃ καὶ τοὺς υἱεῖς οἱ πατέρες, κἂν ὦσι σώφρονες, ὅμως ἀπὸ τῶν πονηρῶν ἀνθρώπων εἴργουσιν, ὡς τὴν μὲν τῶν χρηστῶν ὁμιλίαν ἄσκησιν οὖσαν τῆς ἀρετῆς, τὴν δὲ τῶν πονηρῶν κατάλυσιν. Μαρτυρεῖ δὲ καὶ τῶν ποιητῶν ὅ τε λέγων· Ἐσθλῶν μὲν γὰρ ἄπ’ ἐσθλὰ διδάξεαι· ἢν δὲ κακοῖσι συμμίσγῃς, ἀπολεῖς καὶ τὸν ἐόντα νόον, καὶ ὁ λέγων· Αὐτὰρ ἀνὴρ ἀγαθὸς τοτὲ μὲν κακός, ἄλλοτε δ’ ἐσθλός. Κἀγὼ δὲ μαρτυρῶ τούτοις· ὁρῶ γὰρ ὥσπερ τῶν ἐν μέτρῳ πεποιημένων ἐπῶν τοὺς μὴ μελετῶντας ἐπιλανθανομένους, οὕτω καὶ τῶν διδασκαλικῶν λόγων τοῖς ἀμελοῦσι λήθην ἐγγιγνομένην. Ὅταν δὲ τῶν νουθετικῶν λόγων ἐπιλάθηταί τις, ἐπιλέλησται καὶ ὧν ἡ ψυχὴ πάσχουσα τῆς σωφροσύνης ἐπεθύμει· τούτων δ’ ἐπιλαθόμενον οὐδὲν θαυμαστὸν καὶ τῆς σωφροσύνης ἐπιλαθέσθαι. […] Πῶς οὖν οὐκ ἐνδέχεται σωφρονήσαντα πρόσθεν αὖθις μὴ σωφρονεῖν καὶ, δίκαια δυνηθέντα πράττειν αὖθις ἀδυνατεῖν; Πάντα μὲν οὖν ἔμοιγε δοκεῖ τὰ καλὰ καὶ τἀγαθὰ ἀσκητὰ εἶναι, οὐχ ἥκιστα δὲ σωφροσύνη. Ἐν γὰρ τῷ αὐτῷ σώματι συμπεφυτευμέναι τῇ ψυχῇ αἱ ἡδοναὶ πείθουσιν αὐτὴν μὴ σωφρονεῖν, ἀλλὰ τὴν ταχίστην ἑαυταῖς τε καὶ τῷ σώματι χαρίζεσθαι. |
Ίσως πολλοί από αυτούς που ισχυρίζονται ότι φιλοσοφούν θα έλεγαν ότι ποτέ δεν θα μπορούσε ο δίκαιος να γίνει άδικος ούτε ο συνετός αλαζόνας, ούτε για τίποτα άλλο από όσα μπορεί κάποιος να μάθει, αυτός που το έμαθε θα μπορούσε να πάψει να το γνωρίζει. Εγώ, όμως δεν έχω αυτή τη γνώμη για αυτά. Διότι όπως βλέπω ότι αυτοί που δεν εξασκούν τα σώματα τους δεν μπορούν να εκτελέσουν τις σωματικές ασκήσεις, έτσι και αυτοί που δεν ασκούν την ψυχή δεν μπορούν να εκτελούν τα έργα της ψυχής. Ούτε ακόμη μπορούν να πράττουν αυτά που πρέπει (να πράττουν), ούτε να απέχουν από αυτά που πρέπει (να απέχουν). Διότι οι πατέρες απομακρύνουν τα παιδιά τους, ακόμα κι είναι συνετά, από τους πονηρούς ανθρώπους με την ιδέα ότι η συναναστροφή με τους καλούς είναι εξάσκηση της αρετής, ενώ με τους πονηρούς υπονόμευση της. Συμφωνεί και αυτός από τους ποιητές που λέγει: «Τα καλά μπορείς να τα μάθεις από τους καλούς. Αν συναναστρέφεσαι με τους κακούς, θα χάσεις και το μυαλό που έχεις.» Και αυτός που λέει: «Αλλά όμως ο καλός άνθρωπος, την μία είναι καλός την άλλη κακός.» Και εγώ συμφωνώ μ’ αυτούς˙ διότι, όπως βλέπω ότι αυτοί που δεν μελετούν τα ποιήματα που έχουν συντεθεί έμμετρα τα ξεχνούν, έτσι βλέπω ότι και σε αυτούς που παραμελούν τους λόγους των διδασκάλων επέρχεται άγνοια. Όταν κάποιοι έχουν ξεχάσει τους παραινετικούς λόγους έχουν λησμονηθεί και αυτά που παθαίνοντας (αναζητώντας) η ψυχή επιθυμούσε τη σωφροσύνη. Αν αυτά λησμονήσει κανείς αυτά δεν είναι παράξενο το να λησμονήσει και την σωφροσύνη. Πώς λοιπόν είναι αδύνατον αν και κάποιος ήταν συνετός πριν, έπειτα να είναι αχαλίνωτος, και αν και μπορούσε να πράττει τα δίκαια έπειτα να αδυνατεί; Όλα λοιπόν τα ωραία και τα αγαθά σε μένα φαίνονται ότι μπορούν να αποκτηθούν με την άσκηση και όχι λιγότερο η σωφροσύνη. Καθώς οι ηδονές φυτρώνουν, στο ίδιο σώμα μαζί με την ψυχή πείθουν αυτή να μην είναι εγκρατής αλλά να υποχωρεί σ’ αυτές και στο σώμα γρήγορα.
|
Λεξιλόγιο
Εἴργω: εμποδίζω, αποκλείω, απομακρύνω
Αὐτάρ: αλλά όμως
ἐσθλός: αγαθός, γενναίος, ισχυρός.
Συμμίσγνυμι, συμμείγνυμι, συμμίσγω: αναμειγνύω, συγχωνεύω, συσχετίζομαι, συναναστρέφομαι.
Αὖθις: επιρρ. τοπικό: πίσω, πίσω πάλι/ χρονικό: πάλι, ξανά, έπειτα, ακόμη.
ἐπιλαθέσθαι, ἐπιλάθηται, ἐπιλέλησται, ἐπιλαθόμενον, ἐπιλανθανομένους:
| Τύπος | Γραμμ. Αναγνώριση | Του ρήματος ἐπιλανθάνομαι: λησμονώ, ξεχνάω. |
| ἐπιλαθέσθαι | Απρ. Αορίστου β’ | |
| ἐπιλάθηται | Γ’εν. Υποτ. Αορίστου β’ | |
| ἐπιλέλησται | Γ’εν. Οριστ. Παρακ. | |
| ἐπιλαθόμενον | Μτχ .Αορίστου β’ | |
| ἐπιλανθανομένους | Μτχ Ενεστ. |
