Κάστρα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη (παρουσίαση προγράμματος πολιτισμού)
5ο ΓΕΛ ΤΡΙΚΑΛΩΝ
ΤΜΗΜΑ Β3
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΧ. ΕΤΟΣ 2021-2022
ΘΕΜΑ: Κάστρα στην Ελλάδα και στην Ευρώπη
ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ: ΤΣΟΥΜΠΕΚΟΥ ΣΟΦΙΑ ΠΕ06, Αγγλικών
ΗΛΙΑΔΗ ΑΜΑΛΙΑ ΠΕ02, Φιλόλογος-Ιστορικός, Δ/ντρια 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
Φιλολογική επιμέλεια κειμένου: Αμαλία Κ. Ηλιάδη, ΠΕ02, Φιλόλογος-Ιστορικός, Δ/ντρια 5ου ΓΕΛ Τρικάλων
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Εισαγωγή σ.3
Τα κάστρα στην Ελλάδα σ.4
Τα κάστρα στη Γερμανία σ.4
Φρούριο Τρικάλων σ.5
Ακροκόρινθος σ.7
Μυστράς σ.12
Παλαμήδι σ.17
Κάστρα στη Γερμανία σ.21
Κάστρο Eltz σ.22
Κάστρο του Νόισβανστάιν σ.23
Κάστρο Hohenzollern σ.24
Οι μαθητές που συμμετείχαν σ.25
Πηγές σ.26
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Το κάστρο (από τα λατινικά: castrum) είναι οχυρωμένη κατασκευή η οποία χτιζόταν στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή κατά τον Μεσαίωνα, από τους ευγενείς της εποχής οι οποίοι τo χρησιμοποιούσαν ως την κατοικία τους. Δεν πρέπει να συγχέεται με το παλάτι, το οποίο δεν είναι οχυρωμένο, ή με το φρούριο, το οποίο δεν ήταν απαραίτητα κατοικία κάποιου ευγενούς, αν και υπάρχουν αρκετές κατασκευαστικές ομοιότητες με το τελευταίο. Κατά τη διάρκεια των περίπου 900 ετών στην οποία χτιζόταν κάστρα, αυτά απέκτησαν πολλές μορφές και χαρακτηριστικά, αν και μερικά όπως η περικύκλωση από οχυρωμένους τοίχους και η ύπαρξη σχισμών στους τοίχους για τα όπλα των αμυνόμενων ήταν κοινά χαρακτηριστικά.
Βέβαια, κάστρα αναφέρονται και στις αρχαίες εποχές, και ειδικά στον ελληνικό χώρο συναντώνται από τη μυκηναϊκή εποχή (αρχαιότερη πηγή τα Ομηρικά Έπη) ως “πτολίεθρα” (οχυρωμένες ακροπόλεις, εντός των περιτειχισμένων πόλεων). Αυτή η τακτική οχύρωσης πόλεων, και ειδικά του τμήματος της πόλης στο οποίο κατοικούσαν οι άρχοντες ως τελευταία γραμμή άμυνας, συνεχίστηκε από τους μυκηναϊκούς χρόνους μέχρι και τον 18ο αιώνα.
Τα κάστρα στην Ελλάδα
Άνθισαν σε άγριους καιρούς, έγιναν μέρος της Ιστορίας και στέκουν ακόμα στη θέση τους, φτιαγμένα από τόνους πέτρας, ηρωικών και ανθρώπινων στιγμών. Τα συναντάμε σε κορυφές μοναχικών λόφων ή δίπλα στη θάλασσα, μικρά ή μεγάλα, άλλα ως υπερήφανα ερείπια κι άλλα ολοζώντανα, λες και οι αιώνες που πέρασαν άφησαν μόνο λάμψη πάνω τους. Τα κάστρα της Ελλάδας στην ουσία δεν σιώπησαν ποτέ. Γεμάτα θρύλους, μυστήριο και μνήμες, σε προκαλούν για μια βόλτα στη δική τους εποχή.
Τα κάστρα στη Γερμανία
Σε μια χώρα τόσο μεγάλη όσο και πλούσια στην ιστορία όπως η Γερμανία, μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι θα βρείτε μερικά από τα πιο εντυπωσιακά κάστρα του κόσμου – από τα μεσαιωνικά φρούρια έως τα παλάτια των ευγενών. Διάσπαρτα σε όλη τη χώρα, τα περισσότερα είναι γεμάτα ιστορία και μερικά εξακολουθούν να
ανήκουν στις αρχικές οικογένειες. Από το παραμυθένιο κάστρο Neuschwanstein που αναγνωρίζεται ευρέως σε όλη την υδρόγειο μέχρι το διάσημο Burg Eltz, μπορείτε να είστε σίγουροι ότι κάθε μέρος είναι τόσο ενθουσιώδες όσο και το άλλο.
