Αρίστη Δωδοπούλου, Κυριακή Φαρδή
Η δημιουργία θετικού παιδαγωγικού κλίματος στο νηπιαγωγείο αποτελεί την βάση ανάπτυξης της μαθησιακής διαδικασίας. Επιλέξαμε στην αρχή της σχολικής χρονιάς να εστιάσουμε στην δυναμική της ομάδας, σχεδιάζοντας και εφαρμόζοντας μία σειρά από δραστηριότητες με στόχο την έκφραση των ιδιαίτερων στοιχείων της προσωπικότητας των παιδιών, των συναισθημάτων τους, την καλλιέργεια σχέσεων συνεργασίας και αποδοχής, την μείωση του άγχους, την αντιμετώπιση του φόβου για τον σχολικό χώρο και την καλλιέργεια συμπεριφορών αρμονικής συνύπαρξης των παιδιών στην ομάδα.
Πιστεύουμε ότι το θετικό παιδαγωγικό κλίμα οικοδομείται από την αρχή μέχρι το τέλος της σχολικής χρονιάς, καλλιεργείται κατά την διάρκεια της εκπαιδευτικής διαδικασίας και βοηθά τα παιδιά να εκφράζουν τις ιδέες και τις αναπαραστάσεις τους για τον εαυτό τους και τον κόσμο. Η μαθησιακή διαδικασία γίνεται, έτσι, ενδιαφέρουσα και ελκυστική. Τα παιδιά αποκτούν γνώσεις, δεξιότητες και ικανότητες επικοινωνίας και συνεργασίας. Μαθαίνουν, επίσης, το πώς να μαθαίνουν και αυξάνονται οι πιθανότητες ανάπτυξης κριτικής σκέψης.
Για να πετύχουμε αυτούς τους στόχους αξιοποιήσαμε την δύναμη του παιχνιδού, τους αγαπημένους παιδικούς ήρωες από κόμικς, τα παιχνίδια ρόλων, το κουκλοθέατρο, τα επιτραπέζια παιχνίδια, τα παιχνίδια με μπάλες, την παιδική λογοτεχνία.
Στην συνέχεια θα παρουσιάσουμε, συνοπτικά, δραστηριότητες που έχουν εφαρμοστεί, ήδη, στο νηπιαγωγείο. Οι περισσότερες από αυτές ενσωματώθηκαν στο πρόγραμμα του νηπιαγωγείου με σκοπό να εφαρμόζονται σε όλη την διάρκεια της σχολικής χρονιάς.
Τα παιδιά σε έναν πρώτο κύκλο δραστηριοτήτων αναγνώρισαν τα συναισθήματά τους και τα ομαδοποίησαν σε θετικά και αρνητικά (χαρά, ευτυχία, ηρεμία κ.ά., φόβος, λύπη, θυμός κ.ά.). Συνδέσαμε, στην συνέχεια, τα συναισθήματα με καταστάσεις, πράξεις, συμπεριφορές (π.χ. το παιχνίδι με κάνει χαρούμενο κ.ά.). Σκεφτήκαμε τις συνέπειες των αρνητικών και των θετικών συναισθημάτων στην ζωή μας (π.χ. όταν μου παίρνει κάποιος το παιχνίδι μου την ώρα που παίζω μπορεί να θυμώσω και να το αρπάξω για να το πάρω πίσω) και στη ζωή των άλλων προσπαθώντας να βοηθήσουμε τα παιδιά να καταλάβουν πώς νοιώθουν οι άλλοι (ενσυναίσθηση, π.χ. όταν κοροϊδεύω τον άλλο μπορεί να τον πληγώσω και να νοιώσει ντροπή και θυμό).
Παιχνίδια αναγνώρισης συναισθημάτων: Παιχνίδι μίμησης και το παζλ των συναισθημάτων.
Τα παιδιά παρατηρούν τις φατσούλες και αναγνωρίζουν τα συναισθήματα που εκφράζουν. Στην συνέχεια επιλέγουν μία τυχαία (οι ίδιες φατσούλες δίνονται στα παιδιά σε κλειστές, κρυμμένες κάρτες) και μιμούνται με έκφραση στο πρόσωπό τους το συναίσθημα που δείχνει η φατσούλα.
