31 Γράμματα – Τέχνες (12ος αι.)

Σταυροφορίες: 12ος-13ος αι.

1095: Ουρβανός Β΄στο Κλερμόν Φεράν : κήρυξη ιερού πολέμου κατά των Μουσουλμάνων

: 4 Σταυροφορίες με θρησκευτικό, πολιτικό και οικονομικό χαρακτήρα.

1204: 4η Σταυροφορία: Άλωση Κωνσταντινούπολης

: α) Διαμελισμός της Βυζαντινής αυτοκρατορίας σε φεουδαρχικά κρατίδια ( ), β) : προσπάθεια ανασύστασης της βυζαντινής αυτοκρατορίας, γ) : Εμφύλιοι πόλεμοι και πτώση

Δυναστεία Παλαιολόγων: εσωτερικός εχθρός η διχόνοια = διχασμός (ενδημική αρρώστεια της τελευταίας βυζαντινής δυναστείας)

1204: «ανατολή» του νέου ελληνισμού απ΄την αντίθεση με τους Φράγκους

Γράμματα – Τέχνες (12ος αι.)

Αναγέννηση : Αρχιτεκτονική : Ρωμανικός ρυθμός

13ος αι.: Γοτθικός ρυθμός: φαινόμενο του κατακορυφισμού

Ανάπτυξη εθνικών γλωσσών – εγκατάλειψη λατινικής, ποιήματα με εθνική προέλευση

Σταυροφορίες: ανάπτυξη επικοινωνίας ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

32 Κράτη, φραγκικά, βενετικά και ελληνικά

Κράτη, φραγκικά, βενετικά και ελληνικά

Α) Φραγκικά Κράτη: Κων/πολης, Αθηνών, Αχαίας (Πριγκιπάτο του Μορέως ή Δεσποτάτο του Μιστρά)

Β) Βενετικές Κτήσεις: Κυκλάδες + Σποράδες, Επτάνησα, Κρήτη, Ρόδος, Κύπρος.

Γ) Ελληνικά Κράτη: Τραπεζούντα, Ήπειρος, Νίκαια (ανταγωνισμός για την ανάκτηση της Κωνσταντινούπολης).

Υστεροβυζαντινή εποχή: : Φραγκοκρατία για Βυζάντιο

Υποχώρηση Φεουδαρχίας + χαραυγή των νέων χρόνων για Ευρώπη

Λατινικά & Ελληνικά κράτη στα εδάφη της παλιάς Βυζαντινής αυτοκρατορίας ως τα μέσα του 13ου αι. – Απαρχές του Νέου Ελληνισμού – Συμφωνία διανομής της αυτοκρατορίας – Βονιφάτιος & Λέων Σγουρός – Σημασία βενετικών κτήσεων: Δυρράχιο, νησιά Αιγαίου, Κρήτη, Επτάνησα, Εύβοια, Κύπρος, εμπορικοί σταθμοί στην Πελοπόννησο και στη Θράκη.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

33 Ελληνικά κράτη και Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας

Ελληνικά κράτη: εθνικό συναίσθημα + Ορθοδοξία : συνεκτικοί & καθοριστικοί για την επιβίωση δεσμοί

Μεγαλοκομνηνοί του Πόντου: χωριστή ιστορική πορεία 257 χρόνων: Τραπεζούντα: εστία πολιτισμού και κέντρο γραμμάτων : 1461: αρχή τουρκοκρατίας που διήρκεσε ως τον 20ο αιώνα: κέντρο πολιτισμού

Δυτική Ελλάδα : δυναστεία Αγγέλων

Νίκαια: Θεόδωρος Λάσκαρης: αριστοκρατία και ανώτερος κλήρος: Νίκαια 1206: «αυτοκράτωρ Ρωμαίων»

Ιωάννης Βατάτζης: καθιστά τη Νίκαια ισχυρό & πλούσιο κράτος

Θεσσαλονίκη, Δυρράχιο: κατακτήσεις, διαμάχες κ.τ.λ.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

34 Αίτια παρακμής και πτώσης του Βυζαντίου:

