Συντάκτρια: Κυριακή Φαρδή

Υπάρχουν κάποιες έννοιες που χαρακτηρίζονται “δύσκολες” ή “περίπλοκες” για παιδιά προσχολικής αγωγής και εκπαίδευσης, επειδή έχουν αφηρημένη σημασία. Τέτοιες έννοιες είναι η αγάπη, η ειρήνη, η ευτυχία, η δυστυχία κ. ά. Ωστόσο, ακόμη και αν, η σκέψη των παιδιών του νηπιαγωγείου για βιολογικούς λόγους δεν είναι ώριμη για να κατανοήσει, να ερμηνεύσει και να αναπαραγάγει τέτοιου είδους έννοιες μπορεί να τις προσλάβει με έναν ιδιαίτερο και μοναδικό τρόπο.

Επιχειρήσαμε να ενσωματώσουμε στις εκπαιδευτικές μας εφαρμογές την έννοια της ειρήνης. Υπήρχαν πολλοί λόγοι για να το κάνουμε αυτό. Εδώ αναφέρουμε τους περισσότερο σημαντικούς: 1) στο νηπιαγωγείο γίνονται αναγκαστικές αναφορές στην έννοια του πολέμου εξαιτίας των εθνικών εορτών και επετείων, οπότε έχουμε την ευκαιρία να μιλήσουμε για τις αρνητικές συνέπειες των πολέμων και να στρέψουμε το ενδιαφέρον των παιδιών από τον πόλεμο στην ειρήνη, 2) η εβδομάδα που διαπραγματευτήκαμε την έννοια της ειρήνης ήταν μερικές μέρες πριν από την επέτειο του Πολυτεχνείου, κατάλληλο χρονικό διάστημα για να συνεχίσουμε τη συζήτησή μας σχετικά με την έννοια της δημοκρατίας την οποία και γνώρισαν τα παιδιά μέσα από το βιβλίο της Αρμενιακού, Κ. (2006). “Η κυρά-Δημοκρατία”. Αθήνα: Κέδρος, 3) προετοιμάζουμε επίσκεψη στο Πολεμικό Μουσείο Θεσσαλονίκης για να ξεναγηθούμε στους χώρους του και να παρακολουθήσουμε παράσταση Καραγκιόζη. Επιλέγουμε να μιλήσουμε στα παιδιά για τη σημασία, τα εκθέματα και τους χώρους ενός τέτοιου μουσείου βάζοντας σε πρώτο πλάνο την έννοια της ειρήνης και τα πολιτιστικά στοιχεία που μπορούμε να αξιοποιήσουμε από αυτήν την επίσκεψη σε σχέση με την ειρήνη και όχι με τις μάχες ή τα “ηρωικά” πολεμικά γεγονότα.

Η εκπαιδευτική μας προσέγγιση ξεκίνησε με μία δραστηριότητα που ήταν αφιερωμένη στο ποίημα του Γιάννη Ρίτσου “Ειρήνη”. Το ποίημα αυτό περιγράφει απλές εικόνες από την καθημερινή ζωή και τις συνδέει με την έννοια της ειρήνης. Ταυτίζει την ειρήνη με τη χαρά της ζωής, με τον καθημερινό μόχθο, τα απλά πράγματα που μας κάνουν χαρούμενους/ες όταν τα έχουμε, με την παιδική ηλικία και τα όνειρά της κ.ά. Ο τρόπος αυτός με τον οποίο ο ποιητής αποδίδει νόημα στην έννοια δημιουργεί αναπαραστάσεις στη σκέψη των παιδιών που συνδέονται εύκολα με τα δικά τους βιώματα οπότε και προσφέρει ένα αισθητικά και νοηματικά κατάλληλο πλαίσιο για μια πρώτη προσέγγιση της. Το ποίημα του Γιάννη Ρίτσου το διάβασε μία φορά η νηπιαγωγός, στη συνέχεια το εξηγήσαμε και το συζητήσαμε, τα παιδιά αναφέρθηκαν στις δικές τους ιδέες σχετικά με όσα ανέφερε το ποίημα. Ολοκληρώσαμε τη δραστηριότητά μας με “κυκλική ανάγνωση” των στίχων του ποιήματος: η νηπιαγωγός διάβαζε τρεις-τέσσερις στίχους και κάθε παιδί τους επαναλάμβανε σα να τους διάβαζε το ίδιο μέχρι να ολοκληρωθεί η “ανάγνωση” από όλα τα παιδιά. (Το ποίημα “Ειρήνη” του Γ. Ρίτσου μπορείτε να το δείτε εάν πατήσετε εδώ.)

