α) µαχόµενοι, πόλεως, περιέπεµπον, ἐλευθερίαν, πλῆθος: Να γράψετε από µία οµόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεµία από τις παραπάνω λέξεις του κειµένου. β) Να σχηµατίσετε από …
ΠΟΛΙΤΙΚΗ 13.01.2019 Η δημόσια συζήτηση για την αποδοχή και την αναγκαιότητα της συμφωνίας των Πρεσπών μεταξύ Ελλάδας και ΠΓΔΜ περιλαμβάνει τρεις βασικές ανακρίβειες, οι οποίες πρέπει να αποκατασταθούν. Το αδιέξοδο της διπλωματίας δεν οφειλόταν στην έλλειψη …
ΚΟΙΝΩΝΙΑ Η ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑ ΤΩΝ ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΩΝ «Το σύμβολον της Παλαιάς Ελλάδος εκπορθείται από την προσφυγικήν αγέλην», έγραφε ο Γεώργιος Βλάχος στις 16 Ιουλίου 1928 στην «Καθημερινή» για να προσθέσει αμέσως στη συνέχεια ότι η Αθήνα έπαυσε …
Δόθηκαν στις 5/3/2014 στη δημοσιότητα οι οδηγίες που αφορούν στις εξετάσεις της Α΄Λυκείου σχετικά με τον τρόπο εξέτασης των μαθημάτων και ποια θέματα θα αντληθούν από την Τράπεζα Θεμάτων. Ειδικά για τα φιλολογικά μαθήματα ισχύουν …
ΠΑΝΤΕΛΗΣ ΜΠΟΥΚΑΛΑΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 26.01.2020 Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΤΙΚΕΤΕΣ:ΥΠΟΘΕΣΕΙΣ Δελεαστικός και διευκολυντικός ο όρος «γενιά», που τέμνει το λογοτεχνικό συνεχές για να συμμορφώσει στα ερμηνευτικά μας σχήματα, παραμένει ωστόσο προβληματικός. Ιδιαίτερα στην ποίηση, ο όρος απειλεί τα ιδιαίτερα …
ΤΑΚΗΣ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΣ Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ Η ελληνική κοινωνία χρειάζεται επειγόντως μετάγγιση αυτοπεποίθησης. Η πανωλεθρία που τη βαφτίσαμε κρίση για να ξεμπερδεύουμε –απλώς αυτή δεν μας αφήνει– μας οδήγησε στην πλήρη απαξίωση εαυτών. Δεν έχουμε εμπιστοσύνη στον …
http://www.lefteriskousoulis.gr/index.php/2014-11-06-14-16-38/769-koinotita Εφημερίδα, ΤΟ ΒΗΜΑ, 15/03/2020 Η λέξη ήρθε στη δημόσια συζήτηση τις τελευταίες ημέρες. Την έφερε, κατά τρόπο παράδοξο και για κάποιους ίσως τραγικό, ο κορονοϊός. Την ακούσαμε και την ακούμε από τα χείλη γιατρών, …
ΚΟΣΜΟΣ Η ήττα του Βενιζέλου, η επαναφορά του Κωνσταντίνου και οι εσωτερικές και διεθνείς διεργασίες Ο Κωνσταντίνος και η Σοφία σε μια άμαξα στο Σεν Μόριτζ το 1920. Το ζήτημα της επανόδου του στον ελληνικό …
Ένταση ανάμεσα στους δημοκρατικούς και τους αριστοκρατικούς στους κόλπους της συγκλήτου →εμφύλιοι πόλεμοι (παράδειγμα: η δολοφονία του Ιουλίου Καίσαρα το 44 π.Χ.) →ναυμαχία στο Άκτιο 31 π. Χ.→επικράτηση του Οκταβιανού απέναντι στον Μάρκο Αντώνιο και την Κλεοπάτρα, βασίλισσα της Αιγύπτου →κυριαρχία του Οκταβιανού στην πολιτική ζωή της Ρώμης.
Η res puplica μεταβάλλεται σε απολυταρχικό πολίτευμα με τον πρώτο άνδρα, τον Οκταβιανό, να ελέγχει το κράτος χωρίς να καταργήσει την σύγκλητο και να λαμβάνει τον τίτλο του Αυγούστου.
Η νέα αυτή περίοδος χαρακτηρίζεται από ειρήνη «pax romana» και ευημερία. Η Ρώμη βλέπει τον εαυτό της ως αιώνια παγκόσμια δύναμη, αντίληψη που επηρεάζει και την λογοτεχνία.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΖΩΗ
Επίδραση του ελληνικού τρόπου ζωής και γενικά της Ανατολής στην θρησκεία, και στα ήθη. Απομάκρυνση από τον πατροπαράδοτο λιτό βίο, παρά την προσπάθεια του Οκταβιανού να ενισχύσει την οικογένεια και την θρησκεία.
Νέοι ναοί κτίζονται και η Ρώμη γίνεται «η πόλη του μαρμάρου».
ΓΡΑΜΜΑΤΑ
Οι ρωμαίοι λογοτέχνες επηρεασμένοι καταλυτικά από τους Έλληνες, ξεφεύγουν όμως από την απλή μίμηση και δίνουν νέα ζωή στα ελληνικά είδη.
Από το στάδιο της επίδρασης, στον δημιουργικό ανταγωνισμό με τα ελληνικά πρότυπα:
ο Κικέρων με τους αττικούς ρήτορες και φιλοσόφους,
ο Βεργίλιος με το Θεόκριτο και τον Όμηρο,
ο Οράτιος με την αιολική ποίηση.
Διαμορφώνεται η έννοια του «κλασικού»:
Στη μορφή, αισθητική τελειότητα
Στο περιεχόμενο, ιδεολογική ωριμότητα.
Κείμενα με διαχρονική επίδραση : του Κικέρωνα, του Βιργιλίου, του Ορατίου, του Οβιδίου.
Δύο περίοδοι:
Ρεπουμπλικανική περίοδος: από το 100π.Χ – 31π.Χ. κυριαρχεί ο Κικέρωνας και η πεζογραφία,
Εποχή του Αυγούστου: από το 31π.Χ. – 14μ.Χ «αυγούστειοι χρόνοι», ακμάζει η ποίηση.
α. Ρεπουμπλικανική περίοδος ή Οι χρόνοι τον Κικέρωνα (από το 100π.Χ – 31π.Χ.)
Πεζογραφία
Μάρκος Τύλλιος Κικέρων (106-44 π.Χ.),
ένας από τους μεγαλύτερους ρήτορες της αρχαιότητας.
έγραψε πάνω από εκατό λόγους και έχουν περιεχόμενο πολιτικό ή δικανικό.
Είναι θερμός θαυμαστής του Πλάτωνα και ταυτόχρονα εκλεκτικός οπαδός και άλλων φιλοσοφικών ρευμάτων και δημιουργεί μια σειρά από υπέροχους φιλοσοφικούς διάλογους.
Χαρακτηριστικά: ποιότητα λόγου, πλούτος ιδεών
Ο ΙούλιοςΚαίσαρ, στρατηγός και πολιτικός ξεχωρίζει για τα απομνημονεύματα: στρατιωτικές αναμνήσεις διατυπωμένες σε καθαρά και λιτά Λατινικά.
Ο Σαλλούστιος Κρίσπος, πρώτος σπουδαίος ρωμαίος ιστορικός, θαυμαστής του Θουκυδίδη. Διέπρεψε στην ιστορική μονογραφία.
Ποίηση
Πρώτο μοντερνιστικό λογοτεχνικό κίνημα: οι νεωτερικοί:
Επηρεασμένοι από τον Καλλίμαχο και την Ελληνιστική ποίηση
Δημιουργούν σύντομα και καλά προσεγμένα ποιήματα
Αποφεύγουν τα παραδοσιακά θέματα του έπους
Στρέφονται σε πιο προσωπικά θέματα, όπως ο έρωτας
Βαλέριος Κάτουλλος (84-54 π.Χ.).
Λυρική και επιγραμματική ποίηση
Πηγή της έμπνευσης του Κατούλλου, αλλά και του πόθου, είναι η άγνωστη κοπέλα που ονομάζει Λεσβία. Η Λεσβία έγινε αιώνιο σύμβολο ερωτικής ποιητικής έμπνευσης και ο Κάτουλλος ο πρώτος ρομαντικός ποιητής.
Λουκρήτιος (96-53 π.Χ.):
Για τη φύση των πραγμάτων( De rerum natura ): το εκτενές αυτό ποίημα που έχει φιλοσοφικό περιεχόμενο (επηρεασμένο από τον Επίκουρο), είναι ένα κήρυγμα κατά της δεισιδαιμονίας, του φόβου του θανάτου.