Αίτια παρακμής και πτώσης του Βυζαντίου:

Α) εσωτερικά: φυσική κάμψη, παλιές μέθοδοι παραχώρησης προνομίων, καταστροφή των ελεύθερων γεωργών, εμφύλιες διαμάχες: ενωτικοί, ανθενωτικοί

Β) εξωτερικά: χτυπήματα, απώλειες εδαφών: χάσιμο Μ. Ασίας, σταυροφορίες, επιδρομές Νορμανδών, κάμψη εμπορίου, άλωση του 1204 με την 4η σταυροφορία, φυσική κάμψη της αντίστασης στους εξωτερικούς εχθρούς

Άλωση του 1453: σύγχυση στους Μισθοφόρους, εγκατάλειψη πρώτων θέσεων, ισχυρή έφοδος του εχθρού από την Κερκόπορτα, σπάσιμο άμυνας: «Η πόλις εάλω»

1461: πολιορκία Τραπεζούντας: Δαυίδ Μεγαλοκομνηνός: πτώση Τραπεζούντας, του τελευταίου ελληνικού οχυρού

16ος αι.: μεγάλη εξόρμηση των Οθωμανών

1571: Ναυμαχία της Ναυπάκτου: αρχή της παρακμής της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, πανωλεθρία του Οθωμανικού στόλου απ’ τις ενωμένες χριστιανικές δυνάμεις.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

35 : Παρακμή Βυζαντίου

Ανάδυση νέου Ελληνισμού: αναγέννηση στις τέχνες & γράμματα:

Α) Μιστράς: Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων: Ελληνική Ιδέα. Προσπάθειες Παλαιολόγων για ένωση εκκλησιών: αναστάτωση + διχασμός

29 Μαΐου 1453: τέλος Μεσαιωνικής Ιστορίας του Ελληνισμού

Μιστράς: Φράγκοι – Γουλιέλμος Βιλλεαρδουίνος : Μονεμβασιά, Μάνη, Μιστράς: 14ος αι.: Δεσποτάτο = Βυζαντινή επαρχία. 15ος αι.: ακμή του Μιστρά, εμπορικές σχέσεις με Δύση, κυκλοφορία χρήματος, άνθιση γραμμάτων

Τείχος στον Ισθμό: εποικισμοί Αλβανών για πύκνωση του πληθυσμού και για καλύτερη άμυνα.

Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων: νεοπλατωνικός φιλόσοφος: σχηματισμός εθνικού στρατού + κατάργηση μισθοφόρων: νέος ελληνισμός

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

36 Η ΑΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ : Η ΑΛΩΣΗ ΤΟΥ 1453

Πόλη & κοντινές περιοχές: η μόνη ελεύθερη ελληνική περιοχή

Ιωάννης Η΄Παλαιολόγος: ένωση των εκκλησιών + δυτική βοήθεια

Σύνοδος Φερράρας – Φλωρεντίας: : Σκληρή συμπεριφορά των δυτικών: επίσκοπος Εφέσου Μάρκος ο Ευγενικός: σταθερός ανθενωτικός : διχασμός του Βυζαντινού λαού: «νίκη» του Ευγενικού.

Βάρνα 1444: ήττα των χριστιανικών δυνάμεων από Τούρκους.

Ενωτικοί: οπαδοί της κρατικής πολιτικής. Αρχηγοί τους: ο αυτοκράτορας Ιωάννης Η΄Παλαιολόγος, λόγιοι, αρχαιολάτρες, μορφωμένοι κληρικοί και λίγοι λαϊκοί.

Ανθενωτικοί: διατήρηση της πατρώας πίστης. Αρχηγός τους: Γεώργιος Σχολάριος ή Γεννάδιος.

Συνέπειες διχασμού: μίσος μεταξύ των 2 μερίδων, ταραχές, επεισόδια.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

37 Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Άλωση του 1453 :

Κωνσταντίνος ΙΑ΄Παλαιολόγος – Μωάμεθ Β΄: Ρούμελη Χισάρ:ισχυρό φρούριο στην ευρωπαική ακτή του Βοσπόρου.

