Χριστός ‘Aνέστη! ἀδελφοί.

«Πάσχα ἱερόν ἡµῖν σήµερον ἀναδέδεικται, Πάσχα καινὸν ἅγιον, Πάσχα µυστικόν…»

«Ὢ θείας! ὢ φίλης! ὢ γλυκυτάτης σου φωνῆς! µεθ’ ἡµῶν ἀψευδῶς γάρ, ἐπηγγείλω ἔσεσθαι, µέχρι τερµάτων αἰῶνος Χριστέ, ἥν οἱ πιστοὶ ἄγκυραν ἐλπίδος, κατέχοντες ἀγαλλόµεθα». «Ὢ Πάσχα τὸ µέγα, καὶ ἱερώτατον Χριστέ! ὢ σοφία καὶ λόγε, τοῦ Θεοῦ καὶ δύναµις, δίδου ἡµῖν ἐκτυπώτερον σοῦ µετασχεῖν, ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ, ἡµέρᾳ τῆς βασιλείας σου». Γένοιτο.

Πλήν, ὁ δηµιουργός, ὁ ποιητὴς τῶν πάντων, ἐπέβαλεν εἰς τὸν παρ’ αὐτοῦ κτισθέντα ὁρατὸν καὶ ἀόρατον κόσµον, τὸ κάλλιστον κόσµηµα, τὴν τάξιν, καὶ ἐν τῇ κοινωνίᾳ ἔτι τῶν ἀνθρώπων ἀδύνατον νὰ εὐαρεστήσῃ Θεῶ, ἡ καὶ νὰ εὐφράνη τοὺς ἀνθρώπους, ὅ,τι ἄνευ τάξεως γίνεται. Ἡ τάξις εἶναι αὐτόχρηµα ἀρετή, δυνάµεθα δὲ κατὰ πλατυτέραν ἔννοιαν νὰ εἴπωµεν ὅτι ἡ ἀρετὴ οὐδὲν ἄλλο εἶναι ἤ τάξις.

Ἐν Ἀθήναις, ὅπου κυρίως διαιτᾶται λιµνάζουσα, καὶ ἐξ ἀναρίθµητων ἐπαρχιακῶν φλεβῶν τρεφόµενη, ἡ πολυκέφαλος αὐτὴ Ὕδρα, ἡ πολυκοιρανίη, τὴν ὁποίαν ὁ µεµακρυσµένος ἡµῶν πρόγονος καὶ µέγιστος τῶν ποιητῶν, ὅταν τὴν κατεδίκαζε, δὲν ἐφαντάζετο βεβαίως, ὅτι καὶ µετὰ τρισχίλια ἔτη θὰ ἐξηκολούθει νὰ ζῆ αὕτη εἰς τὴν πατρίδα του καὶ νὰ βασιλεύῃ, ἐν Ἀθήναις, λέγω, τὰ πάντα, καὶ θρησκευτικὰ καὶ κοινωνικὰ καὶ ἄλλα, µορφοῦνται κατ’ εἰκόνα καὶ καθ’ ὁµοίωσιν τῆς πολιτικῆς, καὶ οὐδ’ ὑποφώσκει ἐλπὶς τις περὶ θεραπείας τῆς παρούσης ἀθλιότητος.

Ἐν Ἀθήναις, κατὰ τάς ἁγίας ταύτας ἡµέρας, ἐν µὲν τῇ πόλει θόρυβος, φροντίδες, φωναί, κίνησις, πυροκρόταλα, πυροβολισµοὶ κινδυνωδέστατοι εἰς τὴν ζωὴν τῶν ἀνθρώπων ἐν δὲ τοῖς ναοῖς ἀταξία, σύγχυσις, δισκοφορία, ἔφοδος, θρίαµβος καὶ ὁριστικὴ ἐπικράτησις τοῦ γυναικείου φύλου, βλέµµατα, γέλωτες, στάγµατα λαµπάδων, συνδιαλέξεις, ψίθυροι, βόµβος φωνῶν, καὶ ἐν µέσῳ ὅλου αὐτοῦ τοῦ θορύβου, δύο δυστυχεῖς ἄνθρωποι, ὁ ἱερεὺς καὶ ὁ ψάλτης, ἐκλαρυγγιζόµενοι, ὅπως ἐκφωνῶσι λέξεις, εἰς τάς ὁποίας ὀλίγοι προσέχουσι, καὶ ὀλιγώτεροι τάς ἐννοοῦσιν.