Το παζλ των συναισθημάτων: Τα παιδιά ενώνουν τα κομματάκια του παζλ, αναγνωρίζουν το συναίσθημα στην εικόνα και το όνομα του συναισθήματος (λέξη κάτω από την φατσούλα).
Άλλα παιχνίδια που παίξαμε με σκοπό την αναγνώριση των συναισθημάτων των άλλων και την ανάπτυξη ενσυναίσθησης ήταν παιχνίδια με μπάλες στις οποίες υπάρχουν ζωγραφισμένες εκφράσεις συναισθημάτων και παιχνίδια με αυτοσχέδιες δαχτυλόκουκλες.
Πετώ-πιάνω (την μπάλα σε ζευγάρια ή σε κύκλο και ανάλογα με το συναίσθημα που απεικονίζει η κάθε μπάλα τα παιδιά σχηματίζουν εκφράσεις προσώπου).
Δαχτυλόκουκλες και δημιουργία ιστορίας: Τα παιδιά πιάνουν τις χάρτινες δαχτυλόκουκλες με τα δυο τους δάχτυλα. Ανάλογα με το συναίσθημα που μπορεί να προκαλούν (π.χ. ο ήλιος χαρά, το τερατάκι φόβο κ.ά.), διατυπώνουν μικρές προτάσεις ή μικρές ιστορίες. Επίσης, δημιουργούν ιστορίες με ρόλους οι οποίοι έχουν χαρακτήρα και εκφράζουν ιδέες και συναισθήματα (η μαμά και ο μπαμπάς που φροντίζουν το παιδί τους κ.ά.)
Παιχνίδια ρόλων και χαρτόκουκλες με αφορμή τους ήρωες από κόμικς: Δημιουργούμε μία γωνιά στο νηπιαγωγείο με θέμα “τους ήρωες του νηπιαγωγείου μας”. Η γωνιά αυτή έχει σκοπό να δίνει ρόλους στα παιδιά που συνδέονται με τις καθημερινές ρουτίνες του νηπιαγωγείου ή βοηθούν στην επίλυση προβληματικών καταστάσεων (π.χ. συγκρούσεων). Οι ρόλοι μπορούν να εμπλουτίζονται σε όλη την διάρκεια της σχολικής χρονιάς με άλλους, ανάλογα με τις ανάγκες των παιδιών και της μαθησιακής διαδικασίας. Κατασκευάζονται εύκολα με χαρτί και γίνονται χαρτόκουκλες με την προσθήκη γλωσσοπίεστρου στο κάτω μέρος τους. Παίζονται ως κούκλες κουκλοθεάτρου (τις κρατάμε από το γλωσσοπίεστρο). Επίσης, όταν είναι τοποθετημένες στην γωνιά μπορεί να μπαίνει καρτελάκι με το όνομα του παιδιού που αναλαμβάνει κάθε φορά τον συγκεκριμένο ρόλο (στο γλωσσοπίεστρο). Η γωνιά αυτή βοηθά στην ανάπτυξη ομαδοσυνεργατικού πνεύματος και στην καλλιέργεια αισθήματος ευθύνης και σεβασμού στα μέλη της ομάδας.