Η Γερμανία φιλοξενεί το μεγαλύτερο σύμπλεγμα κάστρων του κόσμου και πολλά από τα κάστρα της χώρας κάθονται ψηλά πάνω από το γύρω τοπίο στους λόφους και ακόμη και στα άκρα των
γκρεμών, χαρούμενα, με θέα στα κοντινά εδάφη. Ενώ μερικά έχουν αντέξει τη δοκιμασία του χρόνου ανεπηρέαστα,
άλλα έχουν βρεθεί στην καρδιά των εξαγριωμένων μαχών και των πολέμων, αλλά, ευτυχώς, έχουν αποκατασταθεί για να πουν τις ιστορίες του παρελθόντος. Εδώ είναι ο κατάλογος των 6 καλύτερων Κάστρων στη Γερμανία, τα οποία θα δείτε στην συνεχεία ! Όμως, η αρχή στην εργασία αυτή, γίνεται με τα κάστρα στην Ελλάδα!
Φρούριο Τρικάλων
Το Κάστρο των Τρικάλων είναι κτισμένο στα βόρεια της πόλης, σε θέση στρατηγικής σημασίας.
Ιστορία
Λόγω της σπουδαιότητάς του κάστρου, ο αυτοκράτορας Ιουστινιανός προέβη τον 6ο αι. μ.Χ. σε ριζική ανακαίνισή του. Η χρήση ογκόλιθων στην κατασκευή του επιβεβαιώνει ότι κτίστηκε στη θέση της αρχαίας ακρόπολης, που περιβαλλόταν από τείχος της κλασικής εποχής. Στα χρόνια της Τουρκοκρατίας, το κάστρο επισκευάσθηκε πολλές φορές.
Στην ανατολική πλευρά του δεύτερου διαζώματος κατασκευάσθηκε από τους Οθωμανούς ρολόι μεγάλων διαστάσεων, η καμπάνα του οποίου ζύγιζε περίπου 650 κιλά, κι έφερε την εξής επιγραφή (στα τουρκικά): “έργο του Γιουσούφ Σενάϊ, κατοίκου φρουρίου, Τιρχάλα”. Το πρώτο αυτό ρολόι, με έτος κατασκευής το 1648, γκρεμίστηκε και στη θέση του κατασκευάστηκε το 1936 νέο, ύψους 33 μ.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Το τείχος του είναι πολυγωνικού σχήματος, με πέντε πύργους και πολλές μικρές πολεμίστρες.
Το Κάστρο είναι χωρισμένο σε τρία διαζώματα. Στο πρώτο, στη δυτική πλευρά, ανοίγεται η κύρια είσοδος, με ημικυκλικό λίθινο περιθύρωμα, ενώ στην ανατολική πλευρά για τη διευκόλυνση της πρόσβασης στην πόλη, κατασκευάσθηκε το 1960 λίθινη κλίμακα. Στο εσωτερικό του διαζώματος λειτουργεί τουριστικό περίπτερο.
Δεξιά της πύλης του δεύτερου διαζώματος, στα βυζαντινά χρόνια, κτίσθηκε ναός των Ταξιαρχών, που σήμερα δεν σώζεται, καθώς- σύμφωνα με τις πηγές- κάηκε περίπου το 1330-32 κι ανακαινίσθηκε αρκετά χρόνια αργότερα, από τον Μητροπολίτη Λαρίσης Αντώνιο. Στο ίδιο διάζωμα κατασκευάστηκε το 1988 ανοικτό θέατρο, στο χώρο του οποίου δίνονται κάθε χρόνο παραστάσεις και συναυλίες.
Το τρίτο διάζωμα είναι το σημαντικότερο, αφού έχει περίοπτη θέση κι οπτική επαφή με όλη τη γύρω περιοχή. Καταλαμβάνει το ΒΑ ανώτατο άκρο της ακρόπολης, ακολουθώντας ακανόνιστο τεταρτοκύκλιο σχήμα με έκταση περίπου 1.200 τ.μ. Στα δυτικά του εσωτερικού του διαζώματος σώζεται καμαροσκέπαστο, μονόχωρο κτίριο που χρησίμευε ως πυριτιδαποθήκη.
Θρύλοι και Παραδόσεις
Η τοπική παράδοση αναφέρει πως στο τρίτο διάζωμα υπήρχε άνοιγμα, που λειτουργούσε ως έξοδος από το κάστρο σε εποχές εχθροπραξιών. Το άνοιγμα αυτό αποτελούσε είσοδο λαγουμιού (τούνελ), που περνούσε κάτω από το τείχος κι ακολουθώντας βορειοανατολική κατεύθυνση, διέσχιζε τη νότια πλαγιά του λόφου του Προφήτη Ηλία, καταλήγοντας στην Καλαμπάκα, στο ύψος του ναού της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.
Ακροκόρινθος
Ο Ακροκόρινθος είναι βράχος ύψους 579 μέτρων που δεσπόζει στην πεδιάδα της Κορίνθου. Στους πρόποδές του ήταν χτισμένη η Αρχαία Κόρινθος. Ο βράχος, λόγω της μορφολογίας του, χρησιμοποιήθηκε από τα αρχαία χρόνια ως κάστρο (ακρόπολη).
