5ο Γενικό Λύκειο Τρικάλων. Γιορτή για την εθνική επέτειο της 28ης Οκτωβρίου 1940 (Τρίκαλα, 26/10/2018). “Θνάσκει καλόν έργον σιγαθέν”=Όταν σιγάσουν όλα κι όλοι, το καλό έργο λησμονείται, οι νεκροί ξεχνιούνται, οι θυσίες μένουν βουβές. (Πίνδαρος). Αυτή την τρομακτική σιωπή του χρόνου σχίζει η φωνή της εθνικής επετείου!
Η γυναικεία παρουσία στη Βυζαντινή κοινωνία.
Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός (Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας απ’ το Α.Π.Θ.), Διευθύντρια 5ου ΓΕΛ Τρικάλων.
Γοητευτικές και κακομούτσουνες, ενάρετες και διεφθαρμένες, πειθαρχημένες και γεμάτες αναίδεια, οι γυναίκες περνούν μέσα από τη Βυζαντινή Ιστορία, άλλοτε κηλιδωμένες με αίμα και λάσπη, άλλοτε στεφανωμένες με όλες τις αρετές: αιώνια γοητευτικές, που η χάρη τους, ξεφεύγοντας από τη φθορά των αιώνων, συνεχίζει να συγκινεί τις καρδιές και τις φαντασίες.
Στην ευσύνοπτη αυτή αναφορά, θα αναφερθούμε κυρίως σ’ εκείνες τις γυναίκες που δεν είναι γεννημένες μέσα στην πορφύρα, που κατοικούν έξω απ’ τα αυτοκρατορικά παλάτια, για να διαπιστώσουμε σε τι μοιάζουν και σε τι διαφέρουν η αξιοσέβαστη σύζυγος ενός διοικητικού αξιωματούχου και η κοπέλα που εκπορνεύεται υπό τη σκέπη του τοίχου του ιπποδρόμου, ποια είναι η συμπεριφορά τους απέναντι στο διπλό και πρωταρχικό πρόβλημα, που ορθώνεται μπροστά στη γυναίκα του Βυζαντίου: το δίλημμα ανάμεσα στο γάμο και στον έρωτα.
Σ’ όλη την κοινωνική κλίμακα του Βυζαντίου η σύζυγος είναι πριν απ’ όλα η κυρία του σπιτιού και ύστερα, αν παραμένει ακόμη έστω και λίγο ωραία και νέα, είναι η ερωμένη. Το να είσαι νοικοκυρά σ’ ένα σπίτι μέσου μεγέθους στο Βυζάντιο δεν είναι εύκολο πράγμα, όπως μας το παρουσιάζει ο σύζυγός της ποιητής, Θεόδωρος Πτωχοπρόδρομος. Στην περίπτωσή της πρόκειται για μια γυναίκα τριάντα πέντε ετών, η οποία χάρισε στο σύζυγό της τέσσερα παιδιά. Το σπίτι της, το οποίο βρίσκεται σε μια λαϊκή συνοικία, μακριά από το κέντρο της πόλης, είναι ιδιοκτησία της. Προερχόμενη από εύπορη οικογένεια, παντρεύτηκε στην ηλικία των εικοσιτεσσάρων ετών, ύστερα από το θάνατο του πατέρα της σε μια κακιά ώρα, ένα ποιητή ράθυμο και φτωχό, ο οποίος, τα μόνα πράγματα που κουβάλησε στη συζυγική κοινότητα, ήταν το άλογό του και μια χαλασμένη φουφού. Η συμβίωση, όμως, «πάει καλά»! Ο σύζυγος δεν ασχολείται με καμιά δουλειά, γράφει στίχους ή αγορεύει από το πρωί μέχρι το βράδυ στην ταβέρνα. Όταν επιστρέφει τρεκλίζοντας στο σπίτι, δοκιμάζει συχνά τη δυσάρεστη αίσθηση να τον αρπάζει ένας υπηρέτης και να τον πετάει έξω στο δρόμο. Ύστερα το παράθυρο ανοίγει και το εκδικητικό χέρι της συζύγου ρίχνει στο πεζοδρόμιο τους στίχους του και τα χαρτιά του. Δεν τον αντέχει πια. Ακούστε την πως του τα ψέλνει: «Φροντίζω το σπίτι και κάνω όλες τις δουλειές… Φροντίζω τα παιδιά καλύτερα κι από την καλύτερη παραμάνα… Υφαίνω μόνη μου τη ρόμπα που φορώ… Φτιάχνω τα πουκάμισα και τα παντελόνια». Στη συνέχεια ο τόνος της φωνής της ανεβαίνει: «Ποτέ δεν είδα φούστα, ποτέ δεν είδα από τα χέρια σου πασχαλιάτικο δώρο. Άντεξα έντεκα χρόνια φτώχειας και κακοπέρασης».
Η αποκρυστάλλωση της πυρηνικής οικογένειας που είχε ολοκληρωθεί ήδη τον 9ο αιώνα, άλλαξε ριζικά τον κοινωνικό ρόλο των γυναικών. Την περίοδο της Εικονομαχίας οι γυναίκες συμμετείχαν ακόμη ενεργά στα κοινά, εμπλέκονταν μάλιστα ενεργά στη διαμάχη για τη λατρεία των εικόνων. Δεν είναι τυχαίο ότι η αποκατάσταση των εικόνων προωθήθηκε από δύο γυναίκες, τις αυτοκράτειρες Ειρήνη και Θεοδώρα. Στον Βίο του Αντωνίου του Νέου υπάρχει μια πολύτιμη λεπτομέρεια, που δείχνει ότι η δραστηριότητα των γυναικών δεν περιοριζόταν στις θρησκευτικές διαμάχες: όταν ο αραβικός στόλος, γύρω στο 825, επιτέθηκε στην Αττάλεια, ο κυβερνήτης της πόλης συγκέντρωσε στα τείχη όχι μόνο άνδρες αλλά και νεαρές γυναίκες ντυμένες με ανδρικά ρούχα. Ωστόσο, οι κοινωνικές εξελίξεις τον 10ο αιώνα οδήγησαν στον περιορισμό των γυναικών στα στενά όρια της οικογένειας. Η αλλαγή στην αγιολογική παράσταση της γυναίκας εκφράζει αυτές τις κοινωνικές μεταβολές. Όπως έχει επισημάνει η Ε. Patlagean, ο τύπος της αγίας που, για να εξασφαλίσει τη σωτηρία της φορούσε ανδρικά ρούχα και παραβίαζε τους κανόνες της γυναικείας συμπεριφοράς, εξαφανίστηκε τον 9ο αιώνα. Αυτή η εκδοχή της αγιότητας αντικαταστάθηκε από την εικόνα της ιδανικής συζύγου, η οποία, όπως η Μαρία η νέα ή η Θωμαΐς της Λέσβου, ανεχόταν με ευσέβεια και υπομονή τη σκληρότητα, τη ζήλια ή την αδιαφορία ενός ανάξιου συζύγου.
Η γυναικεία, ιερή μορφή που ενσαρκώνει και συμπυκνώνει τις θετικές και επαινετές ιδιότητες, της, κατά τα άλλα, αδύναμης και ατελούς γυναικείας φύσης, είναι, για το σύνολο της βυζαντινής κοινωνίας, η Παναγία. Αυτή, με την τελειότητα, παρθενικότητα, τρυφερότητα και φιλανθρωπία της, αποτελεί την άλλη, θετική όψη του νομίσματος: είναι το αντίβαρο της Εύας που με την ευπιστία της έβλαψε την ανθρωπότητα. Εύα λοιπόν και Παναγία συναποτελούν για το βυζαντινό ιδεολογικό σύμπαν το γυναικείο αίνιγμα.
Η Παναγία, εξ αιτίας της συσχετίσεώς της με πολεμικά γεγονότα κατά τη βυζαντινή περίοδο, έλαβε και την χαρακτηριστική προσωνυμία «Παναγία της Νίκης» ή «Νικοποιός».
Από τα πρώτα βυζαντινά χρόνια, η Θεοτόκος αναδεικνύεται η Προστάτιδα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Ήδη επί των Αυτοκρατόρων Μαυρικίου, Φωκά, Ηρακλείου, η Θεοτόκος εικονιζόταν σε σφραγίδες και νομίσματα του Κράτους, στη θέση της Θεάς Νίκης. Και όπως η Νίκη κρατούσε ασπίδα, έτσι περίπου και η Παναγία, σε ασπιδοειδή δίσκο έφερε τον Χριστό, που ήταν και ο κατ’ εξοχήν χορηγός της νίκης. Αργότερα η Θεοτόκος έλαβε την επίσημη ονομασία της «Νικοποιός», όπως μαρτυρείται από νομίσματα του Μιχαήλ Δούκα (1071-1078), του Νικηφόρου Βοτανιάτη (1078-1081), κ.ά. Αξίζει να σημειωθεί ότι και οι αυτοκράτορες θεωρούσαν τιμή τους να εικονίζονται σε νομίσματα με τη Θεοτόκο: π.χ. ο Ιωάννης Τσιμισκής, ο οποίος εικονίζεται να τον στεφανώνει με το αυτοκρατορικό διάδημα η Θεοτόκος, έχοντας την επιγραφή: «Θεοτόκε βοήθει Ιωάννη τω Δεσπότη».
Δεν θα πρέπει να ξεχνάμε, ότι η Κωνσταντινούπολη, ήταν αφιερωμένη στην Παναγία. Αυτό αποδεικνύεται από το πλήθος των Ναών, των Μονών και των Προσκυνημάτων που υπήρχαν εκεί προς τιμήν της. Το ίδιο ομολογούν και οι πολλές θαυματουργές εικόνες της Παναγίας που εφυλάσσοντο στην Πόλη. Στην Κωνσταντινούπολη είχε γίνει, λοιπόν, συνείδηση όλων, ότι η Παναγία ήταν η μεγάλη Προστάτιδά τους. Θεωρούσαν μεγάλη ευλογία το ότι φυλάσσονταν στη Βασιλεύουσα, μεταφερμένα από τα Ιεροσόλυμα, το Μαφόριο (η Σκέπη) και η Ζώνη της Θεοτόκου. Έτσι στις δύσκολες στιγμές των πολέμων κατέφευγαν στη βοήθεια και Σκέπη της Παναγίας. Η ιδιαίτερη ευλάβεια του βυζαντινού στρατού στην Παναγία αποδεικνύεται περίτρανα και από την ύπαρξη της εικόνας της «Παναγίας Νικοποιού», που σώζεται στον Άγιο Μάρκο της Βενετίας, μεταφερμένη εκεί απ’ τους σταυροφόρους της 4ης Σταυροφορίας. Η παλαιά αυτή εικόνα την οποία οι Βυζαντινοί αποκαλούσαν «Στρατηγό των Λεγεώνων», «Ακατανίκητη» και «Αήττητη», θεωρούνταν προστάτιδα του βυζαντινού στρατού και οι απεικονίσεις της χρησιμοποιούνταν ως λάβαρο στους πολέμους. Η αυθεντική αυτή εικόνα φυλασσόταν σε παρεκκλήσιο που έφερε το όνομά της στο Μέγα Παλάτιον. Ο εθνικός μας ποιητής Κωστής Παλαμάς, αποδίδοντας με ποιητικό και συγκινητικό τρόπο αυτή την υπέρμετρη λατρεία στο πρόσωπο της Παναγίας εκ μέρους του βυζαντινού στρατού, βάζει στα χείλη του πολεμιστή αυτοκράτορα Βασιλείου Β΄ του Βουλγαροκτόνου τα εξής υπέροχα λόγια:
«Μαρία Κυρά Αθηνιώτισσα, πιο γαλανή, πιο ωραία,
στον πιο ωραίο, πιο γαληνό μέσα στους θρόνους θρόνο,
νικήτρια εσύ της Αθηνάς και σκέπη της Αθήνας.
Στον πόλεμο οδηγήτρα Εσύ μεσίτρα στην ειρήνη,
Υπέρμαχη Στρατήγισσα, σ’ Εσέ τα νικητήρια!»
Καθ’ όλη τη διάρκεια των βυζαντινών χρόνων η γυναικεία δράση και παρουσία σε εκκλησία και κοινωνία υπήρξε συνεχής. Βέβαια, κατά εποχές, το μοναχικό και ακραιφνές συντηρητικό πνεύμα την περιόριζε, αλλά αυτή έβρισκε πάντα γόνιμο έδαφος για καρποφορία, συμβολή στις εξελίξεις και πρωτοβουλίες παντοειδείς. Τα βυζαντινά γυναικεία μοναστήρια ιδιαίτερα διακρίθηκαν για την εξάσκηση έργων φιλανθρωπίας και κοινωνικής πρόνοιας. Περιέθαλπαν φτωχές γυναίκες, παρείχαν σε άπορες γνώσεις και απασχόληση στην υφαντική και πλεκτική τέχνη, ώστε με τα είδη που κατασκευάζονταν να ντύνονται τα ορφανά των πτωχοκομείων και ορφανοτροφείων, τα οποία βρίσκονταν συνήθως κοντά σε μοναστήρια. Μάλιστα σε πολλά απ’ αυτά υπήρχε εργοδότρια αδελφή. Πολλές απ’ τις γυναίκες μοναχές είχαν ιατρικές και φαρμακευτικές γνώσεις και περιέθαλπαν ασθενείς γυναίκες. Εξάλλου, στα ορφανοτροφεία οι μικρές τρόφιμες εκπαιδεύονταν συνήθως από γυναίκες μοναχές. Οι αδελφές επέβλεπαν τα μικρά κορίτσια στην εκμάθηση της υφαντικής, της κεντητικής, της μουσικής κι άλλων χρήσιμων πρακτικά τεχνών. Στα μοναστήρια υπήρχαν δύο κιβώτια, ο σκοπός των οποίων φαίνεται απ’ τις επιγραφές τους: στο ένα αναγράφεται η φράση «εις αιχμαλώτων ανάρρυσιν» και στο άλλο «εις πενήτων διατροφήν». Με τα χρήματα που συλλέγονταν σ’ αυτά περιθάλπονταν οι πάσχοντες και εξαγοράζονταν οι αιχμάλωτοι από τους πειρατές που λυμαίνονταν τις θάλασσες της Μεσογείου και απ’ τους βαρβάρους που διενεργούσαν επιδρομές. Μοναχές «λουτράρισσες» πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους, σαπουνίζοντας και σφουγγίζοντας με τα «σπαρτία» (τζίβες) τις απελευθερωμένες αιχμάλωτες και οδηγώντας τες σε αναπαυτικές κλίνες.
Οπωσδήποτε, η γυναικεία παρουσία στη βυζαντινή κοινωνία συνέβαλε στη διαμόρφωσή της σε μια ε
ποχή κατά την οποία το γυναικείο ιδεώδες συνδέεται στενά με τη φιλανθρωπία και την κοινωνική πρόνοια, σε αντίθεση με το ανδρικό ιδεώδες που σχετίζεται με πολέμους και βιαιότητες.
«Δημήτρια»: ένας πολυσήμαντος θεσμός στο χώρο και το χρόνο της Βυζαντινής Θεσσαλονίκης
Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Διετές Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας από το Α.Π.Θ., Διευθύντρια 5ου ΓΕΛ Τρικάλων.
Α) Η διαμόρφωση της λατρείας του Αγίου Δημητρίου και τα «Δημήτρια» ως τον 12o αιώνα μ.Χ.
Η λατρεία του Αγίου Δημητρίου ανάγεται στον 4o μ.Χ. αιώνα, την εποχή του Λεοντίου, ενώ ως πολιούχος και προστάτης της πόλης εμφανίζεται απ’ τον 6o αιώνα, όταν αρχίζουν οι επιδρομές των Σλάβων. Οι χριστιανοί κάτοικοι θεωρούν θαυματοποιό το ιερό λείψανο του και πιστεύουν πως ο Άγιος κατοικεί ανάμεσα τους. Τον θεωρούν πρότυπο αυτοθυσίας για την πατρίδα και σωτήρα της πόλης. Στη μορφή του αποτυπώνουν τις αρετές του ήρωα, του ιδανικού παλικαριού, του υπέρμαχου υπερασπιστή της πίστης και της πατρίδας. Στις κρίσιμες στιγμές της πόλης, σύμφωνα με τη λαϊκή πίστη, «επεμβαίνει» ο ίδιος για να την προστατέψει: Πότε περπατάει πάνω στη θάλασσα και σηκώνει τρικυμίες για να καταποντίσει τους εχθρικούς στόλους, πότε, σαν στρατιώτης ή σαν καβαλάρης, ανεβαίνει στα τείχη και τρέπει σε φυγή τους βαρβάρους. Σώζει την πόλη από κάθε καταστροφή και συγχρόνως προστατεύει τους κατοίκους από αρρώστιες, πείνα και λοιμούς. Οι Θεσσαλονικείς βλέπουν τον Άγιο με τα μάτια τους, αλλά και οι ίδιοι οι εχθροί ομολογούν με τρόμο την παρουσία του Αγίου Δημητρίου. Οι θαυματουργικές ιδιότητες του ιερού λειψάνου του, το μύρο που αναβλύζει και η σωτηρία της πόλης από τους βαρβάρους, Γότθους, Σλάβους, Πέρσες, Βουλγάρους, Άραβες, Σαρακηνούς, Νορμανδούς. Φράγκους…, που τριακόσια χρόνια λεηλατούν την πόλη, καθιστούν πολλούς πιστούς προσκυνητές του τάφου του.
Όλα αυτά τα γεγονότα, από τη μια τον μεταμορφώνουν από ευσεβή χριστιανό σε πολεμιστή και ύπατο, ενώ από την άλλη συνδέουν το όνομα του με την τύχη της πόλης. Η λατρεία των κατοίκων προς τον Άγιο είχε διπλό χαρακτήρα: ενσάρκωνε το θρησκευτικό και το πατριωτικό αίσθημα. Τους μόχθους και τις κακουχίες, την παράδοση, τους μύθους, τα ήθη και τα έθιμα των Θεσσαλονικέων. Η Θεσσαλονίκη «είχε φύλακα άγρυπνον, τον υπερένδοξον προστάτην και υπέρμαχον αυτής τον Μεγαλομάρτυρα Άγιο Δημήτριο».1
«Απειροι ήταν οι θησαυροί, τα ιερά σκεύη και κειμήλια, όλα τα καλλιτεχνήματα που στόλιζαν τον περίλαμπρο ναόν, ο οποίος και σήμερα ακόμη είναι μουσείο της Βυζαντινής τέχνης».2 Όλοι αυτοί οι θησαυροί που βρίσκονταν μέσα στο ναό ήταν τάματα, δηλαδή τεκμήρια της πίστης, της ευγνωμοσύνης και της ευλάβειας των κατοίκων της πόλης. Αποδείκνυαν μια προσωπική σχέση του κάθε πιστού με τον Άγιο, ενώ συγχρόνως μας «δείχνουν» τους κοινωνικούς θεσμούς, τις ατομικές συνήθειες -ανάλογα με το τάμα- και τις πεποιθήσεις των κατοίκων. Καθοριστικός παράγοντας των ταμάτων ήταν όχι τόσο το υλικό κατασκευής, μα η πρόθεση γι’ αυτήν την ίδια «τάξη» προσφοράς. Τα τάματα αυτά πολλές φορές μετατρέπονταν σε δημόσιο λαϊκή τελετουργία που εκτυλισσόταν κυρίως στη γιορτή του Αγίου.