Άλωση: Τούρκοι: , Έλληνες: μισθοφόροι + πανάρχαια τείχη

Επεισόδιο με τον Φλαντανελά: τόνωση ηθικού των Ελλήνων

Εντυπωσιακό τέχνασμα Τούρκων: πέρασμα 72 πλοίων από τη στεριά στον Κεράτιο κόλπο.

Τραυματισμός του Γενοβέζου φρούραρχου Ιουστινιάνι , αναταραχή, επακολούθηση σύγχυσης και πανικού.

«Η Πόλις εάλω»

Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

38 Η ΤΕΧΝΗ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ ΤΩΝ ΠΑΛΑΙΟΛΟΓΩΝ: Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ

Η μνημειώδης ζωγραφική που είχε διακοπεί κατά τη Φραγκοκρατία στην Κωνσταντινούπολη, επανεμφανίζεται στην πρωτεύουσα και υιοθετεί τις μεθόδους της ζωγραφικής των φορητών εικόνων (λεπτότητα στην εκτέλεση, ψυχολογική έκφραση).

Το ψηφιδωτό αντικαθιστάται απ’ την τοιχογραφία (για λόγους οικονομικούς και αισθητικούς)- πηγή έμπνευσης της ζωγραφικής, οι μικρογραφίες χειρογράφων με θέματα απ’ τον ευαγγελικό κύκλο, το βίο της Παναγίας, τον Ακάθιστο Ύμνο, τους Βίους των αγίων (έκφραση συναισθημάτων, ρεαλιστική απόδοση φυσιογνωμιών, βάθος στο χώρο, τοπία με δέντρα, βράχους, αρχιτεκτονήματα).

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

39 Οι βυζαντινοί καλλιτέχνες υπογράφουν, για πρώτη φορά, τα έργα τους.

-Λαμπρό δείγμα ψηφιδωτού (τέχνη υψηλή που εκπροσωπεί τους αριστοκρατικούς και λόγιους κύκλους της πρωτεύουσας) στη Μονή της Χώρας (κτίτοράς της ο μεγάλος λογοθέτης Θεόδωρος Μετοχίτης) στην Κων/πολη (14ος αι.)

-τοιχογραφίες στις εκκλησίες του Μιστρά (αριστοκρατική τέχνη).

-Θεσ/νίκη: τοιχογραφίες στο παρεκκλήσι του Αγ. Ευθυμίου, στο ναό του Αγ. Δημητρίου, στον Άγ. Νικόλαο τον Ορφανό, και ψηφιδωτά στους Αγίους Αποστόλους.

-Βέροια: εκκλησία του Χριστού (οι τοιχογραφίες της φιλοτεχνήθηκαν απ’ τον Θεσσαλονικέα ζωγράφο Καλλιέργη, που υπογράφει με υπερηφάνεια: «όλης Θετταλίας άριστος ζωγράφος»).

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

40 Οι Σχολές της εποχής των Παλαιολόγων: α) Κων/πολης, β) Θεσ/νίκης

Οι Σχολές της εποχής των Παλαιολόγων: α) Κων/πολης, β) Θεσ/νίκης

-Διαφορετική τεχνοτροπία (ρωμαλέες μορφές, πλατιά πρόσωπα, έκφραση πάθους, έντονες αντιθέσεις χρωμάτων): Θεσ/νίκη-> Μανουήλ Πανσέληνος (ζωγράφος του Πρωτάτου του Αγίου Όρους), εργαστήρι των Μιχ. Αστραπά + Ευτύχιου -> αγιογραφίες σε πολλές εκκλησίες της Σερβίας.

-Δύο οι Σχολές της εποχής των Παλαιολόγων:

α) Κων/πολης, β) Θεσ/νίκης

-Επαρχιακά εργαστήρια σ’ όλα τα Βαλκάνια, ανοιχτά στις βυζαντινές επιδράσεις, και χωρίς εθνικό χαρακτήρα, εξαρτημένα μόνο απ’ την ορθόδοξη παράδοση).