Ιστορία
Σύμφωνα με την Ελληνική Μυθολογία ιδιοκτήτης της περιοχής ήταν ο θεός Ήλιος. Τα κτήματα κάτω από τον Ακροκόρινθο (όπου αργότερα κτίστηκε η Κόρινθος) τα παραχώρησε στον γιο του Αιήτη, αλλά τον Ακροκόρινθο που ήταν το προνομιούχο σημείο της περιοχής, 240 στρέμματα, τον χάρισε στην θεά Αφροδίτη. Η Αφροδίτη δεν συγκινήθηκε καθόλου από αυτό το δώρο, αφού ήταν σαφώς καλύτερα στον Όλυμπο. Προς τιμήν της θεάς, έχτισε η Μήδεια ένα ναό στη κορυφή του Ακροκορίνθου. Ήταν ένα ταπεινό και λιτό κτίσμα αλλά η κατάσταση άλλαξε δραματικά όταν έφτασε εκεί το νερό. Αυτό ήταν κατόρθωμα του Σίσυφου, του παμπόνηρου βασιλιά της Κορίνθου, όταν μια φορά είδε τον Δία να απαγάγει την κόρη του Ασωπού. Είπε στον Ασωπό πού κρύβονταν… με αντάλλαγμα να λύσει το πρόβλημα λειψυδρίας στον λόφο. Έτσι ο Βράχος απέκτησε την πρώτη του κρήνη την Πειρήνη.
Ο Ακροκόρινθος οχυρώθηκε για πρώτη φορά από τον τύραννο Περίανδρο και τον πατέρα του τον Κύψελο τον 7ο-6ο αιώνα π.Χ. και σιγά-σιγά εξελίχθηκε σε Ακρόπολη. Οι Μακεδόνες τον 4ο αιώνα π.Χ. επισκεύασαν και ενίσχυσαν τα τείχη. Το 146 π.Χ. ο Ρωμαίος στρατηγός Λεύκιος Μόμμιος Αχαϊκός κατέστρεψε την Κόρινθο και την ακρόπολή της, όταν κατέλαβε την Ελλάδα. Ο Ιούλιος Καίσαρας επισκεύασε το κάστρο το 44 π.Χ..
Μία ακόμα επισκευή γίνεται τον 6ο αιώνα επί βασιλείας Ιουστινιανού και κάποιες προσθήκες παρατηρούνται μέχρι και τον 12ο αιώνα.
Το 1210 το κάστρο καταλαμβάνεται από τους Φράγκους αφού προηγουμένως ο υπερασπιστής του Λέων Σγουρός αυτοκτόνησε πηδώντας έφιππος από τα τείχη. Οι Φράγκοι πραγματοποιούν πολλές επισκευές.
Στη συνέχεια ο Ακροκόρινθος αλλάζει χέρια. Παραχωρείται διαδοχικά στις ιταλικές οικογένειες Γκραβίνα και Ατσαγιόλι για να καταλήξει τελικά, το 1395, στον Θεόδωρο Παλαιολόγο, Δεσπότη του Μυστρά που κληρονόμησε το κάστρο από τον θανόντα πεθερό του Νέριο Α’ Ατσαγιόλι, Δούκα των Αθηνών. Ο Θεόδωρος το πούλησε για οικονομικούς λόγους στους Ιωαννίτες Ιππότες που το κρατούν μέχρι το 1404 και του το επιστρέφουν.
Το 1458 ο Μωάμεθ Β’ ο Πορθητής κατέλαβε το κάστρο που το υπερασπιζόταν ο Βυζαντινός Ματθαίος Ασάν. Το 1687 το κάστρο περνά στα χέρια των Ενετών οι οποίοι το επισκευάζουν και του δίνουν τη σημερινή του μορφή. Λίγα χρόνια μετά, το 1715, οι Τούρκοι πολιορκούν τον Ακροκόρινθο και τον καταλαμβάνουν. Το κάστρο παρέμεινε σε αυτούς μέχρι το 1827 οπότε και παραδόθηκε στους Έλληνες.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Ο Ακροκόρινθος αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα σε έκταση κάστρα της Πελοποννήσου. Η περίμετρος των τειχών του φτάνει τα 3 χιλιόμετρα. Αν και η τελική μορφή του κάστρου οφείλεται σε ανακατασκευές και προσθήκες επί Τουρκοκρατίας, το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών οχύρωσης πραγματοποιήθηκε στη μεσοβυζαντινή εποχή και πιο συγκεκριμένα κατά τον 12ο αιώνα.
Η βυζαντινή οχύρωση ακολούθησε την χάραξη των αρχαίων τειχών στο φρύδι του βράχου και ενσωμάτωσε τμήματά τους που είναι ορατά μέχρι σήμερα.
Στη δυτική πιο ευπρόσβλητη πλευρά του λόφου, από όπου γινόταν και η είσοδος στο κάστρο, προστέθηκε εξωτερικός περίβολος. Στο τμήμα αυτό του λόφου, ο εσωτερικός περίβολος διαμορφωνόταν σε ημικυκλικό σχήμα με δυο ισχυρούς προμαχώνες στα άκρα του, σύμφωνα με την αρχαία σχεδίαση, και ενδιάμεσα τους έξι πύργους, δυο μικρότερους και τέσσερις πιο ισχυρούς. Οι δυο κεντρικοί προστάτευαν την επιβλητική πύλη της εσωτερικής γραμμής. Ανεξάρτητοι ισχυροί πύργοι υπήρχαν και εντός του κάστρου, στη νοτιοδυτική και βορειοανατολική κορυφή του λόφου.