β. Αυγούστειοι χρόνοι(31π.Χ. – 14μ.Χ)
Ποίηση
Ο Πόπλιος Βεργίλιος Μάρων (70-19 π.Χ.)είναι αναμφίβολα ο «εθνικός ποιητής» των Ρωμαίων
Η Αινειάδα του ( Aeneis ), ένας συνδυασμός της Οδύσσειας και της Ιλιάδας έχει ως θέμα την αναχώρηση του Αινεία – του μυθικού γενάρχη των Ρωμαίων – από την Τροία, τις περιπλανήσεις του και την εγκατάστασή του στο Λάτιο. *ιδρυτικός μύθος της Ρώμης, αφού ο Ρωμύλος είναι απόγονος του Αινεία.
Αιτιολογεί το ρωμαικό imperium (παγκόσμια κυριαρχία).
Αναγνωρίστηκε εξαρχής ως το εθνικό έπος των Ρωμαίων.
Επηρέασε καταλυτικά την Ευρωπαϊκή λογοτεχνία: πρότυπο για τον Αυγουστίνο, τον Πετράρχη, τον Δάντη, τον Σίλλερ κ. ά.
Ο Κόιντος Οράτιος Φλάκκος (65 π.Χ. – 8 μ.Χ.), λυρικός ποιητής,
πρώτος αυτός μετέφερε το αιολικό μέλοςστη Ρώμη.
Συνθέτει τις Ωδές (Carmina ) με πρότυπα τους έλληνες λυρικούς. Οδηγεί τη ρωμαϊκή σάτιρα στην πλήρη της ωρίμανση (Sermones ), και καθιερώνει το είδος της ποιητικής επιστολής.
Σε αντίθεση με την ελληνική ελεγεία με την θεματική της ποικιλία, η ρωμαϊκή έχει ως θεματικό κέντρο τον έρωτα.
Ειδικά ο Οβίδιος γράφει τις Μεταμορφώσεις( Metamorphoseς ) : πρόκειται για ένα έπος με 250 μύθους με κοινό χαρακτηριστικό τη μεταμόρφωση των ηρώων.
πεζογραφία
Ο Τίτος Λίβιος (59 π.Χ. – 17 μ.Χ.): κατέγραψε την ιστορική διαδρομή της «αιώνιας Πόλης» από την ίδρυσή της ως το τέλος του 1ου αι. π.Χ. Έννοιες όπως το «mos maiorum», η «pietas», η «virtus» είναι κεντρικά νήματα που διατρέχουν τη ιστοριογραφία του.
Ο επιστήμονας λογοτέχνης Βιτρούβιος με το εξειδικευμένο σύγγραμμά του Για την αρχιτεκτονική (De architectura) που αποδεικνύει τις προχωρημένες αρχιτεκτονικές γνώσεις και ευαισθησίες της εποχής.
Οι ομοιότητες της Λατινικής με την Ελληνική οφείλονται:
στην κοινή καταγωγή από την Ινδοευρωπαϊκή (π.χ. duo-δύο, fero-φέρω, pater -πατήρ),
στις επαφές που είχαν ¨έλληνες και Ρωμαίοι λόγω του ελλθνικού αποικισμού στην κεντρική και κάτω Ιταλία και στην Σικελία (8ος /7ος αι. π.Χ. )
στην κατάκτηση της ελληνικής Ανατολής από τους Ρωμαίους.
Το λατινικό αλφάβητο διαμορφώθηκε από επίδραση του ελληνικού το οποίο μετέφεραν εκεί οι Έλληνες άποικοι που προέρχονταν από την Κύμη της Εύβοιας. (8ος /7ος αι. π.Χ. )
Για τη χρονική περίοδο μέχρι τον 3ο αι. π.Χ. διαθέτουμε ελάχιστα γραπτά μνημεία χωρίς λογοτεχνική αξία.
η παραγωγή αξιόλογων κειμένων έγινε μετά την ιστορική «συνάντηση» των Ρωμαίων με τους Έλληνες που πραγματοποιήθηκε το 240 π.Χ.
Η γένεση της ρωμαϊκής λογοτεχνίας
Η ρωμαϊκή λογοτεχνία γεννήθηκε υπό την επίδραση της ελληνικής γραμματείας.
Το 240 π.Χ. ένας έλληνας αιχμάλωτος πολέμου από τον Τάραντα, ο Λίβιος Ανδρόνικος, οργανώνει στη Ρώμη παραστάσεις θεάτρου με ελληνικά έργα διασκευασμένα στα Λατινικά. Ο ίδιος μεταφράζει και την Οδύσσεια του Ομήρου. Στις ρίζες, λοιπόν, της ρωμαϊκής γραμματείας βρίσκεται ο πατέρας της ελληνικής
Γενικά χαρακτηριστικά της ρωμαϊκής λογοτεχνίας
Η στενή σχέση της με την ελληνική γλώσσα και γραμματεία.
Όλοι οι Ρωμαίοι λόγιοι και λογοτέχνες γνωρίζουν και αρχαία ελληνικά: το ιδανικό της κατοχής των δύο γλωσσών και λογοτεχνιών
Το ρωμαϊκό λεξιλόγιο εμπλουτίζεται από πολλές ελληνικές λέξεις.
Οι ρωμαίοι λογοτέχνες έχουν ελληνικά πρότυπα.
Ελληνική κωμωδία : Πλαύτος
Όμηρος: Βιργίλιος
έλληνες λυρικοί: Οράτιος
αττική τραγωδία: Σενέκας
Ο Ρωμαίος λογοτέχνης προσλαμβάνει δημιουργικά [δημιουργική πρόσληψη(«imitatio»)] το ελληνικό πρότυπο ή το ανταγωνίζεται [ανταγωνισμός («aemulatio»)]
Μετά από μια περίοδο μίμησης, κατά την μετακλασική περίοδο οι Ρωμαίοι λογοτέχνες μιμούνται και ανταγωνίζονται τους μεγάλους λογοτέχνες της κλασικής περιόδου, όπως τον Κικέρωνα και τον Βεργίλιο.
Επειδή η ρωμαϊκή λογοτεχνική παραγωγή, όπως σημειώθηκε, αρχίζει στα μέσα του 3ου αι. π.Χ. οι Ρωμαίοι γνωρίζουν εξαρχής ολόκληρη την ελληνική λογοτεχνία στην ωριμότητά της Έτσι, επιλέγουν τα πρότυπά τους από όλες τις περιόδους της ελληνικής λογοτεχνίας:
και από την ελληνιστική λογοτεχνία (3ος-1ος αι. π.Χ.)
και από την κλασική (5ος-4ος αι. π.Χ.)
και από την αρχαϊκή (8ος – 6ος αι. π.Χ.).
⇒ Οι Ρωμαίοι δηλαδή δεν είναι «υποχρεωμένοι» να επηρεαστούν από τους Έλληνες ακολουθώντας τη χρονολογική εξέλιξη της ελληνικής λογοτεχνίας. Επιλέγουν τα πρότυπά τους από το σύνολο των ελληνικών έργων που έχουν στη διάθεσή τους.
Ανόμοια χρονολογική εξέλιξη σε σχέση με την ελληνική :η κωμωδία είναι το πρώτο είδος που ωριμάζει στη Ρώμη, ενώ το έπος ωριμάζει τελευταίο.
Οι Ρωμαίοι συχνά μεταμορφώνουν τα ελληνικά είδη : λ.χ. η ρωμαϊκή ελεγεία απέχει πάρα πολύ από την ελληνική ελεγεία,
Παράγουν νέα είδη: η σάτιρα είναι ένα σχεδόν νέο, καθαρά ρωμαϊκό, είδος.
Οι Ρωμαίοι λογοτέχνες εξειδικεύονται σε συγκεκριμένο είδος με στόχο την ποιότητα και την τεχνική τελειότητα.
Η εξέλιξη της ρωμαϊκής λογοτεχνίας
Προκλασική εποχή (απαρχές – περίπου 100π.Χ.)
Γενικά χαρακτηριστικά
Στην κοινωνική ζωή:
Πολύπλευρη επίδραση του ελληνικού πολιτισμού:
Ένταξη ελληνικών θεών στο ρωμαϊκό πάνθεο
Μύηση στην ελληνική γλώσσα και λογοτεχνία μέσω μορφωμένων Ελλήνων που εγκαθίστανται στην ρώμη
Μεταφορά ελληνικών έργων τέχνης στη Ρώμη
Τα ελληνικά ήθη γίνονται «μόδα»
Αντίδραση σε αυτή την επίδραση από συντηρητικούς Ρωμαίους, π.χ. ο Κάτων.