Η φήμη του Αγίου με την πάροδο του χρόνου ξεπερνάει τα κάστρα της πόλης και ξεχύνεται σε όλη την αυτοκρατορία. Συγχρόνως, η ακτινοβολία της πόλης της Θεσσαλονίκης ως εμπορικού και καλλιτεχνικού κέντρου επηρεάζει τους σλαβικούς λαούς της Βαλκανικής. Με τους Κύριλλο και Μεθόδιο ο κόσμος των Σλάβων εισέρχεται στην οικογένεια των λαών της Ευρώπης, ενώ συγχρόνως η λατρεία του Αγίου Δημητρίου θα εξαπλωθεί στη Σερβία, στη Βουλγαρία και στη Ρωσία.3
Η ίδια η λατρεία, όμως, του Αγίου Δημητρίου δημιούργησε και ανταγωνισμούς μεταξύ των πόλεων του Ιλλυρικού, Σιρμίου και Θεσσαλονίκης, καθώς μνημονεύεται και στην ιστορία και των δύο πόλεων.4 Ο ανταγωνισμός τους οφείλεται τόσο σε πολιτικούς όσο και σε θρησκευτικούς λόγους. Από τη μια μεριά ο Μαξιμιανός. όταν ανέλαβε τη διοίκηση του Αίμου, στην αρχή έκανε πρωτεύουσα της επαρχίας του το Σίρμιο, ενώ αργότερα τη Θεσσαλονίκη. Από την άλλη, η Κωνσταντινούπολη, στην προσπάθεια της να προσαρτήσει εκκλησιαστικά τα εδάφη του Ιλλυρικού και συγχρόνως να επιβάλλει το κύρος της σε θέματα ιδεολογικά και θρησκευτικά, ενίσχυε τους ανταγωνισμούς αυτούς. Επίσης, σ’ αυτό το ιδεολογικό πλαίσιο και μ’ αυτό το σκεπτικό, δεν πρέπει να θεωρηθεί τυχαία και η αντιπαράθεση μεταξύ του μονομάχου Λυαίου από το Σίρμιο και του νεαρού Νέστορα από τη Θεσσαλονίκη, καθώς και η νίκη του Νέστορα, γεγονότα που καθρεφτίζουν την ανταγωνιστικότητα μεταξύ των δύο πόλεων.
Η αγάπη που έτρεφαν οι Θεσσαλονικείς προς τον Άγιο, η ευλάβεια και η λατρεία τους, οδήγησε στην καθιέρωση γιορτής προς τιμήν του. Οι γιορτές αυτές αποτελούνταν από εκκλησιαστικές τελετές με θρησκευτικό περιεχόμενο και από λαϊκές με πνευματικό – αθλητικό περιεχόμενο αλλά και εμπορικό χαρακτήρα. Τα πρώτα χρόνια η εμποροπανήγυρη γινόταν αρχικά στην περιοχή γύρω από το ναό του Αγίου, ενώ αργότερα, όταν η γιορτή απέκτησε μεγάλη φήμη και πλήθος Ελλήνων και ξένων με τα προϊόντα τους κατέλυαν στην πόλη, οι εμπορικές «γιορτές» πρέπει να μεταφέρθηκαν έξω από την πόλη. Ο Φαίδων Κουκουλές υποστηρίζει πως αυτό γινόταν από τη μια για να υπάρχει ο κατάλληλος χώρος για τα εμπορεύματα της πανηγύρεως και από την άλλη για λόγους ασφάλειας, γιατί, κατά τις γιορτές αυτές μαζί με τους εμπόρους και τους ξένους, πολλές φορές έρχονταν στην πόλη και κατάσκοποι.5 Εξάλλου και ο κώδικας του Ιουστινιανού σε ειρηνική εποχή όριζε οι εμποροπανηγύρεις να γίνονται σε τόπους που θεωρούνται κατάλληλοι από κάθε άποψη.
Από τον Ευσέβιο της Αλεξάνδρειας πληροφορούμαστε πως για να πάει κανείς στην εμποροπανήγυρη έπρεπε να έχει αρκετά χρήματα, ενώ κατά τις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ πωλητών και αγοραστών δίνονταν όρκοι και παρατηρούνταν φιλονικίες. Τις ημέρες αυτές της πανηγύρεως η Θεσσαλονίκη άλλαζε όψη. Στις πλατείες της, στην αγορά της, στους δρόμους της, μπορούσε κανείς να συναντήσει κάθε λογής εμπόρους, Έλληνες και ξένους, από την Ιταλία, Ισπανία, Ρωσία οι οποίοι έφερναν τα εμπορεύματα τους για να τα εκθέσουν. Τα εμπορεύματα έφταναν στην πόλη τόσο με πλοία, από τους θαλάσσιους δρόμους, όσο και με καραβάνια από την ξηρά. Υφάσματα, γεωργικά και βιοτεχνικά προϊόντα, αντικείμενα μικροτεχνίας, είδη χαλκού, σιδήρου, μολύβδου, μπορούσε να βρει ο κάθε επισκέπτης. «Άπειραι σκηναί μετέβαλον την πεδιάδα εις πόλιν. Το παν ηδύνατο να εύρεις εκεί και να θαυμάσεις» λέει χαρακτηριστικά ο Αδαμάντιος Αδαμαντίου.6 Κατά τον Tafel, μάλιστα, «στα Δημήτρια μπορούσε κανείς να βρει ακόμα ρώσικα δέρματα και αυτό το ρώσικο χαβιάρι».7 Ο ιστορικός του εμπορίου της Ανατολής W. Heyd γράφει: «Η Θεσσαλονίκη πάντοτε είχε τις πιο εκτεταμένες εμπορικές σχέσεις με Δύση κι Ανατολή. Κτισμένη πάνω στην Εγνατία, στο μεγάλο δρόμο από το Δυρράχιο ως την Κωνσταντινούπολη, ήταν η αρτηρία που τη διέσχιζε κάθε μέρα ένα πλήθος από ταξιδιώτες, κι επιπλέον πρόσφερε στα καράβια ένα απέραντο και ασφαλές λιμάνι… Πάντως σε καμιά εποχή του έτους η εμπορική κίνηση δεν ήταν τόσο έντονη όσο κατά την εμποροπανήγυρη του Οκτωβρίου, του πάτρωνος της πόλης. Αυτή την εποχή σχηματιζόταν, σαν από θαύμα, έξω από τις πύλες, μία δεύτερη πόλη σε σειρές από απειράριθμα παραπήγματα…».8
Αξιόλογη πηγή για την εμποροπανήγυρη των Δημητρίων μα και για την οικονομική ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης αποτελεί ένας διάλογος του 12ου αιώνα που βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του Βατικανού με τίτλο «Τιμαρίων ή περί των καθ’ αυτών παθημάτων».9 Ο διάλογος αυτός εξελίσσεται ανάμεσα στον σοφιστή Τιμαρίωνα και τον άρχοντα Κυδίωνα. Ο Τιμαρίων του διηγείται το ταξίδι του στη Θεσσαλονίκη, ενώ συγχρόνως μιλάει για τα «Δημήτρια», όπως ο ίδιος ονομάζει τις γιορτές που γίνονταν προς τιμή του Αγίου Δημητρίου. Απ’ τον «Τιμαρίωνα» πληροφορούμαστε πως παράλληλα με το εμπορικό πανηγύρι ο λαός στα «Δημήτρια» έβρισκε και πολλές διασκεδάσεις: Σχοινοβάτες, γελωτοποιοί, τσαρλατάνοι, μίμοι, θεατρίνοι γύριζαν στις αγορές, στις πλατείες μα και στις συνοικίες, διασκεδάζοντας τον κόσμο. Γυρολόγοι – κυρίως αθίγγανοι- παρουσίαζαν στο πλήθος διάφορα ζώα, όπως μαϊμούδες, ελέφαντες, φίδια, αρκούδες που εκτελούσαν διάφορα νούμερα και διασκέδαζαν τους θεατές, οι οποίοι κατέβαλαν τη σχετική αμοιβή. Τα ζώα μάλιστα τα οδηγούσαν ακόμα και μέσα στα καπηλειά. Πλανόδιοι μουσικοί ευχαριστούσαν το πλήθος με τους ήχους των μουσικών οργάνων τους. Άνθρωποι σκαρφαλωμένοι σε ξυλοπόδαρα περπατούσαν με γιγαντιαία βήματα πάνω από τα κεφάλια των περαστικών, ενώ συγχρόνως μιμούνταν φωνές ανθρώπων και ζώων. Μιμογράφοι της εποχής έφτιαχναν απλά σενάρια και τα εμπιστεύονταν σε ηθοποιούς, οι οποίοι πολλές φορές μάλιστα, ανάλογα με το κέφι της στιγμής, αυτοσχεδίαζαν. Τα θέματα τους ήταν παρμένα από τη ζωή των απλών ανθρώπων, των ευγενών ακόμα και του κλήρου. Με τη γλώσσα τους καυτηρίαζαν κλεψιές, ψέματα, απατεωνιές, ερωτικές ίντριγκες αλλά συγχρόνως καταπιάνονταν και με κοινωνικά θέματα. Στήνοντας μικρές σκηνές ή γυρίζοντας από γειτονιά σε γειτονιά, πρόσφεραν στο λαό διασκέδαση, που στηρίζονταν από τη μια στο σατιρικό τους πνεύμα και την ελευθεροστομία κι από την άλλη στις εκφραστικές τους ικανότητες και στα επίκαιρα θέματα του ρεπερτορίου τους. Είναι οι πραγματικοί «δραματουργοί» του Χριστιανικού Βυζαντίου, όπου πνευματική γονιμότητα και ελευθερία της ηθικής -ειδικά στις περιόδους των γιορτών- συναντιούνται κάτω από το πνεύμα της ελληνικής διαύγειας και της χριστιανικής πίστης, προσφέροντας θεατρική ευφορία. Οι λαϊκοί αυτοί θεατρίνοι μπορεί να υποθέσει κανείς πως κάνουν την είσοδο τους και στην εκκλησία και μας δίνουν τα περίφημα λειτουργικά δράματα.
Ωστόσο, κατά την εποχή των Δημητρίων μπορούσε κανείς να παρακολουθήσει και αρχαία κλασικά έργα: «μη μόνον εκ των ζώντων ερανιζώμεθα την του αγαθού μάθησιν, αλλά και νεκροίς ομιλούντες, δι’ υπαιρίσεως εκείνης, την κατ’ αρετήν ζωήν προσεπικτόμεθα».10 Επίσης, αγαπητό είδος στο λαό ήταν τα «άκτα»: παραστάσεις διαμάχης ανάμεσα στο βασιλιά και το λαό, που με απαράμιλλο τρόπο εξέφραζαν την ανάγκη για κοινωνική δικαιοσύνη. Μέσα σ’ αυτήν την ατμόσφαιρα δεν έλειπαν βέβαια οι παντομίμες, οι χορευτικές φιγούρες και οι τραγουδιστές που με τα τραγούδια τους εξέφραζαν τους καημούς και τους πόθους του λαού. Είχαν λοιπόν την ευκαιρία τόσο οι Θεσσαλονικείς, όσο και οι άλλοι επισκέπτες της πανηγύρεως να κλείνουν εμπορικές συμφωνίες και συγχρόνως να ψυχαγωγούνται με διάφορες διασκεδάσεις.
Τη Θεσσαλονίκη όμως δεν την επισκέπτονταν μόνο έμποροι και ταξιδιώτες. Τις ημέρες αυτές της γιορτής του Αγίου Δημητρίου έφθαναν στην πόλη και πολλοί ευσεβείς χριστιανοί, οι οποίοι πήγαιναν και προσκυνούσαν το ιερό λείψανο του Αγίου που ήταν μια «ακένωτος πηγή θείων μύρων». Το μύρο του Αγίου, σύμφωνα με τις τοπικές παραδόσεις, είχε θαυματουργικές ιδιότητες. Έτσι οι ευλαβείς προσκυνητές που έφθαναν από τα διάφορα μέρη έπαιρναν μαζί τους σε ειδικά φιαλίδια -τα λεγόμενα «κουτρούβια»- το μύρο του Αγίου για να τα πάνε στους δικούς τους, ενώ συγχρόνως αφιέρωναν στον τάφο του πλήθος ιερά σκεύη, κειμήλια και καλλιτεχνήματα.
Ο κόσμος που βρισκόταν στη Θεσσαλονίκη την εποχή αυτή έπαιρνε μέρος στις μεγαλόπρεπες θρησκευτικές τελετές και στις εκκλησιαστικές πομπές, ιδιαίτερα την ημέρα που γιόρταζε ο Άγιος. Η λιτανεία, οι ωραίες μελωδίες, τα φώτα των λαμπάδων, η παρουσία του αρχιεπισκόπου και του αυτοκράτορα, οι άρχοντες της πόλης και το πλήθος των κληρικών έδιναν ιδιαίτερη λάμψη και λαμπρότητα στην πόλη, ενώ ο λαός που ακολουθούσε την πομπή και την όλη θρησκευτική τελετουργία διακατέχονταν από έντονα θρησκευτικά συναισθήματα.
Η γιορτή και εμποροπανήγυρη του Αγίου Δημητρίου που διαρκούσε πολλές ημέρες προκάλεσε το θαυμασμό ολόκληρης της αυτοκρατορίας για τον πλούτο της και το μέγεθός της. Δίκαια η Θεσσαλονίκη γίνεται η Συμβασιλεύουσα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας και χαρακτηρίζεται «μεγαλούπολη και πολυπληθέστατη πόλη».
Β) Η μεγάλη ακμή (1300-1430μ.Χ.) – Η ανάπτυξη της πόλης.
Η Θεσσαλονίκη, με την πλούσια λατρευτική της παράδοση και με τη μεγάλη εμπορική της κίνηση, ήταν φυσικό να εξελιχθεί σε αξιόλογο πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο, όχι μόνο της Βαλκανικής αλλά και ολόκληρης της αυτοκρατορίας. Από την ελληνιστική ακόμη εποχή η πνευματική ζωή της πόλης έχει να επιδείξει μεγάλα ονόματα: τους επιγραμματοποιούς Φίλιππο και Ανάπατρο, τον Επίγονο, το Μακεδόνα Ύπατο καθώς και τον Πολύνεο. Η ακμή αυτή συνεχίζεται φτάνοντας στο αποκορύφωμα της από το 13ο μέχρι τις αρχές του 15ου αιώνα. Οι αιώνες αυτοί σηματοδοτούν τη μεγάλη ακμή στη βυζαντινή περίοδο της Θεσσαλονίκης. Ακμή που σημειώνεται την εποχή που η βυζαντινή αυτοκρατορία έχει χάσει πολλά απ’ τα παλιά της εδάφη και η Βασιλεύουσα μεγάλο μέρος από το κύρος της. Η Θεσσαλονίκη, ως πνευματικό και καλλιτεχνικό κέντρο, παίζει σπουδαίο ρόλο ακόμη και στα χρόνια της λατινικής κατοχής. Στα ύστερα βυζαντινά χρόνια του 13ου και 14ου αιώνα γίνεται πόλος έλξης πολλών λογίων της εποχής. Παρατηρείται άνθιση της Ελληνικής παιδείας και προωθείται η Παλαιολόγεια Αναγέννηση. Η Θεσσαλονίκη βρίσκεται στο επίκεντρο της αυτοκρατορίας και ίσως θα μπορούσε να παρακολουθήσει κανείς, καλύτερα εδώ παρά στην Κωνσταντινούπολη, τις εκφράσεις του τελευταίου βυζαντινού ανθρωπισμού. Η ακμάζουσα αγιογραφική φιλολογία της εποχής αυτής περιέχει πολλά στοιχεία της κλασσικής παιδείας της αρχαιότητος. Παράλληλα, οι επιδράσεις της Ανατολής και κυρίως ο μυστικισμός στα θρησκευτικά ζητήματα αρχίζουν να υποχωρούν προς όφελος μιας πιο ορθολογικής σκέψης. Κεντρική μορφή γύρω από την οποία αναπτύσσεται η πνευματική ζωή της πόλης είναι ο Άγιος Δημήτριος: λόγιοι όπως ο Θεόδωρος Μετοχίτης, οι Νικόλαος και Νείλος Καβάσιλας, ο Νικηφόρος Γρηγοράς, ο Δημήτριος Χρυσολωράς, ο Γρηγόριος Παλαμάς, ο Ισίδωρος, ο Γαβριήλ, ο Φιλόθεος Κόκκινος, ο Ιωάννης Αναγνώστης, ο Μ. Παλαιολόγος και άλλοι -πολλοί από τους οποίους ήταν Θεσσαλονικείς- εγκωμιάζουν τον Άγιο Δημήτριο.11 Εκφράσεις από τα έργα ταυ Πλουτάρχου και του Ισοκράτη διακρίνονται καθαρά στους βίους που έγραψε ο Πατριάρχης Φιλόθεος και στα δύο εγκώμια του Νικολάου Καβάσιλα, ο οποίος χαρακτηρίζει τον Άγιο «ισόθεον φώτα», όπως ονομάζει τον Αγαμέμνονα ο Όμηρος, και αναρωτιέται πως είναι δυνατόν να υμνήσει κανείς τον Άγιο, όταν δεν έχει τα ποιητικά χαρίσματα του Ομήρου. Χαρακτηριστικό των λογίων είναι ότι δεν ενδιαφέρονται να βιογραφήσουν τον Άγιο Δημήτριο μα να του πλέξουν το εγκώμιο, προβάλλοντάς τον, από διαφορετική σκοπιά ο καθένας: Άλλος σαν ιδεώδη πολεμιστή, άλλος σαν ιδεώδη φιλόσοφο, άλλος σαν ιδεώδη μοναχό. Ο Νικόλαος Καβάσιλας τον αποκαλεί «ηγεμόνα», ο Μ. Παλαιολόγος «παμμέγιστο Στρατηγό», ο Γρηγόριος Παλαμάς παρουσιάζει τον Άγιο σαν ιδεώδη ησυχαστή, ενώ ο Ισίδωρος ως πρότυπο πολιτικής συμπεριφοράς.