Φάσεις επισκευής και συμπλήρωσης των τειχών πραγματοποιήθηκαν και από τους Φράγκους κατακτητές μετά την κατάληψη της πόλης το 1210, όπως η ανακατασκευή εκ θεμελίων του πύργου της νοτιοδυτικής κορυφής. Στο πρώτο μισό του 15ου αιώνα., θα πρέπει επίσης να αποδοθεί και η πρώτη φάση μιας ακόμη γραμμής οχύρωσης (α΄ γραμμή οχύρωσης) που προστέθηκε στην δυτική πλαγιά του λόφου. Με την νέα αυτή προσθήκη, ο εξωτερικός βυζαντινός περίβολος μετατράπηκε στην ενδιάμεση γραμμή οχύρωσης (β΄γραμμή οχύρωσης).
Κατά την μεταβυζαντινή εποχή, επί Τουρκοκρατίας, πραγματοποιήθηκαν επισκευές σε τμήματα του κάστρου, καθώς και μετασκευές με σκοπό τον εκσυγχρονισμό της οχύρωσης σύμφωνα με τη νέα πολεμική τεχνολογία των πυροβόλων όπλων. Οι επεμβάσεις αυτές διακρίνονται σε διάφορα σημεία του κάστρου, όπως στην ενίσχυση του πάχους της β΄ γραμμής οχύρωσης, στην προσθήκη κανονιοθυρίδων και τυφεκιοθηρίδων στα τείχη και στην διαμόρφωση των δωμάτων των πύργων σε πλατφόρμες πυροβολικού στον εσωτερικό περίβολο (γ΄ γραμμή οχύρωσης).
Κατά την α΄οθωμανική περίοδο (1458-1687) πήρε και την σημερινή του μορφή ο πύργος στη νοτιοδυτική κορυφή του λόφου, ο οποίος διαμορφώθηκε με την προσθήκη δυο περιβόλων σε ακρόπολη, ενώ στα χρόνια της ενετοκρατίας (1687-1715) αποδίδονται επεμβάσεις στις πύλες της α΄και β΄ γραμμής οχύρωσης, καθώς και η κατασκευή τάφρου και διατειχίσματος έξω από τα δυτικά τείχη.
Μυστράς
Ο Μυστράς ήταν Βυζαντινή πολιτεία της Πελοποννήσου, πολύ κοντά στη Σπάρτη. Σήμερα είναι ερειπωμένος, αν και έχουν αναστηλωθεί ορισμένα κτίσματα, και αποτελεί πολύτιμη πηγή για τη γνώση της ιστορίας, της τέχνης και του πολιτισμού των δύο τελευταίων αιώνων του Βυζαντίου.
Η ιστορία “της νεκρής πολιτείας” σήμερα του Μυστρά αρχίζει από τα μέσα του 13ου αιώνα, όταν συμπληρώθηκε η κατάκτηση της Πελοποννήσου από τους Φράγκους. Το 1249 ο Γουλιέλμος Β’ Βιλλεαρδουίνος έκτισε το κάστρο του στην ανατολική πλευρά του Ταϋγέτου, στην κορυφή ενός υψώματος με απότομη και κωνοειδή μορφή, που λεγόταν Μυστράς ή Μυζυθράς.
Ο Μυστράς εξελίχθηκε σε μια σπουδαία καστροπολιτεία και έγινε πρωτεύουσα του Δεσποτάτου του Μωρέως. Συνέχισε να είναι σημαντική πόλη στους επόμενους αιώνες μέχρι τα πρώτα μετεπαναστατικά χρόνια, οπότε εγκαταλείφθηκε.
Σήμερα ο Μυστράς είναι μακράν το πιο σημαντικό Βυζαντινό μνημείο στην Ελλάδα.
Τοποθεσία & Στρατηγική Σημασία
Το κάστρο βρίσκεται σε απότομο ύψωμα που δεσπόζει στην εύφορη κοιλάδα του Ευρώτα, έξι χιλιόμετρα δυτικά της Σπάρτης
Είναι πολύ πιθανό, ο βασικός λόγος για την απόφαση των Φράγκων να χτίσουν κάστρο σε αυτό το σημείο να ήταν η γειτνίαση με την αρχαία Σπάρτη. Για τους Φράγκους , πολύ περισσότερο από ό,τι για τους Βυζαντινούς, η κτήση ενός κάστρου ήταν κάτι περισσότερο από στρατηγική επιλογή. Ήταν κυρίως επίδειξη δύναμης και σύμβολο επιτυχίας. Ιδιαίτερα ένα κάστρο στη Σπάρτη θα πρέπει να είχε πρόσθετη συμβολική αξία για τους Δυτικούς και να προσέδιδε ακόμα μεγαλύτερο κύρος και μάλιστα διεθνώς.
Το Όνομα του Κάστρου
Το ύψωμα στο οποίο χτίστηκε το κάστρο είχε απότομη και κωνοειδή μορφή και ονομαζόταν Μυζηθράς , και μετά από παραφθορά, Μυστράς. Το «Μυζηθράς» προέρχεται είτε από το όνομα παλαιότερου ιδιοκτήτη που λεγόταν Μυζηθράς είτε -το πιο πιθανό- οφείλεται στο σχήμα του που θυμίζει μαστό (αρχαιοελληνικά=μαζός). Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο λόφος πήρε αυτό το όνομα από το ομώνυμο τυρί, λόγω σχήματος.