Στο κράτος και την πολιτική ζωή:
Κατακτάται η Ελλάδα στην Ανατολή
Εξοντώνεται η Καλχηδόνα στην Δύση
Η Ρώμη μόνη κυρίαρχη στην Μεσόγειο
Το πολίτευμα (res publica) εξελίχθηκε σε αριστοκρατική δημοκρατία
Οι ανισότητες προκαλούν κοινωνικές ταραχές και εμφύλιες συρράξεις
Μεταρρυθμίσεις των αδελφών Γράκχων.
Στα γράμματα:
Θαυμασμός για την ελληνική λογοτεχνία ⇒ μίμηση ⇒ δημιουργικός μετασχηματισμός.
Κωμωδία
Το πρώτο είδος που ωριμάζει
Δέχεται επίδραση από τη Νέα κωμωδία (Ελληνιστική εποχή)
Τα έργα έχουν ελληνικές κυρίως υποθέσεις
Οι κυριότεροι εκπρόσωποι είναι ο Πλαύτος και ο Τερέντιος που άσκησαν επίδραση στον Μολιέρο και σε άλλους λογοτέχνες της Δύσης, όπως στον Σαίξπηρ, τον Θερβαντες κ. ά.
Τραγωδία
Επίδραση από την Μεγάλη Ελλάδα
Τρωική θεματολογία
Ο εθνικός ρωμαϊκός μύθος έχει ως γενάρχη τον Τρωικό ήρωα Αινεία
Υπάρχουν και έργα με ρωμαικό ιστορικό περιεχόμενο.
Έπος
Ο Λίβιος Ανδρόνικος μετέφρασε στην Οδύσσεια στα Λατινικά (σε Σατούρνιο στίχο).
Ο Έννιος συνθέτει ένα ιστορικό έπος (Χρονικά- Annales) σε δακτυλικό εξάμετρο (ομηρικό μέτρο). Θεωρείται το εθνικό τους έπος (μέχρι τη σύνθεση της Αινειάδας)
Σάτιρα
Νέο λογοτεχνικό είδος με το οποίο διακωμωδούνται επιφανείς αλλά και άσημοι Ρωμαίοι.
Πεζογραφία
Το αρχαιότερο πεζό είναι του Κάτωνα (φανατικού εχθρού της ελληνικής επίδρασης) με τίτλο Για τη γεωργία (De agricultura). Θέμα του η ζωή του γεωργού και οδηγίες για τη οργάνωση του οίκου.
Πρώτα λοιπόν, αυτό που η φύση μας πρώτα χρειάστηκε, της δόθηκε από την δική μας πόλη (της το παρείχε η δική μας πόλη).
Αν και η ιστορία ανήκει στον μύθο, όμως ταιριάζει και σε αυτήν να λεχθεί.
Δηλαδή, όταν η Δήμητρα έφτασε στην περιοχή μας, τότε που περιπλανήθηκε, όταν αρπάχθηκε (απήχθη) η κόρη της και, αφού έδειξε την εύνοια της προς τους προγόνους μας λόγω των ευεργεσιών (που δέχθηκε από αυτούς), τις οποίες δεν μπορούν άλλοι παρά μόνο οι μυημένοι να τις ακούνε, και αφού έδωσε διπλή δωρεά, η οποία συμβαίνει να είναι πολύ σπουδαία, δηλαδή και τους καρπούς (της γης), οι οποίοι μας απάλλαξαν από τη θηριώδη διαβίωση,
και τις τελετές, στις οποίες όσοι συμμετέχουν αποκτούν ευχάριστες ελπίδες που αφορούν και το τέλος της ζωής τους και την αιωνιότητα, τόσο πολύ όχι μόνο θεάρεστα αλλά και φιλάνθρωπα συμπεριφέρθηκε η πόλη μας, ώστε, όταν απέκτησε αυτά τα αγαθά δεν αρνήθηκε να τα προσφέρει και στους άλλους, αλλά όλα όσα παρέλαβε σε όλους τα μετέδωσε.
Και τα μεν (τα Ελευσίνια Μυστήρια) ακόμα και τώρα μία φορά το χρόνο τα δείχνουμε, και από τα άλλα (την καλλιέργεια της γης) γενικά όλες τις ανάγκες και τις εργασίες και τις ωφέλειες που προέρχονται από αυτά τα δίδαξε. Και κανείς δεν θα είχε την αξίωση να μην πιστέψει σε αυτά αν μάλιστα προστεθούν και οι άλλες λεπτομέρειες.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
πορίζω: παρέχω, δίνω, επινοώ, εφευρίσκω
μυώ: κάνω κάποιον γνώστη και οπαδό ορισμένης θρησκείας, λατρείας ή οργάνωσης, προσιτής μόνο σε περιορισμένο κύκλο ανθρώπων.
συλλήβδην: όλοι ή όλα μαζί, χωρίς εξαίρεση.
φθονῶ, -έω: 1. λυπούμαι, δυσαρεστούμαι
2. αρνούμαι κάτι από φθόνο ή από δυσμένεια
3. η φράση «φθονεῖν τινί τι» — το να αρνείται κανείς να παράσχει κάτι σε κάποιον
Καθορισμός εξεταστέας ύλης για το έτος 2025 για τα μαθήματα που εξετάζονται πανελλαδικά
για την εισαγωγή στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση αποφοίτων Γ’ τάξης Ημερήσιου Γενικού Λυκείου
και Γ’ τάξης Εσπερινού Γενικού Λυκείου.
Αλλά ανάμεσα σε τόσους λόγους, ενώ οι υπόλοιποι ελέγχονται (ως εσφαλμένοι) μόνο αυτός ο λόγος μένει σταθερός ότι δηλαδή πρέπει να φοβόμαστε περισσότερο το να αδικούμε παρά το να αδικούμαστε
και κάθε άνδρας πρέπει να φροντίζει όχι το να φαίνεται ότι είναι αγαθός , αλλά το να είναι, και στην ιδιωτική του ζωή και στη δημόσια. Αν όμως κάποιος γίνει κακός σε κάτι, (σφάλει σε κάτι) πρέπει να τιμωρείται και αυτό είναι δεύτερο αγαθό μετά το να είναι κάποιος δίκαιος, το να γίνεται δίκαιος και τιμωρούμενος να δίνει λόγο των πράξεων του.
Και πρέπει να αποφεύγει κάθε κολακεία και προς τον εαυτό του και προς τους άλλους και απέναντι σε λίγους και σε πολλούς· και τη ρητορική έτσι πρέπει να χρησιμοποιεί πάντα για το δίκαιο και κάθε άλλη πράξη.
Αφού πεισθείς σε μένα ακολούθησε με εκεί όπου, αφού φτάσεις, θα ευτυχήσεις και ενώ ζεις και αφού πεθάνεις, όπως δείχνει (αυτή) η συζήτηση. Και άφησε κάποιον να σε περιφρονήσει ως ανόητο και να σε βρίσει αν θέλει, και μα τον Δία εσύ με θάρρος ( άφηνε τον ) να σου καταφέρει το ατιμωτικό αυτό χτύπημα, διότι τίποτα φοβερό δεν θα πάθεις αν πραγματικά είσαι καλός και αγαθός, ασκώντας την αρετή.
κολάζω: περικόπτω, περιορίζω, αναχαιτίζω / τιμωρώ, διορθώνω [ κατά τον Αριστοτέλη: το κολάζω αποβλέπει στην τιμωρία του αδικήσαντος, ενώ το τιμωρούμαι στην ικανοποίηση του αδικηθέντος].
Όταν λοιπόν προχωρούν οι ιππείς σε ευθεία γραμμή, γρήγορα πρέπει να τους οδηγείς. Έτσι το ασφαλές και το ωραίο θα δει η βουλή (= η βουλή θα διαπιστώσει ότι ο σχηματισμός των ιππέων προχωρά με σταθερότητα και τάξη).
Κατά τις πορείες πάντα πρέπει ο ίππαρχος να φροντίζει πώς θα ξεκουράζει τη ράχη των αλόγων, θα ξεκουράζει επίσης και τους ιππείς με το βάδισμα, με μέτρο ιππεύοντας (βάζοντας τους να ιππεύουν), με μέτρο πεζοπορώντας. Αν αντιλαμβάνεσαι την έννοια του μέτρου δεν θα σφάλλεις.
Διότι ο καθένας ξεχωριστά αποτελεί μέτρο για να μην ξεφύγουν την προσοχή όσοι κουράζονται υπερβολικά. Όταν λοιπόν πορεύεσαι προς κάποιο τόπο χωρίς να γνωρίζεις αν θα συναντήσεις εχθρούς, πρέπει σε χωριστό τόπο (εννοεί: εκ περιτροπής όχι όλες ταυτόχρονα) να ξεκουράζεις κάθε φυλή.
