Συντάκτρια: Κυριακή Φαρδή

Ο Στρατής Ελευθεριάδης (TERIADE) υπήρξε μυτιληνιός κοσμοπολίτης εκδότης και κριτικός της τέχνης (1897-1983). Το Τελλόγλειο Ίδρυμα Τεχνών του ΑΠΘ τον τιμά κατά τη διάρκεια του εκπαιδευτικού έτους 2014-2015 κι εμείς είχαμε την ευκαιρία να το επισκεφτούμε με σκοπό να δούμε από κοντά σημαντικά έργα που ανήκουν στη συλλογή του.

Ο Στρατής Ελευθεριάδης συνέβαλε στην ανακάλυψη του ζωγράφου Θεόφιλου και στη διάδοση του έργου του. Στο πλαίσιο της έκθεσης “Τιμή στον Τεριάντ” (του Τελλόγλειου) φιλοξενούνται έξι πίνακες του Θεόφιλου και συγκεκριμένα οι: “Κωνσταντίνος Παλαιολόγος (1933)”, “Βασιλιάς της Ινδίας” (1870-1934), “Η Άρκτος χορεύουσα” (1933), “Αρχαία Ανθοπώλις” (1930), “Θεόδωρος Καραπάτης” (1932), “Έλληνας αγωνιστής” (1870-1934).

Ο ζωγράφος Θεόφιλος είναι γνωστός στα παιδιά του νηπιαγωγείου καθώς οι αναφορές στους πίνακές του είναι συχνές ανάλογα με τα θέματα που διαπραγματεύομαστε. Ένας γνωστός του πίνακας τον οποίο γνωρίζουν τα παιδιά από την αρχή του σχολικού έτους όταν αναφερόμαστε στις καλλιέργειες και, ειδικά, στην καλλιέργεια της Ελιάς είναι αυτός που απεικονίζει το μάζεμα των ελαιών.

Την επίσκεψή μας στο Τελλόγλειο συνδυάσαμε με: α) τις αναφορές μας στους πίνακες του Θεόφιλου, β) με την γνωριμία των παιδιών με στοιχεία καθημερινής ζωής από την εποχή του 1821 όπως οι ενδυμασίες και έννοιες από την εποχή εκείνη όπως ο “αγώνας” και οι “αγωνιστές” (επειδή η επίσκεψη έγινε μερικές μέρες πριν από την Εθνική Επέτειο και υπήρχαν σχετικοί πίνακες στην έκθεση) και γ) με το εκπαιδευτικό πρόγραμμα που εφαρμόζεται από την αρχή του σχολικού έτους σχετικά με τον ψηφιακό γραμματισμό των παιδιών.

Συνοπτικά οι δραστηριότητες που συσχετίζονται με την επίσκεψη μπορεί να χωριστούν σε τρία μέρη:

1) Δραστηριότητες πριν την επίσκεψη όπως γνωριμία των παιδιών με έργα του Θεόφιλου ανάλογα με τα θέματα του νηπιαγωγείου και γνωριμία των παιδιών με το χώρο του Τελλόγλειου Ιδρύματος μέσα από την ιστοσελίδα του, ώστε να υπάρχει μία αρχική εικόνα για τον χώρο και τον τρόπο έκθεσης των έργων σ’ αυτόν, τα είδη των έργων και τον τρόπο εφαρμογής του εκπαιδευτικού προγράμματος.

2) Παρακολούθηση του εκπαιδευτικού προγράμματος του μουσείου όπως σχεδιάστηκε και εφαρμόστηκε από από τις μουσειοπαιδαγωγούς (τις Κες Ιφιγένεια Μποτσάκη και Χρύσα Τιφτίκογλου) τις οποίες ευχαριστούμε θερμά επειδή κράτησαν αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών.

3) Δραστηριότητες μετά την επίσκεψη όπως γνωριμία με τις παραδοσιακές ενδυμασίες , γνωριμία με έργα του Θεόφιλου που έχουν ως θέμα τους στοιχεία από την εποχή του 1821 (όπως ο πίνακας “Ο Ρήγας και ο Κοραής υποβαστάζει την Ελλάδα”).