Αἱ εὐλαβεῖς κυρίαι ἀκράτως εὐρωπαΐζουσαι, ἐγκαταλιποῦσαι ἀπὸ δεκάδων ἐτῶν ἤδη τοὺς ὀχληροὺς γυναικωνίτας, διεχύθησαν ἐφ’ ἑκάτερα τοῦ ναοῦ, εἰσβάλλουσαι κατὰ µῆκος καὶ πλάτος, πολιορκοῦσαι τοὺς ψάλτας εἰς τὸν χορὸν καὶ τοὺς ἱερεῖς εἰς τὸ ἱερὸν Βῆµα. Εἰς τὸν γυναικωνίτην, ποὶα θὰ κατεδέχετό ποτε νὰ ἀναβῆ; Καὶ µήπως οἱ γυναικωνῖται ἔγιναν διὰ τάς γυναῖκας;

Εἰς µίαν ἐκκλησίαν τῶν Ἀθηνῶν, εἷς ἐπίτροπος ἐφιλοτιµήθη πρὸ ἐτῶν δι’ ἐξόδων του νὰ κάµῃ ἕνα ὡραῖον γυναικωνίτην καὶ τὸν ἔκαµεν ὁ εὐλογηµένος τόσον χαµηλόν, ὥστε, ἂν δὲν ἐγγίζουν αἱ κεφαλαί τῶν ἱσταµένων ἐξ ἀµφοτέρων τῶν πλευρῶν εἰς τὸν ὄροφον, νὰ γίνεται τουλάχιστον ὁ ἀὴρ τόσον πνιγηρός, ὥστε αἱ κυρίαι αἱ τόσον ὑποκείµεναι εἰς λιποθυµίαν νὰ αἰσθανθῶσι τὴν ἀνάγκην ὅπως ἀναπνεύσωσι ἀνώτερον στρῶµα ἀέρος ἐπάνω. Ἀλλ’ ἠπατήθη οἰκτρῶς. Οὐδεµία τῶν κυριῶν ἀπεφάσισέ ποτε ν’ ἀναβῆ εἰς τὸν γυναικωνίτην. Ὅσαι ἐστενοχοροῦντο ὑπὸ τὸν χαµηλὸν ὄροφον, παρεισῆλθον µικρὸν κατὰ µικρὸν εἰς τὸν ἐν τῷ µέσῳ τοῦ ναοῦ τριῶν πήχεων πλάτους χῶρον, τὸν µένοντα τέως ἐλεύθερον διὰ τοὺς ἄνδρας, ἔκοψαν ἕνα πῆχυν ἐντεῦθεν καὶ ἕνα ἐκεῖθεν, ἀφεῖσαι στενοτάτην λωρίδα ἐν τῷ µέσῳ, τοσοῦτον χῶρον, ὅσος ἀρκεῖ διὰ νὰ ἵστανται οἱ δυστυχεῖς ἄνδρες a la file indienne*. Καὶ δὲν ἦσαν εὐχαριστηµέναι! Καὶ τὶς ὁ λόγος, σᾶς παρακαλῶ, διὰ νὰ ἵστανται χωριστὰ ἀπὸ τάς γυναῖκας; «Τί τάχα τὶς φοβᾶστε τὶς γυναῖκες;» ἔλεγε σεβάσµια δέσποινα πεντηκοντοῦτις. «τάχα ἀπ’ τὶς γυναῖκες δὲ βγήκατε;»

Χρόνον µὲ τὸν χρόνον, ὅσον γηράσκει τις, κυριεύεται ἀπὸ τὴν ἐπιθυµίαν, νὰ εὑρίσκετο τάς ἡµέρας αὐτάς εἰς µικρόν, µικρότατον χωρίον, νὰ ἤκουεν ὅλας τάς ἀκολουθίας τῶν ἁγίων ἑορτῶν εἰς ἐν µικρὸν ἐξωκκλήσιον, ὅπου νὰ ὑπῆρχεν εἷς ἱερεὺς σεβάσµιος, πρᾶος, ἐνάρετος, καὶ εἷς ψάλτης µὲ ταπεινὴν ἀλλὰ γλυκεῖαν φωνὴν — διὰ νὰ αἰσθανθῆ ὅλην τὴν ποίησιν καὶ τὸ κάλλος τῶν ἑορτῶν, νὰ δοξάσῃ τὸν Χριστόν, καὶ νὰ ἑορτάσῃ µετὰ τῶν προσφιλῶν του τὸ Πάσχα, εὐχόµενος ν’ ἀξιωθῆ καὶ τοῦ διαρκοῦς, τοῦ οὐρανίου Πάσχα, ἐν τῇ ἀνεσπέρῳ ἡµέρᾳ τῆς βασιλείας τοῦ Κυρίου ἡµῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.