Διότι θα είναι επικίνδυνο το να πλησιάσουν οι εχθροί, ενώ όλοι έχουν κατέβει από τα άλογα. Και εάν προελαύνεις μέσα από στενωπούς , πρέπει να οδηγείς το ιππικό σε πλευρική παράταξη δια παραγγελμάτων. Αν συναντήσεις πλατιούς δρόμους, μέσω διαταγών πρέπει να επεκτείνεις το μέτωπο κάθε φυλής. Όταν φτάσετε σε πεδιάδα κατά μέτωπο όλες τις φυλές…
Διότι είναι καλό και για εξάσκηση αυτά να τα κάνεις και για να διασχίζεις πιο ευχάριστα τους δρόμους εναλλάσσοντας κατά τις πορείες τους τρόπους διάταξης τους ιππικού.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
μέτριον = μετρίως: με μέτρο, όχι υπερβολικά,
ὀχέω-ῶ: βάζω κάποιον να ιππεύει (σπάνια σημασία η ενεργητική, όπως εδώ)
ὀχέομαι-οῦμαι + δοτ (νηί, ἵππῳ) ή εμπροθ. (ἐφ ἁμάξης) ή απόλυτα: επιβαίνω σε πλοίο, άμαξα, άλογο.
ποῖ ερωτ. επιρρ.:προς ποιο μέρος; / τοπικό επίρρ. σε κάποιο τόπο, κάπου
Παράγγελσις: στρατιωτικό πρόσταγμα που μεταφέρεται από τον ένα στον άλλον.
εἰς κέρας : όταν το στρατιωτικό τμήμα σχηματίζει μια ευθεία γραμμή.
Υπάρχουν κάποιοι από εσάς, οι οποίοι επιθυμούν σε υπερβολικό βαθμό (ή έχουν την επιθυμία ώστε) να επιτευχθεί ειρήνη όσον το δυνατόν συντομότερα· ισχυρίζονται δηλαδή ότι και το διάστημα των σαράντα ημερών κατά το οποίο μάς επιτρέπεται να συσκεπτόμαστε είναι περιττό και ότι αυτό μας αδικεί· ισχυρίζονται ακόμη ότι στάλθηκαν στη Σπάρτη πρέσβεις με πλήρη εξουσιοδότηση γι’ αυτό ακριβώς τον λόγο, για να μην τους επαναφέρουμε εδώ για συζητήσεις.
Την ασφάλεια που μας παρέχει η επιστροφή των πρέσβεων την ονομάζουν φόβο, λέγοντας ότι κανείς ποτέ μέχρι τώρα δεν έσωσε τον λαό των Αθηναίων, αφού τον έπεισε με διαφανείς ενέργειες, αλλά είναι ανάγκη να τον ευεργετήσουν κάποιοι είτε αφού ενεργήσουν κρυφά είτε αφού τον εξαπατήσουν.
Τον λόγο λοιπόν, αυτόν δεν τον επιδοκιμάζω.
Διότι ισχυρίζομαι, Αθηναίοι, ότι, όταν γίνεται πόλεμος, ο στρατηγός που αγαπά την πόλη και γνωρίζει τι πράττει, πρέπει με κρυφές ενέργειες και απάτη να οδηγεί την πλειοψηφία των ανθρώπων στους πολεμικούς κινδύνους,
όταν όμως διαπραγματευόμαστε για να πετύχουμε κοινή ειρήνη για τους Έλληνες, για χάρη των οποίων θα γίνουν όρκοι και θα στηθούν στήλες στις οποίες θα αναγράφεται η συνθήκη, αυτά δεν πρέπει να μένουν κρυφά, ούτε να γίνουν με απάτη, αλλά πολύ περισσότερο να τα επαινούμε παρά να τα κατηγορούμε, αν επιτρέψουμε σε πρέσβεις να εξετάσουν αυτά για χάρη σας με πλήρη εξουσιοδότηση.
Πρέπει, λοιπόν, να αποφασίζουμε με ασφάλεια, όσον το δυνατόν και να μένουμε πιστοί σε όσα ορκιστούμε και συμφωνήσουμε.
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
περίεργος
· Αυτός που υποβάλλει τον εαυτό του σε μάταιο κόπο, μάταιος, περιττός
· Αυτός που αναμειγνύεται σε ξένες υποθέσεις
· Αυτός που έχει τύχει επιμελούς και ακριβούς επεξεργασίας
λανθάνω
+ αιτιατική: ξεφεύγω από την προσοχή κάποιου
+ κατηγορηματική μετοχή: μεταφράζεται με επίρρημα= κρυφά, απαρατηρήτως
Έλληνες στρατιώτες στο κατάστρωμα πλοίου κατά την επιστροφή από το μικρασιατικό μέτωπο (φωτ.: Συλλογή Π. Πουλίδη / Αρχείο ΕΡΤ)
Φως σε μια πονεμένη πτυχή της Ιστορίας, εκείνη της πραγματικής «ζωής εν τάφω» των 56.520 Ελλήνων στρατιωτικών αιχμαλώτων της Μικρασιατικής Καταστροφής έριξε ο αείμνηστος Ευστάθιος (Στάθης) Πελαγίδης, ο ομότιμος καθηγητής ιστορίας του Πανεπιστημίου Δυτικής Μακεδονίας που έφυγε τη Δευτέρα από τη ζωή σε ηλικία 88 ετών, με το τελευταίο ιστορικό βιβλίο του Μικρασιατική Καταστροφή 1922: Η “ζωή εν τάφω” των Ελλήνων στρατιωτικών αιχμαλώτων από τις εκδόσεις Ινφογνώμων.
Στόχος του Στάθη Πελαγίδη ήταν να καλύψει το κενό που υπάρχει για αυτό το θέμα, τόσο από πλευράς επιστημονικής έρευνας όσο και από πλευράς επίσημης πολιτείας, αλλά και να υπογραμμίσει με κάθε τρόπο ότι οι Έλληνες στρατιωτικοί που αιχμαλωτίστηκαν τότε ήταν και είναι εθνικοί ήρωες.
Ο Στάθης Πελαγίδης το 2019, στο συμπόσιο περί Πόντου της Εταιρείας Μακεδονικών Σπουδών και της Έδρας Ποντιακών Σπουδών ΑΠΘ (πηγή: Facebook / Έδρα Ποντιακών Σπουδών)
Το pontosnews.gr, σήμερα, που ο ελληνισμός αποχαιρετά τον καθηγητή Πελαγίδη –η νεκρώσιμη τελετή γίνεται στον Ιερό Ναό Μεταμορφώσεως του Σωτήρος, στη Θεσσαλονίκη και η ταφή του στη γενέτειρά του, την Οινόη Καστοριάς–, δημοσιεύει ένα απόσπασμα από το βιβλίο του που αφορά στα όσα προέβλεπε η Σύμβαση της Λοζάνης για την Ανταλλαγή των αιχμαλώτων Ελλήνων και Τούρκων και την εγκύκλιο για την παλιννόστησή τους.
≈
Η Σύμβαση της Λοζάνης για την Ανταλλαγή των στρατιωτικών αιχμαλώτων –Ελλήνων και Τούρκων– και οι συνακόλουθες εγκύκλιοι
Όπως είναι γνωστό, στις 30 Ιανουαρίου 1923, συμφωνήθηκαν και υπογράφτηκαν στη Λοζάνη, μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, δύο Συμβάσεις:
α) Η Σύμβασις περί ανταλλαγής των ελληνικών και τουρκικών πληθυσμών, μετά πρωτοκόλλου. β) Η ελληνοτουρκική συμφωνία περί αποδόσεως των πολιτικών κρατουμένων και ανταλλαγής των αιχμαλώτων πολέμου.
Οι δύο παραπάνω Συμβάσεις άρχισαν να υλοποιούνται πριν από την τελική σύναψη της Συνθήκης Ειρήνης της Λοζάνης (24/7/1923) και, από την Ελλάδα, επικυρώθηκαν με Ν.Δ. της 25ης Αυγούστου 1923.
Στην παρούσα έρευνα θα ασχοληθούμε μόνο με την ανταλλαγή των αιχμαλώτων πολέμου. Τα δύο άλλα θέματα – ανταλλαγή πληθυσμών και απόδοση πολιτικών κρατουμένων– θίγονται περιστασιακά, αλλά και αναγκαστικά, εφόσον οι τρεις αυτές «ανταλλαγές» όχι μόνο συναποφασίζονται, από τα δύο κράτη, αλλά και συλλειτουργούν εν τη πράξει.