Ιστορία
Η ίδρυση του Μυστρά συνδέεται με την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας το 1204: η Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατακερματίζεται και η Πελοπόννησος παραχωρείται στη φράγκικη οικογένεια των Βιλλεαρδουίνων.
Ήταν ο πρίγκηπας της Αχαΐας Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος αυτός που ίδρυσε το Μυστρά εγκαινιάζοντας μία ένδοξη και πολυκύμαντη ιστορική διαδρομή έξι αιώνων. Το 1249 ο Φράγκος ηγεμόνας έκτισε στον λόφο του Μυζυθρά το περίφημο ομώνυμο κάστρο, το οποίο έμελλε πολύ σύντομα να εξελιχθεί σε μοναδική καστροπολιτεία και μία από τις σημαντικότερες υστεροβυζαντινές πόλεις.
Το 1259, στη μάχη της Πελαγονίας, ο Φράγκος πρίγκιπας συλλαμβάνεται αιχμάλωτος. Για την απελευθέρωσή του ο βυζαντινός αυτοκράτορας Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγος απαιτεί ως λύτρα την παράδοση των κάστρων της Μονεμβασίας, της Μαΐνης και του Μυζηθρά, τα οποία και παραδίδονται τρία χρόνια αργότερα, το 1262. Ο Μυστράς γίνεται έδρα βυζαντινού στρατηγού, του «σεβαστοκράτορος», και από τότε άρχισε η κυρίως ιστορική περίοδός του, που διήρκεσε δύο αιώνες. Οι κάτοικοι της γειτονικής Λακεδαίμονος έρχονται και εγκαθίστανται γύρω από το κάστρο, γι’ αυτό και η κατοικημένη περιοχή, που ονομάζεται Χώρα, οχυρώθηκε με τείχος. Συν τω χρόνω, δημιουργήθηκε και νέα συνοικία, έξω από το τείχος, που ονομάστηκε Kάτω Xώρα και προστατεύθηκε επίσης με τείχος.
Το 1289 η ”κεφαλή”, ο επαρχιακός διοικητής των βυζαντινών κτίσεων της Πελοποννήσου, μεταφέρει την έδρα του από τη Μονεμβασία στο Μυστρά. Από το 1308 το σύστημα της διοικήσεως μεταβάλλεται και οι στρατηγοί γίνονται μόνιμοι διοικητές, ενώ το 1349 ο Μυστράς γίνεται η πρωτεύουσα του ημιαυτόνομου Δεσποτάτου του Μορέως με πρώτο ”Δεσπότη” τον Μανουήλ Καντακουζηνό (1349-1380), γιο του αυτοκράτορα Ιωάννη Στ΄.
Το 1383 τη δυναστεία των Καντακουζηνών διαδέχεται στο Μυστρά η αυτοκρατορική οικογένεια των Παλαιολόγων με πρώτο εκπρόσωπό της τον Θεόδωρο Α΄ Παλαιολόγο (1380/1-1407).
Η συνετή διοίκηση συνετέλεσε ώστε ο Μυστράς να επεκτείνει την εξουσία του σε όλη την Πελοπόννησο και να γίνει εστία της πολιτικής και πνευματικής ζωής της αυτοκρατορίας, καθώς και το κέντρο της αναγεννήσεως των γραμμάτων και των τεχνών. Σοφοί, καλλιτέχνες και λόγιοι συγκεντρώνονταν στην αυλή του Δεσπότου, σπουδαιότερος και σημαντικότερος απ’ όλους, ο Γεώργιος Γεμιστός ή Πλήθων.
Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στους Δεσπότες του Μυστρά κατέχει ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος (1443-1448), προτελευταίος στη σειρά Δεσπότης, ο οποίος, έχοντας διαδεχθεί στον αυτοκρατορικό θρόνο τον αδελφό του Ιωάννη Η΄ (1425-1448), θα σκοτωθεί στην πολιορκία και άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους το 1453.
Το 1460 ο Μυστράς θα παραδοθεί στον Μωάμεθ Β’ από τον τελευταίο Δεσπότη Δημήτριο Παλαιολόγο. Από το 1460 έως το 1540 ο Μυστράς, πρωτεύουσα πλέον του Οθωμανικού σαντζακίου της Πελοποννήσου, γίνεται ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα παραγωγής και εμπορίας μεταξιού της ανατολικής Μεσογείου. Μικρή διακοπή στη μακραίωνη τουρκική κατοχή αποτελεί η περίοδος της Ενετοκρατίας, από το 1687 έως το 1715, περίοδο κατά την οποία όλη η Πελοπόννησος ήταν Ενετική.
Το 1770, κατά την επανάσταση του Ορλώφ, ένα μικρό στράτευμα Ελλήνων και Ρώσων πολιόρκησε την τουρκική φρουρά μέσα στο κάστρο. Τότε οι Τούρκοι κάτοικοι της πόλεως, αν και παραδόθηκαν με τον όρο να εξέλθουν με τις οικογένειές τους, κατά την έξοδό τους σφαγιάστηκαν από τους απείθαρχους Μανιάτες. Η σφαγή σταμάτησε μόνο χάρη στον τότε Μητροπολίτη που μπήκε στη μέση κρατώντας ένα σταυρό. Με τη λήξη των Ορλωφικών, ο Μυστράς καταστράφηκε από τους Τουρκαλβανούς που τον ανακατέλαβαν, και τότε άρχισε η οριστική πτώση.