Συμπληρωματικά αναφέρουμε ότι τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν την ιστορία του βασιλιά Υμπύ και να φωτογραφηθούν με μία διαδραστική τεχνική μπροστά στο έργο του (“να μπουν μέσα στο έργο”). Γνώρισαν, επίσης, την ιστορία του ποιμενικού μυθιστορήματος “Δάφνις και Χλόη”. Για την ταυτότητα των έργων παραθέτουμε τις επόμενες φωτογραφίες (τα ίδια τα έργα δεν μπορούμε να τα δημοσιεύσουμε επειδή σεβόμαστε τους περιορισμούς που θέτουν τα μουσεία για τη λήψη φωτογραφιών καθώς και τα πνευματικά δικαιώματα των έργων).

 Φωτογραφίες από την επίσκεψη

Ζωγραφίζω ένα φθινοπωρινό ή ένα χειμωνιάτικο δεντράκι στον ηλεκτρονικό υπολογιστή με τη χρήση του εκπαιδευτικού λογισμικού RNA

Συντάκτρια: Κυριακή Φαρδή

Στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού μας προγράμματος για την πληροφορική στο νηπιαγωγείο τα παιδιά είχαν την ευκαιρία να εργαστούν ατομικά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή. Εφαρμόσαμε ένα εκπαιδευτικό σενάριο με τη χρήση του λογισμικού RNA (ανοιχτό λογισμικό που υποστηρίζει τις κοινωνικοπολιτιστικές θεωρίες της μάθησης και άλλες σύγχρονες θεωρίες που αναφέρονται στην οικοδόμηση της γνώσης, στην δημιουργικότητα και την αλληλεπίδραση παιδιού και περιβάλλοντος). Οι δραστηριότητες αυτές εντάσσονται στο αναλυτικό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου (και στους τομείς της γλώσσας, της μελέτης περιβάλλοντος, της δημιουργίας και έκφρασης και της πληροφορικής).

Στόχοι αυτών των δραστηριοτήτων είναι: 1) η γνωριμία με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή ως εργαλείου και μέσου, 2) η σωστή στάση του σώματος και ο συντονισμός χεριού ματιού, 3) επικεντρωμένοι στόχοι σε σχέση με την χρήση του υπολογιστή όπως η χρήση λειτουργιών με τη βοήθεια του ποντικού (drop and drag), η γνώση του πληκτρολογίου κ.ά., 4) η αναγνώριση και η γραφή γνωστών λέξεων και εκφράσεων (γλώσσα), 5) η δημιουργία και η έκφραση με τη χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή.

Στο νηπιαγωγείο τα “φύλλα εργασίας” για τις τεχνολογίες της πληροφορίας δίνονται με τις προφορικές οδηγίες της/του νηπιαγωγού. Δημιουργήθηκε προσχέδιο (γραφικό σε χαρτί) το οποίο παρουσίαζε με σαφήνεια τα βήματα που έπρεπε να ακολουθήσει κάθε παιδί για να ολοκληρώσει το δεντράκι του. Αυτό ήταν και το “φύλλο εργασίας” της δραστηριότητας. Κάθε παιδί έγραφε το όνομά του σε ειδική λίστα στη γωνιά του υπολογιστή μέχρι να ολοκληρώσουν όλα τα παιδιά την ατομική τους εργασία.

Για να δείτε τις αναλυτικές οδηγίες του φύλλου εργασίας και τον τρόπο που δούλεψαν τα παιδιά “βήμα-βήμα” ανοίξτε αυτό το αρχείο: Ζωγραφίζω ένα φθινοπωρινό δέντρο_Φύλλο εργασίας_RNA

Σημείωση της νηπιαγωγού (Κυριακής Φαρδή):