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

41 Διαφοροποιήσεις στο Δυτικοευρωπαϊκό κόσμο

11ος αι: πόλεις = οικονομικά κέντρα -> αστική τάξη (Εθνικά Κράτη)

παπική εκκλησία / κοσμικοί ηγεμόνες -> «έρις περιβολής» (Γερμανία)

αιχμαλωσία της Avignon (Γαλλία)

υπογραφή της Magna Charta (1215)

100 χρόνια πόλεμος (Άγγλων –Γάλλων: )

Τέλος Μεσαίωνα -> Ανατολή Νέων Χρόνων -> Αναγέννηση. Πόλεις: Τράπεζες, χρηματιστικές επιχειρήσεις (βιοτεχνίες + έμποροι) -> προοδευτικότητα Αστικά κέντρα, Ιταλία, Βενετία, Γένουα, Πίζα, Νεάπολη, Μασσαλία, Λονδίνο, Αμβούργο, Πράγα. -φεουδάρχες-> επιβολή φόρων στις πόλεις -> αντίδραση αστών -> ανεξαρτησία πόλεων (αυτοδιοίκηση + άλλα προνόμια)

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

42 Δυτική Ευρώπη Γερμανία: Εκλέκτορε

ς-> αυτοκράτορας

Άλλοι παράγοντες: πόλεις +βασιλιάδες-> οργάνωση μισθοφορικών στρατών-> ενίσχυση κεντρικής εξουσίας (πυροβόλα όπλα + πεζικό/ φεουδαρχικοί πύργοι + ιππότες -> παρακμή φεουδαρχίας-> υποταγή φεουδαρχών στο βασιλιά) , (Εθνικά Κράτη).

Φεουδάρχες = αξιωματούχοι του βασιλιά.

Εθνικά Κράτη: Γαλλία: 1ο εθνικό κράτος της Ευρώπης,

Αγγλία: Νορμανδοί+Κέλτες+Σάξωνες-> αγγλικό έθνος.

Ισχυρή μοναρχία

Εμφύλιος πόλεμος (πόλεμος των δύο ρόδων)

Γερμανία: Εκλέκτορες-> αυτοκράτορας

Ιταλία: Ανεξάρτητες «δημοκρατίες» α) Βενετία: Δόγης, Συμβούλιο των Δέκα.

β) Φλωρεντία: Μέδικοι (μεγάλη αστική οικογένεια)

Κοσμική εξουσία / Εξουσία του Πάπα

«Έρις της περιβολής»: διαμάχη Πάπα – Γερμανού Αυτοκράτορα για 50 χρόνια

Εξευτελισμός του Γερμανού αυτοκράτορα στον Πύργο της Κανόσσας (πρωτόκολλο απ’ τον Πάπα)

1122: συμφωνία (Κονκορδάνο της Βόρμς) -> νικητής ο Πάπας: δικαίωμά του η χορήγηση εκκλησιαστικών αξιωμάτων (δικαίωμα περιβολής)

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

43 Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΣΤΗ ΔΥΤΙΚΗ ΕΥΡΩΠΗ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΜΕΣΑΙΩΝΑ

Ιννοκέντιος Γ΄: βάσεις ιερής εξέτασης , Δ΄ Σταυροφορία-> Κορύφωμα της παπικής εξουσίας-> σύγκρουση Πάπα- Γάλλου βασιλιά-> Αιχμαλωσία στην Avignon: έλεγχος του Πάπα και της εκκλησίας απ’ τον Γάλλο βασιλιά: μεταφορά παπικής έδρας απ’ την Ρώμη στην Avignon για 70 χρόνια-> εξασθένιση παπικής εξουσίας.

Magna Charta (Μεγάλος χάρτης)

Αγγλία: Ιωάννης ο Ακτήμονας (φόροι) -> δυσαρέσκεια ευγενών, κλήρου, αστών -> υπογραφή της Magna Charta (1215): δικαιώματα πολιτών, περιορισμοί στη βασιλική εξουσία.