Στην περίοδο αυτή της μεγάλης ακμής το λόγο του Κυρίου διαδέχεται ο λόγος των αρχαίων Ελλήνων. Ο Μετοχίτης, εγκωμιάζοντας τον Άγιο, αναφέρεται στον Αριστοτέλη, ο Φιλόθεος στο Φίλιππο και ο Γρηγοράς στον Αλέξανδρο. Οι λόγιοι κάνουν συνεχώς παραλληλισμό της Θεσσαλονίκης με την αρχαία Αθήνα και όχι με την Ιερουσαλήμ, τη μητρόπολη του χριστιανισμού ή με την Βασιλεύουσα. Επηρεασμένοι από την αρχαία φιλολογία και συγχρόνως γνωρίζοντας το στενό δεσμό μεταξύ Αγίου και Θεσσαλονίκης βρίσκουν ευκαιρία, μιλώντας για τον Δημήτριο, να πλέξουν το εγκώμιο της πόλης. Ο Γρηγόριος Παλαμάς λέει ότι: «η Θεσσαλονίκη χάρη στο Δημήτριο, έγινε πόλη του Θεού και παράδεισος ποτιζόμενη όχι με ύδατα, αλλά με μύρα και προχωράει στη ζωή της, προς την ανατολή του ηλίου της δικαιοσύνης, σαν πλοίο που προωθείται απαλά από τους ανέμους του νότου».12 Ενώ ο Νικόλαος Χούμνος λέει πως ο Άγιος Δημήτριος είναι το πρώτο και το τελευταίο κόσμημα της πόλης, ο άφθονος πλούτος, ο ανεξάντλητος θησαυρός.
Στις γιορτές του Αγίου, οι ομιλητές έβρισκαν την ευκαιρία να θίξουν και τα προβλήματα της πόλης. Ο Αρχιεπίσκοπος της Θεσσαλονίκης Ισίδωρος εκτός από τις αναφορές που κάνει στην προσφορά του Αγίου, τα θαύματα του και τη φυσιογνωμία του, αναφέρεται στη δυσφορία των κατοίκων προς τους πολιτικούς άρχοντες της πόλης και προς τους Οθωμανούς για την φορολογία που επέβαλαν.13
Για τη φιλολογία περί του Αγίου Δημητρίου, που δημιουργήθηκε σε διάστημα χιλίων χρόνων14, ο Βασίλειος Λαούρδας αναφέρει χαρακτηριστικά: «Δεν νομίζω πως θα ήταν λάθος αν λέγαμε ότι εδώ στη Θεσσαλονίκη, το 14ο αιώνα παράλληλα με την ακμή της μυστικής θεολογίας έχουμε και τα πρώτα φτερουγίσματα της νεοελληνικής εθνικής συνειδήσεως με κύριο φορέα την κλασσική παιδεία».15 Η λατρεία του Αγίου Δημητρίου, κατά το 14ο αιώνα, είχε τόσο μεγάλη έκταση και τέτοια προσήλωση, που πολλοί λόγιοι αναρωτήθηκαν αν αυτή ήταν «επάνοδος στην ειδωλολατρεία». Πολλές φορές λεγόταν πως ο Άγιος Δημήτριος ήταν ανώτερος από τον Ιωάννη τον Βαπτιστή. Ο χαρτοφύλαξ Σταυράκιος πίστευε πως στη Θεσσαλονίκη ο Άγιος Δημήτριος λατρευόταν περισσότερο κι από το Χριστό. Για τους Θεσσαλονικείς ο ανώτερος όρκος ήταν να ορκιστούν στον Άγιο προστάτη τους: «μα τον σον και ημών απάντων Δημήτριον, τον κηδεμόνα της Θεσσαλονίκης και πολιούχον».16
Και άλλες πόλεις λάτρευαν και τιμούσαν τον Άγιο και κυρίως η Κωνσταντινούπολη που είχε προστάτιδα τη Θεοτόκο. Η συλλατρεία αυτή είναι πιθανόν να ξεκίνησε από το τέλος του 5ου αιώνα και τις αρχές του 6ου και να έχει τις ρίζες της τόσο σε θρησκευτικούς όσο και σε πολιτικούς λόγους.17
Την εποχή αυτή (μέσα 14ου αιώνα), έπειτα από την απώλεια της Μικράς Ασίας, το κέντρο της οικονομικής ζωής μεταφέρεται στα Βαλκάνια και κυρίως στη Θεσσαλονίκη, που ήταν η μεγαλύτερη πόλη. Το λιμάνι της είναι από τα σπουδαιότερα της Ανατολικής Μεσογείου και παρουσιάζει μεγάλη κίνηση. Δεν είναι πια κέντρο διαμετακομιστικού εμπορίου γιατί το εμπόριο και η ναυτιλία έχουν περάσει στα χέρια των γενοβέζων και των βενετσιάνων. Βέβαια στην πόλη υπήρχαν πλήθος συντεχνίες, σιδηρουργεία, χαλκουργεία, υαλουργεία και εμπορικά καταστήματα κάθε είδους. Παράλληλα όμως στη Θεσσαλονίκη ζουν αγροτικός και εργατικός πληθυσμός. Αγρότες, μισθωτοί, τεχνίτες, εργάτες δεν «πιάνουν» στα χέρια τους τα κέρδη από την οικονομική τους δραστηριότητα: Τα κέρδη των επιχειρήσεων και του εμπορίου τα δρέπουν οι γαιοκτήμονες και ο ανώτερος κλήρος. Μεταξύ γαιοκτημόνων και λαού ξεσπάει στα 1349 μια μεγάλη κρίση που εκφράζεται με το κίνημα των ζηλωτών. Ο εμφύλιος αυτός πόλεμος ανεβάζει στην εξουσία τους ζηλωτές και η πόλη μετατρέπεται σε λαϊκή δημοκρατία. Έτσι, «η Θεσσαλονίκη δίδαξε στη φθίνουσα μεσαιωνική Ανατολή ότι ήταν δυνατό να αυτοδιοικηθεί μια πόλη και χωρίς άρχοντες».18 Στα 1350 ο Ι. Κατακουζηνός εισέρχεται νικητής στη Θεσσαλονίκη και καταπνίγει το κίνημα των ζηλωτών. Η λαϊκή εξουσία χάνεται. Οι ευγενείς και οι δυνατοί παίρνουν πάλι την πρωτοβουλία στην αρχή της πόλης.19
Γ) Τα Δημήτρια μέχρι την άλωση του 1430μ.Χ.
Η ακμάζουσα Θεσσαλονίκη του 13ου και 14ου αιώνα με τα εργαστήρια τέχνης, τις καλλιτεχνικές σχολές και τα σχολεία της, που ήταν ονομαστά σ’ όλη τη Βαλκανική, είχε αποκτήσει μεγάλη αίγλη. Σημαντική ήταν επίσης αυτή την εποχή και η πρόοδος των νομικών επιστημών: νομικοί και λόγιοι που ασχολήθηκαν με το δίκαιο όπως ο Νικηφόρος Χούμνος, ο Θ. Μάγιστρος, ο Δ. Κυδώνης, ο Καβάσιλας αποτελούν φωτεινές πνευματικές μορφές της Θεσσαλονίκης. Εξέχουσα μορφή της νομικής επιστήμης υπήρξε, βέβαια, και ο Κωνσταντίνος Αρμενόπουλος, ο οποίος με το έργο του «Εξάβιβλος» συνδέει τη δικαιοσύνη με το όλο πνεύμα της χριστιανικής διδασκαλίας.20
Ήδη από το 10o αιώνα η Θεσσαλονίκη είναι η δεύτερη εμπορική και βιοτεχνική πόλη της ανατολικής αυτοκρατορίας. Τα καραβάνια κατέφθαναν σ’ αυτή με ποικιλία εμπορευμάτων και βιοτεχνικών ειδών: φαγώσιμα, τσόχες, πανιά, χαβιάρι από τη Ρωσία, μεταξωτά υφάσματα, λάδια, κρασιά από την Ιταλία και την Ισπανία, σαπούνια από τη Βενετία, ακόμη και πολύτιμους λίθους, χρυσό, ασήμι μπορούσε να βρει κανείς στο λιμάνι και την αγορά της. Πάντοτε η πόλη παρουσίαζε μεγάλη κίνηση. Γνώριζε όμως τη μεγαλύτερη ακμή κατά τις παραμονές της γιορτής του Αγίου Δημητρίου. Την εποχή αυτή «οίχονται πανηγύρεις», όπως λέει και ο Ι. Αναγνώστου. Μέσα και έξω από την πόλη, στους χώρους που γίνονταν το εμπορικό πανηγύρι, συναντούσε κανείς Nοτιοελλαδίτες, Mικρασιάτες, Ιταλούς, Γάλλους, «φοίνικες», Ρώσους, Σύριους… και Αιγυπτίους επισκέπτες. Φωνές, τσακώματα, γέλια, συμφωνίες, έμποροι που διαλαλούσαν τα εμπορεύματα τους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, Έλληνες και ξένοι ταξιδιώτες δημιουργούσαν απαράμιλλη ατμόσφαιρα. Ολόκληρη η πόλη μετατρεπόταν σ’ ένα λαϊκό πανηγύρι που περιλάμβανε λαμπρές καλλιτεχνικές εκδηλώσεις και θρησκευτικές ακολουθίες.
Στη Βυζαντινή Θεσσαλονίκη των ύστερων χρόνων που συνυπάρχει το τελετουργικό και το εμπορικό πνεύμα, η γιορτή των Δημητρίων γίνεται το μεγάλο εμπορικό και ψυχαγωγικό πανηγύρι της Ρωμιοσύνης. Τις ημέρες αυτές οι Θεσσαλονικείς είχαν τη δυνατότητα, από τη μια να απολαμβάνουν διάφορες διασκεδάσεις και από την άλλη να παρακολουθούν τους φιλοσόφους και τους λόγιους, που καταπιάνονταν με διάφορα θέματα και έδιναν διαλέξεις, στη ροή της σκέψης τους: «Στο 14ο αιώνα μια πνοή ανθρωπισμού και ελεύθερης σκέψης διασχίζει τη μεγάλη μακεδονική πόλη που ονομαζόταν αυτή τη στιγμή «η πόλη τον χαρίτων»21. Πράγματι, μέσα σ’ αυτή την υλική ευμάρεια που υπήρχε στη Θεσσαλονίκη του 14ου αιώνα, ανθρωπιστικό και θρησκευτικό ιδεώδες ενώνονται σ’ ένα γοητευτικότατο κράμα. Απ’ τον Κωνσταντίνο Αρμενόπουλο πληροφορούμαστε πως ο Άγιος Δημήτριος, εκτός απ’ τη μεγάλη του γιορτή, γιορτάζονταν τρεις φορές την εβδομάδα: την Κυριακή, την Τετάρτη και την Παρασκευή στο ναό της Αχειροποιήτου, ταυτόχρονα με την Παναγία.
Από τις αρχές του Οκτωβρίου στους ναούς της Θεσσαλονίκης τελούνταν ύμνοι, άσματα και ομιλίες που τέλειωναν οκτώ ημέρες μετά τη γιορτή του Αγίου, δηλαδή στις 3 Νοεμβρίου. Από την 1η Οκτωβρίου οι περισσότερο ευσεβείς νήστευαν μέχρι την παραμονή. Όλος ο Οκτώβριος λεγόταν «μήνας αθλήσεως» του Αγίου Δημητρίου. Από τις 20 Οκτωβρίου και μέχρι την παραμονή της μεγάλης γιορτής όλος ο κόσμος βρισκόταν στο πόδι κάνοντας προετοιμασίες. Το διάστημα αυτό των έξι ημερών λεγόταν «προεόρτια». Συγχρόνως στις 20 Οκτωβρίου άρχιζε και το μεγάλο εμπορικό πανηγύρι των Δημητρίων που κρατούσε μια βδομάδα. Η πολυκοσμία, η κίνηση, ο μεγάλος αριθμός εμπορευμάτων έδιναν την εντύπωση της ύπαρξης μιας ακόμη πολιτείας έξω από τα τείχη που συνυπήρχε μ’ αυτή της Θεσσαλονίκης.
Την παραμονή της γιορτής του Αγίου στις 25 Οκτωβρίου, όλοι οι ναοί της πόλης φωτίζονταν μεγαλόπρεπα και γέμιζαν από κόσμο. Οι ναοί του Αγίου Δημητρίου και της Αχειροποιήτου είχαν ιδιαίτερη λαμπρότητα και μεγαλοπρέπεια. Τα πλήθη των Θεσσαλονικέων και των επισκεπτών κυριολεκτικά τους κατέκλυζαν. Μόλις νύχτωνε, ξεκινούσε από το ναό της καταφυγής μεγάλη ιερή πομπή.22 Επικεφαλής ήταν ο Αρχιεπίσκοπος και ο κλήρος της πόλης και τους περιστοίχιζαν ιεροψάλτες, που τους συνόδευαν φωνητικά ήχοι μουσικών οργάνων και τους φώτιζαν απαλά αναμμένες λαμπάδες. Ακολουθούσε το μεγάλο πλήθος και τελικά η μεγαλειώδης πομπή, παίρνοντας την Εγνατία Οδό, την κυριότερη οδική αρτηρία της πόλης, έφτανε στο ναό της Αχειροποιήτου. Εκεί ύστερα από τις ευχαριστίες του κόσμου προς τον Άγιο και τις καινούριες ευχές που δίνονταν, εκφωνούνταν ο πανηγυρικός της ημέρας. Κατόπιν η πομπή επέστρεφε στο ναό του Αγίου Δημητρίου, όπου και ψαλλόταν λειτουργία στην οποία πρωτοστατούσε ο Αρχιεπίσκοπος. Πολλοί χριστιανοί, όπως μας πληροφορεί ο Ισίδωρος, έκαναν το γύρο του ναού, συμβολίζοντας έτσι το δρόμο του μαρτυρίου του Αγίου.
Απ’ τον Ισίδωρο μαθαίνουμε επίσης πως η μεγάλη γιορτή ήταν χωρισμένη σε τέσσερα πανηγύρια: «Φόρον συν ωσανεί και ημείς ή μάλλον οία τινά δώρα τω μάρτυρι προσάγομεν τας ειρημένας τέσσαρας πανηγύρεις». Η πρώτη γιορτή γινόταν την ημέρα του Αγίου στην οποία μετείχε ο ίδιος ο αυτοκράτορας με την ακολουθία του, ο διοικητής, οι ευγενείς και οι άρχοντες που φορούσαν «απαστράπτουσας στολάς και επέβαινον επί λαμπρότατων ίππων».23 Η δεύτερη ήταν αφιερωμένη στον αρχιεπίσκοπο και τον κλήρο της πόλης, η τρίτη στους μοναχούς και, τέλος, στις 3 Νοεμβρίου η τελευταία γιορτή που λεγόταν «οχταήμερος» και στην οποία έπαιρνε μέρος όλος ο λαός.
Μια ακόμη αξιόλογη πηγή που μας πληροφορεί για τις τελετές της πανηγύρεως του Αγίου Δημητρίου είναι ο Κώδικας του αρχιεπισκόπου Συμεών.24 Σύμφωνα μ’ αυτόν, κατά την ιερή πομπή περιφέρονταν «το κιβώτιον μετά του μύρου» (στίχ. 45) κι όχι η εικόνα του Αγίου όπως συνηθίζεται σήμερα. Επίσης, όπως φαίνεται απ’ τις περιγραφές του, στην εποχή του πρέπει να έγιναν μεταρρυθμίσεις και η πομπή δεν στάθμευε πια στο ναό της Αχειροποιήτου. Η διάρθρωση της πομπής δίνεται με κάθε λεπτομέρεια απ’ τον Συμεών και παρουσιάζει ιδιαίτερο κοινωνιολογικό και σημειολογικό ενδιαφέρον. Στο τέλος της «πομπικής» τελετουργίας γινόταν η τελευταία περιφορά γύρω απ’ τον τάφο του Αγίου και στη συνέχεια τελούνταν η Θεία Λειτουργία.25
Πρέπει βάσιμα να υποθέσουμε πως τόσο εκείνοι που κατείχαν στα χέρια τους το εμπόριο όσο και οι πολιτικές και θρησκευτικές αρχές ενθάρρυναν την ύπαρξη του θεσμού των Δημητρίων: η πόλη, χάρη στα Δημήτρια αποκτούσε φήμη, ενώ συγχρόνως τις ημέρες εκείνες αύξανε σημαντικά ο αριθμός των επισκεπτών, Ελλήνων και ξένων, οι οποίοι συντελούσαν στη διακίνηση και άφθονη ροή χρήματος και στην τόνωση της τοπικής οικονομίας. Εξάλλου, πέρα από την παραδοσιακή του φύση ως εορταστικής εκδήλωσης που εξυπηρετούσε τις προσωπικές – λαϊκές θρησκευτικές και ψυχαγωγικές ανάγκες, την εθνική – πολιτισμική ταυτοποίηση και κοινωνική συνοχή, και τις στρατηγικές κοινωνικής ισχύος, ο θεσμός της πανηγύρεως των Βυζαντινών Δημητρίων αναδείχτηκε σε καίριο πολιτικό μέσο προπαγάνδας της αυτοκρατορικής ιδεολογίας, οικονομικού και κοινωνικού ανταγωνισμού, αλλά και αλληλογνωριμίας και διευθέτησης και επίλυσης διαφορών. Τα Δημήτρια της Βυζαντινής Περιόδου παρουσιάζουν, σύμφωνα με τις πηγές, συνέχεια στη μορφή και το κοινωνικό – πολιτικό περιεχόμενο τους αλλά, παράλληλα, και την αναγκαία και ιστορικά διαμορφούμενη αναπροσαρμογή, η οποία τα καθιστούσε, στη διάρκεια όλης αυτής της μακρόχρονης περιόδου (10ος αι. – 15ος αι.), θεσμό ζωντανό, δεμένο οργανικά με την ευημερία και ανάπτυξη της Θεσσαλονίκης, πανήγυρη ζωτικής σημασίας για την ευρύτερη περιοχή.
Παραπομπές – υποσημειώσεις:
1. Αδαμάντιος Ι. Αδαμαντίου, Η Βυζαντινή Θεσσαλονίκη: ιστορία – κοινωνικός βίος – τέχνη, σελ.11, εν Αθήναις 1914.
26.Αμαλία Κ. Ηλιάδη, φιλόλογος-ιστορικός, Διετές Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Βυζαντινής Ιστορίας από το Α.Π.Θ., Διευθύντρια 5ου ΓΕΛ Τρικάλων.
