Τα παρακάτω αποτελούν ενδεικτικά θέματα προερχόμενα από την Κεντρική Επιστημονική Επιτροπή Τράπεζας θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας ως θέματα παραδείγματα για τους εκπαιδευτικούς της Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης που επιθυμούν να αποστείλουν θέματα στην επιτροπή.
ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ
ΤΡΑΠΕΖΑΣ ΘΕΜΑΤΩΝ ΕΞΕΤΑΣΕΩΝ
ΔΙΑΒΑΘΜΙΣΜΕΝΗΣ ΔΥΣΚΟΛΙΑΣ
ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ 1α)
1ο παράδειγμα
Να επιλέξετε και να γράψετε τη σωστή απάντηση για κάθε ομάδα από τις ακόλουθες ερωτήσεις:
Ι. Οι βασικές προϋποθέσεις ύπαρξης της πόλης-κράτους ήταν:
ι. το πολίτευμα και η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά
ιι. η οικονομική ανάπτυξη και η αντιμετώπιση των εχθρών
ιιι. η ελευθερία, η αυτονομία και η αυτάρκεια
ιv. η ελευθερία, η αυτονομία και το δημοκρατικό πολίτευμα
ΙΙ. Η πανελλήνια ιδέα έγινε πραγματικότητα:
ι. όταν διαλύθηκε η Θηβαϊκή ηγεμονία (362 π.Χ.)
ιι. όταν ο Ισοκράτης εκφώνησε τον «Πανηγυρικό» λόγο του (380 π.Χ.)
ιιι. όταν ο Φίλιππος νίκησε τους Θηβαίους και τους Αθηναίους στη Χαιρώνεια
(338 π.Χ.)
ιv. όταν ο Φίλιππος συγκάλεσε το συνέδριο της Κορίνθου (337 π.Χ.)
ΙΙΙ. Το οικονομικό σύστημα του ελληνιστικού κόσμου προέβλεπε:
ι. την οικονομική ενίσχυση των Ελλήνων έναντι των άλλων λαών
ιι. τη συγχώνευση οικονομικών στοιχείων των ελληνικών πόλεων-κρατών
και της περσικής αυτοκρατορίας
ιιι. μόνο τη χρήση κοινού νομισματικού συστήματος
ιv. τη χρήση μόνο των περσικών νομισμάτων.
ΙV. Ο Τιβέριος θέλησε να ελέγξει την κοινωνική ανισότητα:
ι. με την κάθαρση της τάξης των συγκλητικών και των ιππέων
ιι. με την ψήφιση του αγροτικού νόμου
ιιι. μοιράζοντας σιτάρι στους φτωχούς της Ρώμης
ιv. μειώνοντας τα χρόνια της στράτευσης και αυξάνοντας τον στρατιωτικό μισθό.
V. Το διάταγμα του Καρακάλλα (212 μ.Χ.):
ι. ενίσχυσε την κεντρική εξουσία στο Ρωμαϊκό κράτος
ιι. δημιουργούσε ουσιαστικά δυαρχία εξουσιών με παράγοντες
τον πρώτο πολίτη και τη σύγκλητο
ιιι. αναγνώρισε το δικαίωμα του Ρωμαίου πολίτη σε όλους
τους ελεύθερους κατοίκους της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας
ιv. συνετέλεσε στη διαίρεση της Ρωμαϊκής αυτοκρατορίας σε τέσσερα τμήματα.
(μονάδες 10)
2ο παράδειγμα
Να χαρακτηρίσετε τις ακόλουθες προτάσεις ως προς την ορθότητά τους, γράφοντας τη λέξη «σωστό» ή «λάθος» δίπλα από τον αριθμό που αντιστοιχεί στην κάθε πρόταση.
1. Η αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β’ γραφής επικύρωσε την ελληνικότητα του μυκηναϊκού πολιτισμού.
2. Η ατυχής ιωνική επανάσταση αποτέλεσε την αφορμή των πολέμων ανάμεσα στους Έλληνες και τους Πέρσες.
3. Άμεση συνέπεια του Πελοποννησιακού πολέμου ήταν η ήττα των Λακεδαιμονίων και η αναγνώριση της Αθηναϊκής Ηγεμονίας.
4. Η Αντιόχεια έγινε ιδιαίτερα γνωστή για τον μεγάλο βωμό του Διός.
5. Οι δήμαρχοι ήταν οι άρχοντες της Ρωμαϊκής Πολιτείας που είχαν ως κύριο έργο τους την προστασία των πληβείων από τις αυθαιρεσίες των πατρικίων.
Να βάλετε στη σωστή χρονολογική σειρά, αρχίζοντας από τα αρχαιότερα, τα ακόλουθα γεγονότα:
ι. η Ανταλκίδειος ειρήνη
ιι. η μάχη στη Χαιρώνεια
ιιι. η ίδρυση της Δηλιακής συμμαχίας
ιv. η ίδρυση της Ρώμης
v. οι τριακοντούτεις σπονδαί
(μονάδες 5+5 =10)
3ο παράδειγμα
Να αντιστοιχίσετε στοιχεία της στήλης Α με στοιχεία της στήλης Β. Κάποια στοιχεία της στήλης Α περισσεύουν.