100 χρονος πόλεμος: Αίτια :

α) ύπαρξη αγγλικών κτήσεων στη Γαλλία,

β) Νορμανδική καταγωγή των βασιλιάδων της Αγγλίας-> δικαιώματα των Άγγλων ηγεμόνων στο θρόνο της Γαλλίας

-Πολιορκία της Ορλεάνης (Jeanne d’ Arc): ήττα των Άγγλων από Κάρολο Ζ΄

Συνέπειες: 1) ενίσχυση εθνικού αισθήματος Γάλλων,

2) ενότητα Γαλλίας,

3) ενίσχυση Γαλλικής μοναρχίας- εξασθένηση Γάλλων ευγενών-φεουδαρχών,

4) Εγκατάλειψη απ’ τους Άγγλους των σχεδίων για κυριαρχία στη Γαλλία

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

44 Προμηνύματα Αναγέννησης στο Ύστερο Βυζαντινό κράτος

Προμηνύματα Αναγέννησης:

μέσα 11ου αι: 1) αστική τάξη,

2) Εθνικά κράτη, 3) εξασθένιση κοσμικής εξουσίας του Πάπα-Ρωμαίων.

Νίκαια: Ιωάννης Βατάτζης: ισχυρό, πλούσιο κράτος. Κατακτήσεις του: Θεσ/νίκη, Δυρράχιο.

Βατάτζης -> Θεόδωρος Β΄ Λάσκαρης: προστατευτικά μέτρα για γεωργούς, οργάνωση βιοτεχνίας, τόνωση ντόπιας παραγωγής, απαγόρευση εισαγωγής ξένων προϊόντων εκτός από πρώτες ύλες.

Ανάκτηση Κων/πολης (Αύγουστος 1261)

Λασκάρηδες / αριστοκρατία μεγαλογαιοκτημόνων -> Μιχαήλ Παλαιολόγος- Αλέξιος Στρατηγόπουλος-> ανακατάληψη Κων/πολης -> Δυναστεία Παλαιολόγων.

Υστεροβυζαντινή εποχή

: Φραγκοκρατία για το Βυζάντιο – υποχώρηση φεουδαρχίας + χαραυγή νέων χρόνων για Ευρώπη

Λατινικά + Ελλ. Κράτη (ως μέσα του 13ου αι.)

Απαρχές του νέου ελληνισμού

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

45 Λατινικά + Ελληνικά Κράτη (ως μέσα του 13ου αι.)

Β) Ελληνικά κράτη: εθνικό συναίσθημα+ Ορθοδοξία

Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας: Μεγαλοκομνηνοί-χωριστή ιστορική πορεία 257 χρόνων- Τραπεζούντα: εστία πολιτισμού+ κέντρο γραμμάτων-> 1461: τουρκοκρατία ως 20ο αι. (κέντρο πολιτισμού)

Το Δεσποτάτο της Ηπείρου: Άγγελοι. Δυτική Ελλάδα

Η αυτοκρατορία της Νίκαιας: Θεόδωρος Λάσκαρης-αριστοκρατία + ανώτερος κλήρος. Νίκαια 1261: «αυτοκράτωρ Ρωμαίων».

Α) Λατινικά κράτη: συμφωνία διανομής της αυτοκρατορίας

Λατινική αυτοκρατορία της Κων/πολης

Λατινικό βασίλειο της Θεσ/νίκης (Βονιφάτιος / Λέων Σγουρός).

Δουκάτο της Αθήνας, πριγκιπάτο της Αχαΐας

Βενετικές κτήσεις: Δυρράχιο, νησιά Αιγαίου, Κρήτη, Επτάνησα, Εύβοια, Κύπρος, εμπορικούς σταθμούς στην Πελοπόννησο+ Θράκη.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

46 1204

Άλωση Κων/πολης από Σταυροφόρους (1204)- επικράτηση λατινόφιλων (βαριά φορολογία)-> εξέγερση λαού-> λεηλασία Κων/πολης από Σταυροφόρους-> άλωση του 1204: οριακό γεγονός της Ιστορίας του Ελληνισμού.

Συνέπειες καταστροφικές:

1) καταστροφή έργων τέχνης+ χειρογράφων , 2)Φραγκοκρατία -> λατινικά- φεουδαρχικά κράτη στο χώρο του Βυζαντίου,

3) Αφύπνιση εθνικής συνείδησης του νέου ελληνισμού. (Θετικό αποτέλεσμα φραγκοκρατίας).