Σε επόμενη δραστηριότητα χορέψαμε πιασμένοι/ες σε κύκλο το τραγούδι “Αν όλα τα παιδιά της γης” (ποίημα και αυτό του Γ. Ρίτσου, εδώ σε μουσική του Λ. Κηλαηδόνη). Μόλις, τελείωσε το τραγούδι τα παιδιά χωρίστηκαν σε ομάδες των τεσσάρων ατόμων και διάλεξαν ένα σχετικό με την έννοια της ειρήνης όνομα για την ομάδα τους. Τα ονόματα των ομάδων ήταν: φως, ελευθερία, καρδιά, ειρήνη, δημοκρατία. Στη συνέχεια ζητήθηκε από τα παιδιά να θυμηθούν το ποίημα του Γ. Ρίτσου για την Ειρήνη και τις εικόνες που δημιουργούσαν οι στίχοι, να συζητήσουν στην ομάδα τους αυτές τις εικόνες, να βρουν και άλλες και να πουν τι σημαίνει για τα ίδια η έννοια αυτή. Στην ολομέλεια (όταν συγκεντρωθήκαμε όλοι/ες μαζί) κάθε ομάδα ανέφερε τι είναι γι’ αυτήν η ειρήνη.

Ειρήνη είναι:

Για την ομάδα “φως”: το κουκλοθέατρο, οι κούκλες, τα παιχνίδια όπως το κουκλόσπιτο, η ζωγραφική, τα παιχνίδια όπως τα παζλ.

Για την ομάδα “ελευθερία”: τα βιβλία, τα τραγούδια, τα παραμύθια, η ειρήνη είναι η ειρήνη, να πηγαίνουμε σχολείο, να παίζουμε στο σχολείο στην αυλή και να διασκεδάζουμε και να γράφουμε και βιβλία, ειρήνη είναι και τα πουλιά της ειρήνης όπως τα περιστέρια.

Για την ομάδα “καρδιά”: ειρήνη είναι να μιλάμε και να παίζουμε κάτω από τα δέντρα, το φως, το κουκλοθέατρο.

Για την ομάδα “ειρήνη”: είναι ο ζωολογικός κήπος, όταν φροντίζουμε τα ζώα, να πάμε βόλτα με το αυτοκίνητο, όταν φροντίζουμε τα φυτά.

Για την ομάδα “δημοκρατία”: είναι τα βιβλία, να παίζουμε μπάλα, να γυρίζω σπίτι μου, να φτιάχνουμε κατασκευές, να παίζουμε μπάσκετ.

Έτσι, με τον δικό τους μοναδικό τρόπο τα παιδιά του νηπιαγωγείου μας συνέδεσαν την έννοια της ειρήνης με βιωμένες από τα ίδια καταστάσεις με θετικό νόημα και περιεχόμενο, με το παιχνίδι, τα βιβλία, την τέχνη, τα ζώα και τη φροντίδα γι’ αυτά, το σχολείο, τη διασκέδαση κ.ά.

Σε επόμενη δραστηριότητα τα παιδιά με τις παλάμες τους βουτηγμένες σε λευκή τέμπερα δημιουργούν τα δικά τους πρωτότυπα περιστέρια της ειρήνης.