Τα παρακάτω αποτελούν ενδεικτικά θέματα προερχόμενα από την Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή Τράπεζας θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας ως θέματα παραδείγματα για τους εκπαιδευτικούς της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που επιθυμούν να αποστείλουν θέματα στην επιτροπή.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΗΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ
(ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ)
Γ. ΞΕΝΟΦΩΝ ΓΡΥΛΛΟΥ ΕΡΧΙΕΥΣ (Η ΖΩΗ ΤΟΥ)
1. Τι γνωρίζετε για την καταγωγή (γέννηση, οικογενειακό περιβάλλον), τη μόρφωση του Ξενοφώντα και τις πολιτικές συνθήκες της εποχής του;
2. Ποιοι λόγοι οδήγησαν τον Ξενοφώντα στην εξορία;
3. Να κατατάξετε τα ακόλουθα βιογραφικά στοιχεία του Ξενοφώντα στην κατάλληλη χρονική σειρά:
α) Συμμετείχε ως μισθοφόρος στο στράτευμα του Κύρου κατά του αδελφού του Αρταξέρξη.
β) Μεγάλωσε σε εύπορη οικογένεια στον Δήμο της Ερχιάς Αττικής.
γ) Ακολούθησε τον Σπαρτιάτη βασιλιά Αγησίλαο στη μάχη της Κορωνείας.
δ) Υπηρέτησε στο σώμα των ιππέων της πατρίδας του, της Αθήνας.
ε) Οδήγησε τους Έλληνες μισθοφόρους (τους Μυρίους) από τα βάθη της Μ. Ασίας στην πατρίδα τους.
4. Οι Αθηναίοι με ψήφισμά τους εξόρισαν τον Ξενοφώντα, επειδή:
α) αρνήθηκε να υπηρετήσει στον αθηναϊκό στρατό,
β) κατατάχτηκε ως μισθοφόρος στον στρατό του Κύρου, στη Μ. Ασία,
γ) ανήκε στην τάξη των ιππέων και συναναστρεφόταν με τον Σωκράτη,
δ) στη μάχη της Κορωνείας (494 π.Χ.), παρατάχτηκε με τον βασιλιά της Σπάρτης Αγησίλαο εναντίον της πατρίδας του,
ε) δεν επέτρεψε στους γιους του να υπηρετήσουν στον αθηναϊκό στρατό.
Να επιλέξετε τη σωστή απάντηση, σημειώνοντας το αντίστοιχο γράμμα και να αναφέρετε αν οι Αθηναίοι αναθεώρησαν το ψήφισμα αυτό και με ποια αφορμή.
5. Να εξηγήσετε γιατί οι Αθηναίοι εξόρισαν τον Ξενοφώντα από την πατρίδα του (394 π. Χ.) και γιατί, πολύ αργότερα (365 π.Χ.), ανακάλεσαν αυτή τους την απόφαση.
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΕΣ -ΣΗΜΑΣΙΟΛΟΓΙΚΕΣ 12
ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΑ, ΒΙΒΛΙΟ 2.
ΕΝΟΤΗΤΑ 1η Κεφ. 1, § 16-19
(Οἱ δ’Ἀθηναῖοι ἐκ τῆς Σάμου…ἀφῆκε Λύσανδρος)
1. α) ὁρμώμενοι, ἔχοντας, ναυμαχίαν, πλοίων, πόλεις: Να γράψετε από μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
Μονάδες 5
β) Να σχηματίσετε από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους του κειμένου ένα ομόρριζο ουσιαστικό (απλό ή σύνθετο) της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, χρησιμοποιώντας την κατάληξη που σας δίνεται:
ρηματικοί τύποι κατάληξη ομόρριζα ουσιαστικά
αἱροῦσι -ις
ἡγεῖτο -μών
ἐποίουν -τής
προσβαλόντες -ή
διήρπασαν -ή
Μονάδες 5
2. α) ποιητής, ποίησις, ποίημα, παιδαγωγός, λογαχός: Να κατατάξετε τις παραπάνω ετυμολογικά συγγενείς προς τα ρήματα του κειμένου ἐποίουν και ἀνήγοντο λέξεις της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στην κατάλληλη στήλη, ανάλογα με το τι σημαίνει καθεμία.
ενέργεια ή κατάσταση πρόσωπο που ενεργεί αποτέλεσμα ενέργειας
Μονάδες 5
β) βασιλεύς, ναυμαχία, στρατηγός, σύμμαχος, κράτος: Να γράψετε για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου ένα ομόρριζο ρήμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας.
Μονάδες 5
3. α) αναγωγή, διασκευή, παρουσία, βλήμα, αρπακτικός: Να συνδέσετε τις παραπάνω λέξεις της νέας ελληνικής γλώσσας με τις λέξεις του κειμένου με τις οποίες έχουν ετυμολογική συγγένεια.
Μονάδες 5
β) ἀνάγομαι, πάρειμι, προσβάλλω, διαρπάζω, ἀφίημι: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.