Β΄Σταυροφορία (1099): Άλωση της Ιερουσαλήμ-> φρικτή σφαγή από Σταυροφόρους.

Αποτελέσματα: ίδρυση φεουδαρχικών κρατών στη Μέση Ανατολή (Συρία, Παλαιστίνη, Βασίλειο της Ιερουσαλήμ).

Ίδρυση Ιπποτικών ταγμάτων (Ιωαννίτες, Ναίτες, Τεύτονες)

Β΄+ Γ΄ Σταυροφορίες: αποτυχημένες.

Δ΄ Σταυροφορία: πολιτική εκστρατεία με υλικά κίνητρα (Παρέκκλιση)

Αρχικός σκοπός της: να πλήξουν

τους Μουσουλμάνους της Αιγύπτου

(Ιννοκέντιος Γ΄).

Τα σχέδια των Βενετών: Δόγης Dandolo: εξυπηρέτηση συμφερόντων της Βενετίας. Η Δ΄ Σταυροφορία αλλάζει κατεύθυνση-> πλεύσιμο προς Κων/πολη.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

47 Φεουδαρχία

843 μ. Χ.: Συνθήκη του Βερντέν: διαίρεση φραγκικού κράτους (ηγεμονίες, φεουδαρχία: διασπαστικό κίνημα )

Θεσμός φεουδαρχίας: φέουδο, κτήμα, όφελος, πάροικοι, υποτελείς, ευγενείς.

Ακμή φεουδαρχίας: 9ος -10ος αι.: φέουδα = κτήματα – ανεξάρτητα κρατίδια με δικό τους στρατό, διοίκηση, νόμους, αυτονομία, ιδιαίτερη οικονομία κ.τ.λ.) & φεουδάρχες

11ος αι.: προσκύνημα Αγίων Τόπων: συνήθεια

Κατάκτηση Αγίων Τόπων από Τούρκους – Σταυροφορίες: ένοπλες εκστρατείες για την απελευθέρωσή τους.

Αρχή τους: Πάπας Ουρβανός Β΄ στο Κλερμόν της Γαλλίας: 1095.

Στόχοι: θρησκευτικοί αρχικά, στην εξέλιξή τους οικονομικοί, πολιτικοί, κοινωνικοί.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

48 Επιδρομές Νορμανδών κατά του Βυζαντινού κράτους :

Σταυροφορίες: α) Πρωτοπορία του 1095 – 96 = λαϊκή εκστρατεία (Πέτρος ο Ερημίτης, ο επονομαζόμενος Κουκούπετρος : «Σταυροφορία των Βαρώνων» : αρχηγοί της: φεουδάρχες, Νορμανδοί (Εκμετάλλευσή της απ΄ τον Αλέξιο Κομνηνό)

Επιδρομές Νορμανδών κατά του Βυζαντινού κράτους :

Α) : Αλέξιος ο Κομνηνός – Βενετοί

Β) 1107: Ταπεινωτική συνθήκη για Νορμανδούς

Γ) : καταστροφικές συνέπειες για τη Βυζαντινή μεταξουργία, οριστικό χάσιμο – απώλεια δυτικών κτήσεων του Βυζαντίου.

Δ) 1180: άλωση Θεσσαλονίκης – δυναστεία Αγγέλων, απόκρουση Νορμανδών από Αλέξιο Βρανά κοντά στις Σέρρες.

Εμπορικά προνόμια στους Βενετούς, τελωνειακές διευκολύνσεις στους Βενετούς, παραχωρήσεις, προνόμια, υποθήκευση της Βυζαντινής Οικονομίας στους Βενετούς.

Το χρυσόβουλλο του 1082: Αλέξιος Κομνηνός/φορολογική ατέλεια στους Βενετούς : Κομνηνοί: παραχώρηση προνομίων και σε άλλες Ιταλικές πόλεις, χάνεται η ναυτική δύναμη του Βυζαντίου.