Τα “θαύματα” του Αγίου Δημητρίου ως ιστορικές πηγές. Επιδρομές και Σλαβικές εποικίσεις εντεύθεν του Δουνάβεως Τρίκαλα, 2003
Στη Μελέτη αυτή γίνεται λόγος για τις πρώτες επαφές του ελληνισμού με τους Σλάβους, για την εγκατάσταση των τελευταίων στη Βόρεια Βαλκανική, αρχικά, και στη συνέχεια στην Ελληνική Χερσόνησο, για την ακτινοβολία του ελληνικού στοιχείου και τις μεθόδους εισαγωγής επήλυδων στο στρατιωτικό, διοικητικό, πολιτικό και πολιτιστικό πλαίσιο της Βυζαντινής αυτοκρατορίας. Επίσης γίνεται εκτενής αναφορά στα “Θαύματα” του Αγίου Δημητρίου, κειμένου που αναφέρεται στις επιδρομές και την εγκατάσταση των Σλαβικών φύλων στην περιφέρεια Θεσσαλονίκης και στην ευρύτερη περιοχή Μακεδονίας- Θράκης. Σε κανένα άλλο ντοκουμέντο του Χριστιανικού Μεσαίωνα, εκτός απ’ τα “Θαύματα” ή “Miraculs” δεν υπάρχει τόσο σθεναρή η πεποίθηση των πολιτών ότι η πόλη τους προστατεύεται απ’ την υπερφυσική προστασία του θείου πάτρωνά της. Είναι πεπεισμένοι απολύτως -όπως φαίνεται και μαρτυρείται στα “Θαύματα”- ότι ο Άγιος Δημήτριος έσωσε τη Θεσσαλονίκη από επιδημίες, πείνα, εμφύλιο πόλεμο, και πάνω απ’ όλα, απ’ τις βαρβαρικές επιδρομές.
«Πως βίωσα τη μετάβαση από το Γυμνάσιο στο Λύκειο» (Σκέψεις μαθήτριας 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων με την προτροπή της διευθύντριάς της Αμαλίας Ηλιάδη)
Η μετάβαση από το Γυμνάσιο στο Λύκειο για τους περισσοτέρους μαθητές ακολουθείται από μια περίοδο προσαρμογής .Άλλοτε αυτή η προσαρμογή είναι επώδυνη και άλλοτε ανώδυνη. Δεν παύει όμως να αποτελεί σημαντική παράμετρο στην εκπαιδευτική και προσωπική πορεία κάθε μαθητή.
Για εμάς λοιπόν τους <<καινούριους>> το λύκειο είναι μια μεγάλη αλλαγή και παράλληλα η Α΄ λυκείου αποτελεί μια καθοριστική τάξη αφού θεμελιώνονται οι γνώσεις μας στα βασικά μαθήματα, θέτοντας τις βάσεις για τις επόμενες τάξεις. Το άγχος μας συνεπώς είναι μεγαλύτερο αφού τόσο τα ίδια τα μαθήματα έχουν περισσότερη βαρύτητα και περισσότερες απατήσεις όσο και οι καθηγητές περιμένουν από εμάς περισσότερα πράγματα έχοντας μεγάλες προσδοκίες και απαιτήσεις. Ομολογώ ότι αυτή η αλλαγή ήταν πρωτόγνωρη για μένα, αφού τα πράγματα στο γυμνάσιο ήταν διαφορετικά. Νέος χώρος, νέοι καθηγητές, νέο πρόγραμμα διδασκαλίας, νέο αξιοκρατικό σύστημα και σίγουρα μεγαλύτερες ευθύνες από πλευράς μαθητών. Μπορεί η μετάβαση στο λύκειο να είναι μεν πρωτοφανής εμπειρία για μένα αλλά προσπαθώ να προσαρμοστώ στα πλαίσια του νέου μου σχολείου και να αντιμετωπίσω κάθε νέα δυσκολία.
Διότι αυτός είναι και ο στόχος όλων μας, να προσπερνάμε τα εμπόδια και να γινόμαστε ολοένα και καλύτεροι και με προσωπικό αγώνα αλλά και με τη βοήθεια των νέων μας καθηγητών. Έτσι θα καταφέρουμε να ενταχθούμε ομαλά στο σχολείο που μας δείχνει το δρόμο για το μέλλον.
ΠΟΛΥΜΕΡΟΥ ΕΥΦΡΟΣΥΝΗ Α3 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων
Κείμενα μαθητών/τριών ως εκπαιδευτικό υλικό που προέκυψε από τη διδασκαλία του μαθήματος της Φιλοσοφίας με θέμα:” Να εκθέσετε αναλυτικά την προσωπική σας φιλοσοφία ζωής “
5ο Γενικό Λύκειο Τρικάλων
Ταχυδρομική διεύθυνση
Καλαμπάκας & Σταυροπούλου. Τρίκαλα, Τ.Κ. 42100
Τηλέφωνο: 2431033780 ΦΑΞ : 2431071559
E-MAIL: mail@5lyk-trikal.tri.sch.gr
Site: http://5lyk-trikal.tri.sch.gr/
Σχολικό Έτος 2018-19
Υπεύθυνη-διδάσκουσα καθηγήτρια:
Ηλιάδη Αμαλία, φιλόλογος-ιστορικός (ΠΕ02), Δ/ντρια 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Πρακτική Φιλοσοφία: Από τη θεωρία στο βίωμα και στην πράξη: «Εκθέστε αναλυτικά την προσωπική σας φιλοσοφία ζωής» (ποιο και τι είναι το νόημα της ζωής για σας, ποια είναι τα σημαντικότερα στοιχεία του βίου σας που σας προσφέρουν χαρά και ευτυχία. Τι νοηματοδοτεί τη ζωή σας στην εφηβεία. Παρουσιάστε τις σκέψεις και τις απόψεις σας σαν έκθεση ιδεών, αλλά επί προσωπικού… μιλήστε για τον έρωτα, τη φιλία, τις ανθρώπινες σχέσεις, το χρήμα, το μελλοντικό σας επάγγελμα, τις αγαπημένες σας ασχολίες, αναφερθείτε στα σχέδια και τα όνειρά σας για το μέλλον… προχωρήστε χωρίς φόβο και πάθος σε εκτεταμένη έκθεση και ανάλυση όλων αυτών…)
5o Γενικό Λύκειο Τρικάλων-Τάξη: Β’ ,τμήμα: Β΄1.
«Φιλοσοφία και Βίος: Περιγραφή, ανάλυση και φιλοσοφική ερμηνεία της πρακτικής φιλοσοφίας της ζωής μας».
(Κείμενα μαθητών/τριών-εκπαιδευτικό υλικό που προέκυψε από τη διδασκαλία του μαθήματος της Φιλοσοφίας)
Το βιβλίο της Φιλοσοφίας της Β’ Λυκείου (Αρχές Φιλοσοφίας, Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής, Ινστιτούτο Τεχνολογίας Υπολογιστών και εκδόσεων «Διόφαντος»,συγγραφείς: Στέλιος Βιρβιδάκης, Βασίλης Καρασμάνης, Χαρινέλα Τουρνά, έκδοση του 2015) είναι, κατά την εκτίμησή μου, φλύαρο, γενικόλογο, γεμάτο ανούσιες- πολλές φορές- λεπτομέρειες, επεξηγήσεις που πλατειάζουν χωρίς να προσφέρουν σαφείς διευκρινήσεις, αλλά επίσης έχει υπέροχα παραθέματα, εύστοχη επιλογή εικαστικού υλικού, ζωγραφικών πινάκων κ.τ.λ. και πολύ ενδιαφέρουσα βιβλιογραφία. Κράτησα λοιπόν για μένα τη βιβλιογραφία, για τους μαθητές/τριές μου προόρισα τα παραθέματα και τους πίνακες, και προσάρμοσα τη διδακτέα ύλη, έτσι ώστε να ενδιαφέρονται για το μάθημα, να εκφράζονται με ζωντάνια και αμεσότητα σε αυτό και να νιώθουν ελεύθεροι να διατυπώσουν τις ιδέες τους για φιλοσοφικά προβλήματα και υπαρξιακές αναζητήσεις ή να εκφράζουν, χωρίς φόβο, εφηβικές αναρωτήσεις. Αυτό το έχουν δηλώσει αρκετές φορές, με λόγια και με πράξεις.
Κάνοντας μια ειλικρινή τοποθέτηση στους μαθητές μου για το μάθημα της φιλοσοφίας, τους εξέφρασα το «παράπονο» και τη βεβαιότητα πως, ενδεχομένως, δεν θα θυμούνται, αργότερα στο πέρασμα του χρόνου, στοιχειώδη δεδομένα, όπως τη διαίρεση της φιλοσοφίας σε κλάδους, και τους ρώτησα στη συνέχεια να μου πουν τι νιώθουν για τη φιλοσοφία ως μάθημα. Οι προφορικές και γραπτές απαντήσεις τους στο κεντρικό μου ζητούμενο που ήταν η αυθόρμητη κατάθεση απόψεων, εντυπώσεων και προσδοκιών εκ μέρους τους, για το μάθημα της Φιλοσοφίας, με ικανοποίησαν και επιβεβαίωσαν την βασική μου θεωρητική θέση: ότι σκοπός του μαθήματος είναι η φιλοσοφική και ιστορικο-φιλοσοφική κατανόηση του ζητήματος της διδασκαλίας της φιλοσοφίας, και όχι κατ’ αρχήν η πρόταση μιας ειδικής διδακτικής της φιλοσοφίας.
Στην προοπτική αυτή, συζήτησα με τους μαθητές/τριές μου το ερώτημα αν είναι διδακτή η φιλοσοφία, με αναφορά στην προβληματική που ανέπτυξαν ορισμένοι φιλόσοφοι και ορισμένες παραδόσεις. Έγινε ιστορική επισκόπηση της διδασκαλίας της φιλοσοφίας (το πότε, από ποιους και με ποιον σκοπό και μέθοδο έχει διδαχθεί), επισκόπηση που προϋποθέτει –και προχωρεί παράλληλα με– την ίδια την ιστορία της φιλοσοφίας. Στη συνέχεια προτάθηκαν και παρουσιάστηκαν τρόποι διδασκαλίας της φιλοσοφίας (θεματοκεντρικοί και κειμενοκεντρικοί). Με τον τρόπο αυτό δείχθηκε ότι η διδασκαλία της φιλοσοφίας είναι και μπορεί να γίνει ένα φιλοσοφικό «πρόβλημα».
Στις μέρες μας πολλοί συνεχίζουν να επιχειρηματολογούν (ή πιστεύουν ότι δεν χρειάζεται καν να επιχειρηματολογήσουν) υπέρ του σημαντικού (ή και του θεμελιώδους) ρόλου της φιλοσοφίας στη Μέση Εκπαίδευση, ακόμη και στην κοινωνία.
Το αν και πώς διδάσκεται η φιλοσοφία συνδέεται με την αντίληψη για τη φύση της μάθησης και της γνώσης και προϋποθέτει, τελικά, μία θέση για τη φύση και το έργο της ίδιας της φιλοσοφίας. Ως τέτοιο, ως φιλοσοφικό ερώτημα, προσείλκυσε παραδοσιακά την προσοχή των φιλοσόφων, οι οποίοι δεν το άφησαν στα χέρια των ειδικών της διδακτικής (που, εξάλλου, ελάχιστες φορές το καταδέχθηκαν).
Η σημερινή κατάσταση της φιλοσοφίας εντός των εκπαιδευτικών θεσμών (της δευτεροβάθμιας, της τριτοβάθμιας και της διά βίου εκπαίδευσης) μάς αναγκάζει να θέσουμε εκ νέου το ερώτημα, ως επείγον ερώτημα παιδείας και με επίγνωση της ιστορικότητάς του.(Βλ. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Γιώργος Ζωγραφίδης «Η διδασκαλία της φιλοσοφίας. Σκοπός, δομή και περιεχόμενο μαθήματος». Έκδοση: 1.0. Θεσσαλονίκη 2014. Διαθέσιμο από τη δικτυακή διεύθυνση:
https://opencourses.auth.gr/courses/OCRS456/.
Για ποιο λόγο, όμως, το εκπαιδευτικό σύστημα της Γαλλίας επιμένει τόσο πολύ στο να διδάσκονται οι μαθητές λυκείου τις βασικές αρχές της φιλοσοφίας; Αυτό το ερώτημα διατυπώνει ο Βρετανός ανταποκριτής του BBC στο Παρίσι, Χιού Σκόφιλντ. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πηγές, οι δεκαεπτάχρονοι μαθητές στη Γαλλία, στα πλαίσια της μελέτης για το Baccalaureat ( το δικό μας αντίστοιχο απολυτήριο Λυκείου), έχοντας επιλέξει το Bac Litteraire, δηλαδή την «φιλολογική» κατεύθυνση που δίνει έμφαση σε μαθήματα όπως η Φιλολογία και η Φιλοσοφία, μελετούν εντατικά την τελευταία.
Μπορείτε να φανταστείτε ότι οι μαθητές θα περάσουν, τουλάχιστον τέσσερις ολόκληρες ώρες διανοητικής εξάσκησης αναπτύσσοντας εξαντλητική επιχειρηματολογία για το θέμα: «Είναι η αλήθεια προτιμότερη από την ειρήνη;». ‘Η «Υπάρχει εξουσία χωρίς βία;». ‘Η «Μπορεί κάποιος να έχει δίκιο και όταν τα γεγονότα τον διαψεύδουν;».
Υπάρχει, βέβαια, και η εναλλακτική επιλογή να ασχοληθούν με μία άσκηση που ζητάει να σχολιάσουν γραπτώς ένα κείμενο. Σ’ αυτή την περίπτωση, μπορούν να διαλέξουν ανάμεσα σ’ ένα απόσπασμα από το έργο «Tractatus Theologiko-Politico» που έγραψε το Σπινόζα το 1670 και σε μία άποψη του Σενέκα για τον αλτρουισμό».
Στη φιλολογική κατεύθυνση μαθητές και μαθήτριες στη Γαλλία διδάσκονται, επί οκτώ σχολικές ώρες την εβδομάδα, πάρα πολλά στοιχεία για το έργο κορυφαίων στοχαστών όπως ο Πλάτωνας, ο Καντ, ο Σοπενχάουερ, ο Χάιντεγκερ και ο Σαρτρ. Μερικά από τα θέματα που πραγματεύονται στην τάξη, στη μελέτη και στις εξετάσεις είναι: η συνείδηση, ο άλλος, η τέχνη, η ύπαρξη και ο χρόνος, η ύλη και το πνεύμα, η κοινωνία, ο νόμος, το καθήκον, η ευτυχία.
Υπάρχουν κι άλλες γενικές κατευθύνσεις που μπορεί να επιλέξει ένας μαθητής Λυκείου στη Γαλλία, όπως η επιστημονική. Αλλά ακόμη κι εκεί υπάρχει η φιλοσοφία ως διδασκόμενο μάθημα, αναπόσπαστο τμήμα της διδακτέας ύλης.
Προς τί λοιπόν τόση προσκόλληση στη φιλοσοφία; Θεωρείται ότι στόχος του γαλλικού εκπαιδευτικού συστήματος είναι οι μαθητές όχι απλώς να καταλάβουν τις πιο σημαντικές φιλοσοφικές ιδέες, αλλά κυρίως να μπορούν να τις χρησιμοποιήσουν στην ενήλικη ζωή τους, στην περίπτωση μιας συνομιλίας.
Κι αυτό, κατά την άποψή μου, συμβαίνει μόνο στη Γαλλία, όπου οι ρίζες της διδασκαλίας της φιλοσοφίας στη μέση εκπαίδευση είναι παμπάλαιες. Το μπακαλορεά της Γαλλίας εισήχθη το 1809 από τον ίδιο τον αυτοκράτορα Ναπολέοντα Βοναπάρτη με τη φιλοσοφία να αποτελεί ένα από τα κύρια μαθήματα.
Η χρησιμότητα της διδασκαλίας της φιλοσοφίας ήταν και παραμένει η εξής: να ολοκληρωθεί η μάθηση ενός παιδιού με στόχο αυτό με τη σειρά του να μάθει να σκέφτεται.
Εμπνεόμενοι από εικόνες και σχετικά κείμενα και διαπνεόμενοι από δημιουργικότητα και ερευνητική διάθεση, οι μαθητές και οι μαθήτριές μου διατύπωσαν τις σκέψεις, τις απόψεις, τις αντιλήψεις τους για το μάθημα και την αξία της φιλοσοφίας και της σχέσης της με την πρακτική φιλοσοφία της καθημερινότητας, εκτιμώντας τη σημασία της πολιτιστικής, ελληνικής και ευρωπαϊκής μας κληρονομιάς και εκφράζοντας παράλληλα τα συναισθήματά τους για το αγαθό της φιλοσοφικής ενασχόλησης και μελέτης καθώς και της αυτοσυνειδησίας…
Η Υπεύθυνη-διδάσκουσα Καθηγήτρια Ηλιάδη Αμαλία ΠΕ02 εύχομαι, σε αρμονική και στενή συνεργασία με τους μαθητές και τις μαθήτριές μου, να συνεχίσουμε να παράγουμε εύχρηστο και ουσιαστικής σημασίας εκπαιδευτικό υλικό που τόσο το έχει ανάγκη η εκπαιδευτική κοινότητα για την προαγωγή της εκπαιδευτικής μας συνείδησης και το βάθεμα της εσωτερικής μας σοφίας. Όπως οι μαθητές/τριές μας, έτσι κι όλοι μας απολαμβάνουμε, από άποψη περιεχομένου και μορφής, ουσίας και αισθητικής, το ισορροπημένο ερευνητικό αποτέλεσμα του παιδαγωγικού μας μόχθου.
Θέμα:” Να εκθέσετε αναλυτικά την προσωπική σας φιλοσοφία ζωής “
Ο άνθρωπος από πολύ νωρίς είχε απορίες σχετικά με τη ζωή. Η γέννηση , η ζωή και, πολύ περισσότερο, ο θάνατος ήταν ζητήματα που τον απασχολούσαν και προσπάθησε να τα ερμηνεύσει. Η μυθολογία και η θρησκεία του έδωσαν κάποιες απαντήσεις. Ωστόσο από τη στιγμή που έλυσε βασικά προβλήματα επιβίωσης , αυτές έπαψαν να είναι ικανοποιητικές και με τον νου και τη λογική αναζήτησε νέες. Οι αναζητήσεις αυτές ξεκίνησαν για οικονομικούς , γεωπολιτικούς λόγους από την περιοχή της Ιωνίας στη Μικρά Ασία και σηματοδότησαν την αρχή της Φιλοσοφίας.
Ωστόσο, όσο κι αν προόδευσε ο άνθρωπος στις επιστήμες ,όσο κι αν η γνώση έφτασε σε πολύ υψηλά επίπεδα, όσο κι αν φωτεινά μυαλά και φιλόσοφοι διατύπωσαν διάφορες απόψεις για τα ζητήματα αυτά, καθένας έχει τις δικές του απορίες και προβληματισμούς. Τα ζητήματα που απασχόλησαν τον άνθρωπο στην αρχή της ιστορίας εξακολουθούν να υφίστανται και σήμερα και ο καθένας ανάλογα με το περιβάλλον στο οποίο μεγαλώνει, τις θρησκευτικές ,ιδεολογικές και πολιτικές του πεποιθήσεις προσπαθεί να βρει τις δικές του απαντήσεις και να συλλάβει το νόημα της ζωής. Αυτό , βέβαια, δεν είναι εύκολο για κανέναν και φυσικά ούτε για μένα.