Σας παρουσιάζουμε τους “ήρωες του νηπιαγωγείου μας” από αριστερά προς τα δεξιά:
Ο Μίκυ-Πρωταγωνιστής: Δίνουμε σε ένα παιδί μία πρόσκληση ώστε να γίνει για μια μέρα ο “πρωταγωνιστής” του νηπιαγωγείου, όπως ο Μίκυ. Το παιδί μπορεί να φέρει από το σπίτι του ένα αγαπημένο αντικείμενο, παιχνίδι ή βιβλίο ή ό,τι άλλο θέλει και να το παρουσιάσει στα άλλα παιδιά. Για να δείτε την πρόσκληση πατήστε εδώ: ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ_Πρωταγωνιστή νηπιαγωγείου
Ο Ντόναλντ-Ειρηνοποιός: Το παιδί που αναλαμβάνει τον ρόλο του “ειρηνοποιού” όπως ο Ντόναλντ έχει ως αποστολή να βοηθά στην επίλυση πιθανών συγκρούσεων και στη διαχείριση του θυμού (“διαμεσολαβητής”). Παράδειγμα: Εάν κάποιο παιδί χτυπά δυνατά τα πόδια του στο πάτωμα για να τραβήξει την προσοχή ή για να εκφράσει θυμό ένα άλλο παιδί αναλαμβάνει τον ρόλο του “ειρηνοποιού” και προτείνει ιδέες για την αντιμετώπιση αυτής της κρίσιμης στιγμής (παίρνει στα χέρια του τον Ντόναλντ τον Ειρηνοποιό και συμβουλεύει: “καλύτερα να μην χτυπάς τα πόδια σου στο πάτωμα και να μας πεις με ήρεμο τρόπο τι νοιώθεις και γιατί το κάνεις αυτό, θέλουμε να σε ακούσουμε”).
Κύρος-Φροντιστής: Ο “φροντιστής”, ο Κύρος ο εφευρέτης σκέφτεται και φροντίζει όλα να είναι στη θέση τους (τα υλικά του νηπιαγωγείου, τα παιχνίδια κ.ά.) Τα παιδιά που αναλαμβάνουν αυτόν τον ρόλο γίνονται οι φροντιστές του νηπιαγωγείου ανάλογα με την περίσταση και τις καθημερινές ρουτίνες (π.χ. τακτοποίηση νηπιαγωγείου μετά το φαγητό, το παιχνίδι κ.ά.).
Ο Τομ και ο Τζέρυ έχουν ρόλους για να μας βοηθήσουν στην επίλυση των συγκρούσεων. Τα παιδιά τους παίζουν ως χαρτόκουκλες κουκλοθεάτρου, αλλά δεν αναλαμβάνουν τα ίδια αυτούς τους ρόλους (δεν ταυτίζονται με τους ρόλους, επειδή είναι φορείς αρνητικών συναισθημάτων και δεν επιθυμούμε τα παιδιά αναπαράγουν αρνητικά συναισθήματα).
Σε παιχνίδι που έγινε στο νηπιαγωγείο με τον Τομ και τον Τζέρυ ως χαρτόκουκλες κουκλοθεάτρου, τα παιδιά αναγνώρισαν ότι ο Τομ είναι μονίμως θυμωμένος, επειδή κυνηγά τον Τζέρυ και δεν μπορεί να τον πιάσει. Τότε εμφανίστηκε ο “ειρηνοποιός” (Ντόναλντ) και πρότεινε ιδέες για να σταματήσει ο θυμός του Τομ. Τα παιδιά είπαν ότι ο Τομ κυνηγά τον Τζέρυ επειδή θέλει να τον φάει, οπότε καλύτερα να αλλάξει διατροφή και να τρώει ψαράκια από κονσέρβα παρέα με τις άλλες γάτες στο πάρκο. Έτσι, δε θα χρειάζεται να θυμώνει με τον Τζέρυ. Με τον τρόπο αυτό κατανόησαν ότι υπάρχουν τρόποι επίλυσης συγκρούσεων και αλλαγής συμπεριφοράς, αρκεί να μπορούμε να ψάξουμε να τους βρούμε σαν παιχνίδι.
Σε επόμενες δραστηριότητες εμπλουτίσαμε τους ρόλους αυτούς με άλλους, όπως για παράδειγμα την νεραϊδούλα Τίνκερμπελ που εξαφανίζει τις άγριες φωνές.
Η γωνιά του κουκλοθεάτρου (δαχτυλόκουκλες και κούκλες κουκλοθεάτρου) μπροστά στην σκηνή έτοιμες για παιχνίδι.
Το “κανόνι της αγάπης” (που πετάει λουλούδια και καρδιές, ομαδική εργασία)