Ολέθριες συνέπειες για τη Βυζαντινή αυτοκρατορία: οικονομική, στρατιωτική & πολιτική υποδούλωση στους ξένους.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

49 Παρακμή και πτώση: τα γεγονότα που οδήγησαν στο χαμό

Χαρακτηριστικά γνωρίσματα της περιόδου :

1) αρπακτικές διαθέσεις δυνατών

2) Σελτζούκοι Τούρκοι

3) Νορμανδοί & Φράγκοι: σταυροφορίες

: Ρωμανός Δ΄ Διογένης (φαεινή εξαίρεση)

: «μαύρη δεκαετία»

: Δυναστεία Κομνηνών

: Δυναστεία Αγγέλων

Σελτζούκοι Τούρκοι

Σελτζούκ: Τουρκεστάν: Μεσοποταμία: υποταγή του Χαλιφάτου της Βαγδάτης

Μαντζικέρτ 1071: Πανωλεθρία Βυζαντινών (Ρωμανός Δ΄ Διογένης, Αλπ – Αρσλάν : Σημασία της Συνθήκης του 1071: ανοιχτή η Μ. Ασία για τους Τούρκους, αρχή του τέλους του Βυζαντίου στην Ανατολή.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

50 Διάσπαση Σελτζουκικού κράτους: Διαμόρφωση σουλτανάτων

Σουλτανάτο του Ρουμ: καλά οργανωμένο, σύνορα με τη βυζαντινή αυτοκρατορία της Νίκαιας)

Αγώνες Κομνηνών: μεταφορά πρωτεύουσας σουλτανάτου από Νίκαια στο Ικόνιο.

Μυριοκέφαλο (1176): Πανωλεθρία Βυζαντινών: στερέωση Τούρκων στη Μ. Ασία

Νορμανδοί: 8ος-10ος αι: πειρατές

10ος -11ος αι: εγκατάστασή τους στη Β. Γαλλία

1066: κατάκτηση Αγγλίας από το Γουλιέλμο τον Κατακτητή.

Οι Νορμανδοί στην Ιταλία: Παλέρμο.

1402: Η μάχη της Άγκυρας: παράταση ζωής για το Βυζάντιο.

Βαλκάνια: Βούλγαροι, Σέρβοι: Στέφανος Ντουσάν: πρωταγωνιστικός ρόλος στα Βαλκάνια

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

51 Οι τελευταίοι αιώνες του Βυζαντίου»

Ασία: εξάπλωση Οθωμανών Τούρκων

Παλαιολόγοι: εμφύλιες διαμάχες ( ): αναστάτωση & πολυαρχία

Β΄ Βουλγαρικό κράτος: 1188: πρωτεύουσα το Τύρνοβο (Πέτρος και Ασάν)

Ιωάννης Ασάν ή Ιωαννίτζης (Καλογιάννης & Σκυλογιάννης: Ρωμαιοκτόνος)

1207: θάνατος του Ιωάννη Ασάν : παρακμή του β΄ βουλγαρικού κράτους.

Σέρβοι: ως το 12ο αι.: σύμμαχοι των Βυζαντινών

Ζούπες: ανεξάρτητες περιοχές – Ζουπάνος = τοπάρχης

12ος αι.: Στέφανος Νεμάνια = Μέγας Ζουπάνος

Στέφανος Ντουσάν ( ): ακμή των Σέρβων

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

52 Στέφανος Ντουσάν (1331-1355): ακμή των Σέρβων

Στέφανος Ντουσάν ( ): ακμή των Σέρβων

«Κράλης»: βασιλιάς: επέκταση σε Μακεδονία, Θεσσαλία, Ήπειρο. Φιλοδοξία του: ίδρυση ενός Σερβοελληνικού κράτους. Τα όρια του κράτους του ρευστά.

1355: Θάνατος του Ντουσάν, διάσπαση κράτους των Σέρβων. Σημαντική η νομοθεσία του και η ενίσχυση εκ μέρους του των Μετεώρων.

Με την αρχή της Αναγέννησης στη Δυτική Ευρώπη, παρατηρούμε:

Αλλαγή στη σκέψη των ανθρώπων: ανεξαρτησία, γνώση, μόρφωση, πανεπιστήμια.