Ζώντας σε μια πολύπλοκη και απαιτητική κοινωνία και καθώς βρίσκομαι στην εφηβική ηλικία, έρχομαι αντιμέτωπος και με τον εαυτό μου και με τους άλλους. Ο ρυθμός της ζωής μου όπως και των περισσότερων νέων της εποχής μου είναι τόσο γρήγορος και απαιτητικός που καταλήγει να είναι σχεδόν απάνθρωπος. Το σχολείο έχει τις απαιτήσεις του ,το φροντιστήριο τις δικές του και εγώ τις δικές μου αγωνίες και όνειρα τα οποία ασφυκτιούν στο συγκεκριμένο πλαίσιο. Από τη μια ακούω την οικογένεια και το σχολείο να λένε πως υπάρχει ” καιρός του σπείρειν και καιρός του θερίζειν “, πως , αν δεν μοχθήσω σήμερα, δεν θα απολαύσω αύριο, αν δε βάλλω γερά θεμέλια τώρα, το μέλλον θα είναι αβέβαιο. Από την άλλη θέλω να έχω χρόνο για τους φίλους μου και για να διασκεδάζω. Επιπλέον στη σημερινή Ελλάδα, ακόμα και αν είμαι συνεπής , το μέλλον είναι αβέβαιο. Βλέπω μεγάλο αριθμό νέων ανθρώπων να παίρνουν το δρόμο για το εξωτερικό, ή να είναι άνεργοι και αυτό με γεμίζει άγχος. Ακόμα πρέπει να καταλάβω τι είναι αυτό που θα με κάνει ευτυχισμένο. Η εποχή μας είναι υλιστική και ταυτίζει την ευτυχία με τη δυνατότητα κατανάλωσης υλικών αγαθών. Η αξία του ανθρώπου για πολλούς εξαρτάται από την κατανάλωση υλικών αγαθών. Ο πνευματικός άνθρωπος ,ούτε αμείβεται ικανοποιητικά ,αλλά ούτε και αναγνωρίζεται ως αξία. Τα είδωλα του θεάματος και του αθλητισμού αμείβονται με υπέρογκα ποσά και πολύ περισσότερο από τους επιστήμονες ,από τους εργάτες του πνεύματος ,από τους απλούς ανθρώπους.
Όπως οι άλλοι νέοι έτσι κι εγώ ζω μέσα σε μια κοινωνία γεμάτη αντιφάσεις. Η οικογένεια και το σχολείο μας προτρέπουν να γίνουμε σωστοί ηθικά άνθρωποι με αξίες και ιδανικά, ενώ αντίθετα η κοινωνία θεωρεί πετυχημένους τους ανθρώπους που έχουν χρήματα και υλικά αγαθά, χωρίς να εξετάζει αν αυτά αποκτήθηκαν με νόμιμο και ηθικό τρόπο. Η τηλεόραση με τα ριάλιτι και τις διαφημίσεις, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τα πρότυπα που προβάλουν, είναι στην υπηρεσία της ύλης. Παράλληλα παρατηρώντας την κοινωνία ,τους θανάτους ,αρχίζω να συνειδητοποιώ το εφήμερο της ανθρώπινης ύπαρξης. Άνθρωποι έρχονται και φεύγουν από τη ζωή, μένει για λίγο καιρό η ανάμνησή τους και μετά πέφτουν στη λήθη. Άραγε το εφήμερο αυτό ταυτίζεται και με το μάταιο; Τέτοιες σκέψεις με οδηγούν σε απορίες σχετικά με το νόημα της ζωής. Φυσικά αντιλαμβάνομαι ότι αυτό δεν είναι απλό ούτε εύκολο να λυθεί. Αν ήταν έτσι ,θα είχε διατυπωθεί απάντηση αποδεκτή από όλους και θα ήταν πιο εύκολη η ζωή μας. Ωστόσο, η απάντηση είναι απαραίτητη, γιατί αυτή παίζει καθοριστικό ρόλο για τη ζωή του καθενός.
Συνοψίζοντας, ο ελεύθερος χρόνος ,η μελλοντική μου αποκατάσταση, η οικονομική κρίση στη χώρα μας, η κρίση ηθικών αξιών, η διάσταση ανάμεσα στα λόγια και τα έργα, η επικράτηση της ύλης επί του πνεύματος, η υγεία, η μεταφυσικές ανησυχίες είναι κυρίως τα ζητήματα που απασχολούν εμένα αλλά και πολλούς άλλους ανθρώπους.
μαθητής Β1 τμήματος του 5ου Λυκείου Τρικάλων.
Φιλοσοφία ζωής
Εργασία φιλοσοφίας της μαθήτριας Δέσποινας Βασδέκη
Θέμα: «Εκθέστε αναλυτικά την προσωπική σας φιλοσοφία ζωής».
Στις μέρες μας κάθε άνθρωπος έχει την προσωπική του άποψη, το δικό του χαρακτήρα. Έχει μεγαλώσει και ωριμάσει με τις δικές του εμπειρίες και έχει πάρει από αυτές τα δικά του μαθήματα ζωής. Έχει αποκτήσει μια φιλοσοφία που τις περισσότερες φορές διαφέρει από τους υπόλοιπους.
Σαν Δέσποινα μέσα από τα θετικά και αρνητικά του χαρακτήρα μου. Από τις περιπέτειες και τις εμπειρίες μου. Έχω αποκτήσει μια φιλοσοφία ξεχωριστή των υπολοίπων. Έχω ωριμάσει, έχω μάθει να σέβομαι και να αγαπώ τη ζωή με τις δυσκολίες της.
Αρχικά θα έλεγα πως είμαι οξύθυμη και όταν εκνευριστώ πολύ ξεσπάω. Ωστόσο είμαι ξεροκέφαλη, αν μου μπει κάτι στο μυαλό δεν μου βγαίνει με τίποτα. Μπορεί κάποιες φορές να στενοχωριέμαι για πράγματα που δεν πρέπει. Επίσης ένα ακόμα όχι και τόσο καλό πάνω μου είναι ότι σε μια «φιλία» τα δίνω όλα σχεδόν πάντα. Πληγώνομαι αλλά το ξανακάνω. Ακόμα θα μπορούσε να είναι ότι είμαι διαβητική αλλά αυτό θα είναι σίγουρα και στα θετικά μου.
Από την άλλη μεριά είμαι ευγενική και καλόκαρδη. Γελάω πάντα κυρίως στις δύσκολες στιγμές. Οι δυσκολίες της ζωής με βοήθησαν να αγαπάω τη ζωή και κυρίως να σέβομαι… Όταν «φτάνεις με το ένα πόδι στον τάφο» μαθαίνεις να αγαπάς και να ζεις κάθε λεπτό.. Να αγαπάς το σώμα σου, κάθε ατέλειά σου. Είμαι επίσης πολύ δυναμική και ανταγωνιστική. Δε δέχομαι την αδικία. Έχω μια οικογένεια και μία σχέση που με στηρίζει πολύ.
Το μήνυμα που θα ήθελα να περάσω σε κάποιον που θα διαβάσει αυτή την έκθεση είναι ότι ο κάθε ένας έχει δικαίωμα να ονειρεύεται και να ζει όπως θα ήθελε εκείνος. Χωρίς φόβο ή ντροπή. Να αποκτήσει φιλοσοφία ζωής, μαθήματα και εμπειρίες.
Το νόημα της ζωής
«Ποιο είναι το νόημα της ανθρώπινης ζωής ή της οργανικής ζωής συνολικά; Η απάντηση σε αυτή την ερώτηση συνεπάγεται μια ολόκληρη θρησκεία. Έχει συνεπώς κάποιο νόημα – αναρωτιέσαι – να τη θέτουμε; Απαντώ πως ο άνθρωπος που αντιμετωπίζει την ίδια τη ζωή του και αυτή των συνανθρώπων του σαν κάτι χωρίς νόημα δεν είναι απλά δυστυχής αλλά και σχεδόν ανάξιος να ζει.
Τι ασυνήθιστη κατάσταση είναι αυτή η δική μας, των θνητών! Καθένας από εμάς βρίσκεται εδώ για μια σύντομη διαμονή. Δε γνωρίζει για ποιο σκοπό, αν και μερικές φορές το διαισθάνεται. Αλλά από τη σκοπιά της καθημερινής ζωής, χωρίς να πηγαίνουμε βαθύτερα, υπάρχουμε για τους συνανθρώπους μας – πρώτιστα γι αυτούς που από τα χαμόγελά τους και την καλή τους κατάσταση εξαρτάται η ευτυχία μας και έπειτα για όλους αυτούς τους άγνωστους σε μας προσωπικά, με τις τύχες των οποίων όμως είμαστε δεμένοι μέσω δεσμών συμπάθειας.
Εκατοντάδες φορές καθημερινά υπενθυμίζω στον εαυτό μου ότι η εσωτερική και η εξωτερική ζωή μου εξαρτώνται από την εργασία άλλων ανθρώπων, ζωντανών και νεκρών, και πως πρέπει να προσπαθήσω να δίνω στον ίδιο βαθμό που έχω δεχτεί και ακόμα δέχομαι.
Είμαι σε μεγάλο βαθμό αφοσιωμένος σε μια απλή ζωή και συχνά καταπιέζομαι από την αίσθηση ότι απορροφώ ένα άχρηστο ποσό από την εργασία των συνανθρώπων μου. Θεωρώ τις ταξικές διαφορές αντίθετες προς τη δικαιοσύνη και σε τελευταία ανάλυση βασισμένες στη δύναμη. Επίσης θεωρώ ότι η απλή ζωή είναι καλή για όλους, φυσιολογικά και διανοητικά.
Οπωσδήποτε δεν πιστεύω στην ανθρώπινη ελευθερία υπό τη φιλοσοφική έννοια. Καθένας ενεργεί όχι μόνο από εξωτερική πίεση αλλά επίσης και σύμφωνα με τις εσωτερικές του ανάγκες. Τα λόγια του Σοπενχάουερ, ότι ένας άνθρωπος μπορεί να κάνει ό,τι θέλει, αλλά δε θέλει να κάνει ότι θέλει, ήταν πηγή έμπνευσης για μένα από τη νεότητά μου και μια διαρκής παρηγοριά και αλάθητη πηγή υπομονής στην αντιμετώπιση των δυσκολιών της ζωής, της δικής μου και των άλλων. Αυτό το συναίσθημα καταπραΰνει το αίσθημα της ευθύνης, που τόσο εύκολα μας παραλύει και μας αποτρέπει να παίρνουμε τους εαυτούς μας και τους άλλους περισσότερο από όσο πρέπει στα σοβαρά. Συμβάλλει σε μια άποψη της ζωής, στην οποία το χιούμορ πάνω από όλα κατέχει την αδιαπραγμάτευτη θέση του.
Το να ερευνώ για το νόημα ή το σκοπό της ύπαρξης κάποιου, ή της δημιουργίας του, μου φαινόταν γενικά παράλογο από αντικειμενική σκοπιά. Άλλωστε, ο καθένας έχει συγκεκριμένα ιδανικά που καθορίζουν την κατεύθυνση των προσπαθειών του και της κρίσης του. Με αυτή την έννοια δε βλέπω την ευκολία και την ευτυχία σαν αυτοσκοπούς – θεωρώ μια τέτοια ηθική βάση πιο σωστή για μια αγέλη γουρουνιών.
Τα ιδανικά που μου φώτισαν το δρόμο και που κάθε στιγμή μου έδιναν κουράγιο για να αντιμετωπίσω τη ζωή ευδιάθετα υπήρξαν η Αλήθεια, η Καλοσύνη και η Ομορφιά. Χωρίς την έννοια της αδελφότητας με ανθρώπους με παρόμοιες σκέψεις, τη φροντίδα για το αντικειμενικό, το αιώνια απραγματοποίητο στο χώρο της τέχνης και της επιστημονικής έρευνας, η ζωή θα μου φαινόταν άδεια. Οι καθημερινοί στόχοι της ανθρώπινης προσπάθειας – περιουσία, επιφανειακή επιτυχία, πολυτέλεια- πάντοτε μου φαίνονταν περιφρονητέοι.
Το πάθος μου για την κοινωνική δικαιοσύνη και την κοινωνική υπευθυνότητα παραδόξως βρισκόταν πάντοτε σε αντίθεση με την εκφρασμένη απελευθέρωσή μου της ανάγκης για άμεση επαφή με άλλους ανθρώπους και άλλες ανθρώπινες κοινωνίες. Βάδισα το δικό μου δρόμο και δεν ανήκα ποτέ ολοκληρωτικά στη χώρα μου, στο σπίτι μου ή ακόμη και στο άμεσο οικογενειακό περιβάλλον μου. Απέναντι σε όλους αυτούς τους δεσμούς δεν έχω χάσει ποτέ το επίμονο αίσθημα της ανεξαρτησίας, της ανάγκης για απομόνωση – ένα συναίσθημα που μεγαλώνει με τα χρόνια.
Μπορεί κάποιος να γνωρίζει χωρίς να το μετανιώνει τα όρια της δυνατότητας για αμοιβαία κατανόηση και συμπάθεια για τα πλάσματα γύρω του. Ένας τέτοιος άνθρωπος αναμφισβήτητα χάνει κάτι στο δρόμο από την εγκαρδιότητα και την ξενοιασιά. Από την άλλη πλευρά, όμως, είναι σε μεγάλο βαθμό ανεξάρτητος από την κοινή γνώμη, τα έθιμα και τις απόψεις των συναδέλφων του και αποφεύγει τον πειρασμό να πάρει θέση σε τέτοιες ανασφαλείς τοποθετήσεις
Ο ηρωισμός κατά διαταγή, η βία χωρίς νόημα και όλη η μολυσματική ανοησία που συμβαδίζει με τ’ όνομα του πατριωτισμού – πόσο τα απεχθάνομαι! Θεωρώ τον πόλεμο σαν ένα κακό, αξιοκατάκριτο πράγμα: θα προτιμούσα να γίνω κομμάτια, παρά να πάρω μέρος σε μια τόσο απεχθή επιχείρηση. Αλλά και πάλι, η γνώμη μου για το ανθρώπινο είδος βρίσκεται τόσο ψηλά, σε πείσμα όλων, που πιστεύω ότι αυτός ο μπαμπούλας θα είχε εξαφανιστεί εδώ και καιρό, αν η υψηλή λογική των εθνών δεν είχε συστηματικά διαφθαρεί από τα εμπορικά και πολιτικά συμφέροντα που επενεργούν, έχοντας σαν όργανα τα σχολεία και τον Τύπο.
Το ωραιότερο πράγμα που μπορούμε να αισθανθούμε είναι το μυστήριο. Είναι το θεμελιώδες συναίσθημα που κυριαρχεί στην αληθινή τέχνη και την αληθινή επιστήμη. Αυτός που δεν το γνωρίζει και δεν μπορεί να το θαυμάσει ούτε να νιώσει δέος είναι σαν ένας νεκρός, ένα σβησμένο κερί. Η εμπειρία του μυστηρίου – ακόμη και αναμεμειγμένη με φόβο- ήταν αυτή που γέννησε τη θρησκεία.
Η γνώση της ύπαρξης ενός πράγματος ενός πράγματος στο οποίο δεν μπορούμε να εισχωρήσουμε, η γνώση των εκδηλώσεων του βαθύτερου λόγου και της πιο ακτινοβολούσας ομορφιάς, που η λογική μας έχει πρόσβαση μόνο στις πιο στοιχειώδεις μορφές τους, αυτή η γνώση και αυτή η συγκίνηση είναι που αποτελούν την πραγματική θρησκευτική στάση. Με αυτή την έννοια και μόνο με αυτή, είμαι ένας βαθύτατα θρησκευόμενος άνθρωπος. Δεν μπορώ να καταλάβω ένα Θεό που ανταμείβει και τιμωρεί τα πλάσματά του ή έχει θέληση ανάλογη με αυτή που έχουμε εμείς οι ίδιοι.
Ένας άνθρωπος που θα εξακολουθούσε να ζει και πέρα από το φυσικό του θάνατο είναι επίσης έξω από την αντίληψη μου, και ούτε θέλω να συμβεί διαφορετικά. Τέτοιες αντιλήψεις αρμόζουν στους φόβους ή τον παράλογο εγωισμό των μικρόψυχων. Για μένα είναι αρκετό το μυστήριο της αιωνιότητας της ζωής και ο πόθος της θαυμάσιας δομής της πραγματικότητας, μαζί με την προσπάθεια να καταλάβω ένα μέρος, όσο μικρό και αν είναι, της λογικής που διέπει τη φύση».
Μαθητής Β1 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Η προσωπική φιλοσοφία ζωής ενός ανθρώπου είναι το σύνολο των ιδανικών, του τρόπου σκέψης και διάφορων άλλων ιδιοτήτων του χαρακτήρα του, που τον καθιστούν ξεχωριστό από τους συνανθρώπους του. Αποτελεί μια πολύ σημαντική αρετή για το άτομο και το βοηθά να πορευτεί στη ζωή του. Ως παράδειγμα θα ήθελα αναφερθώ στην δικιά μου φιλοσοφία ζωής.
Είμαι πολύ επίμονος, κυνηγώ τα όνειρά μου και καταβάλλω τα μέγιστα των δυνατοτήτων μου για να τα καταφέρω, δίχως να πτοούμαι από τυχόν δυσκολίες που προκύπτουν. Με αυτόν τον τρόπο βελτιώνω τις ικανότητές μου σε διάφορα αντικείμενα της καθημερινής ζωής, όπως στα μαθήματα, και στον αθλητισμό, αυξάνοντας παράλληλα και την αυτοπεποίθησή μου.
Αν απεχθάνομαι ένα πράγμα στους ανθρώπους, αυτό είναι η αδικία. Η δικαιοσύνη είναι μια από τις μεγαλύτερες αρετές στον άνθρωπο, και είναι μια με την οποία ταυτίζομαι απόλυτα. Ποτέ δεν κατηγορώ κάποιον άδικα, αναγνωρίζω και παραδέχομαι τα λάθη μου, αντιμετωπίζοντας τις όποιες συνέπειες αυτά επιφέρουν.
Είμαι πάντα στο πλευρό των στενών μου προσώπων και τους υποστηρίζω σε ό,τι και αν κάνουν. Γενικότερα, προσπαθώ να βάζω την οικογένειά μου και τους φίλους μου πάνω απ’όλα και να βρίσκομαι πάντα κοντά τους, χωρίς όμως να τα καταφέρνω κάθε φορά.
Όμως κανένας άνθρωπος δεν είναι τέλειος, και εγώ δεν αποτελώ την εξαίρεση στον κανόνα. Είμαι αρκετά γκρινιάρης , ορισμένες φορές σε υπερβολικά επίπεδα, εκπέμποντας μια άσχημη εικόνα του εαυτού μου στους γύρω μου, καθώς τους βομβαρδίζω με παράπονα για το κάθετι , δημιουργώντας εντάσεις με αρνητικές συνέπειες στην προσωπική μου ζωή.