Στο νηπιαγωγείο μας εφαρμόζονται δύο εκπαιδευτικά προγράμματα από την αρχή του σχολικού έτους (ένα σε κάθε τμήμα του) με αντικείμενο τον πληροφοριακό γραμματισμό, τη γνωριμία των παιδιών με τον ηλεκτρονικό υπολογιστή, τη χρήση και μερικές από τις λειτουργίες του. Καταφέραμε και οργανώσαμε με τη βοήθεια των γονέων και συγγενών των παιδιών (τους οποίους/ες ευχαριστούμε θερμά για τις δωρεές εξοπλισμού και την τεχνική υποστήριξη) “γωνιά ηλεκτρονικού υπολογιστή” και εξασφαλίσαμε σύνδεση με το διαδίκτυο με τη βοήθεια του ΚΕ.ΠΛΗ.ΝΕ.Τ. Δυτικής Θεσσαλονίκης για κάθε ένα από τα τμήματα του νηπιαγωγείου. Αυτά τα εκπαιδευτικά προγράμματα έχουν κατατεθεί στη Διεύθυνση Π.Ε. Δυτικής Θεσσαλονίκης και στο Γραφείο Πολιτιστικών Θεμάτων. Επίσης, εντάσσονται στο πλαίσιο του “κοινωνικού σχολείου” και ενσωματώνονται στο αντίστοιχο θεματικό πλαίσιο, όπως αυτό προτείνεται από το Υπουργείο Παιδείας. Στο τέλος του σχολικού έτους θα γίνει συνοπτική παρουσίαση του προγράμματος και αναφορά στις θεματικές του ενότητες και σε συγκεκριμένες δραστηριότητες του, όπως αυτές αναπτύχθηκαν στο νηπιαγωγείο μας.

Στο πλαίσιο του εκπαιδευτικού προγράμματος με τίτλο: “Ένας υπέροχος κόσμος στον υπολογιστή και στο νηπιαγωγείο μας” που εφαρμόζεται σε ένα από τα δύο τμήματα του νηπιαγωγείου και εντάσσεται σ’ αυτές τις εκπαιδευτικές δράσεις, τα παιδιά γνώρισαν την ιστοσελίδα του νηπιαγωγείου, το ρόλο και τη σημασία της. Περιηγήθηκαν στα δημοσιευμένα άρθρα, είδαν εικόνες από τις χειροτεχνίες, τις κατασκευές και τις ζωγραφιές τους, άκουσαν αγαπημένα τους τραγούδια, θυμήθηκαν αγαπημένα τους θέματα και δραστηριότητες. Επέμεναν, ιδιαίτερα, στο άρθρο με τίτλο “ο χιονάνθρωπος” στο οποίο ανακάλυψαν τα ιδιαίτερα στοιχεία του, τον τίτλο του, τις εικόνες του, το κείμενο και το περιεχόμενό του. Αφού ολοκληρώθηκε η ηλεκτρονική “εξερεύνηση” του άρθρου στη συνέχεια εκτυπώθηκε με τη συμμετοχή των παιδιών, ώστε να έχουν την εμπειρία της μετατροπής ενός ηλεκτρονικού κειμένου σε έντυπο. Στο τέλος αυτών των δραστηριοτήτων αποφασίσαμε να γράψουν τα παιδιά το δικό τους άρθρο για να αναρτηθεί στην ιστοτελίδα του νηπιαγωγείου. Και επειδή τα παιδιά δεν ξέρουν, ακόμη, να γράφουν ανακοίνωσαν το περιεχόμενο του άρθρου στη νηπιαγωγό για να το γράψει και να το αναρτήσει αυτή.

Για να διατηρηθεί η ανωνυμία των παιδιών θα χρησιμοποιηθεί κωδικοποίηση, δηλαδή, δίπλα σε κάθε φράση που έχει ειπωθεί από ένα παιδί θα υπάρχει ένας κωδικός αριθμός. Κάθε παιδί γνωρίζει ποιος είναι ο αριθμός του και το γνωρίζει μόνο αυτό. Αποφασίσαμε, επίσης, να παίξουμε το παιχνίδι “βρες ποιος μιλάει”, ώστε να μάθουν οι γονείς των παιδιών τι έχει πει το δικό τους παιδί. Οι οδηγίες του παιχνιδιού αυτού θα συνταχθούν σε επόμενη δραστηριότητα μαζί με τα παιδιά στο νηπιαγωγείο και θα δωθούν στους γονείς. Στη συνέχεια με τη βοήθεια των οδηγιών θα πρέπει να συνεργαστούν οι γονείς με τα παιδιά τους ώστε να μάθουν τι, ακριβώς, έχει πει το δικό τους παιδί στο άρθρο.