Στην επανάσταση του 1821 η συμμετοχή του Μυστρά είναι σημαντική. Το 1825 λεηλατήθηκε από τους Αιγυπτίους του Ιμπραήμ και από τότε σιγά σιγά εγκαταλείφθηκε και ιδρύθηκε ο νέος Μυστράς, το σημερινό ομώνυμο χωριό στους πρόποδες του λόφου. Με την ίδρυση του ελεύθερου κράτους, οι Αρχές της επαρχίας Λακωνίας εγκαταστάθηκαν στον ερειπωμένο Μυστρά, λίγο όμως αργότερα, το 1834 ο Βασιλιάς Όθων θεμελίωσε τη νέα πόλη, τη Σπάρτη, επί του πρώτου πολεοδομικού σχεδίου που εκπονήθηκε στην Ελλάδα, μετά από αίτηση των κατοίκων του Μυστρά να επανασχεδιαστεί η πόλη της Σπάρτης. Ο σχεδιασμός είχε ήδη δρομολογηθεί από τον Ιωάννη Καποδίστρια πριν τη δολοφονία του. Από τότε ο Μυστράς ουσιαστικά ερημώνεται.
Οι τελευταίοι κάτοικοί του θα εγκαταλείψουν την καστροπολιτεία το 1953 μετά την απαλλοτρίωση του χώρου από το ελληνικό κράτος. Είχε προηγηθεί, το 1921, η κήρυξη του χώρου με βασιλικό διάταγμα ως προέχον βυζαντινό μνημείο.
Το 1989 με απόφαση της αρμόδιας επιτροπής της Unesco, ο Μυστράς εγγράφεται ως πολιτιστικό αγαθό στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Δομικά, Αρχιτεκτονικά, Οχυρωματικά Στοιχεία
Η διάταξη της καστροπολιτείας είναι σε σε τρεις διακεκριμένες ζώνες, με σημαντική διαφορά υψομέτρου: Άνω, Κάτω και Έξω Χώρα. Επιπλέον υπάρχει και η ακρόπολη στην κορυφή.
Στην Άνω Χώρα ξεχωρίζουν τα Παλάτια των Δεσποτών. Έχουν χτιστεί σε διαφορετικές περιόδους (13ος-15ος αιών) και σχηματίζουν ένα μεγάλο συγκρότημα όπου δεσπόζει η αίθουσα του θρόνου.
Στην Κάτω Χώρα ξεχωρίζει η Μητρόπολη, δηλαδή ο ναός του Αγίου Δημητρίου, όπου στέφθηκε στις 6 Ιανουαρίου 1449 ο τελευταίος αυτοκράτορας του Βυζαντίου, ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄Παλαιολόγος.
Άλλες εκκλησίες που ξεχωρίζουν:
Η Μονή Βροντοχίου που ίδρυσε ο ηγούμενος Παχώμιος. Περιλαμβάνει τους ναούς των Αγίων Θεοδώρων (1290-1295) και την Οδηγήτρια ή «Αφεντικό» (1312-1322) όπου διασώζονται εξαιρετικές τοιχογραφίες.
Η Περίβλεπτος, εκκλησία που έχει προσαρτηθεί σε σπηλαιώδη βράχο.
Η Ευαγγελίστρα, μικρός και κομψός ναός με ταφικά προτειχίσματα.
Η Παντάνασσα, αριστουργηματική κατασκευή του πρωτοστράτορα Ιωάννη Φραγγόπουλου με περίτεχνο διάκοσμο.
Το Φράγκικο κάστρο στην κορυφή δεσπόζει σε όλο το βράχο. Είναι προσβάσιμο από την Άνω Χώρα και απαιτεί πεζοπορική ανάβαση 10-20 λεπτών.
Στο Μυστρά υπάρχει και αρχαιολογικό μουσείο που στεγάζεται σε διώροφο πέτρινο κτίριο του 1754, με ενδιαφέροντα χειρόγραφα, κοσμήματα, ανάγλυφα και άλλα Βυζαντινά εκθέματα.
Παλαμήδι
Το Παλαμήδι οχυρώθηκε από τους Ενετούς τον 17ο αιώνα. Τα οχυρωματικά έργα άρχισε ο πορθητής Φραγκίσκος Μοροζίνι και τελείωσαν τα τελευταία χρόνια της Β’ Ενετοκρατίας (1686–1715 ). Εκτός από τη ντάπια του Αγίου Ανδρέα, που είναι η ψηλότερη, συναντά κανείς άλλες έξη του Φωκίωνα, του Θεμιστοκλή, του Μιλτιάδη, του Επαμεινώνδα, του Λεωνίδα και του Αχιλλέα. Οι πέντε από αυτές συνδέονται μεταξύ τους μ’ έναν αυλόγυρο, που τον λέγανε τείχος του περιβόλου. Στο φρούριο υπάρχει το ιστορικό εκκλησάκι του Αγίου Ανδρέα, κτισμένο από την εποχή των Ενετών. Στο φρουριακό συγκρότημα που έκανε το Παλαμήδι απόρθητο, βλέπουμε τον θυρεό των Ενετών, το «λιοντάρι του Αγίου Μάρκου». Τα κελιά των κάστρων που είχαν φιλοξενήσει κατά τη διάρκεια της αντιβασιλείας τον κατάδικο Κολοκοτρώνη, χρησίμευσαν σαν φυλακές και τόπος εκτέλεσης. Το Παλαμήδι πολιορκήθηκε από το πρώτο έτος της επανάστασης. Οι οπλαρχηγοί έκριναν σωστά ότι η εκπόρθηση του θα έδινε στον αγώνα ένα σπουδαίο φρουριακό συγκρότημα και μια κατάλληλη εστία για την κυβέρνηση. Μετά από πολλές προσπάθειες και αποτυχίες, τη νύχτα της 29ης Νοεμβρίου
1822 ο Στάικος Σταϊκόπουλος με το Μοσχονησιώτη και 350 διαλεγμένους στρατιώτες κατόρθωσαν να πηδήσουν στη ντάπια του Αχιλλέα και να καταλάβουν το κάστρο. Μετά έφτασε ο Κολοκοτρώνης, που ανάγκασε τη φρουρά του Ναυπλίου να παραδοθεί και να υπογράψει συνθήκη. Έκτοτε κάθε χρόνο στις 30 Νοεμβρίου εορτάζεται η επέτειος της άλωσης.