Α Β
Περικλής πολεοδομικά σχέδια του Πειραιά
Κίμων ιστοριογραφία ελληνιστικών χρόνων
Λικίνιος Πανδιδακτήριο
Τιβέριος Γράκχος πανελλήνια ιδέα
Διοκλητιανός νικητής της μάχης του Μαραθώνα
Κάτων Καλλίειος ειρήνη
Πολύβιος Μεγαλοπολίτης δυαρχία εξουσιών
Μιλτιάδης αγροτικός νόμος
Αύγουστος τετραρχία
Ιππόδαμος διάταγμα Μεδιολάνων
Φίλιππος
Θεοδόσιος Β’
Ισοκράτης
(μονάδες 10)
4ο παράδειγμα
Να συμπληρώσετε τα κενά του αποσπάσματος, βάζοντας στην κατάλληλη θέση μία από τις ακόλουθες λέξεις (τρεις λέξεις περισσεύουν): φόρος, μετοίκιο, σύμμαχος, φορολογία, δαπάνη, αποζημίωση, άμεση, έμμεση, ταμείο, θεσμός, στρατιωτικός, συμμαχικός, εισφορά.
Την εποχή του Περικλή …………………… φορολογία δεν υπήρχε στην Αθήνα. Μόνο οι
εγκαταστημένοι από άλλες πόλεις στην Αθήνα πλήρωναν το …………………… . Σημαντικό
έσοδο του κράτους ήταν η έμμεση ……………………, που επιβαλλόταν για τα εισαγόμενα
και εξαγόμενα προϊόντα από τα αθηναϊκά λιμάνια. Η οικονομία της Αθήνας βασιζόταν
επίσης στις εισφορές των ……………………, κυρίως όταν το …………………… ταμείο
μεταφέρθηκε στην Αθήνα. Εκτός όμως από τις τακτικές …………………… οι Αθηναίοι
επέβαλλαν στους συμμάχους πολλές φορές έκτακτη φορολογία , κυρίως με τη μορφή
πολεμικών …………………… .
Βασική πηγή εσόδων από έκτακτες εισφορές ήταν ο …………………… της λειτουργίας.
Πρόκειται για …………………… θρησκευτικών και …………………… εκδηλώσεων.
(μονάδες 10)
ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ 1β)
1ο παράδειγμα
Να εξηγήσετε τους ακόλουθους ιστορικούς όρους: αλφαβητική γραφή, θρησκευτικός συγκρητισμός.
(μονάδες 7+8 =15)
2ο παράδειγμα
Να δώσετε το περιεχόμενο των ακόλουθων όρων: βασιλεύς (μυκηναϊκής εποχής), αγροτικός νόμος.
(μονάδες 5+10 = 15)
3ο παράδειγμα
Να εξηγήσετε τις ακόλουθες ιστορικές έννοιες: στενοχωρία, principatus.
(μονάδες 6+9 = 15)
4ο παράδειγμα
Να εξηγήσετε το νοηματικό περιεχόμενο των ιστορικών όρων: θεωρικά, γραμματικοί, πραιτωριανοί.
(μονάδες 5+5+5 = 15)
ΓΙΑ ΤΟ ΘΕΜΑ 2α) και 2β)
1ο παράδειγμα
2.α Γιατί αναπτύχθηκε η γεωμετρία και η ιατρική επιστήμη από τους Αιγυπτίους;
(μονάδες 10)
2.β Να εξηγήσετε τα διοικητικά μέτρα του Ιουστινιανού με τα οποία αποφεύχθηκε ο εκφεουδαρχισμός της αυτοκρατορίας.
(μονάδες 15)
2ο παράδειγμα
2.α Να επισημάνετε τα αποτελέσματα από την αποκρυπτογράφηση της γραμμικής Β’ γραφής για την ελληνική ιστορία.
(μονάδες 10)
2.β Με ποιες σημαντικές αλλαγές ο Διοκλητιανός μετέβαλε τον χαρακτήρα της μοναρχίας;
(μονάδες 15)
3ο παράδειγμα
2.α Σε ποιες περιοχές μετακινήθηκαν και πώς οργανώθηκαν οι Ίωνες κατά τον πρώτο ελληνικό αποικισμό;
(μονάδες 12)
2.β Να εξηγήσετε τους λόγους για τους οποίους η Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου εξελίχθηκε σε οικονομικό και πολιτιστικό κέντρο.
(μονάδες 13)
4ο παράδειγμα
2.α Να αναφέρετε και να περιγράψετε τα συστατικά στοιχεία της πόλης-κράτους από την άποψη της οργάνωσης των κατοίκων.
(μονάδες 13)
2.β Για ποιους λόγους ο Μ. Κωνσταντίνος αποφάσισε τη μεταφορά της πρωτεύουσας;
(μονάδες 12)
5ο παράδειγμα
2.α Ποιος αθηναίος πολιτικός συνέβαλε περισσότερο στην ενίσχυση του δημοκρατικού πολιτεύματος και με ποια μέτρα;
(μονάδες 10)
2.β Να αναφέρετε τους σημαντικότερους σταθμούς των κοινωνικών αγώνων των πληβείων έναντι των πατρικίων.
(μονάδες 15)
6ο παράδειγμα
2.α Να αναφέρετε το περιεχόμενο της Βασιλείου ή Ανταλκιδείου ειρήνης.
(μονάδες 12)
2.β Ποια ήταν τα βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος της απόλυτης μοναρχίας των ελληνιστικών βασιλείων;
(μονάδες 13)