Για την ανταλλαγή, λοιπόν, των στρατιωτικών αιχμαλώτων (αιχμαλώτων πολέμου), των πολιτικών ομήρων και των ελληνοτουρκικών πληθυσμών, προηγήθηκε, κατ’ αρχήν, το «Πόρισμα της εν Λωζάνη υποεπιτροπής», υπό την προεδρεία του Μοντανέα. Το Πόρισμα υποβλήθηκε και εις τον Βρετανό Κώρζον, Πρόεδρο της Επιτροπής για τις μειονότητες. Ποια είναι τα κύρια σημεία του:
1. Απόδοση των πολιτικών ομήρων Ελλάδας και Τουρκίας
2. Ανταλλαγή αιχμαλώτων πολέμου
3. Υποχρεωτική Ανταλλαγή των πληθυσμών Ελλάδας-Τουρκίας, εκτός των Μουσουλμάνων Δυτικής Θράκης και Ελλήνων Κωνσταντινούπολης, οι οποίοι διέμεναν εκεί και πριν από τις 30 Οκτωβρίου 1918. Η ανταλλαγή των πληθυσμών θ’ αρχίσει το Μάιο του 1923. Ειδικές μικρές επιτροπές θα φροντίσουν γι’ αυτή, αλλά και για την εκτίμηση των εγκαταλειφθησομένων περιουσιών. Κατάλογοι των πολιτικών και στρατιωτικών αιχμαλώτων, κρατουμένων από Ελλάδα και Τουρκία, έχουν υποβληθεί στο Διεθνή Ερυθρό Σταυρό, στη Γενεύη.
Βάσει αυτού του Πορίσματος, ακολούθησε η Συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, για την Ανταλλαγή πολιτών ομήρων και στρατιωτών αιχμαλώτων. Οχτώ (8) είναι τα άρθρα αυτής της Συμφωνίας:
Άρθρο 1ο: Η ελληνική κυβέρνηση θα μεριμνήσει για την παράδοση στην Τουρκία των κρατουμένων Τούρκων ομήρων πολιτών και αιχμαλώτων πολέμου ως εξής:
– Οι καταγόμενοι από την Ανατολή, θα μεταφερθούν στη Σμύρνη, μερίμνη της Ελληνικής Κυβέρνησης.
– Οι καταγόμενοι από τη Θράκη θα προωθηθούν στην Κωνσταντινούπολη.
Η παράδοση θα αρχίσει εφτά (7) μέρες μετά την υπογραφή της συμφωνίας και θα ολοκληρωθεί, το πολύ, μέσα σε δύο (2) εβδομάδες για τα πρόσωπα που περιλαμβάνονται στους καταλόγους, τους οποίους έδωσαν οι δύο κυβερνήσεις.
Άρθρο 2ο: Η Τουρκική κυβέρνηση έχει την ευθύνη να παραδώσει τους Έλληνες πολιτικούς ομήρους και αιχμαλώτους πολέμου.
Η παράδοση θα γίνει στη Σμύρνη και στην Κωνσταντινούπολη, κατά τρόπο, ώστε η παλιννόστησή τους να γίνει αμέσως μετά την παλιννόστηση των Τούρκων πολιτικών ομήρων και αιχμαλώτων πολέμου.
Άρθρο 3ο: Μέσα σε 15 μέρες, η Ελλάδα θα παραδώσει στη Σμύρνη το σύνολο των Τούρκων αιχμαλώτων πολέμου.
Άρθρο 4ο: Η Τουρκία θα παραδώσει στην Ελλάδα ίσο αριθμό Ελλήνων αιχμαλώτων: αξιωματικό αντί αξιωματικού και οπλίτη αντί οπλίτη.
Άρθρο 5ο: Οι υπόλοιποι αιχμάλωτοι πολέμου και πολιτικοί όμηροι θα παλιννοστήσουν αμέσως μετά την υπογραφή της Ειρήνης (Συνθήκη Λοζάνης , 24/7/1923), το πολύ μέσα σε τρεις (3) εβδομάδες.
Άρθρο 6ο: Για να κατοχυρωθεί η ειρήνευση μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας, οι δύο χώρες συμφώνησαν να αμνηστεύσουν όλους τους αιχμαλώτους πολέμου και τους πολιτικούς ομήρους, οι οποίοι είναι εγκάθειρκτοι για ποινές πολεμικού δικαίου ή ποινές πειθαρχικών αδικημάτων.
Άρθρο 7ο: Την εποπτεία αυτού του έργου (απόδοση πολιτικών ομήρων και αιχμαλώτων πολέμου) θα έχει 5μελής Επιτροπή του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού: Τρία μέλη από κράτη μη συμμετάσχοντα στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και ανά ένα μέλος από Ελλάδα και Τουρκία.
Η Επιτροπή αυτή, κατ’ αρχήν, θα έχει τον έλεγχο της όλης διαδικασίας, παραδόσεως και ανταλλαγής των πολιτικών ομήρων και των αιχμαλώτων πολέμου: παραλαβή και έλεγχος προσώπων μέχρι την τελική παράδοσή τους. Ακόμη, μέριμνα για ζητήματα μεταφοράς και παλιννόστησης Ελλήνων και Τούρκων. Έπειτα, η ίδια Επιτροπή θα ερευνήσει, σε συνεργασία με τις δύο κυβερνήσεις, την τύχη των ομήρων και αιχμαλώτων, οι οποίοι δεν συμπεριλαμβάνονται στους παραπάνω καταλόγους.
Άρθρο 8ο: Οι δαπάνες συντήρησης και λειτουργίας της παραπάνω Επιτροπής θα βαρύνουν τις δύο κυβερνήσεις.
Στα δύο κύρια κέντρα αναχώρησης και άφιξης Ελλήνων και Τούρκων στρατιωτικών αιχμαλώτων, Κωνσταντινούπολη και Σμύρνη, έχουν τοποθετηθεί, εκ μέρους της Διεθνούς Επιτροπής, οι Μπουρνιέ και Σάνκιεν, αντίστοιχα, ως υπεύθυνοι.
Στο ερώτημα, πόσοι, τελικά, είναι οι Τούρκοι, εν Ελλάδι και οι Έλληνες, εν Τουρκία, στρατιωτικοί αιχμάλωτοι, δίνει απάντηση η επίσημη Ανακοίνωση της παραπάνω Διεθνούς Επιτροπής του Ερυθρού Σταυρού.
«Η επί της Ανταλλαγής Επιτροπή των πολιτικών και στρατιωτικών αιχμαλώτων απεδέχθη τον πίνακα μεταφορών, τον οποίον παρουσίασαν αι ελληνικαί αρχαί. Ο εν λόγω πίναξ έχει ως βάσιν την αποστολήν, περίπου, 4.300 πολιτικών ομήρων Τούρκων και την ανταλλαγήν, περίπου, 2.700 οπλιτών και 340 αξιωματικών, επίσης Τούρκων».
Εξάλλου, η Ερυθρά Ημισέληνος (Ερυθρός Σταυρός Τουρκίας) διεβίβασε στον Ερυθρό Σταυρό της Ελλάδος
τους καταλόγους των κρατουμένων Ελλήνων στρατιωτικών αιχμαλώτων:
Σίγουρα ήταν πάνω από 60.000 οι Έλληνες στρατιωτικοί αιχμάλωτοι. Αλλά δεν ήταν μόνον αριθμητική η τεράστια διαφορά μεταξύ Ελλήνων και Τούρκων στρατιωτικών αιχμαλώτων. Ήταν, κυρίως, ποιοτική. Αρκεί να σημειώσομε ότι, από το μεγάλο αυτό μέγεθος των Ελλήνων στρατιωτικών αιχμαλώτων, επέστρεψαν μόνο 15.500 στρατιώτες και 1000 Αξιωματικοί. Αντίθετα, οι Τούρκοι συνάδελφοί τους επέστρεψαν όλοι και, μάλιστα, με τις καλύτερες εντυπώσεις: Συνολικά, 3.040, εκ των οποίων οι 340 Αξιωματικοί.
Ο Χρίστος Σπανομανώλης, ο οποίος «έζησε» όλη την αιχμαλωσία και κατέγραψε τα ονόματα των διασωθέντων στρατιωτικών αιχμαλώτων, τους ανεβάζει, μόλις, στα 1.645 άτομα.