Μονάδες 5
4. α) Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α΄ με τη σημασία τους στη στήλη Β΄ (δύο στοιχεία της Β΄ στήλης περισσεύουν):
Α Β
1. καταπλέω α) αποστατώ
2. ἀφίσταμαι β) πλέω παράλληλα
3. παραπλέω γ) ανοίγομαι στην ανοιχτή θάλασσα
4. ἀνάγομαι δ) εφόδια
5. ἐπιτήδεια ε) πλέω πάνω
στ) κάνω αγωγή
ζ) υπομένω
Μονάδες 5
β) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α΄ στήλης με την αντώνυμή της στη Β΄ στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):
Α΄ Β΄
1. ἐκπλέω α) φίλιος
2. ἡγοῦμαι β) πένης
3. πολέμιος γ) κενός
4. πλούσιος δ) εἰσπλέω
5. πλήρης ε) ἕπομαι
στ) πληρῶ
ζ) πολύς
Μονάδες 5
5. α) Να σχηματίσετε για καθεμία από τις λέξεις της Α΄ στήλης ένα παράγωγο επίθετο της αρχαίας ελληνικής γλώσσας με την κατάληξη που δίνεται στη Β΄ στήλη.
Επίθετα παράγωγα από ονόματα
Α Β΄ Γ΄
όνομα κατάληξη παράγωγο επίθετο
βασιλεύς -ειος
Ῥόδος -ιος
σύμμαχος -ικος
ἄλλος -οῖος
στρατηγός -ικος
Μονάδες 5
β) Να γράψετε από ένα ομόρριζο ουσιαστικό (Β΄ στήλη) και επίθετο (Γ΄ στήλη) (απλό ή σύνθετο) της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμιά από τις λέξεις της Α΄ στήλης.
Α΄ Β΄ Γ΄
Λέξεις Ουσιαστικά Επίθετα
ἡγεῖτο
ἐποίουν
αἱροῦσι
ἀφεστηκυίας
πόλει
Μονάδες 5
6. α) Να συνδέσετε τις λέξεις της Α΄ στήλης με τη λέξη της Β΄ στήλης με την οποία έχουν ετυμολογική συγγένεια (δύο λέξεις της Α΄ στήλης περισσεύουν):
Α΄ Β
Λέξεις Ρήματα
1. ορμόνη
2. χειραφέτηση α) ὁρμώμενοι
3. αφέλεια
4. αφορμή
5. αφετηρία β) ἀφῆκε
6. όρμημα
7. ορμίσκος
Μονάδες 5
β) ἀνήγοντο, ἡγεῖτο, αἱροῦσι, κράτος, πλήρη: Να γράψετε από μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
Μονάδες 5
7. α) Να συνδέσετε κάθε λέξη της Α΄ στήλης με την συνώνυμή της στη Β΄ στήλη (δύο λέξεις της Β΄ στήλης περισσεύουν):
Α΄ Β΄
1. ἐκπλέω α) ἐφόδια
2. ἡγοῦμαι β) κυριεύω
3. ἐπιτήδεια γ) ἐναντίος
4. αἱρῶ δ) ἀποπλέω
5. πολέμιος ε) ἄρχω
στ) αἴρω
ζ) διηγοῦμαι
Μονάδες 5
β) Να αντιστοιχίσετε τα ομόρριζα προς τις λέξεις του κειμένου ὁρμώμενοι και ἐποίουν (Α΄ στήλη) ουσιαστικά: ὅρμημα, ὁρμητήριον, ποίημα, ποίησις, ποιητής με την κατηγορία στην οποία ανήκουν (Β΄ στήλη) (μία κατηγορία περισσεύει).
Α΄ Β’
1. ποίημα α) ενέργεια ή κατάσταση
2. ὅρμημα β) όργανο ή μέσο ενέργειας
3. ποιητής γ) τόπος ενέργειας
4. ποίησις δ) αποτέλεσμα ενέργειας
5. ὁρμητήριον ε) πρόσωπο που ενεργεί
Μονάδες 5
8. α) Να συμπληρώσετε τα κενά των παρακάτω προτάσεων της νέας ελληνικής γλώσσας με τύπους του ρ. πλέω (απλούς ή σύνθετους).
Οι Αθηναίοι ………………εναντίον της Εφέσου, ενώ ο στόλος των Λακεδαιμονίων …………. από τη Ρόδο, …………….. τις ακτές της Ιωνίας,………………….στον Ελλήσποντο και……………..στην Λάμψακο.
Μονάδες 5
β) ἐπέπλεον, ἐποίουν, ὁρμώμενοι, ἀνήγοντο, διήρπασαν: Να γράψετε από μία ομόρριζη λέξη, απλή ή σύνθετη, της αρχαίας ή της νέας ελληνικής γλώσσας για καθεμία από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου.
Μονάδες 5
9. α) ἐπιπλέω, παρασκευάζομαι, στρατηγός, προσαιροῦμαι, ἀφίσταμαι: Να αναλύσετε τις παραπάνω σύνθετες λέξεις του κειμένου στα συνθετικά τους.
Μονάδες 5
β) Να συνδέσετε τις λέξεις της στήλης Α με τη σημασία τους στη στήλη Β (δύο στοιχεία της Β΄στήλης περισσεύουν).
Α Β
1. ἐκπλέω α) φτάνω με πλοίο στο λιμάνι
2. προσαιροῦμαι β) πλέω ανάμεσα
3. διαπλέω γ) προσεταιρίζομαι
4. ὁρμῶμαι δ) εξορμώ από
5. ἀναπλέω ε) φεύγω με το πλοίο
στ) εκλέγω επιπλέον
ζ) κολυμπώ ύπτια
Μονάδες 5
10. κράτος: Να γράψετε στη νέα ελληνική γλώσσα πέντε σύνθετα ουσιαστικά ή επίθετα με πρώτο ή δεύτερο συνθετικό τη λέξη κράτος και να σχηματίσετε με καθένα από αυτά μια σύντομη φράση. Μονάδες 10