Καλλιτεχνική δημιουργία

Εθνικές γλώσσες αντί για τα Λατινικά: Δάντης, Πετράρχης, Βοκκάκιος: Πρόδρομοι Αναγέννησης.

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

53 ΑΜΑΛΙΑ Κ. ΗΛΙΑΔΗ: 7Ος Βυζαντινός αιώνας

«Για την διάσωση του κράτους τους και για την προετοιμασία της αντεπιθέσεως κατά του εχθρού, η οποία θα πραγματοποιηθεί κατά το δεύτερο τμήμα της μεσοβυζαντινής περιόδου ( ) οι βυζαντινοί βασίστηκαν στον Ηράκλειο.

Κατά τους χρόνους αυτούς της αγωνιώδους προσπάθειας του κράτους να υπερασπίσει την ύπαρξή του απ’ τους εξωτερικούς εχθρούς, συνεχίζονται στο εσωτερικό του οι μεταρρυθμίσεις και οι μεταβολές που είχαν αρχίσει ή ενταθεί στην βασιλεία του Ιουστινιανού. Μεταξύ των ετών 565 και 610 στους τομείς της διοικήσεως, των οικονομικών και της στρατιωτικής οργανώσεως το κράτος απομακρύνεται απ’ τα παλιότερα ρωμαϊκά πρότυπα και προσαρμόζεται προς τις νέες ανάγκες και απαιτήσεις. Αυτό που υποστηρίχθηκε, όμως, παλιότερα, ότι η βασιλεία του Ηρακλείου διακρίνεται κυρίως για την μεταρρυθμιστική της δραστηριότητα, δεν ευσταθεί. Απεναντίας, είναι φυσικό ότι, λόγω της ολοκληρωτικής απασχολήσεως του κράτους με τους εξωτερικούς εχθρούς του και με τις υπεράνθρωπες προσπάθειές του για την αντιμετώπισή τους, προσπάθειες οι οποίες δεν άφηναν, βέβαια, ευρεία περιθώρια για μεγάλες μεταβολές και μεταρρυθμίσεις, οι εξελίξεις των προηγούμενων δεκαετιών συνεχίστηκαν μεν, αλλά με βραδύτερο κάπως ρυθμό».

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα

54 Πολιτική ιδεολογία και ρωμαϊκή παράδοση

«Ευθύς εξ’ αρχής μπορούν να ορισθούν τώρα οι δύο αρχές, συχνά αντιφατικές, που τροφοδοτούν όλη τη βυζαντινή ιδεολογία και πολιτική: η διατήρηση της ρωμαϊκής κληρονομιάς και συνάμα η φροντίδα για ενότητα και συγκρότηση εθνικής συνειδήσεως, στα πλαίσια της πολυεθνικής οικουμένης που εξουσίαζε η Ρώμη και κληρονόμησε το Βυζάντιο. Αυτές οι δύο αρχές αποτελούν τη σταθερή βάση της βυζαντινής προσπάθειας και σ’ αυτές οφείλεται ο ιδιαίτερος χαρακτήρας των θεσμών της αυτοκρατορίας, οι οποίοι εφαρμόζονται σε διάφορες πραγματικότητες, γερνούν και εξαφανίζονται, χωρίς ποτέ να καταργούνται. Αυτές οι δύο αρχές, γεννούν, φωτίζουν και συνάμα ερμηνεύουν τις πολιτικές, κοινωνικές και θρησκευτικές κρίσεις, που συγκλόνισαν το Βυζάντιο σε όλη τη διάρκεια της μακραίωνης ζωής του και που συχνά απείλησαν την ίδια την ύπαρξή του. Οπωσδήποτε η Κωνσταντινούπολη δεν απάντησε στην Ρώμη με μια άλλη, νέα αυτοκρατορία, αλλά με την αλλαγή του πολιτικού προσανατολισμού και του τρόπου σκέψεως και ζωής».

Αμαλία Κ. Ηλιάδη/ Πνευματικά δικαιώματα