Το φρούριο του Παλαμηδίου.
Το Παλαμήδι είναι ένα από τα ωραιότερα κάστρα της Ελλάδας και το μεγαλύτερο και καλύτερα διατηρημένο φρουριακό συγκρότημα της Ενετοκρατίας.
Το κάστρο σχεδίασε ο Zιαξίχ (Giaxich) και κατασκεύασε ο Γάλλος Λασάλ (LaSalle). Η κατασκευή του ολοκληρώθηκε το 1714 για να εξυπηρετήσει τις στρατιωτικές και ναυτικές επιχειρήσεις των Βενετσιάνων εκείνης της εποχής.
Το κάστρο βρίσκεται στον ομώνυμο λόφο Παλαμήδι, ύψους 216 μέτρων, σε σημείο που δεσπόζει πάνω από την πόλη του Ναυπλίου και ελέγχει τον Αργολικό κόλπο. Το σχέδιο του Φρουρίου βασίζεται σε σύστημα αλληλοϋποστηριζόμενων προμαχώνων οι οποίοι αναπτύσσονται κλιμακωτά στον άξονα Δύσης-Ανατολής και συνδέονται μεταξύ τους με τείχη. Οι οκτώ συνολικά προμαχώνες του κάστρου είναι αυτοτελείς, ούτως ώστε αν ένας από αυτούς καταληφθεί, η άμυνα να συνεχίζεται από τους υπόλοιπους.
Το Παλαμήδι διατηρείται σε άριστη κατάσταση και αποτελεί ένα από τα σπουδαιότερα επιτεύγματα της βενετσιάνικης οχυρωματικής αρχιτεκτονικής.
Τα 999 σκαλοπάτια του μύθου
Το φρούριο του Παλαμηδίου συνδέεται με την πόλη του Ναυπλίου με μία κλιμακωτή άνοδο ενισχυμένη με μικρές πολεμίστρες η οποία οδηγεί στην ΒΔ πλευρά του. Πρόκειται για τη σκάλα που η λαϊκή παράδοση την ήθελε να αποτελείται από 999 σκαλοπάτια καθώς το 1000ο το έσπασε το πόδι του αλόγου του Γέρου του Μωριά. Στην πραγματικότητα η κλίμακα έχει λιγότερα σκαλοπάτια (857) και κατασκευάστηκε την εποχή του Όθωνα.
Η Άλωση του Παλαμηδίου
Από το Παλαμήδι ξεκίνησε η απελευθέρωση της πόλης του Ναυπλίου από τους Τούρκους. Έπειτα από πολύμηνη πολιορκία, τη νύχτα της 29ης Nοεμβρίου του 1822, μία ομάδα από 350 παλικάρια με αρχηγό τον Στάικο Σταϊκόπουλο κατέλαβε με αιφνιδιασμό το Παλαμήδι. Πρώτος, ο Δημήτριος Mοσχονησιώτης πάτησε το πόδι του στο φρούριο, από τον προμαχώνα Aχιλλέα, τον ίδιο προμαχώνα από όπου είχαν μπει και οι Τούρκοι όταν πήραν το κάστρο από τους Ενετούς.
Το μεσημέρι της επόμενης ημέρας, αφού καθαρίστηκε πρόχειρα το ερειπωμένο Βενετσιάνικο εκκλησάκι του Αγίου Γεράρδου, τελέστηκε δοξολογία και το εκκλησάκι αφιερώθηκε έκτοτε στη μνήμη του Αποστόλου Aνδρέα, μιας και το κάστρο πατήθηκε την ημέρα της γιορτής του αγίου.
Έκτοτε και κάθε χρόνο την ημέρα αυτή, την τελευταία Κυριακή του Νοεμβρίου γιορτάζεται πανηγυρικά η απελευθέρωση της πόλης με δοξολογία στο ιστορικό αυτό εκκλησάκι. Μέρος των εορταστικών εκδηλώσεων για την απελευθέρωση της πόλης αποτελεί και η Διοργάνωση του Παλαμήδειου Άθλου.
Κάστρα στη Γερμανία
Εδώ βρίσκεται ο κατάλογος των 15 Καλύτερων Κάστρων στη Γερμανία!
