Μετά την Καθαρά Δευτέρα τελειώνει η περίοδος της Αποκριάς και ακολουθεί η Σαρακοστή. Η Σαρακοστή που ονομάζεται και Τεσσαρακοστή είναι η πιο σημαντική περίοδος της νηστείας των ορθόδοξων χριστιανών η οποία μας προετοιμάζει για το Πάσχα. Ονομάζεται έτσι γιατί διαρκεί 40 μέρες και γίνεται σε ανάμνηση της νηστείας του Χριστού στην Έρημο. Είναι η πιο αυστηρή νηστεία αφού απαγορεύεται να φάμε -εκτός από κρέας- και γαλακτοκομικά και ψάρι (με εξαίρεση την 25η Μαρτίου που γιορτάζουμε τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου). Ονομάζεται ακόμη και Μεγάλη Νηστεία συγκρινόμενη με τη νηστεία που προηγείται των Χριστουγέννων και είναι πιο «ελαφριά», αφού επιτρέπεται το ψάρι.

Ένα έθιμο που έχει σχεδόν χαθεί είναι αυτό της Κυρά Σαρακοστής. Πρόκειται για ένα ιδιόμορφο ημερολόγιο με το οποίο μετρούσαν τις εβδομάδες της νηστείας (Σαρακοστής).

Στα παλιά τα χρόνια οι άνθρωποι που ζούσαν απομονωμένοι στα χωριά τους, δεν είχαν το μέσο για να υπολογίσουν τον χρόνο. Γι αυτό μετρούσαν τις ώρες της ημέρας με την θέση του ήλιου στον ουρανό, ονόμαζαν τους μήνες ανάλογα με τις γεωργικές εργασίες τους και λογάριαζαν τον χρόνο σε σχέση με τις διάφορες θρησκευτικές γιορτές. Μόλις τέλειωναν οι Απόκριες άρχιζαν να λογαριάζουν τις μέρες της Σαρακοστής με την βοήθεια της Κυράς Σαρακοστής.

Σχεδίαζαν πάνω σε χαρτί μια γυναικεία μορφή με μακριά φούστα και εφτά πόδια.  Απεικόνιζε μια γυναίκα με σταυρωμένα χέρια, λόγω προσευχής, σαν καλόγρια στη στάση της δέησης. Αυτά τα εφτά πόδια συμβόλιζαν τις εφτά εβδομάδες που έπρεπε να διανύσουν ως το Πάσχα με νηστεία και προσευχή.

Γι αυτό και η Κυρά Σαρακοστή έφερνε όλα τα χαρακτηριστικά της νηστείας. Στο κεφάλι της σχεδίαζαν ένα σταυρό. Από το πρόσωπό της απουσίαζε πάντα το στόμα, ως υπενθύμιση της νηστείας. Μετά έκοβαν το σχέδιο γύρω-γύρω και κρεμούσαν την Κυρά Σαρακοστή στον τοίχο. Κάθε Σάββατο της έκοβαν κι από ένα πόδι. Έτσι έφτανε η Μεγαλοβδομάδα και έκοβαν το Μεγάλο Σάββατο, το τελευταίο πόδι.

Αυτό το κομμάτι χαρτί το δίπλωναν καλά και το έκρυβαν σε ένα ξερό σύκο ή σε ένα καρύδι. Τοποθετούσαν το σύκο ή το καρύδι αυτό μαζί με άλλα, και σε όποιος το έβρισκε θεωρούνταν ο τυχερός ή ότι του έφερνε γούρι.

Σε άλλα μέρη της Ελλάδας η Κυρά Σαρακοστή δεν ήταν φτιαγμένη από χαρτί, αλλά από ζυμάρι. Το ζυμάρι φτιαχνόταν με αλεύρι, αλάτι και νερό. Η διαδικασία ήταν κι εδώ η ίδια όπως και με την χάρτινη. Μια παραλλαγή του εθίμου της Κυράς Σαρακοστής είναι φτιαγμένη από πανί και γεμισμένη με πούπουλα.

      

Το έθιμο της κυράς Σαρακοστής

Είμαι η κυρά Σαρακοστή,

ποδαράκια έχω επτά και μία μακριά ποδιά.

Στην ποδιά μου αυτή θα δεις,

νόστιμα φαγητά σαρακοστιανά,

ψάρι, ταραμά, λαγάνα, χαλβά, ελιές και φασολάδα.

Στο πρόσωπό μου δε θα βρεις στόμα ζωγραφισμένο.

Μην απορείς, είναι γιατί νηστεύω.

Αυτό σημαίνει ότι μέχρι το Πάσχα να’ρθεί  – για 40 μέρες δηλαδή –

θα τρώω νηστίσιμα φαγητά, σαρακοστιανά.

Μαντήλι κεντημένο το κεφάλι μου στολίζει

κι από πάνω στέκει ορθός ένας όμορφος σταυρός.

Τα χέρια μου έχω σταυρωμένα, τα μακριά μου μαλλιά δεμένα,

κάθε μέρα κάνω προσευχή  και νηστεία ταπεινή.

         

1^η Δραστηριότητα

Αναφερθήκαμε στο έθιμο της κυρά Σαρακοστής και φτιάξαμε την κυρά Σαρακοστή ( ομαδική εργασία).

  

2^η Δραστηριότητα

Ακούσαμε το τραγούδι της κυρά Σαρακοστής.

https://www.youtube.com/watch?v=Fvkw7oyAnnM

3^η Δραστηριότητα

Παρακολουθήσαμε ένα σχετικό βίντεο για να τη γνωρίσουμε καλύτερα.

https://www.youtube.com/watch?v=JgNA9Pc3Szk

4^η Δραστηριότητα

Ύστερα σε φύλλο εργασίας μετρήσαμε τα πόδια της.

5^η Δραστηριότητα

Μετά την ζωγραφίσαμε. Και τέλος τη φτιάξαμε μέσα στο σπίτι της.

        

6^η Δραστηριότητα

Παρατηρήσαμε τον πίνακα ζωγραφικής του Σπύρου Βασιλείου που ονομάζεται (Το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας).

Τους εξηγήσαμε ότι αυτά τα φαγητά λέγονται σαρακοστιανά και τα τρώμε την Καθαρά Δευτέρα.  Είναι ο χαλβάς, οι ελιές, η λαγάνα, η ταραμοσαλάτα και τα καλαμαράκια.

    

      

Στην συνέχεια τα ξεχωρίσαμε από τα αρτύσιμα φαγητά.

7^η Δραστηριότητα

Παίξαμε στον υπολογιστή τα παρακάτω παιχνίδια

https://content.e-me.edu.gr/wp-admin/admin-ajax.php?action=h5p_embed&id=778368

https://learningapps.org/watch?v=pw8csjbfc21

https://wordwall.net/resource/12544716/%CF%83%CE%B1%CF%81%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CF%83%CF%84%CE%B7