Δέσμιοι των κλισέ
ΤΑΣΟΥΛΑ ΚΑΡΑΪΣΚΑΚΗ [Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ]
Πρόσφατη έρευνα στη Γερμανία για το πώς αυτοκαθορίζονται οι ίδιοι οι Γερμανοί έδειξε ότι θεωρούν εαυτούς τίμιους, εργατικούς, μετρημένους – τα αναμενόμενα. Περισσότερο αποκαλυπτική ήταν η γνώμη τους για τα ισχυρότερα γερμανικά στερεότυπα: το 63% ταυτίζει τη χώρα τους με τη Volkswagen, το 45% με τη Μέρκελ και το 25% με τον Χίτλερ! Ως ασθενέστερα αναδείχθηκαν η περιλάλητη νομιμοφροσύνη και η πασίγνωστη προτίμησή τους στην μπίρα – το 57% των Γερμανών θα προτιμούσε ένα μπουκάλι κρασί, ενώ το 71% θα περνούσε με κόκκινο αν δεν υπήρχαν αυτοκίνητα…
Ακόμη, στο πλαίσιο ενός –για εσωτερική κατανάλωση– πολιτικού παιχνιδιού αμφισβήτησης των δυνατοτήτων της Ελλάδας να εφαρμόσει ό,τι απορρέει από το νέο μνημόνιο, μελέτησαν το πώς οι Ελληνες εμφανίζονται στις εφημερίδες Die Welt, Süddeutsche Zeitung, Bild και στο περιοδικό Focus και ανέξειξαν τα χιλιογαλβανισμένα στερεότυπα: φοροφυγάδες, τεμπέληδες, ανεύθυνοι, απατεώνες, διεφθαρμένοι, αλλά και πλούσιοι λόγω ακίνητης περιουσίας, τραπεζικών καταθέσεων στο εξωτερικό και ενεργειακών κοιτασμάτων σε Αιγαίο και Ιόνιο (!). Η Ελλάδα παρουσιάζεται παραλυμένη από τις απεργίες, πνιγμένη στη γραφειοκρατία και την αναξιοκρατία, γεμάτη σκουπίδια και ασθένειες. Η λέξη «Ελληνες» συνοδεύεται από το επίθετο «πτωχευμένοι» και η Ελλάδα (Griechenland) αντικαθίσταται από την Krisenland. Ομως και εμείς τους στολίζουμε με ουκ ολίγα κοσμητικά: σκληρούς, μισέλληνες, νεοαποικιοκράτες, νεοναζί…
Και οι μεν και οι δε ζούμε… αφαιρώντας. Αφαιρούμε από το «οπτικό» μας πεδίο όσα πολιορκούν την αντίξοη (ή ανιαρή), την παράλογη (ή τακτοποιημένη) καθημερινότητά μας. Εγγράφουμε μόνο όσα μας συμφέρουν ή μας κεντρίζουν. Ψηφίζουμε χωρίς να έχουμε κάνει από πριν έναν ειλικρινή λογαριασμό. Η αφαίρεση είναι η συνήθης κατάστασή μας. Διότι, αν ατενίζαμε όλα τα δεινά, ίσως να μην αντέχαμε· αν αναλογιζόμασταν τις μικρές μας αποστασίες, τις προδοσίες μας, μπορεί να λυγίζαμε· αν αποδεχόμασταν εκείνα που δεν είναι βολικά για τις προσωπικές ερμηνείες μας, ίσως ο κόσμος μας να γκρεμιζόταν. Αφαιρούμε λοιπόν και πορευόμαστε προς τα στερεότυπα και τη λήθη, κηδεμονευόμενοι από την ανακύκλωση του μισού ψεύδους και της μισής αλήθειας. Από την άλλη, μόνο η αυτεπίγνωση και η μνήμη μπορούν να συντηρήσουν τις ανθρώπινες ιδιότητες, να αποκαθάρουν τον λόγο από παραχαράξεις, εξωραϊσμούς, λογοκρισίες, κονσερβαρισμένες θέσεις.
Όμως, δεν είναι εύκολο να αυτοπροστατευθούμε από τα κλισέ. Να μην είμαστε συγκαιρινοί μιας «πίστης», να μην τοξινωθούμε από ένα απόλυτο. Να διακρίνουμε τις πραγματικές διαστάσεις των πραγμάτων, να ξεχωρίσουμε τη βαρβαρότητα από τη διαμαρτυρία, την κριτική από την προσβολή, τη γραφικότητα από την αμετροέπεια.
Σε περιόδους έντονων διακρατικών αντιπαραθέσεων οι κοινωνικές ορμές και τάσεις αποδεσμεύονται ανεξέλεγκτα, συμπλεκόμενες σε ένα σαρωτικό κύμα. Υποχωρούν η ευθυκρισία και η ψυχραιμία. Κυριαρχούν η υπεραπλούστευση, η αυθαίρετη ονοματοδοσία, που όχι μόνο μας απομακρύνουν από την πιο σύνθετη αλήθεια, αλλά κυρίως μας αποτρέπουν από το να παραδεχθούμε ότι αν ο λαϊκισμός και η ισοπέδωση δεν δώσουν χώρο στην ορθοφροσύνη, η ρωγμή θα γίνει άβυσσος, η διάλυση των δεσμών θα γίνει έργο όλων και θα οδηγηθούμε σε ένα σημείο που το μίσος θα είναι πιο πλατύ και από τον κόσμο…
ΑΣΚΗΣΕΙΣ
-
Να γράψετε την περίληψη του κειμένου (100 λέξεις)
-
Να αναφέρετε την συλλογιστική πορεία του κειμένου.
-
Να εντοπίσετε τον/ους τρόπο/ους ανάπτυξης όλων των παραγράφων του κειμένου.
-
Με ποιον τρόπο επιτυγχάνεται η συνοχή του κειμένου;
-
«οφείλουμε να διακρίνουμε την κριτική από την προσβολή» Να αναπτυχτεί η παραπάνω πρόταση σε μία παράγραφο 100 λέξεων.
-
Να γράψετε τα συνώνυμα και τα αντώνυμα
συνώνυμα |
αντώνυμα |
||
περιλάλητηατενίζαμεαυτεπίγνωσηπαραχαράξειςεξωραϊσμούς |
αμφισβήτησηςαντίξοηλυγίζαμεαντιπαραθέσεωνευθυκρισία |
||