Επίσης, πολλές φορές αποκτώ μια μεγάλη ιδέα για τον εαυτό μου και γίνομαι αρκετά εγωιστής, με αποτέλεσμα να επικεντρώνομαι αποκλειστικά στον εαυτό μου και να μην ενδιαφέρομαι για ότι συμβαίνει στα κοντινά μου πρόσωπα. Έτσι «καταστρέφω» σημαντικές στιγμές τους, και οποιοδήποτε θέμα συζήτησης περιστρέφεται γύρω από εμένα και όχι γύρω από αυτά.
Τέλος, η μεγάλη επιμονή μου στο να πετυχαίνω όποιον στόχο και αν θέσω, γίνεται αρκετά εκνευριστική για τους γύρω μου, καθώς αφοσιώνομαι ολοκληρωτικά στην εκπλήρωση του στόχου μου και τους περιθωριοποιώ, βυθίζοντας τον εαυτό μου στην απομόνωση.
μαθητής Β1 του 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Η ζωή ήταν και θα είναι ένα θέμα που ταλανίζει τόσο τους νέους όσο και τους ανθρώπους μεγαλύτερης ηλικίας. Στις μέρες μας υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που αποκτούν ως πρότυπο ένα προκαθορισμένο τρόπο ζωής που επιδιώκει την ολοκλήρωσή τους μέσα από την οικογένεια. Ωστόσο η κοινωνία εξελίσσεται και οι νέες γενιές είναι αυτές που καταρρίπτουν τις προκαταλήψεις και τις απαρχαιωμένες αντιλήψεις των παλιότερων γενεών. Εγώ προσωπικά ως άτομο που εμπίπτω στη νέα γενιά, θεωρώ πως οι απόψεις μου δεν συνάδουν με συγκεκριμένες προδιαγραφές για την ζωή.
Η ζωή φαντάζει πολύ μεγάλη κι όμως είναι τόσο μικρή… παρατηρώ όσο περνούν τα χρόνια. Από τα πρώτα μας κι- όλας χρόνια βλέπουμε την ζωή ως κάτι απέραντο και κάνουμε πολλά όνειρα που αν και δεν γίνονται εύκολα εφικτά εμείς πιστεύουμε σε αυτά και μάλιστα όχι επειδή δεν έχουμε λογική αλλά επειδή δεν έχουμε εμπειρία. Μεγαλώνοντας σε μια εποχή που η οικονομική κρίση μαστίζει πλήθος ανθρώπων το μόνο που άκουγα από τους γύρω μου ήταν πως η απόλαυση της ζωής μου θα ξεκινήσει μετά την επαγγελματική μου αποκατάσταση, ειδικότερα σε θέση υψηλού κύρους, και αφού παντρευτώ και δημιουργήσω την δική μου οικογένεια. Τότε ,μου έλεγαν, θα είναι όλα στην θέση τους και θα μπορείς να απολαύσεις ό,τι έχεις καταφέρει. Όσο μεγάλωνα όμως και συνειδητοποιούσα καλύτερα την πραγματικότητα είχα πάντα το εξής ερώτημα: «κι άμα η ζωή μου τελειώσει πριν γίνουν όλα αυτά, τότε σημαίνει πως δεν θα την έχω απολαύσει;». Κάπως έτσι φθάνω στον σύγχρονο εαυτό μου που πλέον έχει λύσει αυτήν την απορία και έχει δημιουργήσει την δική του θεωρία ζωής που καθημερινά προσπαθεί να κάνει πράξη.
Όσο περνούν τα χρόνια ο κάθε άνθρωπος πλάθει τον δικό του σκοπό για την ζωή που προσπαθεί να φέρει εις πέρας. Άλλοι εφικτοί, άλλοι ανέφικτοι μα όλοι αποτελούν την προσωπική ευχαρίστηση του κάθε ανθρώπου. Άλλωστε κάθε άνθρωπος καθημερινά βάζει στόχους που όταν εκπληρώνει νιώθει την ικανοποίηση. Με τον ίδιο τρόπο, θέτοντας σκοπούς για την ζωή σου που με κόπο και πάθος προσπαθείς να πραγματοποιήσεις τότε νιώθεις γεμάτος, χωρίς να έχεις χάσει δευτερόλεπτο από αυτή.
Ο δικός μου σκοπός της ζωής είναι τόσο η απόλαυση της στιγμής όσο και η προσπάθεια για μελλοντική ευημερία. Έτσι είμαι χαρούμενη τόσο για το παρόν όσο και για το μέλλον ενώ παράλληλα σκεπτόμενη στο παρελθόν μπορώ να έχω θετικές αναμνήσεις. Αν και όλοι ελπίζουμε στην αιώνια ζωή μέχρι να το καταφέρουμε ας την κάνουμε απλά γεμάτη.
Μαθήτρια Β1 του 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Πρώτα απ’ όλα η λέξη φιλοσοφία ετυμολογικά είναι σύνθετη και προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό φιλείν (που σημαίνει αγάπη) και τη λέξη σοφία. Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της είναι πως βασίζεται στον τρόπο σκέψης, στον χαρακτήρα και τα βιώματα του ατόμου οπότε διαφέρει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάθε άνθρωπος από την στιγμή που αρχίζει να συνειδητοποιεί τον κόσμο γύρω του αρχίζει και να διαμορφώνει, συνήθως ακούσια, μία φιλοσοφία σχετικά με την ζωή. Όσον αφορά την δική μου φιλοσοφία ζωής υποστηρίζω πως ο κάθε άνθρωπος πρέπει να ζήσει μία ζωή γεμάτη από εμπειρίες. Όπως λέει και ένας στίχος τραγουδιού «έχεις μόνο μια ζωή, προσπάθησε να ζήσεις αυτήν κι’ όχι να σε ζήσει», δηλαδή κατά τη γνώμη μου πρέπει να ‘’φας την ζωή με το κουτάλι’’. Καθώς η ζωή έχει τόσα πολλά να σου διδάξει, με το να φοβάσαι να την ζήσεις σπαταλάς άδικα το χρόνο σου. Σίγουρα το να ζήσεις την ζωή σου δεν είναι και το πιο εύκολο, αφού αυτό συνεπάγεται το να κάνεις αρκετά λάθη, να απογοητευτείς αρκετές φορές, να στεναχωρηθείς, να κλάψεις και να πέσεις κάτω. Όμως σημασία έχει να ξανασηκωθείς ακόμη πιο δυνατός και πιο σίγουρος για τον εαυτό σου και να μην τα παρατάς. Φυσικά όμως υπάρχουν και τα όρια. Σίγουρα πρέπει να ζήσεις μία γεμάτη ζωή, όχι όμως μία αλαζονική ζωή. Πρέπει να ξέρεις που πρέπει να σταματάς και να μην επαναλαμβάνεις τα λάθη σου. Επίσης πρέπει όσο μπορείς να βοηθάς τους ανθρώπους γύρω σου χωρίς να τους φέρνεις σε δύσκολη θέση και χωρίς βέβαια να σε καταπιέζει κάποιος γιατί αν δεν το κάνεις με όλη σου την καρδιά είναι ανούσιο. Επιπλέον είναι απαραίτητη η μόρφωση και τα πολλά ταξίδια για να ολοκληρωθείς σαν άνθρωπος. Τέλος πιστεύω πως πρέπει όλοι να προσπαθούμε να γίνουμε η καλύτερη πλευρά του εαυτού μας, να αποδεχόμαστε τα ελαττώματα μας και να επικεντρώνουμε στα καλά στοιχεία μας. Σημαντικό κομμάτι της ζωής ενός ανθρώπου είναι και η οικογένεια, οι φίλοι και ο έρωτας που του προσφέρουν εμπειρίες και του ξυπνάν τα πιο ωραία και συγχρόνως σκληρά και άσχημα συναισθήματα. Οικογένεια. Ο καθένας ερμηνεύει διαφορετικά αυτή τη λέξη, όμως το κοινό σημείο όλων είναι στη λέξη αγάπη. Προσωπικά για μένα οικογένεια πέρα από αυτούς που με έφεραν στη ζωή είναι και οι άνθρωποι που μεγάλωσα μαζί τους, που ξέρω πως θα είναι εκεί για μένα κάθε φορά που θα τους έχω ανάγκη, που μπορεί να έχουμε περάσει και άσχημες στιγμές αλλά πάντα στο μυαλό μου θα είναι οι όμορφες. Θεωρώ κάποιον τυχερό να μπορεί να νιώσει την απεριόριστη αγάπης της οικογένειας και προσωπικά μεγαλώνοντας σε μία εξαμελή οικογένεια συν τους παππούδες, της γιαγιάδες, τους θείους, τις θείες και τα υπέροχα ξαδέρφια μου θεωρώ πως είμαι αρκετά τυχερή. Οι φίλοι και οι έρωτες είναι επίσης πολύ σημαντικοί, ιδιαίτερα στη ζωή του εφήβου καθώς του ασκούν μεγάλη επιρροή. Είναι πολύ σημαντικό ο νέος να καταλάβει ποιοι είναι οι φίλοι του και ποιοι απλώς γνωστοί. Για εμένα φίλος είναι αυτός που θα είναι δίπλα σου κάθε φορά που θα τον χρειάζεσαι, θα σε βοηθάει να ξεπεράσεις τις δυσκολίες σου και θα θέλει το καλό σου. Θα ενδιαφέρεται για σένα και δεν θα βάζει το εγωισμό του πιο πάνω. Θα είναι εκεί να σε στηρίξει όταν οι άλλοι θα σου γυρίσουν τη πλάτη και φυσικά θα βλέπει σε σένα αυτά που δεν μπορούν να δουν οι άλλοι. Σίγουρα θα υπάρχουν στιγμές που θα μαλώσετε αλλά η ειλικρίνεια και αγάπη θα σας βοηθήσουν να προχωρήσετε μπροστά. Και φυσικά όταν θα είσαι μαζί τους, με τους φίλους σου εννοώ, θα σε κάνουν να ξεφεύγεις από το άγχος της καθημερινότητας και να περνάς καλά. Όσον αφορά τους έρωτες, πιστεύω είναι το γλυκόπικρο κομμάτι της εφηβείας (και όχι μόνο). Το να ερωτεύεσαι κάποιον σε κάνει χαρούμενο, σε κάνει να θέλεις να ζήσεις, δυστυχώς όμως πολλές φορές τυχαίνει να μην έχεις την ανταπόκριση που περίμενες από τον άλλο και εκεί αρχίζει το δράμα της υπόθεσης. Και φυσικά υπάρχουν και τα άτομα που δεν πρέπει να ερωτευτείς γιατί αν τα ερωτευτείς εκεί να δεις δράμα. Όμως το πιο σημαντικό είναι να έχεις τον εαυτό σου, γιατί οι άνθρωποι έρχονται και φεύγουν και αυτό γίνεται για κάποιο λόγο. Όλα γίνονται για κάποιο λόγο. Μπορεί να μην το μάθουμε και ποτέ, ίσως να μην ήταν γραφτό και ίσως να έρθει κάτι καλύτερο. Αν και πιστεύω πως όλοι γυρίζουν, απλώς τότε είναι αργά. Γι’ αυτό θα υπάρχουν μέρες που θα νιώθεις μόνος και δεν θα σε γεμίζει τίποτα, αλλά θα περάσουν αυτές οι μέρες, διότι μετά την καταιγίδα έρχεται η νηνεμία. Μαθήτρια Β1 του 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
-Φιλοσοφία ζωής
Η ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΖΩΗΣ ΜΟΥ
Αρχικά η φιλοσοφία παράγεται από το ρήμα φιλοσοφώ και σημαίνει « ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΣΟΦΙΑ » (φίλος + σοφία). Η φιλοσοφία δεν είναι κάτι ανέφικτο για τους ανθρώπους που δεν έχουν προικιστεί με εκλεκτά και σπάνια χαρίσματα. Η αληθινή σχέση της φιλοσοφίας με τον άνθρωπο είναι τόσο βαθιά και πραγματική, πυκνή και ουσιαστική, ώστε η φιλοσοφία εμφανίζεται σαν η σημαντική έκφανση του ανθρώπινου πνεύματος.
Θα προσπαθήσω να φιλοσοφήσω την ζωή μου, μετά από πολύ ώριμη σκέψη και επίγνωση αναζητώντας την ευτυχία. Έχω μάθει να αναζητώ την ευτυχία, οριοθετώντας τις επιθυμίες μου, παρά προσπαθώντας να τις ικανοποιήσω. Επιπλέον πιστεύω πως το μυστικό της ευτυχίας δεν βρίσκεται στο να αναζητάμε περισσότερα, αλλά στο να διαμορφώσουμε την δεξιότητα του να απολαμβάνουμε τα λιγότερα. Με την επιθυμία για ολοένα και περισσότερα αγαθά μαθαίνουμε να εκτιμάμε τις απλές και αληθινές χαρές της ζωής. Πιστεύω ότι ο σοφός άνθρωπος είναι ικανοποιημένος με όσα έχει, όσα και αν είναι αυτά, χωρίς να προσεύχεται για όσα δεν έχει.
Αρχίζω και βάζω στόχους στην ζωή μου, το δουλεύω στο μυαλό μου τι και πως , πρέπει άλλωστε για να υπάρχει ενδιαφέρον στην ζωή μας. Πρέπει να δουλέψω για αυτούς, αυτήν είναι η χαρά της δημιουργίας. Η ευτυχία έρχεται μετά, όταν έχεις δουλέψει για αυτήν και την έχεις πιστέψει πραγματικά. Ο άνθρωπος που δεν έχει στόχους, όνειρα, είναι κενός. Εγώ δεν θέλω να ανήκω σε αυτήν την κατηγορία. Πιστεύω είναι όμορφο πράγμα να έχεις οριοθετήσει πράγματα στην ζωή σου, και σιγά σιγά να αρχίζεις να χτίζεις αυτό που έχεις ονειρευτεί. Τα αγαθά έρχονται με κόπο και μόχθο. Όλοι γινόμαστε σοφοί εκ του αποτελέσματος.
Επιπρόσθετα, είναι πολλά και αγωνιώδη τα φιλοσοφικά ή υπαρξιακά προβλήματα που απασχολούν τον σημερινό άνθρωπο. Προβλήματα ζωής και θανάτου για τα οποία πολλές φορές είναι αδύνατο όχι μόνο να απαντήσει, αλλά και να κατανοήσει αφού από μόνος του δεν είναι σε θέση να βρει τις απαιτούμενες απαντήσεις. Προσπαθώ να αγγίξω ένα τεράστιο θέμα, όλοι είμαστε μικροί και μεγάλοι φιλόσοφοι. Οι φιλόσοφοι του σήμερα και επιστήμονες, διατυπώνουν τις δικές τους αντιλήψεις για την κοινωνία , τον κόσμο , το μέλλον και ένα σωρό ακόμα θεματικές ενότητες που αφορούν σε μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό την σημερινή κοινωνία.
Κλείνοντας , θα ήθελα να πω πως ζούμε σε μια κοινωνία , την λεγόμενη σύγχρονη κοινωνία στην οποία ο καθένας έχει σκέψεις, απόψεις και στόχους. Μπορεί να εκφράζεται και να παλεύει για αυτό που θέλει να γίνει πραγματικότητα. Η κοινωνία βομβαρδίζεται με μια σειρά σημαντικών παρατηρήσεων πάνω στην τεχνολογία και την « υπερφόρτωση πληροφοριών» που αυτή προκαλεί , καθώς επίσης και την αντίδραση του ατόμου στις κοινωνικές αλλαγές. Δεν φοβάμαι για αυτές τις προκλήσεις και θα χρειαστεί να δουλέψω για να έχω έτοιμες τις απαντήσεις. Πρέπει να συγκεντρωνόμαστε στον στόχο μας στο μέτρο του δυνατού, μ’ αρέσουν οι προκλήσεις και με εξιτάρει πάρα πολύ αυτό. Από την μεριά μου προσπαθώ να αγγίξω το θέμα και να φιλοσοφήσω.
Μαθήτρια Β1 του 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Φιλοσοφία για εμένα είναι ένα ολόκληρο σύστημα αξιών που καθορίζει τις αποφάσεις μου και τις αντιδράσεις μου σε κάθε περίσταση της ζωής μου. Διαμορφώνεται και επηρεάζεται από πολλούς παράγοντες όπως είναι ο οικογενειακός, ο κοινωνικός περίγυρος, η προσωπική παιδεία του , η κουλτούρα του λαού του και φυσικά οι θρησκευτικές του πεποιθήσεις . Λέγεται ότι η ζωή δεν είναι φιλοσοφία αλλά αν δεν την φιλοσοφήσεις δεν ζεις. Και αυτό γιατί κάθε άνθρωπος χρειάζεται έναν τρόπο σκέψης που θα τον βοηθήσει στο να αντιδράσει σωστά κυρίως στις δύσκολες καταστάσεις και να παίρνει τις πιο σωστές αποφάσεις για την ζωή του. Έτσι έχω αναπτύξει και εγώ μια φιλοσοφία που ακολουθώ για να μου εξασφαλίσω μια όμορφη ζωή, η οποία έχει σαν βάση την πλήρη αφοσίωση στους στόχους μου.
Το προσωπικό μου όραμα είναι να σπουδάσω στο πανεπιστήμιο Πληροφορική με απώτερο σκοπό την επαγγελματική μου αποκατάσταση και την προσφορά σε άλλους ανθρώπους, μέσω της ρομποτικής και άλλων τεχνολογικών εφαρμογών. Αυτό θα μου εξασφαλίσει μια δουλειά που, αν και είναι δύσκολη, όχι μόνο θα με επιβραβεύσει με πολύ καλό μισθό, αλλά και θα μου δώσει την ευκαιρία να βοηθήσω τους συνανθρώπους μου.
Μιλώντας για συνανθρώπους, η φιλοσοφία μου στις διαπροσωπικές μου σχέσεις είναι να προσέχω ποια είναι και τι χαρακτήρες έχουν τα άτομα με τα οποία συναναστρέφομαι, και πάνω απ’ όλα να μην εμπιστεύομαι εύκολα, ώστε να αποφύγω όσο γίνεται την προδοσία. Τα άτομα με τα οποία κάνω παρέα θέλω μεν να είναι ώριμα και να έχουν ένα επίπεδο, αλλά πάνω από όλα με νοιάζει να έχουν καλή ψυχή. Για αυτόν τον λόγο μένω μακριά από εκδικητικούς, αχάριστους και μη ειλικρινείς ανθρώπους, γιατί αυτά είναι 3 χαρακτηριστικά που με πληγώνουν πολύ.
