Μια επίσκεψη στο Δ.Α.Κ. Ευόσμου και συμμετοχή στο εκπαιδευτικό πρόγραμμα του Τμήματος  Αθλητικής Ανάπτυξης του Δήμου Κορδελιού Ευόσμου “Γνωριμία με τα αρχαία ελληνικά παιχνίδια” των μαθητών της Γ΄και Δ τάξης πραγματοποιήθηκε την Δευτέρα 22  του Γενάρη.

Οι μαθητές είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν με βιωματικό τρόπο τα αρχαία ελληνικά παιχνίδια, που πολλά από αυτά εξακολουθούν να παίζονται  μέχρι σήμερα με μικρές παραλλαγές, καθώς και να περάσουν δημιουργικό χρόνο, κατασκευάζοντας  κάποια από αυτά.

Το παιχνίδι έχει παίξει σημαντικό ρόλο στην ελληνική κοινωνία. Από τα αρχαία χρόνια, έχει βοηθήσει χιλιάδες παιδιά στον κόσμο στις δυσκολίες και τα προβλήματά τους. Οι αρχαίοι Έλληνες το είχαν ως μέσο αυτοαγωγής, γι’αυτό και έδιναν μεγάλη σημασία στον ρόλο του.

Αυτοί ήταν οι πρώτοι που κατάλαβαν την αξία των ομαδικών παιχνιδιών και πίστεψαν ότι με αυτά μπορούσε να πραγματοποιηθεί η τελειοποίηση της ανθρωπότητας. Για αυτόν τον λόγο τα εντάξανε στο πρόγραμμα αγωγής των παιδιών .Θεωρούσαν όμως ότι ήταν επίσης σημαντικά και για τους ενήλικες. Έτσι και εκείνοι αφιέρωναν μεγάλο μέρος του ελεύθερου τους χρόνου σε αγώνες και ομαδικά παιχνίδια.

Στην αρχαία Ελλάδα έπαιζαν πολλά ομαδικά παιχνίδια στις αυλές και στο δρόμο και πάντα υπήρχαν κανόνες οι οποίοι τηρούνταν πιστά από όλους. Γι’αυτό το λόγο, κιόλας, έλεγαν πως το παιχνίδι ήταν ένα μεγάλο αγαθό.

Ένα από τα πιο δημοφιλή ατομικά παιχνίδια ήταν η “πλαταγή”, η σημερινή κουδουνίστρα, την οποία έδιναν στα βρέφη για να ηρεμούν από τον ήχο του κουδουνιού. Άλλο παιχνίδι για μεγαλύτερα παιδιά ήταν οι “πλαγγόνες”, πήλινες κούκλες, που μπορεί να συνοδεύονταν από μικρογραφικά αγγεία και έπιπλα. Αυτά τα παιχνίδια συγκαταλέγονταν στα παιχνίδια μίμησης, τα οποία στόχευαν στη μιμητική επανάληψη των δραστηριοτήτων των ενηλίκων. Αγαπημένα παιχνίδια των αγοριών ήταν τα πήλινα ομοιώματα ζώων, συνήθως  αλόγων, με ρόδες, τα “αθύρματα”, τα οποία συνήθως έσερναν από τα χαλινάρια τους.

Επίσης, τα παιδιά έπαιζαν και με μπάλες, φτιαγμένες  από ύφασμα, γεμισμένα με αέρα.

Τα ομαδικά παιχνίδια είναι γνωστά από την αγγειογραφία, τις γραπτές πηγές, αλλά και από ευρήματα ανασκαφών.

Κορίτσια και αγόρια έπαιζαν τα κότσια (“αστραγάλους”). Το παιχνίδι χρειαζόταν τουλάχιστον τέσσερα κότσια, τα οποία ουσιαστικά ήταν οι άστραγαλοι από τα πίσω πόδια προβάτων, κατσικιών ή ελαφιών. Τα κότσια είχαν έξι πλευρές, η καθεμία με διαφορετική «αξία», και σκοπός του παιχνιδιού ήταν να συγκεντρώσει κανείς τους περισσότερους πόντους. Νικητής ήταν όποιος κέρδιζε και στους τέσσερις γύρους του παιχνιδιού. Άλλο ένα γνωστό παιχνίδι ήταν ο “εφεδρισμός”, όπου τα παιδιά τοποθετούσαν μία πέτρα στο έδαφος και προσπαθούσαν να την πετύχουν με άλλη πέτρα ή μπάλα. Όποιο παιδί έχανε, έπρεπε να κουβαλήσει στην πλάτη του τον συμπαίκτη του μέχρι το σημείο που ήταν η πέτρα. Το δεύτερο παιδί δυσκόλευε το πρώτο με το να του κλείνει τα μάτια, για να μη βλέπει.

Άλλο ένα αγαπητό παιχνίδι ήταν ο “ασκωλιασμός”, παιχνίδι ισορροπίας και ευελιξίας και παιζόταν συνήθως στις γιορτές του Διονύσου. Τα παιδιά έπρεπε να ισορροπήσουν πάνω σε μία μπάλα αλειμμένη με λάδι και η πτώση του κάθε παιδιού διασκέδαζε τα υπόλοιπα.

Πολλά αρχαία ελληνικά ομαδικά παιχνίδια διατηρήθηκαν μέχρι σήμερα. Ένα τέτοιο, στο οποίο συμμετείχαν μόνο αγόρια, ήταν η “οστρακίνδα”. Αρχικά, χαρασσόταν μια γραμμή στο έδαφος και τα παιδιά χωρίζονταν σε δύο ομάδες. Και οι δύο είχαν από ένα όστρακο με τη μία του πλευρά αλειμμένη με πίσσα, κάθε ομάδα διάλεγε «μέρα» ή «νύχτα» και ανάλογα με το ποια πλευρά φαινόταν μετά τη ρίψη του οστράκου, κυνηγούσε η μία ομάδα την άλλη, παιχνίδι που μοιάζει με το σημερινό «άσπρο – μαύρο».