Εγκύκλιος του Υπουργείου Στρατιωτικών για την παλιννόστηση των αιχμαλώτων πολέμου
Μετά τις παραπάνω, διεθνούς επιπέδου, ρυθμίσεις, εκδόθηκε η παρακάτω Εγκύκλιος Διαταγή του Ελληνικού Υπουργείου Στρατιωτικών, για την παλιννόστηση, αποκλειστικά, των στρατιωτικών αιχμαλώτων, Ελλήνων και Τούρκων. Στην εν λόγω Εγκύκλιο ρυθμίζονται όλες οι περιπτώσεις και οι λεπτομέρειες αυτού του θέματος:
1. Η παλιννόστηση, για τους Έλληνες, θα αρχίσει περί τα τέλη Φεβρουαρίου 1923. Προβλέπεται ότι η πρώτη αποστολή παλιννόστησης θα περιλαμβάνει 343 Αξιωματικούς και 9.723 οπλίτες.
2. Η παραλαβή των αιχμαλώτων θα γίνει από τη Διεθνή Επιτροπή, σε συνεργασία με τις στρατιωτικές αρχές της Τουρκίας.
3. Η μεταφορά των Ελλήνων αιχμαλώτων θα γίνει με τα ίδια ατμόπλοια, με τα οποία θα μεταφερθούν οι Τούρκοι αιχμάλωτοι.
4. Σε κάθε ατμόπλοιο θα υπηρετούν: Ένας υγειονομικός Αξιωματικός, δύο νοσοκόμοι, ένας Αξιωματικός διαχείρισης. Επίσης, θα υπάρχει η σχετική υποδομή σε τρόφιμα και κλινοσκεπάσματα, ανάλογα και ισάριθμα με τον αριθμό των αιχμαλώτων.
5. Σχετικά με τους Τούρκους Αξιωματικούς και οπλίτες, αποφασίστηκε, τα ατμόπλοια να τους αποβιβάσουν πρώτα στη Μακρόνησο, για απολύμανση και κάθαρση.
Στη Μακρόνησο, επίσης, για την πρώτη υποδοχή των Ελλήνων αιχμαλώτων πολέμου σε ελληνικό έδαφος, θα ιδρυθεί ειδικό στρατόπεδο, υπό τη διοίκηση ανώτερου Αξιωματικού, και θα εγκατασταθεί υγειονομικός σταθμός, με αντίστοιχο προσωπικό, υπό τη διοίκηση ανωτέρου Αξιωματικού.
Για την απολύμανση και την κάθαρσή τους θα εκδοθεί ειδική διαταγή της Υγειονομικής Υπηρεσίας, σε συνεννόηση με το Υπουργείο Κοινωνικής Πρόνοιας.
Η Διεύθυνση Επιμελητείας Στρατού θα μεριμνήσει για τα απαιτούμενα τρόφιμα των Ελλήνων Αξιωματικών και οπλιτών, στο διάστημα της παραμονής τους στη Μακρόνησο.
Οι επανερχόμενοι Έλληνες αιχμάλωτοι, μετά την απολύμανση, θα πάρουν μηνιαίες άδειες και, στη συνέχεια, οι Αξιωματικοί και οι υπασπιστές θα παρουσιαστούν σε στρατιωτικές αρχές της περιοχής διαμονής τους.
Ακολουθούν ειδικότερες οδηγίες για όσους θα παραμείνουν στο στράτευμα και για όσους θα απολυθούν ή θα αποστρατευθούν.
Αμέσως μετά τις παραπάνω ρυθμίσεις και προετοιμασίες, από ελληνικής πλευράς, η 5μελής Διεθνής Επιτροπή του Ερυθρού Σταυρού μεταβαίνει στη Σμύρνη (στα μέσα Φεβρουαρίου 1923), για να ρυθμίσει επείγοντα σχετικά ζητήματα: Τρόπο μεταφοράς αιχμαλώτων από τα στρατόπεδα στο λιμάνι, αριθμό ατμόπλοιων, τα οποία θα είναι ελληνικά και μόνον, υγειονομικά μέτρα για τραυματίες και ασθενείς κ.ά.
Ενώ, όμως, η μεταφορά των αιχμαλώτων συναποφασίστηκε να ολοκληρωθεί, εκατέρωθεν, εντός δύο εβδομάδων από την υπογραφή της Σύμβασης (30 Ιανουαρίου1923), καθυστέρησε, δυστυχώς, πάνω από ένα χρόνο, με καθαρή την υπαιτιότητα της Τουρκίας.
Κατά τα συμφωνηθέντα, έπρεπε να προηγηθεί η απελευθέρωση και προώθηση στην Τουρκία, εκ μέρους της Ελλάδας, των Τούρκων αιχμαλώτων πολέμου. Και, μάλιστα, μέχρι τέλη Φεβρουαρίου 1923.
Και, όμως, η Ελλάδα δεν προχώρησε σ’ αυτό το βήμα, μόνο και μόνο, για να ασκήσει πίεση στην Τουρκία, ώστε να σταματήσει τους εκτοπισμούς των ελληνικών πληθυσμών από την περιοχή του Πόντου.
Ο Έλληνας Υπουργός των Εξωτερικών, στον οποίο διαμαρτυρήθηκε, γι’ αυτή την καθυστέρηση, ο Πρόεδρος της Διεθνούς Επιτροπής Ανταλλαγής αιχμαλώτων, έθεσε υπόψη του ότι, βασική προϋπόθεση, για να προβεί η χώρα σ’ αυτή τη διαδικασία, είναι να σταματήσει η τουρκική πλευρά τους διωγμούς του ελληνικού στοιχείου. Και προς αυτή την κατεύθυνση μπορεί να συμβάλει σημαντικά και η ίδια η Διεθνής Επιτροπή, με ανάλογες παρεμβάσεις στην Κυβέρνηση της Τουρκίας.
Τελικά, από την εγκύκλιο του Υπουργείου Στρατιωτικών δεν υλοποιήθηκε η Απόφαση για ίδρυση στρατοπέδου υποδοχής και απολυμαντηρίου στη Μακρόνησο. Αντίθετα, αποφασίστηκε, οι επανερχόμενοι στρατιωτικοί να απολυμαίνονται στα Απολυμαντήρια του Αγίου Γεωργίου, στη Σαλαμίνα, κοντά δηλ. στο λιμάνι του Πειραιά.
⇒ Πηγή: Μικρασιατική Καταστροφή 1922: Η «ζωή εν τάφω» των Ελλήνων στρατιωτικών αιχμαλώτων, Εκδόσεις Ινφογνώμων, Μάρτιος 2023
Δημοσιεύω αυτή την συνέντευξη άκαιρα και ετεροχρονισμένα, διότι θεωρώ τις απόψεις που εκφράζουν οι δύο αυτοί καλλιτέχνες για την επιστήμη και τον άνθρωπο πολύ σημαντικές. [σημείωση του διαχειριστή του ιστολογίου]
Λίγο πριν την πρεμιέρα μιας από τις πιο αναμενόμενες παραστάσεις της χρονιάς, η Έφη Μπίμρπα και ο Άρης Σερβετάλης εξιστορούν το νέο δραματουργικό τους ταξίδι στον πυρήνα της ανθρώπινης συνθήκης.
Μετά από μια πολύ επιτυχημένη περιοδεία με τα «Βατράχια» και την πρώτη τους κοινή κάθοδο στην Επίδαυρο, η Έφη Μπίρμπα και ο Άρης Σερβετάλης επιστρέφουν στις θεατρικές σκηνές με ένα ακόμα έργο της κλασικής δραματουργίας. «Η καρδιά του Σκύλου», μια ανηλεής και χειρουργικής ακρίβειας σάτιρα για τον εξουσιαστικό λόγο της επιστήμη δια χειρός Μιχαήλ Μπουλγκάκοφ, ανεβαίνει στο θέατρο Κιβωτός
Τι να περιμένουμε από τη νέα τους παράσταση; Η Μπίρμπα βαδίζει στη σκηνοθετική οδό που έχει ήδη δημιουργήσει: αναστοχαστική διάθεση πάνω στην ανθρώπινη συνθήκη, αλλά και ανασύσταση ενός κόσμου μεταιχμιακού όπου τα όρια μεταξύ πραγματικότητας και ονείρου είναι δυσδιάκριτα. Αυτός ο δρόμος διασταυρώνεται με την άγρια, ταραχώδη και κωμικά υπερρεαλιστική σάτιρα του Μπουλγκάκοφ για την ανθρώπινη φύση. «Ασυνείδητα δημιουργείται ένα αδιόρατο νήμα που ενώνει τις προηγούμενες με τις επόμενες δουλειές», θα σημειώσει μιλώντας στο Βήμα.