Όσον αφορά τον τρόπο ζωής μου, η φιλοσοφία μου είναι να αποκτήσω όσο πιο πολλά βιώματα γίνεται, γιατί ο χρόνος μας στη Γη είναι περιορισμένος και πρέπει να τον εκμεταλλευόμαστε όσο καλύτερα γίνεται. Επομένως θέλω να αποκτήσω όσο πιο πολλές εμπειρίες μπορώ, αλλιώς θα καταλήξω λίγο πριν πεθάνω να μετανιώνω που δεν εκμεταλλεύτηκα τον χρόνο μου για να ζήσω πολλές και διαφορετικές στιγμές και συναισθήματα και θα έχω μείνει με ένα μεγάλο παράπονο για την ζωή μου. Για αυτόν τον λόγο, έχω πολλούς στόχους και επιθυμίες, όπως να ταξιδέψω σ’ όλον τον κόσμο, να κάνω αθλήματα που θα μου «κόψουν την ανάσα», να ζήσω σε ένα πολυτελές σπίτι με ένα καλό αυτοκίνητο, να κάνω δραστηριότητες που θα με βελτιώσουν σωματικά και πνευματικά… κ.λπ.
Ωστόσο, μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να ζήσω την ζωή μου όπως την ονειρεύομαι και αντίθετα, να συναντήσω την αποτυχία. Η αποτυχία είναι ένα αναπόφευκτο γεγονός που μπορεί να συμβεί πολλές φορές στη ζωή όλων μας. Προσωπικά δεν με ενδιαφέρει πόσες φορές θα «πέσω κάτω», αλλά πόσες θα ξανασηκωθώ, και όποιος και αν είναι ο στόχος μου, δεν τα παρατάω ποτέ. Πιστεύω ότι η επιτυχία μας δεν χτίζεται πάνω σε επιτυχίες, αλλά πάνω σε λάθη. Ως αποτέλεσμα, ό,τι κακό και να μου συμβεί, δεν μένω άπραγος μέσα στην θλίψη μου και δεν βυθίζομαι στην μιζέρια, καθώς πιστεύω ότι αυτό είναι εντελώς ανώφελο και απλά κάνει την κατάσταση χειρότερη, οπότε μαθαίνω από τα λάθη μου και ξαναπροσπαθώ μέχρι να πετύχω. Μιλώντας για επιτυχία, πιστεύω ότι δεν πρέπει περηφανεύομαι για αυτήν και να γίνομαι αλαζόνας, αλλά να προσπαθώ να είμαι μετριόφρων και να συνεχίζω να αγωνίζομαι για όλη μου τη ζωή. Πάντως, σε ό,τι και να θέλω να επιτύχω, πιστεύω ότι η υπομονή παίζει πολύ μεγάλο ρόλο και προσπαθώ να μην την χάνω ποτέ.
μαθητής του Β1 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων.
Ένα απο τα συχνότερα ερωτήματα που όλοι θέτουμε στον εαυτό μας είναι το εξής: <<ποιό είναι το νόημα της ζωής;>>.Είμαι σίγουρη πως όλοι κάποτε αναρωτηθήκαμε γιατί βρισκόμαστε εδώ. Ίσως να μην μπορέσαμε να δώσουμε ακριβή απάντηση σε αυτό το ερώτημα, αλλά σίγουρα μας απασχόλησε αρκετά. Είχε πει και ο σπουδαίος φιλόσοφος, ο Σωκράτης <<το να υπάρχεις σημαίνει να πράττεις>>, επομένως για να υπάρχεις πρέπει να πράττεις, και μάλιστα εγώ, θα συμπλήρωνα, να πράττεις σωστά.
Προφανώς, η προσωπική φιλοσοφία ζωής για κάθε άνθρωπο είναι διαφορετική, άλλο είναι το νόημα της ζωής για κάποιον που δεν έχει στέγη, ένα πιάτο ζεστό φαγητό, καθαρά ρούχα και άλλο για κάποιον που βρίσκεται σε πάρα πολύ καλή οικονομική κατάσταση.
Για εμένα, το νόημα της ζωής είναι να είσαι με τους ανθρώπους που αγαπάς και σε αγαπάνε πραγματικά, που είναι δίπλα σου στις εύκολες αλλά και στις δύσκολες σιτιγμές. Για εμένα το νόημα της ζωής είναι να με περιμένει η μητέρα μου μετά το σχολείο με ένα χαμόγελο στα χείλη. Για εμένα το νόημα της ζωής είναι να έχεις λίγους και καλούς φίλους, που θα περνάτε μαζί αξέχαστες στιγμές. Τα συναισθήματα παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο, καθώς, χωρίς τα συναισθήματα, δεν υπάρχει ζωή. Αλλά πάνω απ’ όλα και το σημαντικότερο είναι να υπάρχει υγεία και ειρήνη. Αυτοί οι δύο όροι συνδέονται μεταξύ τους και αποτελούν μια ζωή όμορφη, γεμάτη χαρά.
Συνοψίζοντας, την προσωπική φιλοσοφία ζωής μου θα την χαρακτήριζα μια μίξη εμπειριών: ρισκάρω, χαμογελάω, ταξιδεύω και την ζω την κάθε μέρα σαν να είναι η τελευταία, γιατί η ζωή είναι μία και κανείς δεν ξέρει αν μας περιμένει αύριο.
Μαθήτρια Β1 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Είναι η σκέψη πάνω στην ίδια την σκέψη. Είναι η επιστήμη που ασχολείται με ερωτήματα , προβλήματα ή απορίες που προσπαθούμε ως άνθρωποι να λύσουμε. Θα μπορούσε κανείς να διατυπώσει ότι αυτή η σκέψη είναι η διανοητική διερεύνηση βαθέων ερωτημάτων για την σχέση του ανθρώπου με τον κόσμο και την θέση του σε αυτόν. Αυτό ορίζουμε ως φιλοσοφία. Ο κάθε άνθρωπος διαμορφώνει και εξελίσσει την φιλοσοφία του καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής ανάλογα με την οικονομική του κατάσταση, την θέση του στην κοινωνία, το περιβάλλον γύρω του κτλ. Παρακάτω θα διαβάσετε την δική μου.
Φιλοσοφία για εμένα είναι η αναζήτηση για την χαρά, την ευτυχία και την ευχαρίστηση. Θέλω στο μέλλον να βρω το ιδανικό για εμένα. Το ιδανικό διαφέρει για κάθε άνθρωπο. Για εμένα είναι το να περάσω στην σχολή που θέλω στην Αθήνα, όπου και θα ευχαριστηθώ τα καλύτερα χρόνια της ζωής μου. Στη συνέχεια να πάω εξωτερικό στους συγγενείς μου στην Ολλανδία, να κάνω το μεταπτυχιακό μου και να γυρίσω πίσω στην πατρίδα μου για να συνεχίσω την ζωή μου. Ύστερα, αν και δεν έχω σκεφτεί λεπτομερώς την επόμενη φάση της ζωής μου, ευελπιστώ να έχω την τύχη να κάνω την δικιά μου οικογένεια.
Η οικογένεια είναι το θεμέλιο στον χαρακτήρα κάθε ανθρώπου. Ο John Wooden είχε πει εύστοχα κάποτε << τα πιο σημαντικά πράγματα στη ζωή είναι η οικογένεια και η αγάπη>>. Έτσι γίνεται αντιληπτό ότι συμβάλει και στην δημιουργία της φιλοσοφίας του καθενός. Αν έπρεπε να επιλέξω την δικιά μου ζωή ή της οικογένειας μου, η απάντηση πιστεύω είναι προφανής. Η οικογένεια είναι το πάν για εμένα. Δυστυχώς όμως είναι ελλιπής ή τουλάχιστον έτσι θα την χαρακτήριζαν. Ο καρκίνος, το 2015, πήρε από εμένα το πιο λατρευτό πρόσωπο που θα μπορούσε να πάρει από ένα παιδί. Η φιλοσοφία ασχολείται με άλυτα ερωτήματα. Ο θάνατος συμπεριλαμβάνεται σ’ αυτά. Πολλές σκέψεις περιτριγυρίζουν το μυαλό μου προσπαθώντας να γράψω την πρόταση που πρέπει να ακολουθήσει, έτσι ώστε η έκθεσή μου να είναι πειστική, δομημένη και ευπρεπής όπως είπατε εσείς, κ. Διευθύντρια. Τα αισθήματα που νιώθει ο κάθε συγγραφέας πρέπει να είναι κλιμακωτά, συνειρμικά, σωστά ταξινομημένα και να μην ξεχειλίζουν το χαρτί. Μια φιλοσοφία είναι και αυτή.
Άλλο ένα κοσμαγάπητο θέμα στον τομέα της φιλοσοφίας είναι ο έρωτας. Ο έρωτας είναι χαρακτηριστικό του ανθρώπου. Ο άνθρωπος επιβιώνει, τρέφεται, ερωτεύεται. Τι είναι ο έρωτας; Πολλοί τον περιγράφουν ως φτερουγίσματα στην κοιλιά, άλλοι ως νύχτες αϋπνίας . Κάποτε θα μάθω. Μέχρι τώρα δεν έχω βιώσει τον πρώτο μου έρωτα. Βέβαια τα εφηβικά φλερτ υπάρχουν αλλά τίποτα το αξιοσημείωτο.
Τέλος, οι φιλίες. Φίλοι, όπως όλοι ξέρουμε, είναι η οικογένεια που επιλέγουμε. Ελάχιστοι είναι οι αληθινοί και σπάνιο να τους βρεις. Ευτυχώς είμαι αρκετά τυχερή και έχω δύο έξοχες φίλες να με στηρίζουν και να τις στηρίζω. Είμαστε καθημερινά μαζί και δεν μπορώ να φανταστώ καμία περίπτωση που θα μας κρατούσε χώρια. Η Μαρία που βρισκόταν εκεί στις πιο δύσκολες στιγμές της ζωής μου και είναι στο πλάι μου εδώ και εφτά σπουδαία χρόνια, και η Φώφη που μου δείχνει συνέχεια έναν άλλο τρόπο ζωής, πιο <<ελεύθερο>> εδώ και τέσσερα σπουδαία χρόνια.
Αυτή είναι η φιλοσοφία της ζωής της δεκαεφτάχρονης (σχεδόν) Μαριτίνας Γεωργαλά. Σίγουρα θα αλλάξει στο προσεχές μέλλον. Μέχρι τότε…
Μαθήτρια Β1 του 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Όταν ακούμε τον όρο φιλοσοφία το μυαλό μας συνήθως ανατρέχει στην αρχαία Αθήνα, στους σπουδαίους φιλοσόφους της και στα τόσο απλά αλλά και τόσο δύσκολα στην απάντησή τους ερωτήματα. Μερικά από τα θέματα που απασχόλησαν και απασχολούν μέχρι και σήμερα τους σοφιστές είναι το γεγονός αν υπάρχει κάποια ανώτερη δύναμη, η οποία δημιούργησε τον κόσμο και αν υπάρχει μεταθανάτια ζωή. Ωστόσο, τους προβλημάτισαν και ερωτήματα που αφορούν την καθημερινότητα, τις σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων και τους ίδιους τους εαυτούς τους και για ορισμένα από αυτά θα επιχειρήσω να εκθέσω τις απόψεις μου.
Στα ζητήματα που σχετίζονται με τον άνθρωπο και την αλληλεπίδρασή του με τα υπόλοιπα άτομα μίας κοινωνίας, ανήκουν η οικογένεια και οι συναναστροφές με ομάδες ομηλίκων που μπορούν να οδηγήσουν στη φιλία και τον έρωτα. Το κάθε ένα από αυτά έχει τη δική του σημασία και είναι όλα εξίσου σημαντικά, καθώς διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μας. Αρχικά, η οικογένεια αποτελεί τον πρώτο τομέα της κοινωνικοποίησης και είναι εκείνη που μας δίνει τις αρχές με τις οποίες θα προχωρήσουμε στη ζωή μας, ενώ οι γονείς μας φροντίζουν να μας προμηθεύουν με ο,τιδήποτε χρειαστούμε κατά τη διάρκεια αυτής, είτε αυτό καλύπτει συναισθηματική είτε υλική ανάγκη. Στη συνέχεια, η φιλία, εκτός από το γεγονός ότι βοηθάει στην ολοκλήρωση του χαρακτήρα μας και στη βαθύτερη κατανόηση του, μπορεί να γίνει καταφύγιο σε δύσκολες καταστάσεις και η καλύτερη σύμβουλος για τις ξεπεράσουμε ακόμα και να τις αποφύγουμε. Αρκεί βέβαια να είναι πραγματική και να απέχει από την ικανοποίηση ατομικών συμφερόντων. Αναφορικά με τον έρωτα αναφέρεται παντού η αξία και η δύναμή του, αλλά και η δυσκολία να τον κατανοήσουμε. Αναμφίβολα, είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ύπαρξης του ανθρώπου και χάρη σε αυτόν ζει πολύ δυνατά συναισθήματα. Προσωπικά, τόσο η οικογένεια όσο η φιλία και ο έρωτας έχουν ιδιαίτερη βαρύτητα και ίσως να αποτελεί τυχαίο γεγονός η καθημερινότητα που έχω τώρα και οι άνθρωποι που βρίσκονται σε αυτή, αλλά νιώθω ιδιαίτερα τυχερή που τους έχω συναντήσει.
Ο χαρακτήρας που έχω σχηματίσει προέκυψε από τους παραπάνω παράγοντες και συχνά τα άτομα γύρω μου αναφέρουν πως είμαι δοτική προσφέροντας βοήθεια σε όποιον τη χρειάζεται, ευχάριστη, ψύχραιμη, ανεξάρτητη και αξιόπιστη. Παρόλα αυτά, έχω και αρκετά αρνητικά, όπως όλοι άλλωστε. Έτσι, χαρακτηρίζομαι ως πεισματάρα, αναποφάσιστη και αρκετά παραπονιάρα. Όμως, αναγνωρίζω την ύπαρξή τους, των αδύνατων σημείων μου εννοώ και προσπαθώ να τα περιορίσω όσο περισσότερο είναι δυνατό.
Σχετικά με τα ενδιαφέροντά μου είναι πολλά με κυριότερα τα ταξίδια, την εξερεύνηση διαφορετικών τόπων, τη μουσική, την ανάγνωση βιβλίων και την απόκτηση καινούριων γνώσεων. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που δεν έχω αποφασίσει ακόμα τη σχολή που θέλω να περάσω, αν και έχω κάποιες υπόψη μου. Ωστόσο, αποτελεί μία από τις επιθυμίες μου το επάγγελμα που θα επιλέξω να είναι αυτό που πραγματικά θέλω, συνδυάζοντας την εργασία με τα πράγματα που αγαπώ.
Συνοψίζοντας, η φιλοσοφία της ζωής ενός ανθρώπου είναι αρκετά δύσκολο να διαμορφωθεί και επιδέχεται αλλαγές καθ΄ όλη τη διάρκεια της. Αυτό προκύπτει από το γεγονός ότι όσο ζούμε δεχόμαστε συνέχεια επιρροές που μεταβάλλουν τα πιστεύω μας. Όμως, όσο απαιτητική και να είναι η διαδικασία, χρειάζεται να πραγματοποιείται από όλους, επειδή τα αποτελέσματά της έχουν πολλά οφέλη. μαθήτρια Β1 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων
Φιλοσοφία της Ζωής
Με τον όρο ζωή θα έλεγα ότι πάμε να εξηγήσουμε ένα πολύ σύνθετο και πολύπλοκο θέμα, ειδικά σε αυτήν την ηλικία που βρίσκομαι: 16 ετών. Ό όρος ζωή για μένα είναι μια μεγάλη και χωρίς επιστροφή περιπέτεια. Αυτήν η περιπέτεια περιλαμβάνει πολλά μαθήματα , επιτυχίες σε πολλά πράγματα και αποτυχίες ταυτόχρονα, διότι χωρίς λάθη δεν μαθαίνεις. Ακόμη θα έλεγα πως η ζωή απαιτεί πολλές θυσίες σε αγαπημένα πράγματα, χωρίς να έχω μεγάλη εμπειρία πάνω σε αυτό το θέμα. Σε αυτήν την έκθεση, θα αναπτύξω δυο θέματα που στηρίζονται πάνω στο βασικό μας θέμα: την φιλοσοφία της ζωής. Το πρώτο θέμα μου είναι, το τι είναι οικογένεια, φιλία και σχολείο για μένα . Το δεύτερο είναι τα αρνητικά και θετικά κομμάτια που αποτελούν τον εαυτό μου.
Αρχικά οι όροι οικογένεια, φιλία για μένα είναι ιεροί. Το να μην έχει κάποιος φίλους και οικογένεια πιστεύω ότι είναι πολύ σημαντικό μειονέκτημα, διότι οι φίλοι και ιδιαίτερα η οικογένεια είναι πάντα το στήριγμά σου σε αυτήν την ζωή. Πρώτα-πρώτα, θα ξεκινήσω με τον όρο οικογένεια. Οικογένεια είναι ένας όρος πολύ σημαντικός διότι από εκεί φαίνεται ποιός ακριβός είσαι, διότι από την οικογένεια θα μάθεις τις βασικές αρχές, σημαντικούς και βασικούς τρόπους συμπεριφοράς και γενικότερα το πώς να ενταχθείς γρήγορα σε αυτήν την κοινωνία. Για μένα η οικογένεια είναι ο βασικότερος παράγοντας στην απόκτηση αυτοπεποίθησης, και πιο γενικά στην απόκτηση προσωπικότητας . Επιπρόσθετα, επόμενος βασικός παράγοντας για τον τρόπο ένταξης στην κοινωνία είναι και το ‘’ενοχλητικό’’ για όλους σχολείο. Έλα όμως που κάποια μια μέρα θα ευχαριστείς όλους αυτούς πού σου έμαθαν τόσα πολλά πράγματα, αλλά βέβαια ‘’εμείς ξέρουμε’’ έτσι λέμε όλοι, κακώς. Συνεχίζοντας, θα ήθελα να αναφέρω ότι το σχολείο δεν είναι τυχαία υποχρεωτικό μέχρι το γυμνάσιο, κάποιος λόγος θα υπάρχει. ‘Ο λόγος που πιστεύω εγώ είναι, ότι μέχρι το γυμνάσιο κανένας σχεδόν ή τουλάχιστον το μεγαλύτερο ποσοστό δεν έχει ωριμάσει σωστά, ώστε να βγει στην κοινωνία και να αντιμετωπίσει όλους αυτούς τους διαφορετικούς ανθρώπους. Επίσης εξίσου σημαντικοί είναι και οι φίλοι. Φίλοι είναι παρέα ,διάθεση ,κέφι, χαρά, λύπη, συμπαράσταση, αδελφικότητα και άλλες τόσες και περισσότερες έννοιες καθορίζουν τον όρο φιλία. Αν υπάρχει αληθινή φιλία στα άτομα τότε ο φίλος θα είναι πάντα εκεί και στα καλά και στα κακά, ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές εκτός από την οικογένεια , μπορούν να βρίσκονται και οι φίλοι να συμπαρασταθούν σαν οικογένεια . Επομένως, οι τρείς αυτοί παράγοντες επηρεάζουν κατά μεγάλο ποσοστό την προσωπικότητα του ατόμου, αλλά και το προωθούν στην ένταξή του στην κοινωνία.