Το άρθρο των παιδιών έχει τίτλο:

“Τα παιδιά του νηπιαγωγείου μας μαθαίνουν περισσότερα από όσα ξέρουν ήδη!” (Π23)

Την ιστοσελίδα του νηπιαγωγείου μπορούμε να τη βρούμε γιατί έχει γράμματα στον υπολογιστή και στο τάμπλετ (Π4).

Τώρα τη βλέπουμε στο χαρτί επειδή την έχει εκτυπώσει η κυρία. Εκειπέρα στην ιστοσελίδα μπορούμε να βρούμε τις εικόνες (Π23).

Αν ψάξουμε μπορούμε να βρούμε τις κατασκευές μας (Π3).

Άμα ψάξουμε στην ιστοσελίδα μπορούμε να βρούμε τραγούδια και βίντεο (Π18).

Η ιστοσελίδα του νηπιαγωγείου είναι μία. Είναι σαν ένα βιβλίο που γράφει πώς περνούν τα παιδιά στο νηπιαγωγείο μας (Π23).

Θέλουμε να σας πούμε τώρα μερικά πράγματα που μας αρέσουν στο νηπιαγωγείο μας (απόφαση όλων των παιδιών):

Θέλω να σας πω για το αγαπημένο μου βιβλίο τον Μίκυ Μάους το ποντικάκι (Π24).

Εμένα μου άρεσε η δραστηριότητα που παίξαμε με το ζάρι που ένα χρώμα ήταν κόκκινο και βρήκαμε το χρώμα που ήταν κόκκινο μέσα στο νηπιαγωγείο (Π23).

Μ’ αρέσει όταν παίζουμε στο οικοδομικό υλικό με τους φίλους μου (Π21).

Μ’ αρέσει όταν παίζαμε με τον φίλο μου στην αυλή (Π4).

Μ’ άρεσε όταν κολλήσαμε τις φωτογραφίες μας πάνω στους μήνες για να δείξουμε τα γενέθλιά μας (Π7).

Μ’ αρέσει να παίζω με τα παζλ (Π9).

Μ’ άρεσε που διαβάσαμε τον Γιώργο Θαλάσση (Π18).

Μ’ αρέσει να πηγαίνω στη γωνιά μεταμφίεσης (Π1).

Μ’ αρέσει να ζωγραφίζω σπίτια, παιδάκια, γατούλες (Π14).

Μ’ άρεσε που διαβάσαμε τον Τουρτούρη (Π3).

Μ’ αρέσει που δουλεύουμε με τις ομάδες (Π12).

Μ’ αρέσει να ζωγραφίζω στο καβαλέτο (Π13).

Μ’ αρέσει που παίζω στο κουκοθέατρο (Π11).

Μ’ αρέσει να παίζω στα παζλ με το παιχνίδι με τα ζώα και τον φίλο μου (Π5).

Μ’ αρέσει το πρωί που έρχομαι στο σχολείο και παίζω στα παζλ (Π17).

Μ’ αρέσουν τα τραγούδια και ιδιαίτερα του Γιώργου Θαλάσση (Π20).

Μ’ αρέσει να μιλάμε μεταξύ μας (Π10).

Μ’ αρέσουν τα τραγούδια του Τουρτούρη (Π22).

Εμένα μ’ αρέσει να παίζω στο κουκοθέατρο (Π8).

Εμένα μ’ αρέσει να ζωγραφίζω (Π2).

Εμένα μ’ αρέσει να διαβάζουμε βιβλία (Π16).

Εμένα μ’ αρέσει να κάνουμε τον καιρό (Π15).

Μ’ άρεσε το παιχνίδι που κάναμε εχθές με τα άλογα (Π19).