Κάστρο Eltz
Πηγή: leoks / shutterstock
Κάστρο Eltz, Γερμανία
Εάν υπάρχει ένα γερμανικό κάστρο που έχει αυξηθεί η δημοτικότητά του τα τελευταία χρόνια χάρη στα κοινωνικά μέσα ενημέρωσης, αυτό είναι το Κάστρο Eltz στη Δυτική Γερμανία. Με τη γραφική του ατμόσφαιρα, που περιβάλλεται από παχύ, σκοτεινό δάσος, το Κάστρο Eltz είναι το αγαπημένο για πολλούς φωτογράφους και λάτρεις του τοπίου στο Instagram.
Αυτό το μεσαιωνικό κάστρο, μοναδικό στην περιοχή της Ρηνανίας-Παλατινάτου όπου βρίσκεται, δεν καταστράφηκε ποτέ, ακόμη και κατά τη διάρκεια των πιο θορυβωδών ιστορικών περιόδων. Μέχρι σήμερα το κάστρο παραμένει στην ιδιοκτησία της αρχικής οικογένειας. Η μοναδική εμφάνισή του και το γεγονός ότι βρίσκεται μέσα σε μια κοιλάδα, αλλά εξακολουθεί να σκαρφαλώνει σε ένα λόφο, τραβά χιλιάδες τουρίστες κάθε μήνα. Περπατώντας προς το κάστρο πάνω από την είσοδο του λιμανιού, δεν μπορείτε να αντισταθείτε στο συναίσθημα της έκπληξης και του δέους. Μπορείτε ίσως να νιώσετε σαν να έχετε «ταξιδέψει» σε ένα παραμύθι.
Κάστρο του Νόισβανστάιν
Κάστρο του Νόυσβανστάιν
Γενικά, υπάρχουν δύο τύποι κάστρων. Αυτά που μοιάζουν με οχυρά, προορίζονται για αμυντικούς σκοπούς και μερικές φορές έχουν «φανταστική» εμφάνιση, και άλλα που φαίνεται να έχουν βγει από ένα παραμύθι – μαγικό/κοσμικό. Το κάστρο Neuschwanstein στη Γερμανία ανήκει στο τελευταίο.
Αυτό το κάστρο της δεκαετίας του 19ου αιώνα είναι το πιο επισκέψιμο κάστρο στη Γερμανία καθώς και ένα από τα πιο γραφικά κάστρα του κόσμου. Ανάθεση και κατασκευή από τον Λούντβιχ Β΄ της Βαυαρίας, το κάστρο δεν φαίνεται μόνο σαν κάτι που ανήκει σε μια φαντασίωση. Προοριζόταν να εμφανίζεται έτσι. Πολλά από τα εσωτερικά στοιχεία μέσα στο κάστρο το «προτείνουν».
Σκαρφαλωμένο σε ένα λόφο μέσα σε ένα εκπληκτικό περιβάλλον, ο καθένας που βλέπει το κάστρο συμφωνεί ότι η θέα του είναι ενθουσιώδης. Το κάστρο έχει αποτελέσει πηγή έμπνευσης για το περίφημο κάστρο της Disney καθώς και για το κινηματογραφικό έργο-ταινία Sleeping Beauty.
Κάστρο Hohenzollern
Κάστρο Hohenzollern
Το κάστρο Hohenzollern, που βρίσκεται στη Βάδη-Βυρτεμβέργη στη νοτιοδυτική Γερμανία, βρίσκεται στην κορυφή του όρους Hohenzollern και είναι το τρίτο κάστρο της περιοχής αφού τα δύο πρώτα έπεσαν στην απομόνωση. Η κατασκευή του σημερινού κάστρου ξεκίνησε το 1850. Οι ευγενείς του Βρανδεμβούργου-Πρωσίας και Hohenzollern-Sigmaringen χρηματοδότησαν την κατασκευή του κάστρου, δεδομένου ότι ήταν μέρος της οικογένειας Hohenzollern.
Το κάστρο διαθέτει πολλά αρχιτεκτονικά στυλ. Υπάρχουν στοιχεία στρατιωτικής αρχιτεκτονικής που μπορεί να δει κανείς στην εντυπωσιακή πύλη του αετού, η οποία στη συνέχεια οδηγεί σε μια γεφυροπλάστιγγα που οδηγεί στην είσοδο του κάστρου. Μέσα στο παλάτι υπάρχουν τρία κτίρια γοτθικής αναγέννησης. Λόγω της θέσης του, υπάρχει απίστευτη θέα από το κάστρο που εκτείνεται σε απόσταση 100 χιλιομέτρων.
Από τα μέσα του 20ου αιώνα, το κάστρο είναι γεμάτο με διάφορα ιστορικά αντικείμενα και σήμερα οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν ξεναγήσεις μέσα από αυτό το υπέροχο ακίνητο, το οποίο βρίσκεται ακόμα στα χέρια της οικογένειας Hohenzollern.
ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΠΟΥ ΣΥΜΜΕΤΕΙΧΑΝ
Δικτυογραφία:
https://www.travelstyle.gr/ta-wraiotera-kastra-tis-elladas/
https://el.wikipedia.org/wiki/
https://www.kastra.eu/castlegr.php?kastro=trikala