Ο Σερβετάλης έχει τη χαρά να βαδίζει πάνω σε αυτόν τον χάρτη. «Μπαίνω πιο ελεύθερα σε αυτό που έχει σχεδιάσει η Έφη και έτσι είμαι πάντα ανοιχτός στις εκπλήξεις» θα πει από την πλευρά του, χωρίς ωστόσο αυτό να σημαίνει ότι τόσο ο ίδιος όσο και οι υπόλοιποι συντελεστές δεν έχουν εισφέρει τα δικά τους υλικά. «Δεν μπορώ να υπάρξω χωρίς αυτά», λέει η Μπίρμπα για να προσθέσει ότι «είναι μονόδρομος να δουλεύω με ένα πρόσωπο, τον Άρη, διότι είναι συνεχώς πηγή υλικού μέσα στην πρόβα».
Λίγο πριν την πρεμιέρα της παραγωγής (11/1) και εν μέσω προβών μιλήσαμε μαζί τους για τη δική τους προσέγγιση σε αυτόν τον εξ ορισμού παράδοξο κόσμο που δημιουργεί ο Ρώσος συγγραφέας, ένας κόσμος που μπορεί να απέχει 100 χρόνια από τις μέρες, αλλά παραμένει υπαρξιακά επίκαιρος.
«Η «Καρδιά» είναι κείμενο το οποίο εισέρχεται σε ζητήματα οντολογικά για τον άνθρωπο, όπως το φόβο του θανάτου και τα ηθικά όρια της επιστήμης», σημειώνει η Έφη Μπίρμπα. Φωτό: Σίσσυ Μόρφη
Πόση απόσταση έχει αυτό που δουλεύετε στην πρόβα με αυτό που τελικά ανεβαίνει στο σανίδι;
ΕΜ: Στην αρχή τα πράγματα, οι ιδέες δεν έχουν σαφή μορφή, όσο όμως εμβαθύνεις τόσο περισσότερο την αποκτούν. Έτσι τη νιώθω την πρόβα. Η πρόβα είναι κάτι που δεν ολοκληρώνεται ποτέ. Είναι μια αποθήκη προθέσεων, οι οποίες λαμβάνουν μορφή κατά τη διάρκεια των παραστάσεων.
ΑΣ: Στη διάρκεια των προβών ανασύρεις τα υλικά με τα οποία θέλεις να αφηγηθείς αυτή την ιστορία και συν τω χρόνω και με την επανάληψη αυτά κάπως ζυμώνται. Όταν μπεις στη διαδικασία των παραστάσεων όλο αυτό συνεχίζεται αλλά μέσα από μια διαφορετική διαδικασία. Έρχεται η ωρίμανση και φέρνει αποτελέσματα. Πολύ σπάνια, τα δραματουργικά υλικά που έρχονται στην πρόβα δεν τα χρησιμοποιείς στην παράσταση. Σίγουρα κάποια θα τα απορρίψεις, άλλα θα τα αναθεωρήσεις, αλλά τα βασικά υλικά έρχονται μαζί σου και εξελίσσονται μέσα από τις παραστάσεις.
Βοηθά να έχετε έναν οδικό χάρτη ώστε να είναι πολύ ξεκάθαρο στο μυαλό σας προς τα πού πάει μια παράσταση ή πηγαίνετε περισσότερο διαισθητικά;
ΕΜ: Προσωπικά, χρειάζομαι τον χάρτη. Χωρίς χάρτη, χωρίς καθαρή δραματουργική γραμμή δεν μπορεί να υπάρξει ούτε πρόβα ούτε παράσταση. Ωστόσο διαισθητικά δημιουργείται αυτή η γραμμή. Είναι αυτή η ανασκαφή μέσα στα κείμενα και στους δραματουργικούς πυρήνες.
Οπότε φαντάζομαι ότι εσείς ακολουθείτε τον χάρτη;
ΑΣ: Ναι, αυτή είναι η χαρά μου. Δεν χρειάζεται να φτιάξω κάποιον χάρτη, τον ακολουθώ. Μπαίνω λίγο πιο ελεύθερα μέσα σε αυτό που έχει σχεδιάσει η Έφη, χωρίς δηλαδή να έχω προαποφασίσει τι θα φέρω ως υλικό. Και έτσι είμαι πιο ανοιχτός στις εκπλήξεις. Το νόημα της πρόβας είναι να εκπλήσσεσαι είτε ευχάριστα είτε δυσάρεστα.
Αυτό φαντάζομαι λειτουργεί και αντίστροφα. Είστε δεκτική σε όσα φέρνουν οι ηθοποιοί σε μια παράσταση;
ΕΜ: Τα χρειάζομαι τα υλικά που θα φέρουν οι performers. Δεν μπορώ να υπάρξω χωρίς αυτά. Έχει μια μυστηριακή υφή η πρόβα: είναι μια πρόσκληση να συνυπάρξουμε και να συναποτελέσουμε μια ομάδα. Και για το λόγο αυτό είναι μονόδρομος για μένα να δουλεύω με ένα πρόσωπο, τον Άρη, διότι είναι συνεχώς πηγή υλικού μέσα στην πρόβα.
Οι κοινές δουλειές σας έχουν στον πυρήνα τους την ανθρώπινη συνθήκη. Αφορούν ζητήματα κατ’ εξοχήν υπαρξιακά…
ΕΜ: Δεν μπορώ να ξεκινήσω να κάνω μια δουλειά, αν πρώτα δεν συγκινηθώ από το κείμενο. Εν αρχή είναι η συγκίνηση. Πριν και πέρα από το λόγο.
Το συναίσθημα δηλαδή;
ΕΜ: Όχι η συναισθηματικη συγκίνηση. Θα το περιέγραφα ως μια μετατόπιση ψυχική, που σε συγκινεί συθέμελα. Εν προκειμένω η «Καρδιά» είναι κείμενο το οποίο, αν και πολιτικά φορτισμένο στην εποχή του κατορθώνει να απομακρυνθεί από το πολιτικό και να εισέλθει σε ζητήματα οντολογικά για τον άνθρωπο, όπως το φόβο του θανάτου και τα ηθικά όρια της επιστήμης.
Τα ζητήματα αυτά πώς μεταφράζονται στο σήμερα;
ΕΜ: Είναι ζητήματα διαχρονικά επομένως θα μας αφορούν πάντα επειδή αγγίζουν τη σύστασή μας ως ανθρώπων. Η σύστασή μας είναι ψυχοπνευματική οπότε πάντα θα μας απασχολεί η επιστήμη, ο φόβος του θανάτου, το επέκεινα.
Δύο συνοδοιπόροι ακολούθησαν τον δρόμο του Χριστού προς τον Γολγοθά και τον σταυρό. Ήταν οι δύο ληστές, αυτοί οι οποίοι σήκωσαν με τη σειρά τους τον δικό τους σταυρό, αυτοί οι οποίοι γεύτηκαν με τη σειρά τους τα βασανιστήρια της ανθρώπινης εκδικητικότητας, για όσα είχαν πράξει εις βάρος της κοινωνίας, αυτοί οι οποίοι έζησαν τον […]
«Τότε ιδών Ιούδας ο παραδιδούς αυτόν ότι κατεκρίθη, μεταμεληθείς απέστρεψε τα τριάκοντα αργύρια τοις αρχιερεύσι και πρεσβυτέροις λέγων· Ήμαρτον παραδούς αίμα αθώον. οι δε είπον· Τι προς ημάς; συ όψει. και ρίψας τα αργύρια εν τω ναώ ανεχώρησε, και απελθών απήγξατο» [1]. Συχνά, στην ανθρώπινη λογική, παράγεται μια μη υγιής ταύτιση της μεταμέλειας με την […]
H Pemptousia TV, το διαδικτυακό κανάλι με θεματολογία για την Ορθοδοξία, τον Πολιτισμό και τις Επιστήμες, δίνουν τη δυνατότητα και φέτος στους απανταχού Ορθοδόξους να παρακολουθήσουν ζωντανά τις Ιερές Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας. Oι ζωντανές μεταδόσεις από τον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Παπάγου ξεκινούν από την Κυριακή των Βαΐων 13 Απριλίου και θα ολοκληρωθούν το Μεγάλο Σάββατο 19 Απριλίου 2025. Επίσης την Τρίτη […]
(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) Ο Καθηγούμενος του ιερού Κοινοβίου [της Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρα] Ιωαννίκιος ασθενεί από καιρό. Στη βαρειά νόσο του πρώτος συμπαραστάτης του ο πατήρ Ιερώνυμος. Ο Γέρων Δανιήλ από τα Κατουνάκια [νυν Άγιος Δανιήλ Κατουνακιώτης], ανάμεσα στ’ άλλα, γράφει στον Καθηγούμενο· «Δεν θέλω δε κρύψη και τας υπέρ του πατρός Ιερωνύμου αγαθάς […]
LazarLazar(Επιμέλεια Στέλιος Κούκος) «Λόγος εις την Τετραήμερον έγερσιν του Λάζάρου» Από τον «Θησαυρό» Δαμασκηνού Υποδιακόνου του Στουδίτου, μετέπειτα Επισκόπου Λιτής και Ρεντίνης και έπειτα Μητροπολίτη Ναυπάκτου και Άρτης, γλωσσικά διεσκευασμένος.* Συνέχεια από εδώ: https://www.pemptousia.gr/2025/04/otan-o-christos-ithele-na-kanei-thavma-se-kapoion-anthropon-zitouse-panta-apo-ekeinon-na-echei-pisti/ Δι’ εκείνον, όστις ήτο από την κοιλίαν της μητρός του τυφλός, ο δε Κύριος έπτυσεν εις την γην και έκαμε πηλόν […]
Ο Άρχων Πρωτοψάλτης της Μ.τ. Χ.Ε. Λεωνίδας Αστέρης ερμηνεύει το περίφημο Δοξαστικό των αίνων του Όρθρου της Μ. Παρασκευής «Εξέδυσάν με τα ιμάτιά μου…». Πρόκειται για ιδιαίτερα καλλωπισμένη απόδοση του συγκεκριμένου Δοξαστικού, συνήθεια η οποία επιβλήθηκε από τους νεότερους Πρωτοψάλτες. Ήχος πλ. β’. Your browser does not support the audio tag.