Άλλο ένα παιχνίδι δεξιότητας ήταν τα “πεντέλιθα” , τα σημερινά πεντόβολα, τα οποία παίζονταν κυρίως  από κορίτσια. Κρατούσαν στην παλάμη τους πέντε μικρά βότσαλα, τα πετούσαν στον αέρα και γυρίζοντας γρήγορα την παλάμη, προσπαθούσαν να τα υποδεχθούν στο “οπισθέναρ” (πίσω μέρος του χεριού, παλάμη). Εάν προσγειώνονταν όλα στην παλάμη, η παίκτρια κέρδιζε.

“Απόρραξις” ονομάζεται ένα παιχνίδι που μοιάζει πολύ με το σημερινή καλαθοσφαίριση. Σκοπός του παιχνιδιού ήταν να περάσουν μία μπάλα μέσα από το χείλος ενός αγγείου πετώντας την με τα χέρια.

Άλλα αρχαία ελληνικά παιχνίδια που είναι πρόγονοι σημερινών είναι η “χαλκή μυία”, η σημερινή τυφλόμυγα, η “ακινητίνδα” που μοιάζει πολύ με τα σημερινά «αγαλματάκια», ενώ η “αποδιδρασκίνδα” ταυτίζεται με το σημερινό κρυφτό.

 “Σκαπέρδα” ήταν ένα παιχνίδι δύναμης, όπου οι παίκτες κάρφωναν στο έδαφος ένα δοκάρι με μία οπή στη μέση, από την οποία περνούσαν ένα σχοινί. Στη συνέχεια τα παιδιά δένονταν με το σκοινί στη μέση τους, γύριζαν πλάτη το ένα στο άλλο και προσπαθούσαν να τραβήξουν προς το δοκάρι τον αντίπαλο. Σύγχρονη παραλλαγή του αποτελεί η “διελκυστίνδα”, όπου δύο ομάδες τραβούσαν τις δύο άκρες ενός σκοινιού και νικήτρια ανακηρυσσόταν η ομάδα που έλκυε πέραν ενός σταθερού σημείου την αντίπαλη.

“Τροχός” Οι τροχοί είναι συνήθως χάλκινοι και υπάρχουν μεγαλύτεροι και μικρότεροι.  Ο τροχός δεν ήταν όμως μόνο παιχνίδι. Τον χρησιμοποιούσαν και στις παλαίστρες, όπου γυμνάζονταν οι νέοι. Ο Ιπποκράτης μάλιστα, ο φημισμένος γιατρός, στο βιβλίο του  τον συστήνει σε όσους θέλουν να κρατηθούν σε καλή φυσική κατάσταση.

“Γιο-Γιο”Οι παίκτες σκάλιζαν σε ένα ξύλο δυο δίσκους που ενώνονταν στο κέντρο με έναν κυλινδρικό άξονα , πάνω στον οποίο στερέωναν την αρχή μιας κλωστής την οποία στη συνέχεια τυλίγουν γύρω-γύρω . Το γιο-γιο ήταν έτοιμο. Το αφήνουν να πέσει και η κλωστή ξετυλιγόταν ,ενώ με μια κίνηση του χεριού ξαναμαζευόταν γύρω από τον άξονα. Έπειτα , το άφηναν πάλι να πέσει και ξανά από την αρχή.

“Κρικηλασία” Παιγνίδι με κρίκο, τροχό σαν το σημερινό στεφάνι, το τσέρκι.

“Αμπάριζα” Ήταν κυνηγητό, σήμερα το συναντάμε με το ίδιο όνομα και σαν σκλαβάκια.

“Εις ώμιλλαν” Οι «μεγάλοι» της παρέας έπαιζαν το εις ώμιλλαν, τις ομάδες. Χάραζαν έναν κύκλο στο χώμα και προσπαθούσαν, σημαδεύοντας από ένα ορισμένο σημείο, για να στείλουν τον αστράγαλο τους μέσα στον κύκλο. Είχαν ορίσει από πριν ότι ο καθένας είχε δέκα βολές. Ο νικητής σχεδίαζε το κύκλο, αποφάσιζε τη διάμετρο, καθώς και το σημείο βολής.

“Κώνος ή στρόμβος” Ένα από τα παιχνίδια που έπαιζαν τα παιδιά στην αρχαία Αθήνα ήταν ο κώνος ή στρόμβος , που δεν ήταν άλλο παιχνίδι από τη γνωστή μας σβούρα.

“Ζατρίκιον” Σήμερα δεν υπάρχει άνθρωπος σε ολόκληρο τον πλανήτη που να μην γνωρίζει το σκάκι που στην Αρχαιότητα το ονόμαζαν ζατρίκιον και που ήταν ένα παιχνίδι το οποίο το επινόησαν των Αρχαίων Ελλήνων από την αρχή της ιστορικής τους διαδρομής.

Το παιχνίδι αναπτύσσει την συντροφικότητα, ασκεί το σώμα, καλλιεργεί το πνεύμα, μαθαίνει τα παιδιά να σέβονται τους κανόνες-νόμους του παιχνιδιού και έτσι να σέβονται και να τηρούν τους νόμους της πατρίδας τους όταν μεγαλώσουν.