Συντάκτρια Κυριακή Φαρδή

Στο αναλυτικό πρόγραμμα για το νηπιαγωγείο (ΦΕΚ 304/13-03-03, τ. Β’) αναφέρεται η ενότητα “παιδί και πληροφορική”. Οι ικανότητες που επιδιώκεται να αναπτυχθούν σε σχέση με την πληροφορική για τα παιδιά του νηπιαγωγείου σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα είναι: η αναγνώριση του υπολογιστή ως εργαλείο για την εργασία και την ψυχαγωγεία, η γνωριμία με τα βασικά μέρη του υπολογιστή (κεντρική μονάδα, πληκτρολόγιο, ποντίκι, εκτυπωτή, ηχεία κ.ά.), η εξοικείωση με το πληκτρολόγιο και τη χρήση του (αναγνώριση γραμμάτων, αλλαγή από πεζά σε κεφαλαία κ.ά.), η εξοικείωση με εκπαιδευτικά λογισμικά κατάλληλα για την ηλικία των παιδιών νηπιαγωγείου, η ανάπτυξη καλών πρακτικών σε σχέση με τη χρήση του υπολογιστή (συντονισμός ματιών-χεριών, κατάλληλη στάση του σώματος, συνεργασία σε ομάδες για την επίτευξη διαφόρων έργων κ.ά.)

Τα τελευταία χρόνια έχουν σχεδιαστεί λογισμικά με εκπαιδευτικούς και παιδαγωγικούς σκοπούς τα οποία είναι κατάλληλα για την ενσωμάτωσή τους στην καθημερινή διδακτική πράξη. Ανάλογα με τα επίκαιρα θέματα που διαπραγματευόμαστε στο νηπιαγωγείο με τους στόχους και τους σκοπούς της διδασκαλίας επιλέγουμε κάποιο από αυτά τα λογισμικά, διαμορφώνουμε τις κατάλληλες συνθήκες ώστε να εργαστούν τα παιδιά και παράλληλα να χαρούν τη χρήση του υπολογιστή ατομικά ή σε μικρές ομάδες. Η χρήση τπε στο νηπιαγωγείο οργανώνει τη σκέψη των παιδιών και τα βοηθά να αναπτύξουν γνώσεις και δεξιότητες οι οποίες είναι δύσκολο να αναπτυχθούν με την οικειακή χρήση, επειδή από τους προσωπικούς και οικογενειακούς χώρους, συνήθως, απουσιάζει το κατάλληλο εκπαιδευτικό πλαίσιο.

Στη συνέχεια επιλέγονται και παρουσιάζονται μερικά από τα ελεύθερα λογισμικά που χρησιμοποιούμε στο νηπιαγωγείο, αλλά μπορεί κάποιος/α να τα τοποθετήσει και στον προσωπικό του υπολογιστή ώστε να τα χρησιμοποιήσει με το παιδί του στο σπίτι:

Tux.Paint : Λογισμικό ζωγραφικής, γραφής και δημιουργικής έκφρασης. (Για να το κατεβάσετε πατήστε εδώ)

RNA (Revelation Natural Art) : Λογισμικό ζωγραφικής, γραφής και δημιουργικής έκφρασης. (Για να το κατεβάσετε πατήστε εδώ)

Γλώσσα και Μαθηματικά Α’ Δημοτικού (Για να το κατεβάσετε πατήστε εδώ και στη συνέχεια πάνω στον κατάλληλο σύνδεσμο)

Εξερευνητής του υπολογιστή-Ηλεκτρονικός Ταχυδρόμος (Για να το κατεβάσετε πατήστε εδώ)

Kindspiration : Λογισμικό δημιουργίας εννοιολογικού χάρτη (Για να το κατεβάσετε πατήστε εδώ)

Μικροί καλλιτέχνες (Για να το κατεβάσετε πατήστε εδώ)

Ένα παράδειγμα ενσωμάτωσης των τπε στη διδακτική πράξη που εντάσσεται στη διδακτική ενότητα για τα σχήματα θα βρείτε εδώ.