Σε αυτήν την παράγραφο θα προσπαθήσω να μιλήσω για τα θετικά και αρνητικά του εαυτό μου , δεν είναι εύκολο να μιλήσεις για κάτι τόσο σοβαρό και τόσο σημαντικό για μένα διότι βρίσκομαι σε μια ηλικία που δεν ξέρω ακόμη τόσο καλά τον εαυτό μου, τώρα αρχίζω να τον μαθαίνω καλύτερα. Καταρχάς είμαι ένα άτομο ανοιχτό θα έλεγα , λίγο ντροπαλό σε ιδιαίτερες περιπτώσεις , με μια πολύ αγαπημένη οικογένεια. Ο πατέρας μου είναι ο βασικός μου παράγοντας που ξεκίνησα τον άθλημα με το οποίο θέλω να ασχοληθώ επαγγελματικά, το ποδόσφαιρο. Αν και πολλές φορές η αντίθετη άποψη της μητέρας μου πήγε να με επηρεάσει, αλλά ακόμη δεν έχω πάρει κάποια απόφαση για την επαγγελματική μου αποκατάσταση. Θεωρώ πως έχω την καλύτερη αδερφή του κόσμου, αν και πολλές φορές μαλώνουμε, και γενικότερα έχω την καλύτερη οικογένεια . Τα θετικά που έχω είναι πολλά. Το πιο βασικό πιστεύω πώς είναι το να δουλεύεις και να εργάζεσαι. Οι όροι αυτοί δεν είναι υποχρεωτικά το να σκάβεις σε ένα χωράφι αλλά το να δουλεύεις πάνω σε πράγματα που αγαπάς και σου αρέσουν, αυτό πιστεύω είναι το πιο σημαντικό . Το πρόβλημα με αυτό είναι ότι μου αρέσουν πολλά πράγματα και δεν ξέρω στο τέλος με τι να ασχοληθώ. Ακόμη θα έλεγα ότι είμαι πολύ φιλικός, ειδικότερα ευγενικός και το πιο βασικό σοβαρός σε καταστάσεις που χρειάζεται. Τα αρνητικά δεν πιστεύω πώς είναι κάτι κακό, αντίθετα θα έλεγα ότι συμπληρώνουν αυτό που είσαι. Τα βασικά αρνητικά που έχω εντοπίσει κατά καιρούς είναι ότι πολλές φορές είμαι βιαστικός, αγχώδης και λίγο ειρωνικός . Ακόμη ένα σημαντικό αρνητικό του εαυτού μου είναι ότι είμαι ζηλιάρης και πιστεύω πώς είναι και το κυριότερο. Θα ήθελα, κάποια στιγμή να προσπαθήσω να τα βελτιώσω διότι, πάντα θέλω να γίνομαι καλύτερος. Αυτό που πιστεύω πως είναι πάρα πολύ σημαντικό και θα έδινα μια συμβουλή είναι, να αναγνωρίζεις τα λάθη σου διότι μέσα από αυτά μαθαίνεις και πηγαίνεις μπροστά.
Συμπερασματικά, θα ήθελα να ξανά προσθέσω πάλι, ότι η ζωή είναι μία όμορφη, καταρχάς, αλλά και επίπονη περιπέτεια που δεν αξίζει να μην την ζήσεις διότι είναι μια περιπέτεια χωρίς «επιστροφή».
Μαθητής Β1 του 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Η φιλοσοφία της ζωής.
Γενικά, φιλοσοφία ονομάζεται η επιστήμη που ασχολείται με ερωτήματα, προβλήματα και απορίες που θεωρούνται άγνωστα και δύσκολα κατανοητά από τον άνθρωπο, ο οποίος αναζητά καθημερινά μία απλή εξήγηση από την αρχαιότητα ακόμη. Ετυμολογικά η λέξη φιλοσοφία προέρχεται από το αρχαίο ελληνικό φιλείν (αγαπώ) και τη λέξη σοφία, δηλαδή η αγάπη για τη σοφία.
Από την αρχαιότητα οι άνθρωποι προσπαθούν να ανακαλύψουν και να εμβαθύνουν περισσότερο στο ερώτημα του τι είναι η πραγματικότητα. Κατά την προσωπική μου γνώμη ο καθένας από εμάς βιώνει τη δική του πραγματικότητα ανάλογα με το τι μας ελκύει στη ζωή. Ο διαφορετικός τρόπος σκέψης μας οδηγεί στο να αντιμετωπίζουμε και διαφορετικά κάθε γεγονός. Επηρεαζόμαστε από το γύρω μας περιβάλλον και αντιδρούμε όπως εμείς επιθυμούμε, όπως ταιριάζει στον χαρακτήρα μας.
Επιπλέον, ο άνθρωπος έχει ανάγκη να ενταχθεί σε ένα κοινωνικό σύνολο και να αναπτύξει σχέσεις φιλίας. Μέσα σε μία φιλία έχουμε την ευκαιρία να εκφράσουμε τις σκέψεις μας αλλά και τα συναισθήματά μας. Ακόμα, να διευρύνουμε τους ορίζοντές μας και να γίνουμε πιο ανοιχτόμυαλοι μέσα από ουσιώδεις συζητήσεις με τους φίλους μας. Από την άλλη πλευρά μέσα σε μία φιλία μαθαίνουμε να δαμάζουμε τα πάθη μας, να σεβόμαστε ή και να δεχόμαστε τις απόψεις των υπολοίπων, όταν βέβαια αυτές είναι ορθές. Σίγουρα όμως πρέπει να είμαστε πάντα προσεκτικοί με τις διαπροσωπικές μας σχέσεις μέχρι ενός σημείου, δηλαδή να ελέγχουμε τα λόγια και τις πράξεις μας προκειμένου να συμβιώνουμε αρμονικά και με σύμπνοια με τους συνανθρώπους μας.
Ένα άλλο ζήτημα που απασχολεί την ανθρωπότητα είναι η ζωή πριν και μετά το θάνατο. Σύμφωνα με την προσωπική μου άποψη όταν σου δίνεται η ευκαιρία σου να ζεις δηλαδή από τη στιγμή της γέννησής σου και όσο πορεύεσαι στο δρόμο που εσύ έχεις επιλέξει πρέπει να «ζεις» την κάθε σου στιγμή. Να μαθαίνεις μέσα από τα λάθη σου και να συλλέγεις εμπειρίες. Να βάζεις στόχους και να καταβάλεις τεράστιες προσπάθειες για να τους πετύχεις. Επίσης να χαίρεσαι την κάθε σου μέρα, την κάθε σου ώρα, το κάθε σου λεπτό διότι μία φορά σου δίνεται αυτή η ευκαιρία. Βέβαια, υπάρχουν και δυσκολίες, στιγμές στενοχώριας και λύπης όμως με την πάροδο του χρόνου και με τη στήριξη των δικών σου ατόμων ξεπερνιούνται. Συνεπώς καταλαβαίνουμε πως η ζωή άλλοτε είναι ευκολοδιάβατη και άλλοτε σκληρή. Αυτό όμως βρίσκεται στο χέρι μας αφού οι επιλογές μας καθορίζουν την καθημερινότητά μας.
Όσον αφορά το θάνατο; Είναι ένα δύσκολο ερώτημα. Αν το καλοσκεφτούμε μας βοηθάει η υιοθέτηση της σκέψης ότι ο θάνατος είναι μακριά και θα τον καταπολεμήσουμε, έτσι δεν είναι; Όχι, κανείς ποτέ δεν νίκησε τον θάνατο, ούτε τον παρέτεινε. Γι’ αυτό το λόγο οφείλουμε να νοιαζόμαστε μόνο για το σήμερα και όχι για το τι θα συμβεί έπειτα. Να κρατάμε όμορφες αναμνήσεις και να περνάμε άπλετο χρόνο με τα κοντινά μας πρόσωπα. Επιπρόσθετα να απομακρυνόμαστε από άτομα που μας προκαλούν άγχος και στενοχώρια, διότι η ζωή είναι μικρή και δεν αξίζει να ασχολούμαστε με τέτοιους ανθρώπους.
Τέλος, αν καθήσουμε και αναλύσουμε τον γύρω κόσμο και προσπαθήσουμε να κατανοήσουμε τα πάντα, τότε δεν θα μας απομείνει καθόλου χρόνος για να ζήσουμε τη ζωή μας. Πολλοί θέτουν το βασικό ερώτημα: «να ζει κανείς ή να μη ζει»… Φυσικά και ναι καθώς η ζωή είναι ωραία παρ’ όλες τις αντίξοες συνθήκες του κόσμου. Να ζείτε το σήμερα και όχι το αύριο!!!
μαθήτρια Β1 5ου Γενικού Λυκείου Τρικάλων
Η φιλοσοφία της ζωής.
Η αξία της ζωής μας, είναι μοναδική και ανεπανάληπτη και δεν δύναται να μετρηθεί. Από την ώρα που γεννιόμαστε, μέχρι την ώρα που θα φύγουμε αποτελεί ένα ατέλειωτο ταξίδι αναζήτησης με διαφορετικό προορισμό. Ο κάθε ένας από εμάς, έχει ένα δικό του όνειρο και ο σκοπός τους είναι να το κυνηγήσει και να το καταφέρει. Πριν όμως από αυτό καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε στον καθημερινό μας αγώνα, ατέλειωτες δοκιμασίες κάνοντάς μας πιο δυνατούς αλλά και καλύτερους ανθρώπους.
Από θρησκευτική οπτική, η ζωή είναι το μεγαλύτερο δώρο που χάρισε ο Θεός στον άνθρωπο, δημιουργώντας τον κατ’ εικόνα και κατ’ ομοίωσιν. Είναι ένα καθημερινό θαύμα που δίνεται σε κάθε ζωντανή μορφή ολοκληρώνοντας ένα κύκλο με αρχή, μέση και τέλος. Η μεγαλύτερη ειρωνεία όμως είναι πως οι άνθρωποι μέσα σε αυτή την πορεία τους, στο χώρο και στο χρόνο έπαψαν να θυμούνται και ξέχασαν τον παράδεισο, που τους δόθηκε τόσο απλόχερα. Δεν έμαθαν να εκτιμούν αυτό το θείο δώρο.
Γενικότερα στο σύνολο της ζωής μας δίνονται μερικοί παράγοντες που επιτυγχάνουν την ολοκληρωμένη πορεία της. Βασικότεροι από αυτούς είναι η ελευθερία του κάθε ατόμου, ο σεβασμός στα δικαιώματά του, η δικαιοσύνη, η αγάπη στον εαυτό μας και στον συνάνθρωπό μας, η ανάπτυξη σχέσεων τόσο σε ατομικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο αλλά και η δημιουργία κάθε μορφής τέχνης που θα καλλιεργήσει τον εσωτερικό μας κόσμο.
Τέλος σημαντικότερη προϋπόθεση όλων, είναι οι προτεραιότητες που δίνουμε σε κάθε σκοπό, ιεραρχώντας από τα πιο σημαντικά στα λιγότερο σημαντικά πράγματα κτίζοντας έτσι τις πραγματικές αξίες της ζωής μας. Θα ήταν λοιπόν κρίμα πολλοί άνθρωποι να σπαταλούν τον χρόνο τους σε ανούσια πράγματα χωρίς ιδιαίτερο νόημα, προσπαθώντας να γεμίσουν τα τεράστια κενά τους και αυτό τους οδηγεί σε ένα πλασματικό κόσμο χωρίς πραγματική διέξοδο.
Μαθητής Β1 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Φιλοσοφία είναι η επιστήμη που ασχολείται με ερωτήματα, προβλήματα και απορίες που μπορούμε να αποκαλέσουμε οριακά, θεμελιώδη ή έσχατα, όπως αυτά της ύπαρξης, της γνώσης, αξίας, αιτίας, γλώσσας και του νου.
Ξεχωρίζει από όλους τους τρόπους αντιμετώπισης των παραπάνω προβλημάτων, από την κριτική και γενικώς συστηματική προσέγγιση των θεμάτων και την οικοδόμισή της πάνω σε λογικές εξηγήσεις. Η φιλοσοφία της ζωής μου είναι «Αν μπορείς να το ονειρευτείς, μπορείς να το κάνεις», του γνωστού σε όλους μας παραγωγού ταινιών Walt Disney.
Αρχικά, θα χαρακτήριζα τον εαυτό μου ως ένα άτομο ευχάριστο και ευδιάθετο, που δεν κρατάει κακία σε κανέναν. Θεωρώ πως είμαι αρκετά συμπαθητική και φιλική προς τους ανθρώπους γύρω μου, άμα κρίνω από τις διαπροσωπικές μου σχέσεις. Πιστεύω πως έχω αίσθησητου χιούμορ αλλά μπορώ να διατηρήσω τη σοβαρότητά μοτ όταν χρειάζεται. Βέβαια, όπως όλοι οι άνθρωποι έχω και κάποια αρνητικά χαρακτηριστικά. Κάποια από αυτά είναι ο εγωισμός αλλά και η ζήλεια που με κυριεύουν σε ορισμένες καταστάσεις, με αποτέλεσμα δύσκολα να κάνω πίσω και να παραδέχομαι τα λάθη μου.
Όσον αφορά τις οικογενειακές μου σχέσεις, νομίζω πως είναι αρκετά καλές σε σχέση με άλλες οικογένειες. Συγκεκριμένα, έχω αρκετά δεμένες σχέσεις με όλα τα μέλη της οικογένειάς μου, χωρίς μυστικά. Γνωρίζω τι να περιμένω από τους γονείς μου και ξέρω ότι μπορώ να στηριχθώ σε αυτούς αφού πάντα θα είναι εκεί όταν τους χρειάζομαι. Νιώθω ασφάλεια για την οποία φροντίζουν οι γονείς μου και αυτό με βοηθά να αντιμετωπίζω εύκολα τις προκλήσεις. Όμως, αυτό δεν σημαίνει πως δεν είμαι ανεξάρτητη, γεγονός που πολλές φορές με φέρνει σε αντιπαραθέσεις με τους γονείς μου. Κάτι τετοιο είναι βέβαια φυσιολογικό, αλλά και υγιές, καθώς βοηθάει τις σχέσεις να δυναμώσουν και ενισχύει την αλληλοεμπιστοσύνη.
Ο σκοπός της ζωής μου είναι να καταφέρω να πετύχω και να πραγματοποιήσω όσους περισσότερους στόχους και όσα περισσότερα όνειρα μπορώ. Αρχικά, θα ήθελα να πετύχω στις σπουδές μου και να καταφέρω να διαπρέψω και να ξεχωρίσω στον τομέα μου. Στη συνέχεια, ελπίζοντας πως θα έχω πετύχει τον πρώτο μου στόχο, θα ήθελα να βρω κάποιο άτομο με το οποίο θα μπορούσα να περάσω την υπόλοιπη ζωή μου και να κάνω μαζί του οικογένεια. Τελευταίος, αλλά εξίσου σημαντικός στόχος για μένα είναι να καταφέρω να ζήσω μια ευτυχισμένη ζωή, γεμάτη με ευχάριστες αναμνήσεις που πάντα θα θυμάμαι.
Κλείνοντας, θα ήθελα να επισημάνω πόσο σημαντικό είναι για όλους τους ανθρώπους να πιστεύουν στον εαυτό τους και να ζουν με την πεποίθηση πως θα πετύχουν ότι θέλουν, αρκεί να υπάρχει θέληση. Γιατί όποιος είπε όχι μόνο ο Walt Disney, αλλά και ο συγγραφέας Zig Ziglar «Αν μπορείς να το ονειρευτείς, μπορείς να το κάνεις».
Μαθήτρια Β1 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Η φιλοσοφία της ζωής μου
Κανένας άνθρωπος δεν αρκείται απλά στην επιβίωση. Βάζουμε στόχους στην ζωής μας τους οποίους προσπαθούμε να φτάσουμε στην πορεία αυτής. Όταν τα καταφέρνουμε είμαστε ευτυχισμένοι και νιώθουμε περήφανοι για τα κατορθώματα μας και όταν αποτυγχάνουμε είμαστε μέσα στην δυστυχία και τότε όλα μας φαίνονται μάταια. Τελικά τι είναι αυτό που μας κάνει να συνεχίσουμε να βάζουμε στόχους και να προσπαθούμε να τους επιτύχουμε; Ποιο είναι το νόημα τις ζωής;
Κάποιοι λοιπόν πιστεύουν ότι η ζωή δεν έχει κάποιο σκοπό, δηλαδή ότι βρισκόμαστε εδώ από τύχη και ότι απλά πρέπει να προσπαθούμε να περνάμε καλά. Άλλοι πιστεύουν ότι το νόημα τις ζωής εξαρτάται από την συμπεριφορά μας και ότι το πρέπων είναι να ζούμε ηθικά δηλαδή να σεβόμαστε τους άλλους. Άλλοι επίσης πιστεύουν ότι ο απώτερος σκοπός τις ζωής είναι η βελτίωση τις σχέσης μας με τον Θεό. Ωστόσο οι περισσότεροι πιστεύουν ότι πρέπει ο καθένας να ανακαλύψει τον δικό του στόχο αναλόγως με το τι θα τον ικανοποιήσει εσωτερικά.
Εγώ προσωπικά πιστεύω ότι η ζωή μας έχει κάποιο νόημα και ότι ο καθένας από εμάς θα το βρει , οποίο και να είναι αυτό , αρκεί απλά να προσπαθήσει.
Μαθητής Β1 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Η συνεργασία σχολείου και γονέων μπορεί να επιδράσει θετικά και αποτελεσματικά τόσο στην επίδοση όσο και στη συμπεριφορά των παιδιών σας και μαθητών/τριών μας. Το σχολείο άλλωστε επιδιώκει τη διαμόρφωση δημιουργικών, ελεύθερων και κοινωνικά υπεύθυνων ανθρώπων, αξιοποιώντας τις ικανότητες και δεξιότητες των παιδιών με παράλληλη καλλιέργεια των θετικών στοιχείων της προσωπικότητάς τους, ώστε να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν σε ολοκληρωμένες προσωπικότητες και να ζήσουν αρμονικά στην κοινωνία, πράγμα που επιθυμούμε όλοι. Επομένως, η εκπαιδευτική διαδικασία προϋποθέτει οπωσδήποτε και τη δική σας στήριξη και συνεργασία. Ειδικότερα θεωρούμε απαραίτητη τη δική σας συνεργασία στα εξής:
Εξάπαντος, το μήνα Σεπτέμβριο: Εγγραφή (ηλεκτρονική και συμβατική):γνωστοποίηση και καταγραφή, με ευθύνη γονέα και κηδεμόνα, διεύθυνσης και τηλεφώνου επικοινωνίας. Ο γονέας και κηδεμόνας, σε περίπτωση αλλαγής των παραπάνω στοιχείων οφείλει να ενημερώνει το σχολείο του παιδιού του.
Η Διευθύντρια του 5ουΓενικού Λυκείου Τρικάλων
ΑΜΑΛΙΑ ΗΛΙΑΔΗ , ΦΙΛΟΓΟΓΟΣ (ΠΕ02)