Όπως είναι γνωστόν το εσπέρας της Μεγάλης Τετάρτης ψάλλεται, (συνήθως στις Ιερές Μητροπόλεις), η ακολουθία του όρθρου της Μεγάλης Πέμπτης. Σύμφωνα με το Συναξάριο, την ημέρα αυτή καθώρισαν οι άγιοι Πατέρες μας και παρέδωσαν σε μας να εορτάζουμε τέσσερα γεγονότα: Τον ιερό νιπτήρα, δηλαδή πλύση των ποδών των μαθητών προ του δείπνου από τον Κύριο, […]
Το Μυστήριο της Θυσίας και της Αγάπης Η Μεγάλη Πέμπτη είναι μια ημέρα γεμάτη θεία μυσταγωγία, καθώς η Εκκλησία μας ζει τέσσερα μεγάλα γεγονότα που χαρακτηρίζουν την αγάπη και την αυτοθυσία του Χριστού: τον Μυστικό Δείπνο, την Ιερά Προσευχή του στη Γεθσημανή, την προδοσία του Ιούδα και την αρχή των Παθών του. Αυτή η μέρα […]
H Pemptousia TV, το διαδικτυακό κανάλι με θεματολογία για την Ορθοδοξία, τον Πολιτισμό και τις Επιστήμες, δίνουν τη δυνατότητα και φέτος στους απανταχού Ορθοδόξους να παρακολουθήσουν ζωντανά τις Ιερές Ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας. Oι ζωντανές μεταδόσεις από τον Ιερό Ναό Αγίου Γεωργίου Παπάγου ξεκινούν από την Κυριακή των Βαΐων 13 Απριλίου και θα ολοκληρωθούν το Μεγάλο Σάββατο 19 Απριλίου 2025. Επίσης την Τρίτη […]
Ο Χριστός μας λαμβάνει τη θέση του δούλου, σκύβει και πλένει τα πόδια των μαθητών του, δεικνύοντας έτσι με το παράδειγμά του την ταπείνωση που πρέπει να έχει ο κάθε ένας από εμάς. Ο Χριστός διακόνησε τους ανθρώπους, εμείς άραγε μπορούμε να υπερβούμε τον εγωισμό μας και να διακονήσουμε τον συνάνθρωπό μας και κυρίως εκείνο […]
Στο Εθνικό Τυπογραφείο για δημοσίευση στάλθηκε η 1Γ/2025 Πρόσκληση/Προκήρυξη του ΑΣΕΠ, για τη διαδικασία κατάταξης υποψηφίων με πανελλήνιο γραπτό διαγωνισμό σε πίνακα βαθμολογίας ανά κατηγορία, κλάδο και ειδικότητα ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΑΚΗΣ και ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ σύμφωνα με το άρθρο 8 του ν. 4765/2021 (πρώτο στάδιο).
Τη δυνατότητα να διοργανωθούν θεωρητικά και πρακτικά μαθήματα πρώτων βοηθειών και ΚΑΡΠΑ, 4ωρης διάρκειας, στα σχολεία όλων των βαθμίδων, μέσω πιστοποιημένων εκπαιδευτών, τα επόμενα χρόνια, ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, κατά τη σημερινή συνάντηση, στο Μέγαρο Μαξίμου, με παιδιά και μέλη της ανθρωπιστικής οργάνωσης KIDS SAVE LIVES. «Αυτό που κάνουμε τώρα αποσπασματικά, να πάμε να […]
Τα απαιτούμενα προσόντα και τα κριτήρια αξιολόγησης και επιλογής των υποψηφίων Διευθυντών και Υποδιευθυντών Δημοσίων Σχολών Ανώτερης Επαγγελματικής Κατάρτισης (Σ.Α.Ε.Κ.), καθορίζονται με απόφασ την οποία υπέγραψε σήμερα ο φυυπουργός Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού κ. Κωνσταντίνος Βλάσης .
Διαπιστωτική Πράξη αυτοδίκαιης έκπτωσης εκπαιδευτικού από την υπηρεσία, κλάδου ΠΕ86-Πληροφορικής, της Δ/νσης Δ/θμιας Εκπ/σης Αιτωλοακαρνανίας, από 14.12.2021, ημερομηνία κατά την οποία κατέστη αμετάκλητη η υπ’ αριθ. 99/2021 απόφαση του Τριμελούς Εφετείου Πλημμελημάτων Δυτικής Στερεάς Ελλάδας σύμφωνα με τα άρθρα 473, παρ. 2 και 3, και 546 του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας (ν.4620/2019 ΦΕΚ Α΄ 96), εξέδωσε […]
Πίστωση ύψους δεκαεννέα χιλιάδων τριακοσίων σαράντα τεσσάρων ευρώ (19.344,00€) , για την προμήθεια, κεντρικού εκτυπωτή για τις ανάγκες των Πανελλαδικών Εξετάσεων του Υ.ΠΑΙ.Θ.Α., ενέκρινε-με απόφαση που υπέγραψε σήμερα- η υπουργός παιδείας Σοφία Ζαχαράκη.
Υπογράφηκε από την υπουργό Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη η απόφαση 1ης Επιχορήγησης των 23 ΑΕΙ, ύψους 115.227.000,00 €, για την κάλυψη δαπανών λειτουργίας οικονομικού έτους 2025. Πατήστε εδώ για να ανοίξετε την απόφαση Η κατανομή των 115.227.000,00 €, ανά ΑΕΙ, έχει ως εξής:
Κονδύλι ύψους 185.715,57 ευρώ , προβλέπει απόφαση της υπουργού Παιδείας Σ. Ζαχαράκη για εργασίες συντήρησης και επισκευής των οικοδομικών εγκαταστάσεων του Χαροκοπείου Πανεπιστημίου. Ειδικότερα, σύμφωνα με την υπουργική απόφαση :
Κονδύλι ύψους 30.100.000,00 ευρώ , προβλέπει απόφαση της υπουργού Παιδείας Σ. Ζαχαράκη, για την αγορά ακινήτου από το Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. ΕΙδικότερα, πρόκειται για αγορά ενός αυτοτελούς ή μέλλοντος να ανεγερθεί κτιρίου που θα περιλαμβάνει τμήμα πλήρως αποπερατωμένο καθώς και τμήμα ημιτελές, με πρόβλεψη για δυνατότητα μελλοντικής αποπεράτωσης των ημιτελών τμημάτων και προσθήκης της τυχόν […]
Κονδύλι 165.500,00 ευρώ ενέκρινε η υπουργός Παιδείας Σοφία Ζαχαράκη, για την αποκατάσταση όψεων στα κτίρια των Σχολών Νομικής και Κοινωνικών & Οικονομικών Επιστημών και Θετικών Επιστημών (ΣΘΕ) του ΑΠΘ.
Χρησιμοποιούμε cookies για να σας προσφέρουμε την καλύτερη δυνατή εμπειρία στη σελίδα μας. Εάν συνεχίσετε να χρησιμοποιείτε τη σελίδα, θα υποθέσουμε πως είστε ικανοποιημένοι με αυτό.ΕντάξειΔιαβάστε περισσότεραΜη αποδοχή
